Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

II Ca 49/13 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Bydgoszczy z 2013-09-30

Sygn. akt II Ca 49/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

5 września 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący

SSO Ireneusz Płowaś

Sędziowie

SO Irena Dobosiewicz (spr.)

SO Wojciech Borodziuk

Protokolant

sekr. sądowy Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2013r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa G. T.

przeciwko Z. G., Przedsiębiorstwu (...)Spółce jawnej w Ł., (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 30 października 2012r. sygn. akt. I C 2390/12

oddala apelację.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 49/13

UZASADNIENIE

Powódka G. T. wniosła przeciwko Przedsiębiorstwu(...)sp.j. w Ł., Z. G., (...) sp. z o.o. w B. pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Powódka domagała się uzgodnienia stanu prawnego nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej KW nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wpisanie w dziale drugim księgi wieczystej własności na rzecz :

- Przedsiębiorstwa(...)s.j. w Ł. do 3/800,

- Z. G. s. S. i I. do 3/800,

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. do 1/800

- G. T., c. S. i M. do 1/800,

Ponadto powódka domagała się zasądzenia od pozwanych na jej rzecz kosztów procesu.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 października 2012 r. oddalił powództwo.

Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji wynikało, że w dniu 14 marca 2002 r. Przedsiębiorstwo (...)s.j. z siedzibą w B. nabyła udział wynoszący 1/40 część we własności niezabudowanej nieruchomości, stanowiącej drogę, oznaczonej jako działka numer (...) o obszarze 0.0523 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Następnie, w dniu 28 lutego 2003 r. Przedsiębiorstwo (...)s.j. z siedzibą w B. sprzedała udział wynoszący 1/100 części we wskazanej powyżej nieruchomości na rzecz T. M. i A. M. wspólników spółki cywilnej pod firmą (...) s.c. w B..

Po dokonaniu powyższej czynności prawnej w księdze wieczystej KW nr (...) dokonano błędnego wpisu ujawniając, iż Przedsiębiorstwo (...)s.c. z siedzibą w B. jest współwłaścicielem opisanej nieruchomości co do 96/400 części, zamiast właściwej 6/400 części.

W dniu 26 lipca 2005 r.(...), K. S.s.j. z siedzibą w B. sprzedała (...) spółce z o.o. z siedzibą w B. udział wynoszący 48/400 części we własności nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...).

W dniu 11 października 2006 r. (...), K. S. s.j. z siedzibą w B. sprzedała Z. G. udział wynoszący 4/400 części we własności nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Następnie w dniu 17 maja 2007 r. (...), K. S. s.j. z siedzibą w B. sprzedała Z. G. udział wynoszący 4/400 części we własności opisanej powyżej nieruchomości. Oświadczenie z dnia 24 maja 2007 r. nie wprowadziło w tym zakresie żadnych zmian.

W dniu 14 września 2007 r. (...), K. S. s.j. z siedzibą w B. sprzedała kolejną część udziału w rzeczonej nieruchomości w wysokości 1/400. Nabywcą była powódka G. T..

