Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powód Powiat (...) - (...) Urząd (...) w M., wniósł pozew przeciwko B. G., P. S. i P. D. o zapłatę solidarnie na swoją rzecz kwoty 11.966,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 23 maja 2007 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu, tytułem zwrotu refundacji udzielonej pozwanej B. G..

W uzasadnieniu podał, że w dniu 23 marca 2007 r. do (...) Urzędu (...) w M. wpłynął wniosek pozwanej B. G. o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia, w łącznej kwocie 24.000 zł, stanowiska pracy dla dwóch bezrobotnych do sklepu pozwanej. Następnie w dniu 5 kwietnia 2007 r. pozwana podpisała z powodem umowę, w której zobowiązała się utworzyć i utrzymać przez minimum dwa lata dwa stanowiska pracy dla skierowanych bezrobotnych: sprzedawcy i sprzedawcy - operatora monitoringu. Ponadto pozwana zobowiązała się do utrzymania przez okres dwóch lat stanu zatrudnienia w swojej firmie na poziomie nie niższym niż 6,5 w przeliczeniu na pełen etat, w tym miejsc pracy utworzonych z przyznaną refundacją. W umowie przewidziano, iż niedotrzymanie tego warunku wiązać się będzie z obowiązkiem zwrotu przyznanej refundacji wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia uzyskania środków. Zabezpieczeniem zwrotu przyznanej refundacji była umowa poręczenia z dnia 5 kwietnia 2007 r. zawarta przez powoda z pozwanymi P. S. i P. D.. W dalszej części uzasadnienia powód wskazał, że pozwana w okresie obowiązywania umowy nie utrzymała poziomu zatrudnienia, do którego zobowiązała się w umowie. Powód wezwał pozwaną do zwrotu kwoty 11.966,05 zł tytułem refundacji za jedno utworzone stanowisko, bowiem pozwalała na to interpretacja Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Żaden z pozwanych nie dokonał spłaty zadłużenia.

W odpowiedzi na pozew B. G. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu. Pozwana wskazała, że kwestionuje przyjęte przez powoda podstawy ustalania stanu zatrudnienia przed podpisaniem umowy i w trakcie jej realizacji, a także interpretację umowy dokonaną przez powoda i brak konsekwencji w zakresie stosowania jej postanowień oraz stosowanie różnych praktyk w stosunku do różnych podmiotów otrzymujących refundację. Pozwana wskazała, że powódka w wyliczeniach poziomu etatyzacji winna brać pod uwagę pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych.

Wyrokiem z dnia 5 września 2012 r. Sąd Rejonowy w Mogilnie w sprawie o sygn. akt I C 8/11: zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz na rzecz powoda kwotę 11.966,05 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 maja 2007 r. do dnia zapłaty, zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 3.999 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, nakazał pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Mogilnie kwotę 481,13 złotych z tytułu zwrotu kosztów sporządzenia opinii przez biegłych i stawiennictwa świadka oraz ustalił, że w stosunku do pozwanych P. S. i P. D. wyrok jest wyrokiem zaocznym i w stosunku do tych pozwanych wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje.

Pozwana B. G. prowadzi działalność gospodarczą - sklep spożywczy w S.. W dniu 23 marca 2007 r. złożyła w (...)Urzędzie (...) w M. wniosek o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia dwóch stanowisk pracy: sprzedawcy i sprzedawcy - operatora monitoringu dla skierowanych bezrobotnych. W punkcie IV wniosku oraz w oświadczeniu podmiotu z dnia 23 marca 2007 r. pozwana podała, że średni stan zatrudnienia w jej firmie w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy pracowników, w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku wynosi 4,4, a stan zatrudnienia na dzień złożenia wniosku wynosi 4,5. Na formularzu wniosku zawarto pouczenie o sposobie obliczania średniego zatrudnienia.

