Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Świeciu w VI Zamiejscowym Wydziale Cywilnym z siedzibą w Tucholi postanowieniem z dnia 25.11.2013 roku ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni D. S. i uczestnika W. P. zgromadzonego w czasie trwania związku małżeńskiego rozwiązanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 06.03.2003 roku w sprawie I C 1581/02 wchodzi: spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy Alei (...) (...), znajdującego się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej w S. o wartości 56.920 zł, prawo własności ruchomości w postaci narożnika welurowego, dwóch telewizorów, sofy rozkładanej i meblościanki o łącznej wartości 500 zł, kwota 5700 zł jako równowartość ceny sprzedaży samochodu marki I. (...) wraz z naczepą, kwota 2260 zł jako wartość nakładów na garaż wzniesiony na działce nr (...) położonej w S. przy Alei (...) (...)I. W punkcie (...) postanowienia ustalono równe udziały wnioskodawczyni i uczestnika w majątku wspólnym. W punkcie III postanowienia dokonano podziału składników majątkowych opisanych w punkcie I poprzez ich przyznanie na wyłączną własność D. S. z obowiązkiem spłaty na rzecz uczestnika kwoty 29.840 zł tytułem jego udziału w majątku wspólnym, przy czym kwotę tę rozłożono na 36 rat miesięcznych, z których pierwsza miała wynosić 860 zł, a następne po 828 zł płatnych po upływie 1 miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. W punkcie IV postanowienia zasądzono od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 21.449,29 zł tytułem zwrotu zwrot nakładów na majątek wspólny.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem z dnia 06.03.2003 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy rozwiązał przez rozwód małżeństwo wnioskodawczyni oraz uczestnika zawarte w dniu 02.09.1978 roku a orzeczenie to uprawomocniło się z dniem 23.03.2003 roku. W dniu 17.08.2006 roku wnioskodawczyni zawarła nowy związek małżeński. Wnioskodawczyni w dniu 10.12.1981 roku otrzymała przydział lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w S. przy Alei (...) II 12 na warunkach prawa lokatorskiego. Wnioskodawczyni mieszkanie to otrzymała w związku z podjęciem pracy jako nauczyciel w szkole w S.. Prawo zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu oprócz wnioskodawczyni mieli także uczestnik i dzieci stron. Uczestnik wyprowadził się z mieszkania na początku 2002 roku. Od tego momentu wnioskodawczyni sama pokrywała koszty utrzymania lokalu, w tym również zaległości czynszowe powstałe w czasie wspólnego zamieszkiwania w nim stron. W okresie od lipca 2002 roku do kwietnia 2010 roku, kiedy to lokal został użyczony osobie trzeciej w zamian za uiszczanie opłat czynszowych wnioskodawczyni uiściła łącznie 42.898,58 zł. i poniosła koszty wymiany stolarki okiennej w wysokości 4000 zł. Wartości przedmiotowego spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu według opinii biegłego wynosi 56,920 zł. W trakcie małżeństwa strony posiadały także samochód I. z naczepą. W dniu 30.07.2003 roku wnioskodawczyni sprzedała go za 5.700 zł, nie przekazując z tego tytułu żadnej kwoty uczestnikowi. W dniu 31.12.1999 roku została zawarta umowa najmu gruntu o powierzchni 20 m ² w S. przy ulicy (...) II stanowiącego działkę numer (...). Stronami tej umowy była gmina S. jako wynajmujący i wnioskodawczyni jako najemca. Zgodnie z umową wnioskodawczyni miała prawo używać tego gruntu w celu korzystania z postawionego na nim garażu. Umowa była zawarta na czas nieoznaczony. Przedmiotowy garaż wznoszony był na przestrzeni kilkunastu lat systemem gospodarczym. Na dzień 27.03.2003 roku wymurowana była ściana tylna w około 90/% oraz ściana boczna w 50%, obie ściany były nieotynkowane, brakowało posadzki betonowej, wrót wjazdowych i płyt korytkowych na pokrycie dachu. Wartość tych nakładów wynosiła 2.260 zł. Po wskazanej dacie dobudowane zostały obie ściany, które obustronnie otynkowano, na dachu ułożono żelbetowe płyty korytkowe, pokryte następnie wlewką betonową i warstwą papy na lepiku, zainstalowano wrota garażowe drewniane dwuskrzydłowe, wylano posadzkę betonową, zainstalowano elektryczną instalację oświetleniową oraz wykonano przed wjazdem do garażu podjazd z żelbetowych płyt drogowych. Nakłady te poczyniła wnioskodawczyni i ich wartość również wynosiła 2.260 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów urzędowych i prywatnych, których prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron a także zeznań świadków oraz stron. Sąd wskazał, iż świadkowie zeznawali zbieżnie, co do prac wykonywanych przy garażu a zeznania te zostały potwierdzone przez strony. Sąd uznał także za wiarygodną opinię biegłego uznając, że została ona sporządzona w sposób prawidłowy, nie zawiera niejasności i w pełny sposób odpowiada na postanowione przez Sąd tezy dowodowe.

