Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Wnioskodawca G. P. wniósł o stwierdzenie, że zarówno on jak i uczestnicy L. P. (3), A. M., L. K., K. P. (1), M. P. L., P. L. i L. P. (1) (syn R. i E.) nabyli z dniem 01.10.2005r. poprzez zasiedzenie udziały w łącznej wysokości 2/5 , w miejsce L. P. (2)(syna L.) i K. P. (2) (syna L.) we własności nieruchomości położonych w :

- N. o powierzchni 0,17,18 ha, zabudowanej trzema budynkami mieszkalnymi objętej (...), prowadzonej przez tut Sąd,

N. n.. o powierzchni 0,1291 ha, zabudowanej, objętej (...), prowadzonej przez tut. Sąd,

N. n.. o powierzchni 0,1100 ha, niezabudowanej objętej (...), prowadzonej przez tut. Sąd,

-w P. o powierzchni 0,93,00 ha, niezabudowanej objętej (...), prowadzonej przez tut. Sąd,

-w P. o powierzchni 0,1100 ha, niezabudowanej objętej (...), prowadzonej przez tut. Sąd.

(wniosek k-2-4 i sprecyzowany wniosek k- 82v). Ostatecznie wnioskodawca sprecyzował, iż zasiedzenie winno nastąpić z dniem 30.12.1999r. tj. 30 lat po śmierci L. P. (2), który zmarł 26.12.1969r. (sprecyzowany wniosek k - 82) W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca podał, iż w/w nieruchomości stanowią jego współwłasność w 2/20 częściach oraz K. P. (2) w 1/5 części, L. P. (1) w 1/5 części, L. P. (3)1/10 części, K. P. (1) w 1/20 części, A. M. w 1/10 części, M. L.w 1/20 części, P. L. w 1/20 części i L. K. w 1/10 części.

Sąd Rejonowy w Nakle n/Notecią postanowieniem z dnia 13 listopada 2012r. oddalił wniosek.

Z motywów rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego wynikało, co następuje:

Nieruchomości będące przedmiotem tego postępowania należały w przeszłości do L. P. (2)- dziadka lub pradziadka stron. L. P. (2)zmarł 29.12.1969 r. Po jego śmierci spadek odziedziczyły jego dzieci: M. M. (1), E. P., Z. P., K. P. (2) i L. P. (1) po 1/5 części każdy. M. M. (1) zmarła 08.12.1985r. a spadek po niej odziedziczyła uczestniczka L. K. i A. M.. E. P. zmarł 25.03.1989r. a jego spadkobiercy to wnioskodawca G. P. i uczestnicy L. P. (1) (syn R. i E.) i K. P. (1). Z. P. zmarł 24.05.1988r. Spadek po nim odziedziczyła żona L. P. (3)i córka A. L., która również zmarła a jej następcy prawni to M. P. L.i P. L.. Natomiast pozostali synowie L. P. L. P. (1)i K. P. (2) po II wojnie światowej nie powrócili do N. i od tego czasu nie było z nimi żadnego kontaktu. (kopie postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku k-11-14, kopia aktu notarialnego k-7-10, kopie ksiąg wieczystych k-15-34, akta I Ns 2/96), nieruchomości objęte KW (...) i KW (...), położone w N. przy ul. (...) są zabudowane budynkami wielorodzinnymi i przynależnymi pomieszczeniami gospodarczymi. W tych budynkach położone są dwa lokale użytkowe i 30 lokali mieszkalnych , 8 pomieszczeń gospodarczych i 7 garaży. Wszystkie lokale mieszkalne i użytkowe są przedmiotem najmu. Natomiast działki objęte KW (...), KW (...) i KW (...) położone są w N. lub w P. i stanowią łąki. Dziadek wnioskodawcy - E. P. zmarł 26.12.1969 r. Po jego śmierci administracją nieruchomościami położonymi w N.. i P. zajął się jego syn Z. P.. Administrował on budynkami mieszkalnymi i uprawiał łąkę. Zostało to uzgodnione z pozostałymi spadkobiercami E. P.- M. M.i E. P.. Natomiast z pozostałymi dziećmi L. P. (2)- L. P. (1)i K. P. (2) nie było żadnego kontaktu. Po śmierci Z. P. wszyscy współwłaściciele nieruchomości za wyjątkiem L. P. (1) i K. P. (2) uzgodnili, że zarządcą budynków mieszkalnych zostanie E. R. (1), a po jego śmierci w 201 Or. zarząd przejęła jego córka E. R. (2). Zarządcy z dochodów uzyskiwanych z czynszów regulowali należności z tytułu podatku i drobne, bieżące remonty. Czasami pozostawała niewielka nadwyżka, którą zarządcy przekazywali współwłaścicielom. Po śmierci Z. P. łąki leżały odłogiem. (wyjaśnienia stron k-105-16, 128-129,136,168,1 Cps 36/12).

