Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 27 listopada 2012 r. po rozpoznaniu spraw z powództw (...) Spółki z. o. o. w C. przeciwko J. K. i F. K. o zapłatę:

I. oddalił powództwo przeciwko pozwanemu J. K.;

II. oddalił powództwo przeciwko pozwanemu F. K.;

III.  zasądził od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 1.000 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nakazał powodowi, aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 230 zł tytułem brakujących kosztów sądowych.

W pozwie z dnia 22 lipca 211 r.(...) spółkaz. o. o.z siedzibą w C. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od J. K. kwoty 45.242,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W pozwie z tego samego dnia powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od F. K.kwoty 41.509,83 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 października 2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniach obu pozwów powódka wskazała, że prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m.in. obrotu i magazynowania zbóż i rzepaku, a każdy z pozwanych prowadzi działalność gospodarczą w zakresie swojego gospodarstwa rolnego. W dniu 27 maja 2010 r. powódka zawarła z pozwanym J. K. umowę sprzedaży żyta konsumpcyjnego w ilości 150 ton z opcją zmiany in plus bądź in minus w zakresie 5 % tejże ilości o określonych parametrach. W tym samym dniu powódka zawarła z pozwanym F. K.umowę sprzedaży pszenicy konsumpcyjnej w ilości 100 ton z opcją zmiany in plus bądź in minus w zakresie 5% tejże ilości o określonych parametrach. W obu umowach wskazano termin realizacji na 15 września 2010 r. a płatność do 21 dni po dostawie, a dodatkowo strony przewidziały w treści tych umów klauzulę w zakresie możliwości stosowania kary umownej przez powódkę, zgodnie z którą, w przypadku niewykonania w całości lub w części umowy powódka miałaby prawo obciążenia drugiej strony umowy wartością poniesionych szkód, ale nie mniej niż 10% wartości od całości lub części niewykonanej umowy.

Ponieważ pozwani nie dostarczyli umówionego ziarna powódka poniosła szkodę, gdyż miała zawarte umowy z odbiorcami ziarna, dlatego dochodziła w pozwie zasądzenia odpowiednich kwot tytułem naprawienia szkody, polegającej na konieczności zakupu ziarna od innych osób, aby wywiązać się z umów zawartych przez powódkę z odbiorcami ziarna.

W odpowiedziach na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództw oraz o nieobciążanie ich kosztami procesu. W uzasadnieniu przyznali fakt zawarcia z powódką wskazanych w pozwie umów, ale z uwagi na suszę, która wystąpiła w okresie, w którym rośliny potrzebują najwięcej wody, w związku z czym nie mogły się one wykształcić w sposób właściwy, co spowodowało spadek plonów ziarna. Było to niespodziewanie, z przyczyn od nich niezależnych, za które nie ponoszą odpowiedzialności, a jako producenci utracili swoje nakłady pracy oraz spodziewany zysk. Powyższa niemożność spełnienia umówionego świadczenia była zatem usprawiedliwiona. Wywiedli, że podstawę prawną dla uzasadnienia ich stanowiska stanowi przepis art 622 §1 k.c. odnoszący się do umowy kontraktacji. W związku ze zmianą okoliczności zaproponowali także powódce rozważenie możliwości renegocjowania umowy w zakresie umówionej ceny za tonę rzepaku i żyta. Dodali, że powódka w odpowiedzi na ich pisma przyznała, że zawarte między nimi umowy mają charakter umów kontraktacji, jednakże nie uznała suszy, za okoliczność za którą żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności i oświadczyła, że oczekuje na realizację umów.

2

Zarządzeniem z dnia 2 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy połączył sprawy z obu powództw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

W dalszym toku procesu strony podtrzymały zasadniczo swoje stanowiska.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powódka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m.in. obrotu i magazynowania zbóż i rzepaku. Pozwani są braćmi i prowadzą działalność gospodarczą w zakresie swojego gospodarstwa rolnego.