Sąd Rejonowy za bezsporne uznał, iż wnioskodawczyni w trakcie trwania małżeństwa stron uzyskała przydział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Lokal ten służył do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny wnioskodawczyni. Sąd wskazał, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wchodzi w skład majątku wspólnego jako objęte wspólnością ustawową w chwili jej ustania i w nim pozostaje w chwili podziału to jego wartość określa się na chwilę dokonywania podziału majątku, czyli chwilę zamknięcia rozprawy, według cen rynkowych. Z tego względu Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy, który oszacował aktualną wartość tego składnika majątkowego. Zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik wnosili o przyznanie im w/o prawa do lokalu. Dokonując wyboru wnioskodawczyni jako strony, której to prawo należało przyznać, Sąd wziął pod uwagę w szczególności to, iż lokal został przyznany wnioskodawczyni z uwagi na jej pracę zawodową i to ona ponosiła cały ciężar utrzymania lokalu.

Wobec powyższego w oparciu o art. 618 kpc w art. 317 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc i w zw. z art. 212 § 2 i 3 kc Sąd postanowił jak w punktach Ia i III postanowienia.

Odnosząc się do ruchomości Sąd wskazał, iż strony zgodnie ustaliły, że ich wartość wynosi 500 zł i zgodnie wniosły o przyznanie ich wnioskodawczyni ze spłatą na rzecz uczestnika kwoty 250 zł. Wobec powyższego Są Rejonowy orzekł jak w punktach Ib i III postanowienia.

Sąd ustalił również, że strony w czasie małżeństwa nabyły samochód marki I. z naczepą. Samochód ten stanowił wobec tego składnik majątku wspólnego stron. Rozporządzenie nim przez wnioskodawczynię po ustaniu wspólności majątkowej stanowiło w istocie rozporządzenie udziałem w tym przedmiocie i Sąd Rejonowy uznał je za bezskuteczne wobec byłego małżonka, jako dokonane bez jego zgody i naruszające uprawnienia przysługujące uczestnikowi w wyniku podziału majątku wspólnego. Dlatego też Sąd Rejonowy zaliczył w skład majątku wspólnego kwotę uzyskaną ze sprzedaży tego samochodu jako jego równowartość. Mimo podejmowanych przez Sąd Rejonowy prób nie udało się ustalić wartość tego samochodu, dlatego Sąd jako miarodajną dla ustalenia jego wartości przyjął kwotę 5.700 zł uzyskaną przez wnioskodawczynię. Sąd nie uwzględnił argumentu wnioskodawczyni, że pieniądze ze sprzedaży samochodu w całości przeznaczyła na zaspokojenie potrzeb dzieci stron, albowiem potrzeby te winny być uwzględnione w ramach zasądzonych alimentów. Z tego powodu Sąd orzekł jak w punkcie Ic postanowienia.

