Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powodowie D. K. i K. K. (1) wnieśli pozew przeciwko W. B. z żądaniem zasądzenia kwoty 46 800 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu – jak określili - wady sprzedanej działki gruntu.

Sąd Rejonowy w S. w dniu 13 października 2010r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanemu zapłacić na rzecz powodów solidarnie dochodzoną kwotę wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu - w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia odpisu nakazu zapłaty albo w tym terminie wnieść sprzeciw.

Pozwany W. B. prawidłowo wniósł sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości. W uzasadnieniu sprzeciwu podniósł, że powodowie w dniu zakupu działki, znali jej położenie, ukształtowanie, wymiary. Podkreślił, iż podjęli oni decyzję o wykonaniu wykopów na swojej działce po śnieżnej zimie 2009/2010, kiedy to woda nie wsiąkła jeszcze w grunt. Wykonanie wykopu spowodowało napływ wody. Z tego względu wniósł on o oddalenie powództwa.

Powodowie na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2012 r. wnieśli o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego P. K., w miejsce dotychczasowego pozwanego W. B.. W uzasadnieniu tego wniosku podali, iż P. K. pełnił funkcję kierownika realizowanej przez nich budowy i nie wykonał należycie swoich obowiązków, co polegało na nieprawidłowym prowadzeniu prac ziemnych oraz niezabezpieczeniu ich przed napływem wód opadowych.

Sąd Rejonowy w S. postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2012r. wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego P. K.. Następnie - za zgodą stron - postanowieniem z dnia 15 maja 2012r. zwolnił dotychczasowego pozwanego W. B. od udziału w sprawie i w tym zakresie umorzył postępowanie. W piśmie procesowym z dnia 20 kwietnia 2012r. pełnomocnik powodów sprecyzował żądanie przeciwko nowemu pozwanemu i wniósł o zobowiązanie pozwanego do przywrócenia stanu pierwotnego działki powodów lub zasądzenie od niego kwoty 46 800 zł wraz z odsetkami, jako kosztów przywrócenia gruntu do stanu poprzedniego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 marca 2013r. Sąd Rejonowy w S. zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 3.650 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty /pkt I/; oddalił powództwo w pozostałej części /pkt II/; zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu /pkt III ppkt 1/; zasądził od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w S. kwotę 1.163,56 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych /pkt III ppkt 2/ i zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w S. kwotę 1.429 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych /pkt III ppkt 3/.

Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy wynikało, że D. i K. małżonkowie K. poszukiwali działek budowlanych. Po zapoznaniu się z dokumentacją dotyczącą nieruchomości oferowanej przez W. B., kupili ją w dniu 23 grudnia 2008 r. za kwotę 55.000 zł. Pod koniec 2009 r. powodowie zawarli z P. K. umowę o dokonanie adaptacji projektu budowlanego do warunków miejscowych, załatwienia w ich imieniu formalności związanych z uzyskaniem pozwolenia na budowę, a następnie objęcie funkcji kierownika budowy. Pozwany dokonał adaptacji projektu typowego wybranego przez powodów bez przeprowadzonych badań geologicznych gruntu w miejscu inwestycji. Po adaptacji projektu dom powodów miał stać w najniższym miejscu okolicznego terenu. Po uzyskaniu pozwolenia na budowę powód uzgodnił z pozwanym, że prace budowlane mogą się rozpocząć wczesną wiosną 2010 r. Powód jako inwestor pismem z dnia 12 marca 2010 r. złożył do organu nadzoru budowlanego zawiadomienie o przystąpieniu do wykonania prac związanych z budową domu jednorodzinnego i wskazał pozwanego jako kierownika budowy. W zawiadomieniu powód podał termin rozpoczęcia prac budowlanych na dzień 10 kwietnia 2010 r. Następnie powód wynajął koparkę i pracowników celem rozpoczęcia prac ziemnych. Pozwany uzgodnił z powodem, że nie będzie obecny na miejscu w chwili rozpoczęcia prac, lecz będzie „pod telefonem". W dniu 9 kwietnia 2010 r. rozpoczęły się prace ziemne na działce powodów. W pierwszej kolejności koparka zaczęła kopać dół pod fundamenty. Po zdjęciu wierzchniej warstwy gruntu (humus) i przystąpieniu do pogłębiania wykopu przednie koła koparki zaczęły zapadać się. Operator wycofał koparkę i stwierdził, że grunt jest na tyle podmokły i niestabilny, że w tym dniu musi przerwać pracę. Powód telefonicznie poinformował o sytuacji pozwanego, który przybył na plac budowy. Na miejscu stwierdził, iż w wykopie zbiera się woda i zalecił wstrzymanie prac. Pozwany skonsultował się z autorem projektu, który zalecił wstrzymanie prac na gruncie powodów do czasu wykonania badań geotechnicznych.

