Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

Sygn. akt VI U 544/16 UZASADNIENIE

Ubezpieczona E. G. wniosła odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 21 grudnia 2015 r. , którą od 1 czerwca 2015 r. przyznano jej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Wniosła o jej zmianę i przyznanie przedmiotowego świadczenia od 10 lutego 2015 r. W uzasadnieniu w / w- na wskazała, iż w związku z odebraniem jej przez organ rentowy świadczenia rehabilitacyjnego od 10 lutego 2015 r. oraz nie ustaleniem uprawnień do tego świadczenia orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 18 listopada 2015 r. , przy jednoczesnym uznaniu jej częściowej niezdolności do pracy od dnia 16 grudnia 2013 r. zasadnym jest przyznanie jej prawa do renty za okres od 10 lutego do 31 maja 2015 r. ( cofnięcie daty, od jakiej przysługuje jej renta ).

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie . Wskazał, iż zaskarżoną decyzją przyznano ubezpieczonej uprawnienia do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 czerwca 2015 r. do 30 listopada 2015 r. na wniosek z dnia 16 czerwca 2015r. Uzasadniając datę początkową, od jakiej ubezpieczonej przyznano rentę, organ rentowy powołał się na treść art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , który stanowi ,iż świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń , ni e wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek . A contrario z art. 129 ust. 1 brak podstaw do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 10 lutego do 31 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Stan faktyczno – prawny w sprawie pozostawał co do zasady bezsporny. Do dnia 10 lutego 2015 r. ubezpieczona E. G. korzystała z trwającego osiem miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego ( wcześniej od grudnia 2013 r. przebywała na zasiłku chorobowym ) . W styczniu 2015 r. w / w- na złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na okres dalszych 4 miesięcy. Lekarz orzecznik ZUS w dniu 9 lutego 2015 r. stwierdził , iż ubezpieczona pozostaje niezdolna do pracy z powodu schorzeń natury psychicznej , rokuje poprawę i kwalifikuje się do dalszych 4 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego. W orzeczeniu z dnia 24 marca 2015 r. wydanym na skutek zgłoszenia zarzutu wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika ZUS komisja lekarska ZUS stwierdziła, iż po analizie dokumentacji i zbadaniu ubezpieczonej oraz po konsultacji psychiatry ZUS obecny stopień naruszenia sprawności organizmu nie uzasadnia ustalenia uprawnienia do dalszego świadczenia rehabilitacyjnego. W uzasadnieniu nadmieniono , iż ubezpieczona znajduje się w 13 – 14 tygodniu ciąży. W oparciu o powyższe organ rentowy decyzją z dnia 10 kwietnia 2015 r. odmówił przyznania ubezpieczonej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy ( po 10 lutego 2015 r. ) okres. Od powyższej decyzji ubezpieczona złożyła odwołanie do sądu. Biegli sądowi orzekający w sprawie tym odwołaniem zainicjowanej (o sygn. akt VI U 605/15 ) w opinii z dnia 26 czerwca 2015 r. orzekli, iż ubezpieczona pozostaje nadal niezdolna do pracy z przyczyn psychiatrycznych , jednocześnie odnotowali , iż znajduje się w wysokiej ciąży ( 29 tydzień ). Postanowieniem z dnia 17 września 2015 r. ( podzielając stanowisko organu rentowego co do nowej okoliczności w postaci zaawansowanej i zagrożonej ciąży ) Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uchylił zaskarżoną decyzję, przekazał sprawę do organu rentowego celem rozpoznania i umorzył postępowanie. Wcześniej w dniu 16 czerwca 2015 r. , za namową lekarza prowadzącego z uwagi na to, że w tym czasie kończył się okres ewentualnego czteromiesięcznego dalszego świadczenia rehabilitacyjnego ( nawet gdyby zostało jej przyznane ) , ubezpieczona złożyła do ZUS wniosek o przyznanie jej prawa do renty. W okresie poprzedzającym lekarz prowadzący odradzał złożenie takiego wniosku wskazując, iż w toku ( nierozstrzygnięta ) pozostaje sprawa o przyznanie ubezpieczonej świadczenia rehabilitacyjnego . Zaskarżoną decyzją z dnia 21 grudnia 2015 r. w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 18 listopada 2015 r. ( która stwierdziła ,iż częściowa niezdolności do pracy ubezpieczonej powstała od dnia 16 grudnia 2013 r. i po 10 lutym 2015 r. nie rokowała powrotu zdolności do pracy ) pozwany organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do renty , ale od 1 czerwca 2015 r. ( od dnia złożenia formalnego wniosku o rentę ) .

W świetle powyższego odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Pozwany organ rentowy przyznając ubezpieczonej prawo do renty dopiero od daty zgłoszenia przez nią formalnego wniosku w tym przedmiocie naruszył bowiem § 34 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe / Dz.U.2011.237.1412 /. Przepis ten w ust. 1 stanowi, iż w razie odmowy prawa do świadczenia, o którego przyznanie zainteresowany zgłosił wniosek, organ rentowy informuje zainteresowanego o możliwości ubiegania się o inne świadczenie lub świadczenie ustalane przez organ rentowy na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli z akt sprawy wynika, że miałby do niego prawo. Zgodnie z ust. 2 tegoż przepisu jeżeli zgłoszenie wniosku o inne świadczenie na warunkach określonych w ust. 1 nastąpi przed dniem, w którym decyzja odmowna stała się prawomocna, za datę zgłoszenia tego wniosku przyjmuje się datę zgłoszenia poprzedniego wniosku, jeżeli zainteresowany tego zażąda. W realiach niniejszej sprawy ( kiedy po wydaniu opinii przez biegłych sądowych w czerwcu 2015 r. okazało się, iż u ubezpieczona znajduje się w zagrożonej ciąży ) pozwany powinien był - jako datę zgłoszenia prze z ubezpieczoną wniosku o rentę – przyjąć datę pierwotnie zgłoszonego przez ubezpieczoną wniosku o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego ( to jest styczeń 2015 r. ). W każdym razie był zobligowany zapytać wówczas ubezpieczoną, czy mimo złożonego w czerwcu 2015 ( w dacie upływu 12 miesięcy od daty wyczerpania zasiłku chorobowego ) domaga się potraktowania za takowy wniosku ze stycznia 2015 r. Zaistniała sytuacja wypełniała bowiem znamiona opisane właśnie we wskazanym wyżej przepisie - § 34 rozporządzenia . Decyzja odmowna w przedmiocie świadczenia rehabilitacyjnego ( ta z 10 kwietnia 2015 r. ) na skutek jej uchylenia przez sąd nigdy się nie uprawomocniła , w efekcie należało uznać, iż całe postępowanie zakończone przyznaniem ubezpieczonej prawa do renty w istocie zostało zainicjowane i toczyło się nieprzerwanie od złożenia przez ubezpieczoną wniosku o świadczenie rehabilitacyjne w styczniu 2015 r. . Zgłoszenie przez w/ w- na wniosku o rentę w czerwcu 2016 r. w kontekście późniejszych okoliczności było zbędne, tymczasem organowi rentowemu dało asumpt do przyznania świadczenia rentowego dopiero od czerwca 2015 r. ( od daty złożenia formalnego wniosku ) , zamiast od daty wyczerpania przez ubezpieczona ośmiomiesięcznego świadczenia rehabilitacyjnego z dniem 10 lutego 2015 r. Gdyby do organu rentowego w czerwcu 2015 r. nie wpłynął wniosek ubezpieczonej o rentę ( ubezpieczona z uwagi na trwającą w ciągłości niezdolność do pracy chciała w ten sposób zapobiec powstaniu ewentualnej luki w świadczeniach z ubezpieczenia społecznego ) , organ rentowy po wydaniu orzeczenia przez komisje lekarską ( w listopadzie 2015 r. ) byłby zobligowany pouczyć ubezpieczoną o tym , że z uwagi na częściową niezdolność do pracy w ciągłości ( od grudnia 2013 r. ) i stan zdrowia nie rokujący po 10 luty 2015 r. odzyskania zdolności do pracy w okresie kolejnych 4 miesięcy powinna złożyć wniosek o rentę. Powyższego pozwany nie uczynił instrumentalnie wykorzystując niejako fakt skądinąd zrozumiałego , w pełni uzasadnionego i przemyślanego złożenia przez ubezpieczoną w czerwcu 2015 r. wniosku o przyznanie renty. W czerwcu 2015 r. wyczerpaniu ( o ile ubezpieczonej przyznane zostałoby w następstwie toczącego się wówczas postępowania sądowego świadczenie rehabilitacyjne na okres kolejnych 4 miesięcy ) uległby bowiem dopuszczalny okres pozostawania na świadczeniu rehabilitacyjnym ( 12 miesięcy ) , a ubezpieczona w przypadku przyznania jej świadczenia rehabilitacyjnego na dalsze 4 miesiące i niezłożenia wniosku o rentę oraz kontynuacji niezdolności do pracy od lipca 2015 r. pozostałaby bez jakiegokolwiek świadczenia . Warto przy tym wskazać na nieakceptowalne, niewłaściwe wobec ubezpieczonej zachowanie organu rentowego tak w postępowaniu administracyjnym ( gdzie nie poinformował ubezpieczonej, iż w istocie jako wniosek o rentę może zostać potraktowany jej wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego ze stycznia 2015 r. ), jak tez w niniejszym postępowaniu sądowym , w którym nawet w odpowiedzi na odwołanie pozwany nie wspomniał o fakcie uchylenia decyzji z dnia 10 kwietnia 2015 r. o odmowie przyznania ubezpieczonej świadczenia rehabilitacyjnego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania ZUS , co ma przecież w świetle powyższego kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu. Wobec nie uprawomocnienia się decyzji o odmowie przyznania ubezpieczonej świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres (ta we wrześniu została uchylona ) oraz żądania ubezpieczonej przyznania jej prawa do renty od daty wyczerpania ośmiomiesięcznego świadczenia rehabilitacyjnego , w sytuacji niespornej niezdolności w/ w- nej do pracy nie rokującej zmiany w okresie kolejnych 4 miesięcy licząc od 10 lutego 2015, renta powinna przysługiwać ubezpieczonej nie od czerwca 2015 r. , a od dnia 11 lutego 2015 r. . Jako wniosek o rentę należało bowiem ( i należy ) w myśl przywołanego wyżej § 34 rozporzadzenia traktować jej wniosek o świadczenie rehabilitacyjne złożony w styczniu 2015r. Z uwagi na treść art. 129 ustawy o emeryturach i rentach FUS , sporne świadczenie należało przyznać od dnia następnego po wyczerpaniu przez ubezpieczoną zasiłku chorobowego i ośmiomiesięcznego świadczenia rehabilitacyjnego.