Wnioskodawca w 2000r. podjął próby odnalezienia uczestników L. P. (1) i K. P. (2). W tym celu zwracał się do polskich placówek dyplomatycznych w Anglii i USA, jednakże nie przyniosło to rezultatu (pisma do konsulatów i ambasad k- 94 -98).

W 2008r. wnioskodawca, za zgodą pozostałych współwłaścicieli złożył w tut. Sądzie wniosek o upoważnienie go do czynności przekraczającej zwykły zarząd w/w nieruchomościami, a polegającej na zbyciu nieruchomości i złożeniu do depozytu sądowego części ceny uzyskanej ze sprzedaży odpowiadającej udziałom L. P. (1) i K. P. (2). Ostatecznie wnioskodawca cofnął wniosek i postępowanie zostało umorzone postanowieniem z 25.03.2009r. (okoliczność znana Sądowi z urzędu, nadto akta I Ns 109/08). Natomiast w 20lir. zarządca nieruchomości E. R. (2) w imieniu współwłaścicieli spornych nieruchomości tj. L. P. (3), L. K., A. M., G. P. i K. P. (1) wystąpiła do tut. Sądu o eksmisję lokatorów, którzy zalegali z zapłatą czynszów i zwrot tych zaległości. Sąd Rejonowy w Nakle n/Not uwzględnił oba powództwa (okoliczność znana Sądowi z urzędu, nadto akta 1C 84/11,1C 83/11) Sąd dał wiarę wyjaśnieniom stron, gdyż były one spójne i korespondowały z dokumentami dołączonymi do wniosku. Wszyscy bowiem przyznali, że od śmierci L. P. (2) tj. od 1969 r. spornymi nieruchomościami zarządzały jego dzieci lub wybrani przez nich zarządcy.

Sąd jedynie nie dał wiary wyjaśnieniom wnioskodawcy i uczestników M. L., P. L. i L. K. w zakresie w jakim twierdzili oni, że traktowali udziały L. P. (1) i K. P. (2) jak swoją własność.

W ocenie sądu posiadanie spornej nieruchomości przez strony lub ich poprzedników prawnych nie stanowiło posiadania samoistnego, które prowadzi do zasiedzenia. Bezsporne w sprawie bowiem było, że zarządca E. R. (2) składając pozwy o eksmisję i zapłatę w imieniu części współwłaścicieli realizowała ich uprawnienie jakie przewiduje art. 209 k.c. Zgodnie z tym przepisem każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Zatem działanie zarządcy dotyczyło ochrony praw wszystkich współwłaścicieli. Nadto bezsporne w sprawie było, iż wnioskodawca za zgodą pozostałych współwłaścicieli jeszcze w 2008r. wystąpił z wnioskiem o upoważnienie go do czynności przekraczającej zwykły zarząd w/w nieruchomościami, a polegającej na zbyciu nieruchomości i złożeniu do depozytu sądowego części ceny uzyskanej ze sprzedaży odpowiadającej udziałom L. P. (1) i K. P. (2). Zatem jeszcze e 2008r. strony nie traktowały tych udziałów jak swoją własność.

W postanowieniu z 01.04.2011r. w sprawie III CSK 184/10 Sąd Najwyższy stwierdził, że domniemanie ustanowione w art. 339 k.c. nie ma zastosowania w sprawie o zasiedzenie przez współwłaściciela nieruchomości udziału należącego do drugiego współwłaściciela, a faktyczne władztwo charakteryzujące posiadanie samoistne wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy i to w taki sposób, jakby miała do niej prawo własności.