W celu rozstrzygnięcia niniejszej sprawy Sąd dokonał analizy czynności prawnych dotyczących nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Nie budziło wątpliwości Sądu, że w dniu 14 marca 2002 r. Przedsiębiorstwo (...)s.j. z siedzibą w B. nabyła udział w opisanej nieruchomości wynoszący 1/40 części. W dniu 28 lutego 2003 r. w/w spółka jawna sprzedała udział wynoszący 1/100 części we własności spornej nieruchomości na rzecz T. M. i A. M. wspólników spółki cywilnej pod firmą (...) s.c. w B.. Po dokonaniu sprzedaży spółka (...) pozostała współwłaścicielem spornej nieruchomości co do 6/400 udziału. Mimo to w księdze wieczystej dokonano błędnego wpisu i ujawniono, iż spółce (...) przysługuje udział w wysokości 96/400. W drodze kolejnych umów sprzedaży w/w spółka zbyła dalsze części opisanej nieruchomości: na rzecz - (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. udział w wysokości 48/400, Z. G. w wysokości 8/400 oraz na rzecz powódki w wysokości 1/400. Tym samym spółka sprzedawała udziały, których w faktycznie nie posiadała. W konsekwencji Sąd podzielił twierdzenia powódki, iż zachodzi niezgodność między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej KW nr (...), a rzeczywistym stanem prawnym. Powyższe twierdzenie nie prowadziło jednakże a priori do uwzględnienia powództwa. Analiza zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwalała bowiem na przyjęcie, iż stan własności udziałów określony w żądaniu pozwu stanowi stan „zgodny z rzeczywistym stanem prawnym" w rozumieniu art. 10 ust. 1 powołanej ustawy o księgach wieczystych hipotece.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 321 § 1 kpc w postępowaniu w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, uwzględnienie powództwa może nastąpić praktycznie tylko wówczas, gdy ustalony przez sąd rzeczywisty stan prawny okaże się tożsamy ze stanem objętym żądaniem pozwu, jeżeli zaś ten stan okaże się inny co do osób podlegających wpisowi lub co do rodzajów lub rozmiarów praw podlegających wpisowi w miejsce wpisów istniejących, sąd nie może pozytywnie orzekać ponieważ orzekałby wówczas o przedmiocie nieobjętym żądaniem.

Sąd stwierdził, że uwzględnienie żądania powódki zgłoszonego w niniejszej sprawie nie doprowadziłoby do uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Stosunek własności udziałów jakiego wpisania domagała się powódka nie odpowiada bowiem wysokości udziałów stanowiących przedmiot sprzedaży. Jak wynika z aktów notarialnych, Z. G. nabył od spółki (...) udziały w wysokości 8/400, co nie odpowiada żądaniu wpisania udziału 3/800. (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. nabyła udziały w wysokości 48/400, podczas gdy powódka domagała się wpisu na rzecz tej spółki udziału jedynie co do 1/800 części. Brak jest także uzasadnienia do wpisania udziału powódki w wysokości 1/800 w sytuacji, gdy przedmiotem sprzedaży na jej rzecz był najmniejszy udział 1/400. W końcu zupełnie nieuzasadnione jest żądanie ujawnienia w księdze wieczystej wysokości 3/800 udziałów posiadanych przez Przedsiębiorstwo (...)s.j. w Ł.. Z załączonych dokumentów wynika, iż spółka zbyła więcej aniżeli sama posiadała. Tymczasem według żądania pozwu nadal miałaby jej przysługiwać części udziałów i to w wysokości wyższej niż spółce (...) spółka z o.o., która przecież nabyła 48/400 części udziałów. Postępowanie dowodowe wykazało, iż żądanie ujawnienia wysokości udziałów również co do pozwanej spółki - Przedsiębiorstwo (...)s.j. w Ł. nie miało swego logicznego uzasadnienia. Było wręcz dowolne i swobodne. Zeznania świadka P. L. dotyczące sposobu rozdysponowania udziałami przez w/w spółkę były wewnętrznie sprzeczne. Z jednej strony świadek twierdził, że po sprzedaniu udziału w wysokości 48/400 spółce (...) sp. z o.o. spółka (...) uznała, że dysponuje jeszcze połową udziału i dokonywała dalszych czynności pozostając w przekonaniu o posiadaniu tej połowy, tj. 3/400. Chwilę później wskazywał natomiast, że spółka sprzedała kolejne części posiadanych udziałów, jednakże w proporcji wyższej aniżeli 3/400. Sąd zauważył, że zeznania w tym zakresie nie znalazły potwierdzenia w dokonywanych czynnościach prawnych. Nadto w jednym momencie świadek zeznał, że wspólnicy (...) pozostawali w przekonaniu, że ich udziały zostały w całości rozsprzedane, by za moment wskazać, iż drugi ze wspólników chciał zostawić jakiś „symboliczny" udział w nieruchomości dla w/w spółki. Sąd zauważył, iż w pozwie udział ten nie jest już symboliczny lecz stanowi 37,5%. Rozbieżności tych świadek nie potrafił wyjaśnić.