I jedynie na marginesie należy przytoczyć znajdujące zastosowanie i w niniejszej sprawie tezy orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1998 r. II UKN 386 / 98 , gdzie ten stwierdził, iż w postępowaniu wszczętym na podstawie wniosku o przyznanie renty inwalidzkiej, w którym organ rentowy wydał decyzję odmowną, ale równocześnie przyznał świadczenie rehabilitacyjne i następnie kolejną decyzją odmówił przedłużenia tego świadczenia, a wnioskodawca został zaliczony do jednej z grup inwalidów, organ rentowy obowiązany jest uwzględnić tę okoliczność z urzędu i przyznać rentę inwalidzką bez potrzeby zgłaszania ponownego wniosku (art. 101 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 89 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm. oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) . W uzasadnieniu SN skonstatował, że w takiej sytuacji należy mówić o błędzie organu rentowego przy wydawaniu zaskarżonej decyzji , w konsekwencji zastosowanie znajduje art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym ( obecnie tej samej treści art. 133 ustawy o FUS ) , który stanowi, iż w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, iż już w orzeczeniu komisji lekarskiej ZUS z marca 2015 r. odnotowano fakt 13- 14 tygodnia ciąży ubezpieczonej , co nie wpłynęło jednak na treść jej orzeczenia stwierdzającego brak niezdolności do pracy. Tymczasem już kilka miesięcy później ten sam organ rentowy uznał, iż ubezpieczona w ciągłości ( od grudnia 2013 r. ) pozostawała niezdolna do pracy i po wykorzystaniu 8 –miu miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego ( w lutym 2015 r. ) nie rokowała odzyskania zdolności do pracy w okresie kolejnych 4 miesięcy ( i to zdaniem organu rentowego nie z powodu schorzeń psychiatrycznych, a właśnie z uwagi na zagrożoną od początku ciążę ).

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędne do wydania prawidłowej decyzji sąd orzekł na podstawie art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zakładając nawet, iż działanie organu rentowego nie było intencjonalne i nie zmierzało do ograniczenia przysługujących świadczeń przysługujących , a wynikało jedynie z niewłaściwej interpretacji przepisów, braku kompleksowej analizy stanu zaistniałego w sprawie lub ze zwyklej niewiedzy , to pozwany ponosi odpowiedzialność za niezastosowanie w odpowiednim terminie ( najpóźniej po złożeniu odwołania , kiedy stało się oczywistym, iż ubezpieczona domaga się prawa do renty od 11 lutego 2015 r. ) obowiązujących regulacji to jest wspomnianego wyżej § 34 rozporządzenia regulującego zagadnienia związane z postępowaniem w sprawie .