W skład majątku Sąd zaliczył także nakłady w postaci wybudowanej w 90% ściany tylnej garażu oraz w około 50% ściany bocznej, wzniesionego na działce nr (...) w S. o wartości 2260 zł. i podobnie jak pozostałe składniki majątkowe a zwłaszcza lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego przyznał na własność wnioskodawczyni.

Zgodnie z art. 43 kro Sąd ustalił równe udziału stron w majątku wspólnym.

Z tytułu spłaty udziału w majątku wspólnym Sąd zasądził na rzecz uczestnika od wnioskodawczyni kwotę 29.840 zł, na którą złożyła się połowa wartości składników opisanych w punkcie I lit. a-d postanowienia. Z uwagi na fakt, iż wnioskodawczyni nie dysponuje środkami pieniężnymi pozwalającymi jej na jednorazową spłatę uczestnika Sąd na mocy art. 212 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 567 § 3 kpc, art. 688 kpc i art. 618 i nast. kpc rozłożył należną kwotę na raty.

Sąd Rejonowy wskazał nadto na treść art. 45 § 1 kro i uznał, iż wnioskodawczyni od czasu ustania wspólności majątkowej dokonała na lokal mieszkalny zakładów i wydatków w łącznej kwocie 42.898,58 zł. z tytułu opłat czynszowych, za media oraz wymianę stolarki okiennej. Okoliczności te stanowiły podstawę do zasądzenia od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 21.449,29 zł, jako połowy wartości poczynionych przez wnioskodawczynię nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 520 kpc a o kosztach sądowych na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego postanowienia wniósł uczestnik postępowania w zakresie punktów III i IV.

Uczestnik zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art. 207 kpc w zw. z art. 46 kro w zw. z art. 1035 kc poprzez błędne jego zastosowanie polegające na uznaniu za nakłady z majątku odrębnego wnioskodawczyni na majątek wspólny opłat eksploatacyjnych oraz kosztów wymiany stolarki okiennej, obrazę art. 212 § 3 kpc poprzez rozłożenie spłaty na raty i ustalenie zbyt długiego okresu spłat a także obrazę art. 212 § 2 kc polegającą na błędnym ustaleniu kwoty spłaty na rzecz uczestnika na 29.840 zł podczas gdy powinna ona wynosić 30.430 zł. Nadto uczestnik zarzucił obrazę art. 118 kc poprzez nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia o zwrot wydatków na nieruchomość.

Uczestnik wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie na jego rzecz tytułem spłaty kwoty 30.430 zł płatnej jednorazowo w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia i uchylenie punktu IV postanowienia.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od uczestnika na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego

Na rozprawie apelacyjnej wnioskodawczyni wniosła jak w odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację uczestnika postępowania należało uznać za bezzasadną. Podniesione przez uczestnika w apelacji zarzuty Sąd Okręgowy uznaje za bezzasadne.

Odnosząc się do zarzutu z punktu 1 apelacji stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił charakter nakładów dokonywanych przez wnioskodawczynię na majątek wspólny. Sąd Rejonowy zasadnie uznał, iż wnioskodawczyni w okresie od ustania wspólności majątkowej dokonywała na wchodzący w skład majątku wspólnego lokal mieszkalny nakładów i to z własnego majątku odrębnego. Nie ma wątpliwości, że do podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej a tym samym do rozliczenia w/o nakładów odpowiednie zastosowanie mają przepisy dotyczące współwłasności w częściach ułamkowych. Zgodnie z art. 46 kro te w/w przepisy mają odpowiednie zastosowanie w zakresie nieuregulowanym we wcześniejszych przepisach. Sąd nie popełnił wobec tego błędu stosując przepis art. 45 § 1 kro do rozliczenia nakładów wnioskodawczyni na majątek wspólny. Zgodnie z art. 45 § 1 kro roszczenie o zwrot wydatków (na zakup nowych składników) i nakładów majątkowych (na utrzymanie istniejących już przedmiotów) poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z małżonków aktualizuje się dopiero po ustaniu wspólności ustawowej. Na podstawie art. 45 § 1 zdanie 1 k.r.o małżonkowie mogą od siebie żądać także zwrotu wydatków i nakładów, które każdy z nich poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.