Dnia 12 kwietnia 2010 r. pozwany J. K. zawarł z powódką umowę nr (...), w której zobowiązał się do wyprodukowania i dostarczenia 40 ton rzepaku w terminie do dnia 25 sierpnia 2010 r.

Dnia 12 kwietnia 2010 r. pozwany F. K.zawarł z powódką umowę nr (...), w której zobowiązał się do wyprodukowania i dostarczenia 60 ton rzepaku w terminie do dnia 25 sierpnia 2010 r.

Powódka w dniu 26 maja 2010 r. zawarła z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę w przedmiocie zakupu przez tę spółkę 1.000 ton pszenicy konsumpcyjnej z terminem wykonania umowy we wrześniu 2010 r. W razie niewykonania kontraktu wobec tego podmiotu powódka ponosiłaby odpowiedzialność kontraktową.

W dniu 27 maja 2010 r. powódka zawarła z pozwanym J. K. umowę sprzedaży żyta konsumpcyjnego w ilości 150 ton z opcją zmiany in plus bądź in minus w zakresie 5 % tejże ilości o określonych parametrach. W umowie termin jej realizacji przewidziano na dzień 15 września 2010 r. a płatność do 21 dni po dostawie.

Dodatkowo strony przewidziały w treści umowy klauzulę w zakresie możliwości stosowania kary umownej przez powódkę względem pozwanego, zgodnie z którą w przypadku niewykonania w całości lub w części niniejszej umowy powódka mogłaby obciążyć pozwanego wartością poniesionych szkód, ale nie mniej niż 10 % wartości od całości lub części niewykonanej umowy.

W dniu 27 maja 2010 r. powódka zawarła z pozwanym F. K.umowę sprzedaży pszenicy konsumpcyjnej w ilości 100 ton z opcją zmiany in plus bądź in minus w zakresie 5 % tejże ilości o określonych parametrach. W umowie termin jej realizacji przewidziano na dzień 15 września 2010 r., a płatność do 21 dni po dostawie. Dodatkowo strony przewidziały w treści umowy klauzulę w zakresie możliwości stosowania kary umownej przez powódkę względem pozwanego, zgodnie z którą w przypadku niewykonania w całości lub w części mniejszej umowy powódka mogłaby obciążyć pozwanego wartością poniesionych szkód, ale nie mniej niż 10 % wartości od całości lub części niewykonanej umowy.

W roku 2010 r. wystąpiło zjawisko suszy między innymi w L.- gminie S., w którym znajdowało się gospodarstwo pozwanych. Na zjawisko suszy, która rozwinęła się krótkookresowo w 2010 r. między innymi w L. -gminie S. (woj. (...)) w okresie szczególnie niekorzystnym dla wegetacji roślin uprawnych miał wpływ przebieg pogody w czerwcu i w pierwszych dwóch dekadach lipca. Był to okres bardzo ciepły w porównaniu z wartościami średnimi z wielolecia, a pod względem opadowym został sklasyfikowany jako skrajnie suchy. W trzeciej dekadzie czerwca i w dwóch pierwszych dekadach lipca występowała typowa susza atmosferyczna i glebowa, a przez IUNG w P. została określona jako susza rolnicza. Niedobór opadów atmosferycznych w wymienionym wyżej okresie oraz przebieg pogody w całym okresie od kwietnia do lipca 2010 roku miał decydujący wpływ na zmniejszenie wydajności i jakości zbóż zarówno ozimych jak i jarych.

W piśmie z dnia 23 sierpnia 2010 r. pozwany J. K. zaproponował powódce rozważenie możliwości renegocjowania umowy w zakresie umówionej ceny za tonę rzepaku i żyta. W piśmie z tej samej daty pozwany F. K.zaproponował powódce rozważenie

3

możliwości renegocjowania umowy w zakresie umówionej ceny za tonę rzepaku i pszenicy. W pismach tych pozwani wskazali na to, że z powodu suszy nie mogą wywiązać się z zawartych z powódką umów.