Po rozpoznaniu i zaakceptowaniu przez (...) Urząd (...) w M. wniosku pozwanej, w dniu 5 kwietnia 2007 r. pozwana zawarła z (...) Urzędem (...) w M. umowę nr (...) o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego. W umowie zobowiązała się utworzyć i utrzymać przez okres minimum dwóch lat następujące stanowiska pracy: sprzedawca i sprzedawca operator monitoringu (§ 1 umowy), a także utrzymać przez okres dwóch lat stan zatrudnienia na poziomie nie niższym niż 6,5 w przeliczeniu na pełen etat, w tym miejsc pracy utworzonych z przyznaną refundacją (§ 4 pkt 9 umowy). W umowie przewidziano m. in., że w przypadku nie utrzymania przez okres dwóch lat stanu zatrudnienia na wyżej wskazanym poziomie pozwana zobowiązana jest do zwrotu w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wezwania, kwoty refundacji wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia uzyskania środków (§ 8 umowy). Na podstawie powyższej umowy powód przelał pozwanej przyznaną refundację w kwocie 12.000 zł w dniu 18.04.2007 r. i w kwocie 11.966,05 zł w dniu 23.05.2007 r.

Za zobowiązania pozwanej, wynikające z zawartej umowy poręczenia udzielili pozwani P. S. i P. D.. W umowie poręczenia wskazano, że pozwani odpowiadają względem (...) Urzędu (...)jako współdłużnicy solidarni.

Pozwana B. G. zgodnie z § 7 umowy zobowiązana była informować (...) Urząd (...) o stanie zatrudnienia w swojej firmie w okresie objętym umową. Z uwagi na różnice w dokumentacji z ZUS i oświadczeniach złożonych przez pozwaną, powód w dniu 16 marca 2010 r. przeprowadził monitoring w firmie pozwanej B. G. w celu ustalenia, czy pozwana wywiązała się z umowy.

Pozwana nie dotrzymała warunków umowy zawartej z powodem, nie utrzymując deklarowanego w umowie stanu zatrudnienia na poziomie nie niższym niż 6,5 w przeliczeniu na pełen etat, w tym z miejscami pracy utworzonymi z przyznaną refundacją. Średni stan zatrudnienia u pozwanej w okresie obowiązywania umowy w przeliczeniu na pełne etaty wynosił 5,53 bez uwzględnienia osób przebywających na urlopach wychowawczych i macierzyńskich, natomiast z uwzględnieniem tych osób wynosił 6,63.

W ocenie Sądu Rejonowego, istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy pozwana wywiązała się z zawartej umowy utrzymując deklarowany w umowie poziom zatrudnienia w okresie obowiązywania umowy. Należało zatem rozstrzygnąć, czy pozwana obliczając stan zatrudnienia w swojej firmie w okresie obowiązywania umowy, winna była wliczać osoby przebywające na urlopach macierzyńskich i wychowawczych.

Przepisy prawa krajowego obowiązujące w chwili składania wniosku przez pozwaną i zawierania umowy z powodem, nie wskazywały w sposób jednoznaczny, czy obliczając stan zatrudnienia należy wliczać osoby przebywające na urlopach macierzyńskich i wychowawczych. Jednakże składając wniosek o refundację pozwana została pouczona w punkcie IV formularza wniosku o sposobie obliczania stanu zatrudnienia, a ponadto otrzymała druki oświadczenia o stanie zatrudnienia, które również zawierały informację o sposobie obliczenia średniorocznego stanu zatrudnienia.

Ponadto pozwana w oświadczeniu z dnia 23 marca 2007 r. wskazała, że spełnia warunki określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu dokonywania refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej oraz form zabezpieczenia zwrotu otrzymanych środków (Dz. U. z 2005 r., nr 236, poz. 2002) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 grudnia 2006 r. zmieniającego powyższe rozporządzenie z dnia 21 listopada 2005 r. (Dz. U. z 2006 r., nr 251, poz. 1853), a także w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 2204/2002 z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia (Dz. Urz. WE L 337 z 13.12.2002 r., str. 3, Dz. Urz. UE L 368 z 23.12.2006 r., str. 85).

Powód i pozwana w § 11 zawartej umowy przewidzieli, że w sprawach nieuregulowanych umową zastosowanie mieć będą wyżej wymienione przepisy.

Z uwagi na brak wyraźnych przepisów prawa krajowego regulujących zasady ustalania stanu zatrudnienia, powód zwrócił się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o udzielenie wyjaśnienia w przedmiocie obliczania stanu zatrudnienia. W piśmie UOKIK Departamentu Monitorowania Pomocy Publicznej wskazano, że obliczając stan zatrudnienia należy posiłkować się przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 364/2004 a także art. 5 Załącznika nr 1 do rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (Dz. U. UE L 214 z dnia 09.08.2008 r.). Wymienione przepisy podają, że ustalając liczbę zatrudnionych na dzień złożenia wniosku nie wlicza się m. in. osób przebywających na urlopie macierzyńskim i wychowawczym.