W świetle powyższego Sąd uznał, że również wysokość wskazywanych w aktach notarialnych wielkości udziałów była w pewnym momencie subiektywną oceną zbywcy, a co za tym idzie żądanie powódki nie znajduje odzwierciedlenia w podejmowanych czynnościach prawnych. Tymczasem umowy były zawierane w formie aktu notarialnego i w sposób jednoznaczny oznaczały wysokość udziałów, które były przedmiotem dalszej czynności prawnej.

Sąd podkreślił także, iż stan własności udziałów podany przez powódkę nie odpowiadał choćby stosunkowej relacji między stanem własności udziałów na etapie wykrycia błędu, a wysokości sprzedawanych części udziałów. Nawet gdyby bowiem przyjąć, że wolą spółki (...) była sprzedaż (...) połowy posiadanych udziałów (czyli 3/400 z 6/400 posiadanych określonych błędnie jako 48/400) oraz dalsza sprzedaż pozostałych części posiadanych udziałów - na rzecz Z. G. 8/400 oraz powódki 1/400, to i tak uzyskane proporcje nie są zgodne z wysokością ułamków wskazanych w treści pozwu. Dla przykładu pierwszy z nabywców - (...) miałby według powódki posiadać mniejszą część udziałów (1/800), aniżeli sam zbywca spółka (...) rozprzedająca swe udziały.

W konsekwencji Sąd uznał, że nawet odwołanie się do zasad proporcji, stosunkowego podziału własności udziałów i woli stron nie prowadziłaby do ustalenia stanu wnioskowanego przez powódkę.

Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie biegłego sądowego geodety na okoliczność ustalenia jaki udział w przedmiotowej nieruchomości przysługuje powódce oraz każdemu z pozwanych na podstawie zawartych umów sprzedaży udziałów w nieruchomości, gdyż w tej sprawie nie chodziło o faktyczne dokonanie podziału, czy ustalenie posiadanych części gruntu w oparciu o oględziny nieruchomości i badania. Czynności biegłego wykonywane w ramach swej specjalizacji (jak dokonywanie obmiarów, oględziny nieruchomości itd.) nie doprowadziłyby do ustalenia wysokości posiadanych udziałów. Powyższe pozostaje w sferze stanu prawnego, którą kształtują określone czynności prawne.

Wobec niemożliwości uwzględnienia żądani powódki należało na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tj. Dz.U. z 2001 Nr 124 poz. 1361 ze zm.) powództwo oddalił. W stosunku do pozwanych (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wyrok był zaoczny.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w całości i zarzucając:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego art. 10 ust.1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece wskutek jego wadliwej wykładni i w konsekwencji oddalenie powództwa z tej przyczyny , że powódka nie zastosowała zasad proporcji przy stosunkowym podziale własności udziałów w przedmiotowej nieruchomości,

2) naruszenie przepisów postępowania cywilnego art. 233 § 1 kpc wskutek wadliwej oceny zgromadzonego materiału dowodowego z pominięciem zasad doświadczenia życiowego, a w szczególności co kwestii związanych z określeniem udziałów w przedmiotowej nieruchomości pomiędzy poszczególnymi współwłaścicielami, a także wadliwą ocenę zeznań świadka P. L.,

3) naruszenie przepisów postępowania art. 339 § 2 kpc poprzez zakwestionowanej prawdziwości twierdzeń powódki zawartych w pozwie, pomimo, że pozwani w tym zakresie nie złożyli żadnych zastrzeżeń.