Sąd podkreślił, że istniejący po 9 kwietnia 2010r. wykop został wykonany z naruszeniem zasad sztuki budowlanej jako umiejscowiony znacznie poniżej projektowanego poziomu posadowienia budynku. Ponadto, nie został on zabezpieczony przed napływem wody, co spowodowało niekorzystne dla prac budowlanych rozluźnienie struktury gruntu rodzimego. Powyższe spowodował, że w wykopie przez cały okres wiosenno-letni 2010 r. zbierała się woda. Powodowie nie zlecili wykonania badań geotechnicznych gruntu lecz zdecydowali się wnieść powództwo o obniżenie ceny przeciwko osobie, od której kupili nieruchomość. Sąd podkreślił, że działka będąca własnością powodów, nadaje się do wybudowania na niej domu jednorodzinnego według projektu, którym dysponują. Przed przystąpieniem do prac budowlanych powodowie powinni: odpompować wodę z wykopu do przydrożnego rowu, wybrać ręcznie roślinność zalegającą w wykopie, uzupełnić grunt zasypką z gruntu mineralnego i rodzimego oraz rozplantować humus na powierzchni wykonanego wykopu. Koszt doprowadzenia nieruchomości do stanu sprzed 9 kwietnia 2010r. oceniono na 3.650 zł.

Sąd Rejonowy stwierdził, że wszelkie roszczenia stron z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oceniać należy z punktu widzenia odpowiedzialności kontraktowej, a nie deliktowej. Sąd uznał, że pozwany nie wykonał należycie swojego zobowiązania względem powodów, co doprowadziło do znacznych opóźnień w budowie domu i szkody majątkowej w postaci zwiększenia poniesionych przez nich wydatków. Sąd zauważył, że z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że pozwany nie dołożył należytej staranności przy adaptacji projektu budowlanego, podjął błędną decyzję co do terminu rozpoczęcia prac ziemnych, nie był obecny na placu budowy w dniu rozpoczęcia tych prac, a następnie w sytuacji wykopu w podmokłym gruncie, błędnie zaniechał wylania chudego betonu, co mogło uchronić budowę przed przestojem. W ocenie Sądu te wszystkie okoliczności pozwalają przesądzić, iż pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec powodów.

Mając powyższe na względzie Sąd uznał powództwo za usprawiedliwione, co do zasady i na podstawie art. 471 kc i art. 363 § 1 kc zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie odszkodowanie za nienależyte wykonanie zobowiązania w kwocie 3.650 zł, odpowiadającej ustalonemu przez biegłego kosztowi przywrócenia przedmiotowej nieruchomości do stanu sprzed rozpoczęcia prac budowlanych. Powództwo o dalszą kwotę podlegało oddaleniu jako bezzasadne. Odsetki ustawowe od zasądzonej kwoty Sąd przyznał powodom na podstawie art. 481 § 1 kc od dnia wniesienia pozwu. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc. Sąd postanowił znieść wzajemnie między stronami koszty procesu. Natomiast wydatkami poniesionymi przez Skarb Pastwa w toku procesu Sąd obciążył obie strony po połowie.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany. Domagał się jego zmiany w pkt I i III poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów solidarnie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, a ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez całkowicie dowolną i wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i oparcie się jedynie na jego części, a konkretnie:

- pominięcie zeznań świadków R. J. złożonych na rozprawie w dniu 08.10.2012r. oraz K. B. złożonych na tej samej rozprawie i zeznań pozwanego;

- pominięcie danych meteorologicznych dla przedmiotowej działki za miesiąc kwiecień 2010r. zawartych w pismach IMGW z dnia 16.11.2012r. oraz z dnia 12.11.2012r.;