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż zgodnie z art. 206 k.c., każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Z samego faktycznego władania rzeczą przez współwłaściciela nie wynika jeszcze, że jest on jej samoistnym posiadaczem. Oznacza to, że w sprawie dotyczącej nieruchomości będącej współwłasnością, w której właściwości lub przeznaczenie tej nieruchomości nie pozwalają na wspólne lub rozdzielne władanie nią przez wszystkich współwłaścicieli, współwłaściciel żądający zasiedzenia udziału innego współwłaściciela nie może poprzestać na powołaniu się na domniemanie wynikające z art. 339 k.c. Powinien wykazać, że rozszerzył zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia wynikającego z art. 206 k.c. oraz że w dostatecznie wyraźny sposób uzewnętrznił tę zmianę w stosunku do współwłaściciela, do którego Udział ten należał.

W niniejszej sprawie ani wnioskodawca, ani uczestnicy nie potrafili wskazać na czym miałoby polegać rozszerzenie samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia wynikającego z art. 206 k.c. i uzewnętrznienie tej zmiany. Według uczestnika K. P. (1) miałoby to polegać na złożeniu wniosku o zasiedzenie, a według A. M. na tym, że z L. P. (1) i K. P. (2) nie było kontaktu.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił wniosek.

Z uwagi na oddalenie wniosku Sąd nie rozstrzygał o kosztach, które w całości poniósł wnioskodawca.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł wnioskodawca.

Zarzucał sprzeczność poczynionych przez sąd ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że posiadanie przez wnioskodawcę mnie oraz pozostałych uczestników nieruchomości wyżej opisanych nie stanowiło posiadania samoistnego, które prowadzi do zasiedzenia udziałów K. P. (2), syn L. nieznanego z miejsca pobytu oraz L. P. (1), syn L. nieznanego z miejsca pobytu.

Wskazując na powyższe wnosił o:

- zmianę zaskarżonego postanowienia Sądu Rejonowego w Nakle n. Notecią I Wydziału Cywilnego z dnia 13 listopada 2012 r. wydanego w sprawie I Ns 51/12 i stwierdzenie, że ja G. P. oraz uczestnicy L. P. (3), A. M., L. K., K. P. (1), M. L., P. L., nabyliśmy z dniem 30 grudnia 1999r. przez zasiedzenie 1/5 udziału K. P. (2) i 1/5 udziału L. P. (1) we własności:

a)  nieruchomości zabudowanej trzema budynkami mieszkalnymi, położonej w N. ul. (...), położonych w N.na działkach: nr (...) o pow. 0,17,18 ha, KW (...) i nr (...) o pow. 0,1291 ha, KW (...);

b)  niezabudowanej działki nr (...) o pow. 0,1100 ha położonej w N. , Kw (...)

c)  niezabudowanej działki nr (...) o pow. 0,93,00 ha położonej w miejscowości (...), Kw (...)

d)  niezabudowanej działki nr (...) o pow. 0,1100 ha położonej w miejscowości (...), j Kw (...),

a w razie nieuwzględnienia tego wniosku:

- o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Nakle/n. Notecią do ponownego rozpoznania .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 336 k.c. rozróżnia się posiadanie samoistne i zależne. Posiadanie samoistne, zwane także właścicielskim, charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej właściciel jest uprawniony (orz. SN z 7.V.1986 III CRN 60/86, OSNC 9/87). Tylko ten, kto rzeczą faktycznie włada z zamiarem władania dla siebie jest jej posiadaczem samoistnym. Wola posiadania jest więc skierowana na określony rodzaj, a raczej zakres władztwa. Wola nie może być ukryta – chodzi tu o jawny dla otoczenia niedwuznaczny zamiar. Obok woli posiadania „jak właściciel” konieczne jest także faktyczne władanie rzeczą. Istnienie jednego tylko z tych dwóch elementów nie decyduje jeszcze o posiadaniu (SN w orzeczeniu z 14.4.1961r., CR 961/60, NP12/62).

Podkreślić zatem należy, że obok czynnika współkonstytuującego posiadanie jakim jest element fizycznego władania rzeczą, niezbędny jest czynnik psychiczny animi rem sibi habendi. Zatem element zamiaru (animus) władania dla siebie rzeczą w oznaczonym zakresie ma istotne znaczenie dla oceny czy posiadanie ma charakter samoistny, czy też zależny. Równocześnie trzeba skonstatować, że ustalenie in concreto istnienia i treści zamiaru władania rzeczą dla siebie, z wszystkimi odcieniami woli, może nastąpić jedynie według zewnętrznych, zamanifestowanych przejawów posiadania. Trudno bowiem o ścisłe dowody wewnętrznej woli posiadania.