Za przyjęciem stanowiska, że pozwana osób przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych nie powinna brać pod uwagę obliczając poziom zatrudnienia przemawia zdaniem Sądu I instancji fakt, iż osoby przebywające na tych urlopach otrzymują zasiłki macierzyński bądź wychowawczy, które nie obciążają finansowo pracodawcy. Ponadto Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że pozwana miała możliwość zatrudnienia innych osób na czas określony - zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy spowodowanej np. urlopem macierzyńskim czy wychowawczym i w ten sposób utrzymać deklarowany w umowie stan zatrudnienia, nie ponosząc z tego tytułu dodatkowych kosztów.

Biegła sądowa w dziedzinie księgowości D. Ł. w wydanej opinii obliczyła średni stan zatrudnienia w przeliczeniu na etaty z okresu 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o refundację przez pozwaną, a także średni stan zatrudnienia z dnia złożenia wniosku i dane te są zgodne z ustaleniami powoda zawartymi w protokole z przeprowadzonego w dniu 16 marca 2010 r. monitoringu w firmie pozwanej. Biegła w opinii wskazała, że w okresie trwania umowy stan zatrudnienia u pozwanej w przeliczeniu na pełne etaty wynosił 5,53 bez uwzględnienia osób przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych, natomiast z uwzględnieniem tych osób wynosił on 6,63.

W tych okolicznościach Sąd I instancji uznał, że pozwana B. G. nie wywiązała się z umowy zawartej z powodem, bowiem nie utrzymała przez okres dwóch lat stanu zatrudnienia na poziomie nie niższym niż 6,5 w przeliczeniu na pełen etat, w tym miejsc pracy utworzonych z przyznaną refundacją.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

W punkcie czwartym wyroku, uwzględniając fakt, iż pozwani P. S. i P. D. nie wnieśli odpowiedzi na pozew, nie stawili się na wyznaczone terminy rozprawy i w żaden sposób nie wdali się w spór, Sąd I instancji na podstawie art. 339 § 1 k.p.c. ustalił, iż w stosunku do tych pozwanych wydany wyrok jest wyrokiem zaocznym i na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. w stosunku do wymienionych pozwanych wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana B. G., zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

-

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwana nie wywiązała się z zawartej umowy,

-

błędną wykładnię postanowień zawartych umów,

-

naruszenie prawa procesowego: poprzez danie wiary wyłącznie dowodowi z opinii i przesłuchania biegłej D. Ł., niepowołanie kolejnego biegłego wobec rozbieżnych opinii biegłych, niedopuszczenie dowodu z przesłuchania strony – pozwanej,

-

nieuzasadnione przyjęcie, że pozwana nie mogła brać pod uwagę osób przebywających w okresie trwania umowy na urlopach macierzyńskich i wychowawczych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił w zasadzie w całości prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Jednakże z oceny prawnej tychże ustaleń wyprowadził nieprawidłowe wnioski, których nie podzielił Sądu II instancji.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniu, iż pozwana nie wywiązała się z umowy zawartej z powodem, gdyż nie utrzymała w czasie jej trwania wskaźnika zatrudnienia na poziomie 6,5.