- bezkrytyczne danie wiary zeznaniom powoda pomimo, iż pomiędzy zeznaniami złożonymi w dniu 27.04.2011r. oraz w dniu 19.11.2012r. zachodzi ewidentna sprzeczność;

- pominięcie niejasności i sprzeczności zachodzących w opiniach podstawowych biegłych A. i C., a także w ustnych opiniach uzupełniających;

- pominięcie ustaleń i wniosków opinii uzupełniającej biegłego C. z dnia 31.12.2012r., a także jego zeznań złożonych na rozprawie w dniu 06.03.2013r.;

- nieuwzględnienie w ustalonym stanie faktycznym podanej przez powoda okoliczności dwukrotnego (w kwietniu i maju 2010r.) dokonywania wykopów na przedmiotowej działce za pomocą koparki;

- przyjęcie niezgodnie z treścią projektu budowlanego, że to pozwany był autorem adaptacji tego dokumentu w zakresie branży konstrukcyjnej;

- pominięcie przedstawionej przez pozwanego karty dokumentacji otworu geologicznego z dnia 22.10.2012r. obrazującej rzeczywistą strukturę gruntu, inną niż ustalona przez biegłych,

Skarżący zarzucił również naruszenie:

- art. 321 § 1 kpc poprzez orzeczenie ponad żądanie sprecyzowane przez powodów w piśmie z dnia 20.04.2012r.;

- art. 100 zd. 2 kpc poprzez jego niezastosowanie i obciążenie go większością kosztów procesu, w sytuacji gdy to powodowie przegrali sprawę w 92,2 %.

W uzasadnieniu skarżący podniósł przede wszystkim, że Sąd Rejonowy w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy winien stwierdzić, że pozwany nie odpowiada za nastąpienie skutków zarzucanych mu przez powodów, gdyż podczas wykonywania w dniu 9 kwietnia 2010r. zleconego przez niego wykopu, zebrano jedynie wierzchnią warstwę gruntu o grubości 20-30 cm. Natomiast już chociażby w oparciu o relacje samego powoda, Sąd powinien ustalić, że bez wiedzy P. K., dokonano w 2010 r. jeszcze dwukrotnie wykopów na przedmiotowej działce, które osiągnęły głębokość 1 m. Z tego względu obecny stan działki nie jest efektem nienależytego wykonywania łączącej strony umowy, a spowodował go sam powód (apelacja pozwanego – k.453 do 460).

W odpowiedzi na apelację powodowie D. K. i K. K. (1) wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego (k.467-469).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego znajduje uzasadnienie. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie istotnym w sprawie, niezbędnym do jej rozstrzygnięcia. W szczególności co do zakupu działki przez powodów od W. B., zawarcia z pozwanym P. K. umowy na adaptację projektu budynku mieszkalnego do warunków miejscowych na zakupionej działce, podjęcia się przez niego funkcji kierownika budowy i rozpoczęcia budowy w dniu 09.04.2010r. od wykopu pod fundamenty. Zatem Sąd odwoławczy przyjął te ustalenia faktyczne także za podstawę swego orzeczenia. Uzupełnił je jedynie o fakt, że wykop pod fundamenty, po rozpoczęciu i wstrzymaniu prac w dniu 09.04.2010r., został pogłębiony w okresie późniejszym. Wynika to z zeznań samego powoda D. K., na co trafnie zwrócić uwagę apelujący. Powód zeznając w sprawie po raz pierwszy, gdy kierował swoje roszczenia wobec sprzedawcy działki budowlanej, stwierdził, że w kwietniu lub maju 2010r. jeszcze raz wjechała koparka i wybrała około 1 m gruntu i że stan gruntu dokumentują zdjęcia (k.58 oraz k.22-25). Zeznając później, już po podmiotowym przekształceniu powództwa poprzez skierowanie roszczeń wobec pozwanego P. K., starał się nie przyznać tego faktu tak jednoznacznie. Zeznał bowiem że koparka była chyba 2 razy na jego działce i zebrała wierzchnią warstwę gruntu i że nie pamięta w jakim terminie była po raz drugi, a dalej, że już dziś nie pamięta czy koparka była drugi raz czy nie (k.314 verte). Ta zmiana zeznań, czy próba uczynienia ich mniej jednoznacznymi, nie jest wiarygodna. W szczególności w świetle zeznań świadka R. J. będącego operatorem koparki w dniu 09.04.2010r., a więc w chwili rozpoczęcia prac przy wykopie pod fundamenty. Zeznając po raz pierwszy podał, że zebrał wierzchnią warstwę gruntu i zaczął kopać głębiej, a zeznając po raz wtóry, po okazaniu zdjęć złożonych w sprawie (k.25) stwierdził, że nie obrazują one stanu wykopu jaki zostawił w dniu rozpoczęcia prac ziemnych i że na zdjęciach wykop jest większy (k.108 i 301 verte). W tych okolicznościach zasługują na wiarę także zeznania pozwanego, że na dzień 09.04.2010r. nie było wykopów tak jak dokumentują zdjęcia i że w tym dniu był zdjęty przez koparkę tylko humus (k.315). Zatem w oparciu o wyżej przywołane dowody Sąd odwoławczy uzupełnił ustalenia faktyczne w sprawie poprzez przyjęcie, że po rozpoczęciu prac w dniu 09.04.2010r. i ich niezwłocznym wstrzymaniu przez pozwanego, w późniejszym terminie wykop pod fundamenty został pogłębiony. Odbyło się to już bez wiedzy i zgody pozwanego, czego powodowie nie kwestionowali.