Powódka w odpowiedzi na te pisma przyznała, że zawarte z pozwanymi umowy mają charakter umów kontraktacji. Powódka nie uznała jednak suszy, za okoliczność, za którą żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności i oświadczyła, że oczekuje na realizację umowy. Powódka wskazała, że ustalone przez nią miarodajne dane według Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej jednoznacznie potwierdzają, że to nie czynniki meteorologiczne stanowią o niewywiązaniu się pozwanych z zawartych z nią umów.

Wskutek suszy pozwanyF. K.uzyskał jedynie 55 ton pszenicy. Pszenica ta z powodu suszy nie posiadała nadto zakontraktowanych z powódką parametrów. Wskutek powyższego pozwany nie mógł oddać jej powódce. Sprzedał tę pszenicę, jako pszenicę paszową firmie (...).

Pomimo suszy pozwany J. K. zdołał wyprodukować z pola należącego również i do pozwanego F. K.w L. żyto konsumpcyjne w ilości ok. 80 ton, które sprzedał do firmy (...). Miał on nadto inne pole, z którego wyprodukował żyto konsumpcyjne w ilości ok. 100 ton, które sprzedał do młyna w C..

Pozwani nie dostali odszkodowania za straty w rolnictwie, ponieważ nie ogłoszono wówczas klęski suszy w gminie S., w której położone było ich wspólne gospodarstwo rolne.

W dniu 17 września 2010 r. powódka obciążyła pozwanego F. K. notą księgową nr (...) na kwotę 41.000 zł z terminem płatności 14 dni.

W dniu 23 września 2010 r. powódka obciążyła pozwanego J. K. notą księgową nr (...) na kwotę 46.500 zł z terminem płatności 14 dni.

W pismach z dnia 12 października 2010 r. i 26 listopada 2010 r. pozwani odmówili zapłaty żądanych od nich kwot uznając, że niewykonanie przez nich umów nastąpiło z przyczyn od nich niezależnych. Zarzucili też, że powódka nie udowodniła wskazanych przez siebie kosztów.

Pismami z dnia 22 marca 2011 r. powódka wezwała pozwanego J. K. do zapłaty kwoty 47.182,95 zł, zaś pozwanego F. K. do zapłaty kwoty 41.509,83 zł, tytułem poniesionej przez nią, w jej ocenie, szkody wskutek niewywiązania się przez pozwanych ze wskazanych wyżej umów kontraktacji zawartych dnia 27 maja 2010 r.

Pozwani nie zapłacili powódce dochodzonych przez nią kwot. Bezsporne.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny na podstawie okoliczności bezspornych, przedłożonych przez strony dokumentów oraz zeznań świadków, a także zeznań pozwanego F. K.i w odpowiednim zakresie zeznań pozwanego J. K..

Sąd dokonał oceny zeznań przesłuchanych świadków oraz pozwanych, wskazując w jakim zakresie dał im wiarę albo odmówił wiarygodności, a także omówił zeznania prezesa powodowej spółki.

Sąd uznał za rzetelną opinię z dnia 9 lipca 2012 r. wydaną przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (...)w P.. Opinia ta została wydana zgodnie z tezą dowodową zawartą w wydanym przez Sąd postanowieniu z dnia 10 maja 2012 r. Opinia ta była sporządzona i podpisana przez uprawniony podmiot. Jej treść nie budziła wątpliwości Sądu i nadto nie była przez strony kwestionowana.

Przystępując do oceny zgłoszonych w pozwach roszczeń Sąd pierwszej instancji zważył, że bezspornym było między stronami, że zawarły między sobą w dniu 27 maja 2010 r. umowy kontraktacji.

Zgodnie z art. 613 §1 k.c. przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia.

4

W tym zakresie Sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 622 §1 k.c, jeżeli wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, producent nie może dostarczyć przedmiotu kontraktacji, obowiązany jest on tylko do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych. Zasadę tę w literaturze określa się mianem zasady podzielonego ryzyka. Stanowi ona regulację szczególną w stosunku do zasady wyrażonej w art. 475 i 495 k.c, przyjmującej wygaśnięcie zobowiązania w razie niemożliwości jego wykonania z przyczyn, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi. Stosownie do treści art. 622 §2 k.c. w umowie kontraktacji strony mogą zastrzec warunki zwrotu zaliczek i kredytu korzystniejsze dla producenta.

Uwzględniając powyższe Sąd stwierdził, że z rzetelnej opinii wydanej przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (...)w P. wynika zaistnienie suszy, która rozwinęła się krótko okresowo w 2010 r. między innymi w L. -gminie S.w okresie szczególnie niekorzystnym dla wegetacji roślin uprawnych miał wpływ przebieg pogody w czerwcu i w pierwszych dwóch dekadach lipca. Był to okres bardzo ciepły w porównaniu z wartościami średnimi z wielolecia, a pod względem opadowym został sklasyfikowany jako skrajnie suchy. W trzeciej dekadzie czerwca i w dwóch pierwszych dekadach lipca występowała typowa susza atmosferyczna i glebowa a przez (...) w P. została określona jako susza rolnicza. Niedobór opadów atmosferycznych w wymienionym wyżej okresie oraz przebieg pogody w całym okresie od kwietnia do lipca 2010 r. miał decydujący wpływ na zmniejszenie wydajności i jakości zbóż zarówno ozimych jak i jarych.

Sąd podkreślił, że powołani w sprawie świadkowie zgodnie zeznali w wiarygodnych dla Sądu zeznaniach, że ponieśli straty w uprawach wskutek suszy.

W ocenie Sądu, mając na uwadze zgromadzone w sprawie dowody pozwany F. K.wykazał, że z przyczyn od siebie niezależnych i spowodowanych ówczesną suszą nie mógł dostarczyć powódce przedmiotu kontraktacji tj. pszenicy konsumpcyjnej, posiadającej zadeklarowane w umowie właściwości. W konsekwencji Sąd na podstawie art. 622 §1 k.c. oddalił powództwo, o czym orzekł w punkcie II wyroku.

Odnośnie roszczenia zgłoszonego wobec pozwanego J. K. Sąd Rejonowy ustalił, że pomimo suszy wyprodukował on w 2010 r. żyto konsumpcyjne. Wprawdzie pozwany ten nie udowodnił, że wyprodukowane przez niego żyto miało niższe parametry niż to, jakie zaoferował się wytworzyć i dostarczyć, jednakże nie oznaczało to, iż powództwo w stosunku do niego należy uwzględnić.

Sąd, Rejonowy w tym zakresie wskazał, że z uwagi na okoliczność, iż pozwany ten wyprodukował żyto konsumpcyjne w ilości uzgodnionej w umowie, nie mógł on powołać się na przepis art. 622 §1 k.c. W konsekwencji konieczną podstawą uwzględnienia powództwa w stosunku do niego było wykazanie przesłanek z art. 471 k.c, dotyczących odpowiedzialności kontraktowej. Stosownie do art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jednocześnie zgodnie z art. 361 §1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Stosownie do przepisu art. 361 §2 k.c. w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W ocenie Sądu Rejonowego powódka nie udowodniła, że powstała u niej szkoda wskutek zawinionego przez pozwanego niewywiązania się z zawartej z nią umowy kontraktacji z dnia 27 maja 2010 r. Nie wykazała ona bowiem, że musiała sprzedać taką samą ilość żyta za wyższą cenę. Powódka nie wykazała, że miała zakontraktowaną z innym podmiotem umowę polegającą na obowiązku sprzedaży żyta konsumpcyjnego za określoną cenę. Powoływała się ona bowiem w toku procesu jedynie na zawartą z (...) sp. z o.o. umowę z dnia 26 maja 2010 r. w przedmiocie zakupu przez tę spółkę 1.000 ton pszenicy konsumpcyjnej z

5

terminem wykonania umowy we wrześniu 2010 r., która nie dotyczyła żyta konsumpcyjnego, co oznaczało, że nie miała związku z zawartą między powódką a pozwanym J. K. umową kontraktacji. Z uwagi na powyższe, w tym okoliczność, że powódka nie wykazała tego, że musiała sprzedać swoim kontrahentom taką samą ilość żyta konsumpcyjnego, powództwo w stosunku do pozwanego J. K. należało oddalić jako nieudowodnione, skoro powódka nie wykazała, że poniosła szkodę z powodu niewywiązania się przez pozwanego J. K. z zawartej z nią umowy kontraktacji (art. 471 k.c. a contrario w zw. z art. 6 k.c), o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1-2 k.p.c. Pozwani ponieśli koszty procesu w kwocie 1.000 zł, która stanowiła zaliczki na wynagrodzenie dla Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (...)w P. za wydanie opinii w sprawie i tę kwotę Sąd zasądził solidarnie od powoda na rzecz pozwanych.

Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 3 i w zw. z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. Nr 90 z 2010 r., poz. 594 ze zm.) z zw. z art. 98 k.p.c. postanowi! jak w punkcie IV wyroku. Postanowieniem z dnia 19 lipca 2012 r. Sąd przyznał Instytutowi Meteorologii i Gospodarki Wodnej (...)w P. wynagrodzenie w kwocie 1.230 zł za wydanie opinii w sprawie. Pozwani uiścili zaliczkę na ten cel w kwocie 1.000 zł. Pozostałą część należnego powyższemu instytutowi wynagrodzenia poniósł tymczasowo Skarb Państwa -Sąd Rejonowy w Bydgoszczy. Sąd w konsekwencji nakazał powódce, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wskazaną wyżej kwotę 230 zł tytułem brakujących kosztów sądowych, tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżyła apelacjami powódka w całości, zarzucając:

-w stosunku do wyroku dotyczącego pozwanego J. K.:

1. obrazę prawa materialnego, a mianowicie art.6 k.c. w zw. z art. 471 k.c. oraz art. 479 k.c. poprzez ich błędną wykładnie i uznanie, iż na powódce, aby udowodnić powstanie szkody, spoczywał ciężar wykazania tego, iż miała ona zakontraktowaną z innym podmiotem umowę polegającą na obowiązku sprzedaży żyta konsumpcyjnego za określoną cenę, tj, tego, iż „musiała sprzedać taką samą ilość żyta za wyższą cenę", podczas gdy prawidłowe rozumienie naruszonych przepisów winno prowadzić do wniosku, iż szkodą, którą poniosła powódka, była różnica w cenie zakontraktowanego żyta oraz dokonanego w ramach wykonania zastępczego zakupu, a kwestie dalszych losów nabytego zboża miały w świetle treści wskazanych przepisów charakter irrelewantny;

2.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 233 §1 k.p.c, poprzez sprzeczne ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego uznanie, iż powódka nie udowodniła konieczności odsprzedaży zakontraktowanego u pozwanego zboża (żyta konsumpcyjnego) na skutek nie wskazania kontrahentów oraz nie przedłożenia jakichkolwiek dokumentów na tę okoliczność (vide str. 6 oraz 8 uzasadnienia), podczas gdy okoliczności te wynikają wprost z zeznań, które złożył w charakterze strony (za powódkę) prezes zarządu powódki K. J., a pozwani temu nie przeczyli, w sytuacji gdy powódka zajmuje się zakupem i następnie odsprzedażą płodów rolnych;

3.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 232 zd. 2 k.p.c, poprzez niedopuszczenie z urzędu dowodu z umowy dotyczącej sprzedaży zakontraktowanego z pozwanym żyta konsumpcyjnego przez powódkę zewnętrznemu kontrahentowi,

-w stosunku do pozwanego F. K.:

1. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a

6

mianowicie art. 233 §1 k.p.c, poprzez sprzeczne ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego uznanie za wiarygodne, szczere i oparte na rzeczywistych spostrzeżeniach, zeznań pozwanego F. K.co do niemożliwości uzyskania przez niego pszenicy o określonych parametrach, podczas gdy pozwany, zeznając analogicznie co do niemożliwości uzyskania przez pozwanego J. K. żyta konsumpcyjnego, w oczywisty sposób zeznawał nieprawdę, co przecież dostrzegł Sąd meriti, co w sytuacji analogicznych stanowisk i podnoszenia tożsamych twierdzeń przez obu pozwanych względem powódki skłaniać winno do koniecznego wniosku o niewiarygodności zeznań pozwanego także co do twierdzeń dotyczących własnych zbiorów,

2.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 233 §1 k.p.c, poprzez sprzeczne ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego uznanie za wiarygodne zeznań świadków w zakresie, w jakim wskazywali na nieuzyskanie przez pozwanego zakontraktowanej pszenicy podczas gdy świadkowie, zarówno co do żyta konsumpcyjnego (J. K.) jak i pszenicy konsumpcyjnej (F. K.), wbrew dowolnie przyjętym przez Sąd Rejonowy założeniom, jednolicie zeznawali, iż znają wielkość plonów pozwanego, uprawiają w podobny sposób podobnej klasy ziemie, jednakowo wskazywali na złe warunki pogodowe uniemożliwiające wyprodukowanie pszenicy konsumpcyjnej, a jednocześnie, w świetle trafnych ustaleń Sądu Rejonowego, zeznawali nieprawdę co do nieuzyskania przez J. K. zakontraktowanego żyta konsumpcyjnego, co prowadzić powinno do wniosku, bez popadania w wewnętrzną sprzeczność, o niewiarygodności zeznań świadków odnoszonych tak co do żyta, jak i pszenicy,

3.  obrazę przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 233 §1 k.p.c, poprzez sprzeczne z logiką i ze wskazaniami wiedzy uznanie, iż sporządzona w sprawie opinia biegłego meteorologa, udowadnia niemożliwość (dla ekskulpowania pozwanego konieczne jest udowodnienie niezawinionej niemożliwości dostarczenia przedmiotu kontraktacji, a kwestie faktycznego nieuzyskania określonych towarów, nie mają żadnego znaczenia dla rozpatrywanych regulacji) dostarczenia przez pozwanego przedmiotu kontraktacji, podczas gdy wskazana opinia jest nieprzydatna, a w każdym razie niewystarczająca do udowodnienia wskazanych okoliczności,

4.  obrazę przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 233 §1 k.p.c, poprzez sprzeczne ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego uznanie, iż zeznania pozwanego oraz świadków, a także wydana w sprawie opinia biegłego, udowadnia niemożliwość dostarczenie przez pozwanego przedmiotu kontraktacji,

5.  obrazę przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 278 §1 k.p.c, poprzez ustalenie w oparciu o zeznania pozwanego F. K., iż „na warunki pogodowe bardzie] od żyta wrażliwa jest pszenic", podczas gdy ustalona przez Sąd I Instancji kwestia wymaga wiadomości specjalnych,

6.  sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w zakresie stwierdzenia, iż „wskutek powyższej suszy pozwany F. K.uzyskał jedynie 55 ton pszenicy. Pszenica ta z powodu suszy nie posiadała nadto zakontraktowanych z powódką parametrów. Wskutek powyższego pozwany nie mógł oddać jej powódce", podczas gdy wskazane konkluzje nie znajdują oparcia w materiale dowodowym w sprawie zgromadzonym, w szczególności brak jest podstaw do ustalenia związku między stwierdzoną suszą, a ewentualnym jej wpływem na wysokość i jakość zbiorów.

Wskazując na powyższe zarzuty powódka wnosiła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w stosunku do obu pozwanych poprzez zasądzenie kwot dochodzonych pozwami

2)  zasądzenie od pozwanych kosztów procesu za obie instancje.

Pozwani wnosili o oddalenie apelacji.