Sąd I instancji słusznie oparł się na dowodzie z opinii i przesłuchania biegłej D. Ł., gdyż był on obiektywny i rzeczowy. Podsumowując dokonane przez siebie obliczenia biegła stwierdziła, że w okresie trwania umowy, tj. od maja 2007 r. do kwietnia 2009 r. wskaźnik zatrudnienia u pozwanej wynosił 6,63 w przeliczeniu na pełne etaty. Natomiast bez uwzględnienia osób przebywających na urlopach wychowawczych i macierzyńskich wynosił 5,53 (k. 290). Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kluczowe było zatem ustalenie, czy osoby, o których mowa powyżej mogły być brane pod uwagę przy obliczaniu wskaźnika zatrudnienia.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie pozostawia wątpliwości, że powód sam miał wątpliwości, czy osoby przebywające na urlopach wychowawczych i macierzyńskich mogą być wliczane do wskaźnika zatrudnienia. Świadczy o tym zapytanie w tej sprawie skierowane do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. z dnia 25 maja 2010 r. (k. 48), w którym powód dopytywał m.in. czy do średniego stanu zatrudnienia obliczanego na koniec okresu zatrudnienia, do którego zobowiązany jest pracodawca (24 lub 36 miesięcy) należy zaliczać osoby, które w dniu składania wniosku były czynnymi pracownikami, a w trakcie okresu podlegającemu monitoringowi przebywały na urlopach macierzyńskich, wychowawczych. Zapytanie dotyczyło stanu obowiązującego w latach 2006-2008. Co wymaga podkreślenia, powód nie uzyskał jednoznacznej odpowiedzi. W piśmie UOKiK z dnia 15 lipca 2010 r. (k. 49) wskazano, że we wspomnianym okresie brak było przepisów, które określałyby zasady ustalania stanu zatrudnienia zarówno na dzień złożenia wniosku, jak i na dzień zakończenia okresu zatrudnienia. Jedynie posiłkowo można było stosować przepisy art. 5 Załącznika Nr 1 do rozporządzenia Komisji (WE) Nr 364/2004 z dnia 15 lutego 2004 r. oraz art. 5 Załącznika Nr 1 do rozporządzenia Komisji (WE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (Dz. Urz. UE L 63 z dnia 6 sierpnia 2008 r.).

Istotny jest fakt, iż w samej umowie nie określono sposobu obliczania etatyzacji. Ponadto powód do obliczeń etatyzacji zawartych we wniosku o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy dla skierowanego bezrobotnego nakazywał w inny sposób obliczać etatyzację niż przyjął do oceny wykonania umowy. Otóż we wniosku w odnośniku do punktu IV wskazał, że do zatrudnionych nie zalicza się osób korzystających w dniu składania wniosku z bezpłatnych urlopów wychowawczych w wymiarze powyżej trzech miesięcy, a w oświadczeniu o stanie zatrudnienia, które pozwana miała składać po każdym roku trwania umowy w punkcie I podpunkcie 5 wskazał, że do średniorocznego stanu zatrudnienia nie zalicza się osób korzystających z urlopów wychowawczych i macierzyńskich. Zatem sposób obliczania stanu zatrudnienia w oświadczeniu zawiera zdecydowanie szerszy katalog osób nie podlegających wliczaniu do stanu zatrudnienia, niż we wniosku. Istotne jest jednak to, że w umowie nie zawarto w ogóle sposobu obliczeń, ani nie przedstawiono dowodu na okoliczność pouczenia pozwanej w sposób jednoznaczny o sposobie tych obliczeń. Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, nie można wymagać od przeciętnego człowieka znajomości przepisów prawa unijnego w takim zakresie, w jakim niejeden prawnik miałby problemy, by je odszukać, a co dopiero stosować w drodze analogii, skoro nie było przepisów wprost regulujących tę kwestię, a sami pracownicy powoda mieli wątpliwości w tej materii.

Ponadto zwrócić uwagę należy na to, że na gruncie spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w orzecznictwie utrwaliło się stanowisko, że pouczenie musi być należyte, czyli wyczerpujące i wyraźnie wskazujące okoliczności, w jakich dochodzi do nienależnego pobrania świadczenia, dokonane w taki sposób, aby było zrozumiałe dla osoby, do której było skierowane. Pouczenie nie może być abstrakcyjne, obciążone brakiem konkretności ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1998 r., II URN 46/95; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2005 r., II UK 440/04). Powyższe zalecenia zostały sformułowane w stosunku do pouczeń znajdujących się w pismach organów rentowych. W ocenie Sądu Okręgowego zalecenia te mają charakter na tyle uniwersalny, że powinny stosować się do nich również jednostki samorządu terytorialnego w kontaktach z obywatelami.

Ponadto należy wskazać, że równie nieprecyzyjny jest zapis § 11 umowy łączącej strony, traktujący o stosowaniu w sprawach nieuregulowanych, wymienionych tam aktów prawnych. Dodatkowo żaden z tych aktów nie pokrywa się z rozporządzeniami, na które wskazał UOKiK.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oddalając powództwo. Ponadto na podstawie art. 378 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy z urzędu rozpoznał sprawę na rzecz współpozwanych P. S. i P. D., którzy wyroku skutecznie nie zaskarżyli, ponieważ obowiązki wszystkich pozwanych były wspólne,

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z art. i § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490). Rozstrzygnięcie w punkcie trzecim wyroku jest konsekwencją uznania strony powodowej za stronę przegrywająca sprawę.

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność z oryginałem