Sąd odwoławczy nie podzielił natomiast oceny prawnej ustaleń dokonanej przez Sąd Rejonowy, z wnioskiem końcowym, że pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą i to z tytułu czynu niedozwolonego (art.415 kc).

Wstępnie zwrócić należy uwagę, że powodowie mieli trudności z określeniem swojego żądania wobec pozwanego P. K.. Początkowo, gdy wnieśli o wezwanie go do udziału w sprawie w charakterze pozwanego, domagali się zasądzenia kwoty dochodzonej od poprzedniego pozwanego (a więc 46 800 zł) za zmniejszenie wartości działki budowlanej, chyba że pozwany nieodpłatnie przywróci działkę do stanu poprzedniego, umożliwiającego kontynuowanie budowy (k.177). Następnie w piśmie procesowym z dnia 20.04.2012r. dokonali modyfikacji żądania i wnieśli o zobowiązanie pozwanego do przywrócenia stanu poprzedniego działki, umożliwiającego prowadzenie prac budowlanych, a ewentualnie zasądzenie od pozwanego kosztów przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, umożliwiającego prowadzenie prac budowlanych (k.235). Na rozprawie w dniu 30.07.2012r. powodowie powrócili do pierwotnego żądania zasądzenia na ich rzecz od pozwanego kwoty 46 800 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu z tym zastrzeżeniem, że pozwany mógłby zwolnić się z odpowiedzialności poprzez przywrócenie działki do stanu umożliwiającego prowadzenie prac budowlanych, w szczególności posadowienie domu jednorodzinnego (k.267). Tymczasem nie znajduje uzasadnienia roszczenie powodów w żadnej części, nawet w wysokości zasądzonej w punkcie 1 (pierwszym) zaskarżonego wyroku.