7

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje nie są zasadne. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art 233 §1 k.p.c, które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne, za wyjątkiem ustalenia, że w umowach została zastrzeżona kara umowna, na wypadek niewykonania bądź nienależytego wykonania umowy.

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności zwraca uwagę, że Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, (uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31,01.2008 roku w sprawie o sygn. III CZP 49/07- publ. OSNC 2008/6/55)

Jednocześnie podkreślić należy, że żądanie powództwa określa nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna, dlatego orzeczeniem ponad żądanie w rozumieniu art. 321 k.p.c. jest oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powoda, (wyrok S.N. z dnia 18.02.2010 roku, sygn. III SK 28/09, publ. Lex nr 585834; wyrok S.N. z dnia 18.5.2010 roku, III PK 73/09, publ. Lex nr 602060)

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że strony łączyły umowy kontraktacji, o jakiej mowa w art. 613 k.c, co potwierdza stanowisko powódki prezentowane w pismach skierowanych do obu pozwanych po zwróceniu się przez nich do powódki w sprawie niemożności wykonania zawartych umów zgodnie z ich treścią.

Chodzi tu o pisma podpisane przez Prezesa powodowej spółki, a zatem osobę upoważnioną do jej reprezentacji z dnia 01.9.2010 roku (k. 62 i k. 123 akt), w których Prezes w odpowiedzi na pisma obu pozwanych przyznaje, że strony łączyła umowa kontraktacji. Ponadto z przebiegu procesu, a także zarzutów apelacji wynika, że powódka wskazywała na możliwość uzyskania przez pozwanych plonów ziarna na ich polach, w sytuacji gdy od początku pozwani powoływali się na niemożność świadczenia z uwagi na wystąpienie zjawiska suszy.

W tym zakresie Sąd Okręgowy dodatkowo zwraca uwagę, że umowy z dnia 27 maja 2010 roku zostały zawarte na piśmie, ale nie przewidziano w nich rygoru nieważności przy braku zachowania tej formy dla zmiany ich treści (k. 12 i k. 81 kat sprawy). Jest to zatem forma pisemna dla celów dowodowych (art. 74 §1 k.c.)

W konsekwencji dla prawidłowej wykładni treści tych umów należało zbadać cel umowy zgodnie z art. 65 §2 k.c, co prowadzi do wniosku, że zgodnym zamiarem stron umowy było, aby będące przedmiotem umów z dnia 27 maja 2010 roku ziarno pochodziło z pól pozwanych z ich produkcji rolnej, co mieści się w zakresie swobody umów, o czym mowa w art. 353 k.c.

W apelacji od wyroku dotyczącego pozwanego F. K.powódka wprost zarzuca poczynienie Sądowi Rejonowemu błędnych ustaleń w zakresie niemożności wyprodukowania przez pozwanego w jego gospodarstwie rolnym pszenicy, tym samym odwołuje się do celu zawartych umów kontraktacji, a nie zwykłych umów sprzedaży.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że zawarte w obu umowach regulacje dotyczące odpowiedzialności sprzedających (pozwanych) błędnie określone przez Sąd Rejonowy, jako zastrzeżenie kary umownej, w istocie stanowią jedynie zapis o odpowiedzialności pozwanych za szkodę w razie niewykonania umowy, wynikający z ogólnego przepisu art. 471 k.c, dotyczącego odpowiedzialności dłużnika w razie niewykonania umowy.

Za taką interpretacją tych zapisów umów przemawia ich gramatyczna treść, że „w przypadku niewykonania w całości lub w części niniejszej umowy Kupujący (powódka) zastrzega sobie prawo obciążenia Sprzedającego (pozwanego) wartością poniesionych szkód, ale nie mniej niż 10 % wartości od całości lub części niewykonanej umowy", (k. 12 i k. 81 akt sprawy)

Z powyższego wynika, że jest to powtórzenie kodeksowej regulacji naprawienia szkody z art. 471 k.c, a nie jest to zapis dotyczący kary umownej, o jakiej mowa w art. 483 i art. 484 k.c.

8

W takiej sytuacji powódka może dochodzić od pozwanych z powodu bezspornego niewykonania umowy naprawienia szkody na zasadach ogólnych, czyli zgodnie z art. 471 k.c. co potwierdzają także zarzuty apelacji o naruszeniu wskazanego przepisu.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. na powódce spoczywał ciężar wykazania, że poniosła szkodę, w sytuacji, gdy żadna ze stron umowy nie wykonała. advż pozwani nie dostarczyli ziarna, a powódka nie dokonała zapłaty.

Dia udowodnienia roszczeń objętych pozwami powódka powinna wykazać, że wskutek nie wykonania umów- przez pozwanych, była zmuszona do zakupu ziarna po wyższych cenach, niż te które wynikały z zawartych z pozwanymi umów. w celu odsprzedaży tego ziarna w celu wykonania swojego zobowiązania z umów zawartych z innymi odbiorcami ziarna.

W tym zakresie Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu apelacji, że dla wykazania zaistnienia szkody powódki wystarczające było ogólnikowe powołanie się na umowę sprzedaży pszenicy konsumpcyjnej zawartej w dniu 26 maja 2010 roku z (...) spółka z o.o. w siedzibą w W., czy też zeznania w charakterze strony prezesa powodowej spółki, ale konieczne było wykazanie szczegółowego rozliczenia wykonania tej umowy oraz umów na dostawę żyta konsumpcyjnego zawartej z innymi kontrahentami, czemu powódka nie sprostała.

W świetle art. 361 §2 k.c, ustalenie wysokości szkody w postaci poniesionej straty wymaga porównania rzeczywistego stanu majątkowego poszkodowanego oraz stanu, jaki by istniał, gdyby nie doszło do zdarzenia wyrządzającego szkodę (wg tzw. metody dyferencyjnej). Odszkodowanie nie może oczywiście przewyższać rzeczywistej wysokości uszczerbku majątkowego poniesionego przez poszkodowanego.(wyrok S.A. w Katowicach z dnia 20.02.2013 roku, sygn. I ACa 788/12, publ. Lex nr 1289413)

Z powyższego wynika, że powódka dochodząc zgłoszonych w pozwach roszczeń powinna wykazać, że wskutek nie wykonania umów przez pozwanych poniosła w powyższym rozumieniu uszczerbek w swoim majątku, a nie jedynie powoływać się na fakt zawarcia umów z innymi kontrahentami w ^r zakresie handlu ziarnem. Jest bowiem rzeczą oczywistą, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie handlu ziarnem powódka zawierała szereg umów, ale dopiero ostateczny wynik finansowy wykonania tych umów pozwoliłby na ocenę, czy powódka poniosła szkodę, bo musiała zakupić od innych kontrahentów ziarno po wyższej cenie, niż to wynikało z umów zwartych z pozwanymi w dniu 27.5.2010 roku, czy też wywiązała się z umów korzystając z wykonania umów przez innych producentów rolnych z pominięciem pozwanych.

Ponieważ powódka w toku procesu nie wykazała, na czym polegała poniesiona przez nią szkodą (art. 6 k.c.) powództwo z tego tylko względu podlegało oddaleniu.

Powyższy obowiązek by nie istniał, gdyby w umowie zastrzeżona została kara umowa, która zgodnie z art. 383 i 384 k.c. nie jest zależna od wykazywania poniesienia szkody, ale jak ocenił powyżej Sąd Okręgowy takiej kary umownej nie zastrzeżono.

Konieczność oddalenia powództw z tego względu, że powódka nie wykazała poniesionej szko'dy (art. 471 k.c. w zw. z art. 6 k.c.) czynił zbędnym dokonywanie oceny pozostałych zarzutów- apelacji, które nie miały już wpływu na treść rozstrzygnięcia w przedmiocie apelacji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy apelacje jako niezasadne oddali!, (art. 385 k.p.c.)