Wskazując na powyższe podstawy wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uzgodnienie treści księgi wieczystej KW nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym zgodnie z żądaniem pozwu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów postępowania sądowego za I i II instancję według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzący księgę wieczystą dla przedmiotowej nieruchomości popełnił błąd zapisując w niej, że udział spółki (...) we własności drogi wynosi 96/400, zamiast jak to było w rzeczywistości 6/400. Spółka dokonując dalszych rozporządzeń posiadanym udziałem opierała się na danych widniejących w księdze wieczystej. Powódka podkreśliła, że wartość tych udziałów ze względu na ich wielkość jest znikoma. Zwróciła uwagę, że żaden z pozwanych poza spółką (...) nie złożył odpowiedzi na pozew, wobec czego należy zakładać, że akceptują oni wskazane w nim udziału przysługujące im w nieruchomości. Powódka podkreśliła, że dla podmiotów mających swoje nieruchomości przy przedmiotowej drodze nie jest ważne, jaki udział przysługuje im w jej własności. Dla posiadania prawa do korzystania z niej może on być nawet minimalny. Istotne jest jedynie, aby w księdze wieczystej ujawnić nowych nabywców udziałów w tej nieruchomości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że nie zaistniały przesłanki do uwzględnienia zgłoszonego w trakcie rozprawy apelacyjnej w dniu września 2013 r. przez pełnomocnika G. T., wniosku o odroczenie terminu sprawy w celu zgromadzenia dalszych dowodów potrzebnych do jej rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy doszedł go przekonania, że w oparciu o materiał dowodowy znajdujący się w aktach sprawy możliwe jest dokonanie oceny zasadności przedmiotowego środka odwoławczego.

Należy w pełni zaaprobować rozważania Sądu I instancji dotyczące wykładni przepisu art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1361 ze zm.). Również trzeba podzielić stanowisko, że nie jest możliwe uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej Kw nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym przedmiotowej nieruchomości, gdyż zgłoszone w pozwie żądanie ujawnienia wielkości udziałów przysługujących poszczególnym współwłaścicielom, nie odpowiada rzeczywistemu stanowi własności.

Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy Z. G. nabył od Przedsiębiorstwa (...)s.j. z siedzibą w Ł. w dniach 11 października 2006 r. oraz 17 maja 2007 r. dwukrotnie udziały po 4/400 części przedmiotowej nieruchomości. Natomiast powódka domaga się ujawnienia w księdze wieczystej, że osobie tej przysługuje jedynie udział 3/400. Z drugiej strony należy zauważyć, że przed dokonaniem wspomnianych sprzedaży spółka ta posiadała wyłącznie udział 6/400, a co za tym idzie już wówczas zbyła więcej niż sama posiadała. Ponadto w dniu 14 września 2007 r. sprzedała powódce udział 1/400 w tej nieruchomości.

Jednocześnie wskazać trzeba, że pomimo tych wszystkich rozporządzeń – zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie – udział tej spółki miał zostać określony w księdze wieczystej na 3/800.

Podkreślić także trzeba, że ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że (...) sp. z o.o. w B. nabyła udział w drodze wynoszący 48/400, podczas gdy powódka domagała się wpisu na rzecz tej spółki udziału jedynie co do 1/800 części.

W konsekwencji powyższych ustaleń należy przyjąć, że stan własności udziałów określony w żądaniu pozwu nie stanowiłby stanu zgodnego z rzeczywistym stanem prawnym w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji w tym postępowaniu konieczne jest respektowanie zasady dyspozycyjności wynikającej z art. 321 § 1 kpc, przez co uwzględnienie powództwa możliwe jest wyłącznie w sytuacji, gdy ustalony przez sąd rzeczywisty stan prawny okaże się tożsamy ze stanem objętym żądaniem pozwu. Mając tę okoliczność na względzie należało oddalić powództwo G. T..

Dla oceny zaskarżonego wyroku nie mógł mieć znaczenia zarzut podniesiony przez skarżącą w apelacji, że to na skutek błędu popełnionego przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzący przedmiotową księgę wieczystą, doszło do niezgodnego z rzeczywistością wskazania wielkości udziału przysługującego spółce (...), co skutkowało dalszymi różnicami między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym.

Ze względu na obowiązującą w tym postępowaniu zasadę dyspozycyjności nie jest również możliwe dokonanie w księdze wieczystej wpisów na rzecz wszystkich podmiotów występujących w niniejszej sprawie, nawet wskazujących dowolnie minimalne udziały.

Powódka oraz pozostali współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości w celu doprowadzenia do oczekiwanych wpisów w księdze wieczystej winni podjąć stosowne działania prawne. Sąd Okręgowy nie widzi potrzeby pouczania ich w tym przedmiocie, skoro G. T. korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Wanda Ślużyńska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Bydgoszczy
Data wytworzenia informacji: