Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Stefan Pietrzak - sprawozdawca

Sędziowie SO Mariola Urbańska - Trzecka

SO Piotr Kupcewicz

Protokolant sekr. sądowy Dominika Marcinkowska

przy udziale Jerzego KoźmińskiegoProkuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2014 r.

sprawy J. B. c. A. i K. ur. (...)

oskarżonej z art. 158§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżoną

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 13 czerwca 2014 r. sygn. akt IV K 616/13

utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną; zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

IV Ka 724/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 czerwca (...) w sprawie IV K 616/13 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uznał oskarżonych J. P., J. B. i K. J. za winnych tego, że w dniu 15 września 2013r. przy ul (...), działając wspólnie i w porozumieniu ze sobą oraz innym nieustalonym mężczyzną dokonali pobicia A. P. w ten sposób, że kopali gp i bili po całym ciele, czym narazili go na wystąpienie skutków określonych w art. 157 § 1 kk tj. popełnienia przestępstwa z art. 158 § 1 kk i za to na podstawie tego przepisu wymierzył:

-oskarżonej J. B. karę 8 miesięcy pozbawienia wolności,

-oskarżonemu J. P. karę roku pozbawienia wolności,

-oskarżonemu K. J. karę roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 415 § 1 kpk zasądził solidarnie od oskarżonych J. P., J. B. i K. J. na rzecz pokrzywdzonego A. P. kwotę 1000 złotych tytułem powództwa cywilnego;

Zwolnił oskarżonych od uiszczenia opłaty, od uiszczenia wpisu od powództwa cywilnego od uiszczenia którego był tymczasowo zwolniony był powód i dalszych kosztów postępowania w sprawie, obciążając nimi Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją oskarżona J. B. zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, iż dopuściła się zarzucanego jej czynu oraz na niewyjaśnieniu wszystkich faktów.

Składając powyższy zarzut oskarżona wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji oskarżona wskazała, że zaskarżony wyrok jest wadliwy i jako taki winien być zmieniony na łagodniejszy lub uchylony. Zdaniem skarżącej sąd wydając wyrok nie uwzględnił tego, że jej udział w pobiciu był mniej aktywny oraz nie ona spowodowała u pokrzywdzonego takie obrażenia.

Na rozprawie odwoławczej oskarżona wniosła o zmianę wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Sąd okręgowy jako sad odwoławczy zważył, co następuje:

Wywiedziona apelacja jest oczywiście bezzasadna i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy po przeprowadzeniu tzw. totalnej kontroli zaskarżonego wyroku doszedł do przekonania, że wyrok ten w sposób nie budzący wątpliwości jest prawidłowy i nie można mu skutecznie postawić żadnego z zarzutów opisanych w art. 438 kpk, a w sprawie nie zachodzą uchybienia wskazane w art. 439 § 1 kpk. W tej sytuacji mamy do czynienia z oczywistą, „rzucającą się w oczy” bezzasadnością apelacji.

Na wstępie godzi się przypomnieć, że generalne zasady procedowania w procesie karnym nakazują wszystkim organom badać oraz uwzględniać ogół okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Jest to przecież wyraz postulatu ustawowego, by ustalenia faktyczne odpowiadały prawdzie. W postępowaniu jest to osiągalne tylko wtedy, gdy przedmiotem zainteresowania jest cały zebrany w sprawie materiał dowodowy bez pominięcia istotnych jego części i gdy całokształt tego materiału - po prawidłowym ujawnieniu go w procesie - stanie się następnie przedmiotem rozważań Sądu.

Prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy zależy, więc od należytego wykonania przez Sąd dwóch podstawowych obowiązków.

Pierwszy z nich dotyczy postępowania dowodowego i sprowadza się nie tylko do prawidłowego - zgodnego z przepisami postępowania karnego - przeprowadzenia dowodów zawnioskowanych przez strony, ale również do przeprowadzenia z urzędu wszelkich dowodów potrzebnych do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego, kwalifikacji prawnej zarzuconego mu czynu i kwestii ewentualnego wymiaru kary. Potrzeba przeprowadzenia takich dowodów zachodzi wtedy, gdy z przeprowadzonych na wniosek stron dowodów wynika, że okoliczności, o których wyżej mowa, nie zostały w sposób wystarczający wyjaśnione.

