Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.02.2020 r.,, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie art.114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887 j.t.), odmówił ubezpieczonemu H. S. przeliczenia emerytury i przyznania prawa do rekompensaty. Organ rentowy stwierdził, iż rekompensata przysługiwałaby w przypadku udokumentowania 15 letniego okresu wykonywania w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień 31.12.2008 r. , jednakże ubezpieczony nie legitymuje się takim stażem pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony H. S. domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury z rekompensatą. Odwołujący wskazał, iż organ rentowy nie uwzględnił tego, że pracował w warunkach szczególnych w Spółdzielni (...) w M. na podstawie świadectw w warunkach szczególnych wystawionych przez Spółdzielnię (...) w G..h.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 9.04.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na nieudokumentowanie na dzień 31.12.1998 r. 25 letniego stażu pracy i 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Kolejną decyzją z dnia 12,06,2015 r, organ rentowy uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1.07.1974 r, do 30.06.1981 r. na stanowisku kierowcy ciągnika /traktorzysty/ w Spółdzielni (...) ‘A.” w M., która w ocenie organu rentowego przedstawionym w odpowiedzi na odwołanie nie powinna być do pracy w warunkach szczególnych uwzględniona z uwagi na zmianę orzecznictwa sądowego w tym zakresie po dacie wydania tej decyzji.. Organ rentowy przywołał m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.05 2017 r. III UK 122/16, w świetle którego praca w warunkach szczególnych objętą wykazem A dział VIII, poz.3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. jest jedynie praca polegająca na przewozie ludzi i ładunków różnymi środkami lokomocji. Jest to praca wykonywana w transporcie drogowym, komunikacyjnym - w narażeniu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Uwzględniając specyfikę pracy kierowcy ciągnika w Spółdzielni (...) nie można uznać, aby taką pracę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy albowiem nie można uznać prac połowych w rolnictwie jako pracy w warunkach szczególnych objętej wykazem A dział VIII poz. 3 jako załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w charakterze palacza c.o. w Spółdzielni Budownictwa (...) w M.. Na okoliczność tej pracy przedstawił dwa świadectwa pracy w warunkach szczególnych, które nie zostały zaopatrzone datami. W świadectwie pracy poświadczającym okres zatrudnienia od 1.07.1981 r. do 04.06.1994 r. po 198Ir. wskazano, że w okresie od 08.08.1986 r. do 30.11.1993 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę palacza wymienioną w dziale V poz. 18 załącznika do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1981 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa Przemysłu Budowlanego , na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty /Dz.Urz. MB i PBM nr 3 poz. 6/, natomiast w kolejnym świadectwie pracy poświadczono, iż wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 24.06.1994 r. do 17.08.1998 r. pracę palacza wymienioną w dziale V poz. 18 załącznika do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1981 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa Przemysłu Budowlanego , na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty /Dz. Urz. MB i PBM nr 3 poz. 6/. Z okresu od 24.06.1994 r. do 17.08.1998 r. został wyłączony okresy od 24.06.1994 r. do 30.09.1994 r. oraz od 1.11.1994 r. do 31.05.1997 r. kiedy praca w szczególnych warunkach wykonywana byłą w niepełnym wymiarze czasu pracy. Ze świadectwa pracy z dnia 05.01.1999 r. wynika , że w okresach od 24.06.1994 r. do 30.09.1994 r. oraz od 1.11.1994 r. do 31.05.1997 r. wykonywał pracę palacza w wymiarze połowy czasu pracy. Okresy tej pracy poświadczają także dokumenty zamieszczone w aktach osobowych.

Wobec wątpliwości czy kotły parowe i wodne obsługiwane przez ubezpieczonego w spornym okresie były kotłami typu przemysłowego w rozumieniu poz.l działu XIV wykazu A jako załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny ciepłownictwa , ogrzewnictwa , wentylacji i klimatyzacji dr M. A.. który uznał, że ubezpieczony na wymienionych powyżej stanowiskach wykonywał pracę niezautomatyzowane palaczy kotłów grzewczych. Kotły obsługiwane przez ubezpieczonego w spornym okresie nie były kotłami typu przemysłowego.

Dowód: opinia biegłego z dnia 15.12.2020 r. k. 51-55, dokumenty zamieszczone w aktach osobowych ubezpieczonego, koperta k. 18.

Ubezpieczony z opinią biegłego się nie zgodził. Wniósł o przesłuchanie świadków na okoliczność wielkości i parametrów kotłowni, zużycia opału oraz systemu pracy i dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej przy uwzględnieniu zeznań zawnioskowanych świadków. Sad dopuścił dowód z zeznań świadków S. K. i M. B..