W myśl art. 45 § 2 k.r.o. zwrotu nakładów i wydatków dokonuje się przy podziale majątku wspólnego i wtedy uprawnienie do żądania tego zwrotu przybiera postać roszczenia o zapłatę. Jednak uprawnienie to istnieje już przedtem i zwrot poczynionych wydatków i nakładów może być dochodzony i dokonany wcześniej także na innej drodze.

Powyższe oznacza, że rozliczenia nakładów z majątku odrębnego na jeden ze składników majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej mogą mieć zastosowanie zarówno przepisy art. 45 kro jak też przepisy współwłasności w częściach ułamkowych. W obu przypadkach rozliczenia będzie wyglądało podobnie. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy uwzględnił nakłady w postaci opłat za lokal jego użytkowanie a także wymianę stolarki okiennej. Tego typu nakłady związane są ze zwykłym korzystaniem z rzeczy wspólnej i obciążają wszystkich współwłaścicieli w częściach wynikających z przysługującego im prawa. Nakłady takie byłyby dokonywane i wówczas gdyby strony pozostawały w związku małżeńskim i służyły one utrzymaniu prawa do lokalu mieszkalnego. Sąd Rejonowy obciążył uczestnika zwrotem połowy tych nakładów tj. w części odpowiadającej wielkości jego udziału ułamkowego w majątku wspólnym. Wobec tego w ocenie Sądu Okręgowego uczynił to prawidłowo. Wskazać dodatkowo należy, ze z uwagi na charakter tego składnika majątku wspólnego i sytuację osobistą stron wnioskodawczyni nie uzyskiwała w związku z korzystaniem z tego prawa żądnych korzyści, które podlegałyby ewentualnemu rozliczeniu.

Odnosząc się do drugiego zarzutu apelacji dotyczącego naruszenia art. 212 § 3 kc stwierdzić należy, że rozłożenie spłaty na 36 rat miesięcznych nie stanowi naruszenia dyspozycji w/w przepisu. Orzeczenie zawarte w punkcie III postanowienia mieści się w granicach wskazanych przepisem art. 212 § 3 kc a z uwagi na sytuację materialną wnioskodawczyni w dostateczny sposób uwzględnia zarówno jej sytuację, jaki i nie stanowi nadmiernego obciążenia uczestnika.

Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutu naruszenia art. 212 § 2 kc albowiem wyliczenie należnej uczestnikowi spłaty należy uznać za prawidłowe, po dokonaniu podziału każdego ze składników majątkowych oddzielnie z uwzględnieniem kwot podlegających odliczeniu.

Przy rozpoznaniu niniejszej sprawy nie doszło również do naruszenia przepisu art. 118 kc. Rację ma wnioskodawczyni wyrażając w odpowiedzi na apelację pogląd, iż roszczenia o zwrot wydatków i nakładów nie mogą ulec przedawnieniu na podstawie ogólnych reguł tj. bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się od dnia ich dokonania, skoro rozliczenie takich nakładów następuje dopiero w toku postępowania o podział majątku wspólnego. Na taką interpretację wskazują przepisy art. 567 § 3 kpc w zw. z art. 688 kpc i art. 618 § 3 kpc a także utrwalona linia orzecznicza.

Dlatego też na mocy art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc apelację uczestnika jako niezasadną należało oddalić.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do odstąpienia od generalnej zasady wynikającej z art. 520 § 1 kpc uznając iż interesy stron w niniejszym postępowaniu nie były sprzeczne i każda ze stron była w równym stopniu zainteresowana rozstrzygnięciem. Dlatego też Sąd na mocy w/w przepisu oddalił wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie od uczestnika postępowania kosztów postępowania apelacyjnego.