Zważyć bowiem należy, że w dniu podjęcia próby wykonania wykupów pod fundamenty (09.04.2010r.), gdy okazało się, że teren jest zbyt grząski, pozwany P. K. nakazał wstrzymanie dalszych prac, co odnotował w dzienniku budowy (k.225). Takie zachowanie pozwanego, jako kierownika budowy, obaj biegli powołani w sprawie ocenili jako właściwe (niesporne). Następnie zalecił przeprowadzenie badań geologicznych gruntu w celu dokonania oceny jego nośności i zobowiązał się do przystosowania projektu budynku do warunków geologicznych, jakie zostaną stwierdzone, co także odnotowano w dzienniku budowy (k.225). Powodowie – jak zeznał będąc świadkiem w sprawie – nie chcieli jednak ponosić dodatkowych kosztów i stwierdzili, że nie chcą już budować na tej działce (k.107 verte). Takie samo wyjaśnienie poczynił później jako pozwany, uzupełniając je stwierdzeniem, że po 9 kwietnia inwestor (powód) powiadomił go, iż wniósł sprawę do Sądu przeciwko poprzedniemu pozwanemu (sprzedawcy działki) i że powodowie przekonywali go, iż na tej działce nie będą się budować (k.314 verte i 315). Wyjaśnienia pozwanego zasługują na wiarę choćby z uwagi fakt, że powodowie nie kontynuowali już budowy, a rzeczywiście wystąpili z procesem początkowo przeciwko sprzedawcy działki W. B., a następnie – po zmianie powództwa – przeciwko niemu. Konieczność przeprowadzenia przez inwestora (powodów) badań geotechnicznych gruntu potwierdził jednoznacznie biegły K. C. (jego opinia uzupełniająca – k.378 i 379). W tych okolicznościach stwierdzić należy, że to powodowie (jako inwestorzy) zaniechali przeprowadzenia badań geotechnicznych gruntu, co prawidłowo zalecał pozwany, i wstrzymali dalsze prace, co spowodowało, że wykop pod fundament nie został należycie zabezpieczony, a w konsekwencji zarósł roślinnością, co obrazuję zdjęcia załączone do opinii biegłego W. A. (k.72-73) i potwierdza opinia uzupełniająca biegłego K. C., w której – w ramach wykonania prac – zalecał między innymi ręczne wybranie roślinności w wykopie (k.380).

W świetle tego, co dotychczas zostało powiedziane, ocenić należało w zasadzie zgodne stanowiska obu biegłych powołanych w sprawie, że wykopy pod fundamenty budynku lokalnie przekraczały poziom posadowienia fundamentów rzędu 1 metra, że nie zabezpieczono wykopu i skarp przed napływem wód opadowych i dopuszczono do deprecjacji warunków gruntowych z powodu bardzo bujnego rozwoju roślinności na dnie wykopu (k.71 i 159-160). Skoro z uzupełnionych ustaleń faktycznych wynikało, że po 09.04.2010r. wykop został pogłębiony przez powodów bez wiedzy i zgody pozwanego, i to powodowie zaniechali przeprowadzenia badań geotechnicznych gruntu, co prawidłowo zalecał pozwany, a następnie wstrzymali dalsze prace, co doprowadziło do degradacji wykopu, to nie mogą rościć sobie żadnych pretensji odszkodowawczych do pozwanego. Nie można bowiem przypisać pozwanemu winy w działaniu czy zaniechania, ani w ramach odpowiedzialności deliktowej przewidzianej w art.415 kc (wskazanej przez powodów), ani w ramach odpowiedzialności kontraktowej przewidzianej w art.471 kc (z tytułu niewłaściwego wykonania umowy).

Z tych zasadniczych przyczyn Sąd odwoławczy uwzględnił apelację pozwanego P. K., jako uzasadnioną, a w konsekwencji zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) i oddalił powództwo D. K. i K. K. (1) (na podstawie art.386  1 kpc). Z uwagi na ostateczny wynik postępowania zmienił też zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w sprawie poprzez zasądzenie ich zwrotu od powodów solidarnie na rzecz pozwanego (na podstawie art. 98  1 i 3 kpc oraz art.1081 kpc). Koszty uwzględniają część zaliczki wpłaconej przez pozwanego, z której kwotę 156 zł wypłacono biegłemu (k.393 i 440) oraz wynagrodzenie pełnomocnika wraz z opłatą od pełnomocnictwa (łącznie 2 417 zł). Zmiana orzeczenia w przedmiocie kosztów sądowych związanych z wynagrodzeniem biegłego za sporządzenie opinii uzupełniającej, które tymczasowo wyłożył Skarb Państwa w kwocie 1 317 zł (k.448), także była wynikiem zastosowania zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Wreszcie taka sama zasadę Sąd odwoławczy przyjął przy zasądzeniu od powodów solidarnie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Na ich wysokość złożyła się uiszczona przez pozwanego opłata sądowa od apelacji w kwocie 183 zł (k.452) oraz wynagrodzenie pełnomocnika (radcy prawnego) w kwocie 300 zł ustalone zgodnie z 12 ust.1 pkt 1 i 6 pkt 3 rozporządzenie Min. Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych….(Dz.U. 490 z 2013r.).