S. K. zeznał, zautomatyzowane że był pomocnikiem palacza i pracował razem z powodem. Obsługiwali zautomatyzowane kotły parowe typu przemysłowego o ciśnieniu roboczym 9 atmosfer. Produkowały one parę potrzebną do suszenia elementów prefabrykowanych w Spółdzielni. Kotły mieściły się w pomieszczeniu na piętrze, specjalnie na ten cel wybudowanym o powierzchni 5 m kwadratowych i wysokości 12 - 15 m.

Świadek M. B. zeznał, że ubezpieczony był palaczem w pełnym wymiarze czasu pracy. Obsługiwał trzy 3 duże piece przemysłowe z ruchomym rusztem zasypywane miałem. Były to kotły parowe o ciśnieniu pary 0, 7 atmosfer. Kotły umieszczone były w budynku (...) x 15 i 5x 10 wysokości. Piece były zasypywane miałem z taśmociągu z miałem mieszczącym się nad piecami.

W opinii uzupełniającej po uwzględnieniu zeznań świadków biegły podtrzymał opinię stwierdzając, że kotły obsługiwane przez ubezpieczonego w spornym okresie nie były kotłami typu przemysłowego

Dowód: opinia biegłego z dnia 19.07.2021 r. k. 111-113, dokumenty zamieszczone w aktach osobowych ubezpieczonego, koperta k. 18.

Powód domagał się także zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1.07.1974 r, do 30.6.1981 r. na stanowisku kierowcy ciągnika /traktorzysty/ w Spółdzielni (...) ‘A.” w M.. Na okoliczność tej pracy przedstawił świadectwo pracy w warunkach szczególnych wystawione w dniu 05.01.1999 r. przez Spółdzielnię (...)w M. w którym poświadczono powyższy okres jako prace kierowcy ciągnika objętej wykazem A dział VIII poz. 3 jako załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Świadectwo to jako dokument prywatny podlega ocenie zarówno organu rentowego jak i Sądu. Organ rentowy odmówił zaliczenia tego okresu do pracy w warunkach szczególnych albowiem dotyczyły pracy w rolnictwie a nie w transporcie.

W orzecznictwie wskazuje się, że w świetle przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych podstawowym dokumentem poświadczającym staż pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo wykonywania pracy w takich warunkach wystawione przez uprawnionego pracodawcę lub jego następcę prawnego. Niemniej jednak w postępowaniu sądowym ubezpieczony może za pomocą wszelkich środków dowodowych, w tym także zeznań świadków, wykazywać, że w spornym okresie świadczył pracę w warunkach szczególnych (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 marca 2015 r., ygn.. Akt III Aua 961/14; także wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 kwietnia 2015 r., ygn.. Akt III Aua 1931/14). Sąd podnosi, iż zgodnie z treścią wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 marca 2015 r., III Aua 699/14, o uznaniu danego zatrudnienia za pracę w szczególnych warunkach nie decyduje ani treść dokumentów wystawionych przez pracodawcę, ani też nazwa stanowiska pracy, lecz charakter faktycznie wykonywanych czynności.

Sąd dokonał ustaleń co do charakteru i rodzaju wykonywanych prac w tym okresie. Ubezpieczony zeznał, że wykonywał w Spółdzielni (...) ‘A.” w M. pracę kierowcy ciągnika co do zasady w rolnictwie przy pracach polowych. Spółdzielnia wykonywała usługi dla rolników przy pracach polowych. Rolnicy nie mieli odpowiedniego sprzętu i usługi wykonywała Spółdzielnia poprzez swoich pracowników i swój sprzęt. Ubezpieczony wykonywał prace orne, zasiewy, opryski. W okresie zimowym tj. styczniu i lutym woził żwir z W. do M. po drogach publicznych.