Drugi ze wspomnianych na wstępie podstawowych obowiązków sprowadza się do prawidłowej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, a więc poza zasięgiem rozważań Sądu nie mogą pozostać dowody istotne dla rozstrzygnięcia kwestii winy, oceny prawnej czynu oraz wymiaru kary. / wyrok SN z dnia 07. 06. 1974 r, sygn. V KRN 43/74, OSNKW 1974/11/212/

Sporządzając pisemne uzasadnienie wydanego orzeczenia Sąd pierwszej instancji powinien wyraźnie wskazywać, na jakich dowodach opiera ustalenia każdego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu, a także, należycie rozważyć i ocenić wszystkie dowody przemawiające z przyjętymi przez Sąd ustaleniami faktycznymi lub przeciwko nim, wyjaśnić wszelkie istotne wątpliwości w sprawie i sprzeczności w materiale dowodowym oraz ustosunkowywać się do nich. W razie istnienia natomiast sprzeczności między dowodami Sąd musi wyjaśnić w uzasadnieniu, na których z nich oparł się /i dlaczego/ oraz dlaczego odrzucił inne. Oznacza to, że z taką samą starannością i dokładnością winien ocenić zarówno te dowody, które odrzuca, jak i te, na których opiera wyrok. Brak takiego wyjaśnienia i oceny uniemożliwia, bowiem, odparcie zarzutu przekroczenia przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów, a pominięcie w uzasadnieniu wyroku dowodów dotyczących istotnych w sprawie faktów oraz okoliczności i nie zajęcia wobec nich żadnego stanowiska, daje podstawę do postawienia Sądowi słusznego zarzutu sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Uzasadnienie wyroku ma dać wyczerpującą i logiczną odpowiedź na pytanie, dlaczego taki właśnie, a nie inny wyrok został wydany.

Sąd I instancji powyższym wymaganiom sprostał.

Jeżeli chodzi o niniejszą sprawę to przede wszystkim stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy wszechstronnie i wyczerpująco przeprowadził postępowanie dowodowe dokonując w jego wyniku trafnych ustaleń stanu faktycznego, wskazując na jakich oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, wyprowadzając następnie prawidłowe wnioski w kwestii sprawstwa oskarżonej. Odnotowania wymaga również fakt szczegółowo sporządzonego uzasadnienia wyroku zezwalającego na odtworzenie toku rozumowania Sądu pierwszej instancji zarówno w zakresie odtworzenia stanu faktycznego jak i analizy dowodów w granicach swobodnej oceny dowodów nie zawierającej błędów natury faktycznej ani logicznej oraz zgodnej ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji zebrał materiał dowodowy wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy, ocena materiału dowodowego cechuje się skrupulatnością, wszechstronnością i jest zgodna z regułami sformułowanymi w dyspozycji art. 5 kpk i art. 7 kpk, przez co nie narusza granic oceny swobodnej, jest zgodna z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania oraz nie zawiera błędów logicznych. Żadne wątpliwości co do sprawstwa oskarżonej nie występują.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd I instancji wskazał te wszystkie dowody, które pozwoliły na uznanie, iż w sprawie nie ma wątpliwości, co do ustalonego stanu faktycznego jak również wskazał jakie okoliczności wziął pod uwagę ustalając, że oskarżona popełnia przypisane jej przestępstwo. Sąd odwoławczy argumenty przywołane przez sąd I instancji w pełni podziela nie widząc potrzeby ich powtarzania w tym miejscu.

Przechodząc do omówienia konkretnych zarzutów postawionych w wywiedzionej pisemnej apelacji to zauważyć należy, że oskarżona z jednej strony postawiła wyrokowi zarzut błędu w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż dopuściła się zarzucanego jej czynu a z drugiej strony kwestionuje tylko to, że sąd nie uwzględnił tego, że jej udział w pobiciu był mniej aktywny wobec czego powinien być zmieniony na łagodniejszy. Pojawia się zatem sprzeczność w stanowisku oskarżonej, gdyż w petitum apelacji kwestionuje przypisanie jej zarzucanego przestępstwa pobicia a w uzasadnieniu potwierdza udział w pobiciu z tym, że uważa swój udział za mniej aktywny niż udział pozostałych sprawców. Współudział oskarżonej w przypisanym jej przestępstwie jest niewątpliwy w świetle zebranych dowodów. Wynika on z wyjaśnień samej oskarżonej jak i z zeznań pokrzywdzonego A. P.. Na podstawie tych dowodów sąd I instancji ustalił, że to P., J. i trzeci mężczyzna bili pięściami i kopali pokrzywdzonego a oskarżona w trakcie zajścia dwukrotnie uderzyła pokrzywdzonego pięścią w głowę /str. 1 uzasadnienia wyroku/. Z powyższego wynika, że sąd I instancji, zgodnie z twierdzeniem oskarżonej, ustalił, iż jej udział w pobiciu pokrzywdzonego był mniej aktywny niż pozostałych sprawców. Tak więc zarzut błędu w ustaleniach faktycznych podniesiony w apelacji nie mógł być uznany za trafny w jakiejkolwiek postaci.