Można zaś dostrzegać jej istnienie według zachowania posiadacza. Trzeba też uwzględnić dalsze fakty, chociażby takie, jak okoliczności nabycia posiadania rzeczy, wypowiedzi posiadacza wobec otoczenia, wystąpienia wobec organów itp.

Posiadanie rzeczy przez współwłaściciela jest posiadaniem właścicielskim i samoistnym, stanowi bowiem realizacją jego niepodzielnego prawa do rzeczy. Oznacza to, że z faktu posiadania rzeczy przez współwłaściciela wynika jedynie, iż korzysta on z tej rzeczy zgodnie z przysługującym mu prawem. Niewykonywanie prawa posiadania przez innego współwłaściciela nie uprawnia do wniosku, że współwłaściciel posiadający przejął rzecz w samoistne posiadanie w zakresie jego uprawnień. Posiadanie "właścicielskie" całej rzeczy przez współwłaściciela niezbędne do zasiedzenia wymaga, żeby współwłaściciel żądający stwierdzenia zasiedzenia idealnego udziału innego współwłaściciela dał wyraz temu, że zmienił (rozszerzył) zakres swego samoistnego posiadania ponad realizacją uprawnienia z art. 206 k.c. Skuteczność takiej zmiany wymaga, aby uczynił to jawnie, czyli zamanifestował ją w sposób widoczny dla współwłaściciela i otoczenia. Sama natomiast świadomość posiadania samoistnego ponad realizacją uprawnienia z art. 206 k.c. nie może być uznana za wystarczającą, a co za tym idzie - jest prawnie bezskuteczna. Ciężar udowodnienia, przez jednego ze współwłaścicieli, że zmienił zakres posiadania samoistnego, spoczywa na nim wraz z niekorzystnymi skutkami, jakie wiążą się z niewykazaniem w sprawie o zasiedzenie tego przymiotu.

Odnosząc powyższe rozważania prawne do niniejszej sprawy stwierdzić należy, że brak było podstaw do uwzględnienia wniosku o zasiedzenie. Sam fakt posiadania przez wnioskodawcę, uczestników i ich poprzedników prawnych całej nieruchomości jest niewystarczający do wykazania zmiany zakresu posiadania samoistnego jako przesłanki zasiedzenia udziału w nieruchomości. Uprawnienie współwłaściciela do rzeczy są bardzo szerokie, a co za tym idzie, konieczne było wykazanie przez wnioskodawcę konkretnych faktów potwierdzających rzeczywiste przejście praw i obowiązków skarżącego, i to w sposób, co wymaga podkreślenia, pozwalający dostrzec zmianę.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie wynika by współwłaściciele zmienili (rozszerzyli) zakres swego posiadania ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c.

W ocenie Sądu Okręgowego zachowanie wnioskodawcy i pozostałych współwłaścicieli świadczyło o tym, że nie mieli oni woli posiadania udziałów w nieruchomości należnych od L. P. (1) w sposób samoistny. Mianowicie w 2000r. podjęto próby odnalezienia współwłaścicieli, wszczęto poszukiwania polegające na zwróceniu się do placówek dyplomatycznych w Anglii i USA. W 2008r. wnioskodawca, za zgodą pozostałych współwłaścicieli złożył wniosek do Sądu o upoważnienie go do czynności przekraczającej zwykły zarząd w/w nieruchomości, a polegającej na zbyciu nieruchomości i złożeniu do depozytu sądowego części ceny uzyskanej ze sprzedaży odpowiadającej udziałem L. P. (1) i K. P. (2).

Powyższe zachowania świadczą o tym, że uczestnicy L. P. (1) i K. P. (2) byli traktowani jak współwłaściciele nieruchomości, a wnioskodawca i pozostali uczestnicy nie mieli woli posiadania udziałów do nich należących w sposób samoistny.

Nie było zatem takiej sytuacji, by współwłaściciele dali wyraz temu, że zmiennik zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia z art.206 kc.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy bezzasadną apelację oddalił na podstawie art. 385 kpc.