Niezależnie od powyższego z treści apelacji wyczytać można zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary pozbawienia wolności z powodu orzeczenia jej w postaci bezwzględnej. Wynika to ze sformułowania zawartego w pisemnej apelacji, że wyrok powinien być zmieniony na łagodniejszy jak i ze stanowiska zajętego przez oskarżoną na rozprawie odwoławczej gdzie wniosła ona o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Zdaniem sądu odwoławczego niezasadny jest również zarzut rażącej niewspółmierności /surowości/ orzeczonej kary pozbawienia wolności z powodu orzeczenia jej w postaci bezwzględnej. Odnosząc się do tego zarzutu poczynić należy kilka uwag natury ogólnej, z których wynika, że jako podstawę odwoławczą ustawodawca traktuje tylko taką niewspółmierność kary, która ma charakter rażący. Niewspółmierność musi, zatem już przy wstępnym oglądzie rzucać się w oczy i nie nadawać się do zaakceptowania, nie może to, więc być dysproporcja mała, lecz znaczna. Inaczej rzecz ujmując, chodzi o różnice ocen o charakterze zasadniczym. Z sytuacją rażącej niewspółmierności kary mamy do czynienia w szczególności wówczas, gdy rozmiar represji w rozpoznawanej sprawie jest w sposób oczywisty nieproporcjonalny w stosunku do dolegliwości wymierzanych podobnym sprawcom w podobnych sprawach.

Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 02.02.1995r. wyraził pogląd, że nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować (sygn. akt KRN 198/94, OSP 1995, Nr 6, poz. 18). Zatem rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt. 4 kpk zachodzić może tylko wówczas, gdyby na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji, a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 kk oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego ( wyrok SN z dnia 14.11.1973r. III KR 254/73, OSNPG 1974, Nr 3 - 4. poz. 51).

Kierując się powyższymi zasadami sąd odwoławczy nie podzielił zarzutu upatrującego w orzeczeniu wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności rażącej niewspółmierności z powodu wymierzenia jej w postaci bezwzględnej.

Uzasadnienie sądu I instancji dotyczące wymiaru kary jak i braku podstaw do warunkowego zawieszenia jej wykonania kary jako spełniające wymogi art. 424 § 2 kpk zyskało akceptację sądu odwoławczego.

Wypada jedynie dodać, że w realiach niniejszej sprawy brak jest podstaw do przyjęcia, iż zachodzą przesłanki opisane w art. 69 § 1 i 2 kk pozwalające na warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Oskarżona była w przeszłości karana za przestępstwo rozboju na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Kara tak ukształtowana nie wystarczyła do osiągnięcia zakładanego celu a w szczególności nie zapobiegła powrotowi do przestępstwa. Nietrafna okazała się pozytywna prognoza co do zachowania oskarżonej w przyszłości, gdyż w okresie próby popełniła ona ponownie przestępstwo. Oznacza to, że oskarżona jest osobą zdemoralizowaną i nie zasługuje na dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Nie można przeceniać okoliczności podnoszonej przez oskarżoną, że jej udział w przestępstwie był mniejszy niż pozostałych sprawców. Miała ona znaczenie i została dostrzeżona przez sąd I instancji w zakresie wysokości orzeczonej kary. Ma zatem rację sąd I instancji, że oskarżona jest osobą niepoprawną, wobec której dotychczas orzeczona kara nie osiągnęła zakładanych celów zapobiegawczych i wychowawczych. Należy w tym miejscu przywołać pogląd Sądu Najwyższego zgodnie z którym rozważając ewentualność warunkowego zawieszenia wykonania kary należy uwzględnić fakt, że instytucja ta ma zastosowanie przede wszystkim ze względu na osobę sprawcy. Merytorycznie najistotniejszym warunkiem jej orzekania jest dodatnia prognoza oparta na właściwościach i warunkach osobistych sprawcy i na jego dotychczasowym sposobie życia polegająca na założeniu, że sprawca nie popełni ponownie przestępstwa. W niniejszej sprawie taka pozytywna prognoza na przyszłość nie istnieje.

Mając na uwadze powyższe rozważania sąd odwoławczy uważa, że orzeczenie wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania utrwali u niej przekonanie o faktycznej bezkarności, gdyż tak odbiera ona orzeczenie kary warunkowo zawieszonej.

Zdaniem Sądu Okręgowego zachowanie się oskarżonej nie wskazuje, aby zrozumiała naganność swego dotychczasowego postępowania oraz, że stosowane wobec niej środki wychowawcze nie okazały się na tyle skuteczne, aby uświadamiała sobie skutki i konsekwencje związane z wejściem w konflikt z prawem.

W ocenie Sądu Okręgowego tylko wymierzenie kary bezwzględnej pozbawienia wolności będzie właściwą i zarazem wystarczającą karą dla osiągnięcia wobec oskarżonej wszystkich jej celów, a nade wszystko skłoni w/w do przemyśleń nad własnym postępowaniem i zmobilizuje ją do poprawy zachowania w przyszłości. Taka kara uzmysłowi oskarżonej również i to, że jej zachowania zmierzające do realizowania wszelkich "zachcianek" niezależnie od zastosowanych środków nigdy nie będą tolerowane przez społeczeństwo, a wręcz przeciwnie będą przez nie z całą surowością napiętnowane.

Jak wyżej wskazano, orzekając karę Sąd uwzględnia również potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Chodzi tu o wpływ, jaki orzeczona kara powinna wywrzeć w kierunku ugruntowania w społeczeństwie prawidłowych ocen prawnych i stosowanego do tych ocen postępowania, o potwierdzenie przekonania, że w walce z przestępczością zwycięża praworządność, a sprawcy są sprawiedliwie karani. Wpływ ten orzeczona kara powinna wywierać przede wszystkim na środowisko sprawcy, aby ugruntować świadomość, że ten, kto w przestępczy sposób narusza dobra pozostające pod prawną ochroną zostanie sprawiedliwie ukarany.

Kara jest jednym z ważnych środków zwalczania przestępczości. Karą współmierną i dającą zarazem zadośćuczynienie społecznemu poczuciu sprawiedliwości jest tylko taka kara, która uwzględnia wszystkie dyrektywy jej wymiaru, a w szczególności zawarte w art. 53 kk. Kara pozbawienia wolności powinna kształtować społecznie pożądaną postawę skazanego, a zwłaszcza wdrażać do poszanowania zasad współżycia społecznego oraz do przestrzegania porządku prawnego, i tym samym przeciwdziałać powrotowi do przestępstwa. W niniejszej sprawie taką karą może być tylko i wyłącznie kara bezwzględna pozbawienia wolności. Zdaniem Sądu Okręgowego oskarżona nie zasługuje na dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary, albowiem swoim dotychczasowym życiem wykazała dostatecznie jaskrawo swój całkowicie lekceważący stosunek do obowiązującego porządku prawnego i norm kulturowych funkcjonujących w społeczeństwach cywilizowanych. Brak, zatem pozytywnej prognozy kryminologicznej wobec oskarżonej skutkuje tym, iż sąd rejonowy słusznie nie skorzystał z omawianej instytucji.

Obecnie obowiązujące przepisy (art, 69 kk z 1997 r.) jakkolwiek pomijają wyrażoną uprzednio wprost przesłankę względu na społeczne oddziaływanie kary, jednak nie oznacza to, że pozos­taje ona bez znaczenia Sąd bowiem, wymierzając karę bierze pod dyrektywy sądowego wymiaru kary określone w art. 53 kk, a więc między innymi potrzeby kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Nie powinno, zatem dochodzić do sytuacji, ze w odbiorze społecznym sprawca przestępstwa pozostaje w zasadzie bezkarny, a często taki właśnie skutek powstaje przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności.

Już choćby te względy w realizacji przedmiotowej sprawy przemawiają przeciwko warunkowemu zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec J. B..

Konsekwencją powyższych rozważań było utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy przy uznaniu apelacji za oczywiście bezzasadną.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na zasadzie art. 624 § 1 w zw. z art. 634 kpk.