/ dowód zeznania świadków S. K. k. 87 - 88 M. B. k. 94 - 95 , płyta dvd k. 96, ,oraz ubezpieczonego k. 26 - 27, płyta dvd k. 28, opinia biegłego z dnia 27.02.2017 r. k. 63-71 z dnia 19.07.2021r. k. 111 - 113 akt sądowych)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań świadków S. K. M. B. oraz zeznań ubezpieczonego, a także na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych odwołującego. Sąd uznał zeznania świadków i ubezpieczonego w części dotyczącej rodzaju wykonywanej pracy za w pełni wiarygodne. Formułowali oni twierdzenia w sposób jasny, rzeczowy oraz zgodny z zasadami logicznego rozumowania. W spornych okresach pracowali razem z ubezpieczonym. Zeznania te uwzględnił biegły sadowy w opinii, która jest w pełni miarodajnym dowodem na ustalenie, że praca powoda w spornym okresie nie była wykonywana w warunkach szczególnych uprawniających do przyznania prawa do rekompensaty. Jest fachowo i przekonywująco uzasadniona. Zawiera analizę rodzaju wykonywanych przez powoda prac, a w szczególności w sposób fachowy ocenia czy kotły parowe obsługiwane przez powoda były kotłami typu przemysłowego, bo tylko obsługę takich kotłów można zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A dział VIII poz. 3 jako załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 965 j.t.), rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Natomiast z stosownie do treści art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl art. 23 ust. 2 przywołanej ustawy, rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Zauważyć także trzeba, iż skoro zgodnie z art. 23 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Jedynie więc nabycie prawa do wcześniejszej emerytury stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty, natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 grudnia 2015 r., III AUa 717/15, LEX nr 1964970). W ocenie Sądu ubezpieczony nie legitymuje się 15 - letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Powód domagał się zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych dwóch okresów pracy, a mianowicie:

-

okresu zatrudnienia od 1.07.1974 r, do 30.6.1981 r. na stanowisku kierowcy ciągnika /traktorzysty/ w Spółdzielni (...) ‘A.” w M.

-

okres zatrudnienia w charakterze palacza c.o. w Spółdzielni Budownictwa (...) w M., od 08.08.1986 r. do 30.11.1993r. od 24.06.1994 r. do 17.08.1998 r.

Jeżeli chodzi o pierwszy z wymienionych okresów to z treści zeznań ubezpieczonego wynika, że wykonywał w Spółdzielni (...) ‘A.” w M. pracę kierowcy ciągnika co do zasady w rolnictwie przy pracach polowych. Spółdzielnia wykonywała usługi dla rolników przy pracach połowych. Jedynie w okresie zimowym tj. styczniu i lutym woził żwir z W. do M..

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień do rekompensaty ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazach A lub B stanowiących załączniki do rozporządzenia 7 lutego 1983r. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu.

Sąd Najwyższy w wyroku z 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13 (LEX nr 1467147) stwierdził, że o ile można się zgodzić, że prace transportowe wykonywane przez kierowcę ciągników, można zaliczyć do prac w transporcie, a zatem do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A mimo, że pracował on w spółdzielni rolniczej, a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma żadnych podstaw do potraktowania prac połowych, jako prac w transporcie. Wymienienie w wykazie A, dziale VIII, pod pozycją 3 prac kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych bez względu na miejsce i rodzaj zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym „prace różne”. Tak zostały ujęte, między innymi, prace przy spawaniu czy naprawie pomp wtryskowych. Inne działy wykazu obejmują wymienione w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy lub ich częściami. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą „w transporcie”, nawet jeżeli kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace połowę. Dla zakwalifikowania pracy kierowcy ciągnika, jako wykonywanej w warunkach szczególnych, istotne znaczenie ma to, czy była ona wykonywana w transporcie czy w ramach rolniczych prac polowych.

Sąd Okręgowy podzielając to stanowisko uznał, że do pracy w warunkach szczególnych z okresu wymienionego w świadectwie pracy w warunkach szczególnych można jedynie zaliczyć prace przy transporcie żwiru, pod warunkiem ,że wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Powód wskazał, że pracował w transporcie w styczniu i lutym, podsumowując, że był to okres 3 miesięcy w roku, co jest ze sobą sprzeczne. Zakładając nawet wariant dla niego najkorzystniejszy to byłby okres 14 miesięcy. Pozostały okres jako wykonywania prac polowych nie podlega wliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Okres zatrudnienia w charakterze palacza c.o. w Spółdzielni Budownictwa (...) w M., od 08.08.1986 r. do 30.11.1993r. od 24.06.1994 r. do 17.08.1998 r. pomimo potwierdzenia w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych również nie podlega wliczeniu do pracy w warunkach szczególnych co jednoznacznie wynika z opinii biegłego sądowego. Do opinii tej wprawdzie ubezpieczony wniósł zastrzeżenia jednakże nie były to zastrzeżenia merytoryczne. Ubezpieczony ma przeświadczenie, że pracował jako palacz c.o. pieców o charakterze przemysłowym jednakże nie potoczne określenie nazwy obsługiwanych pieców , ani osobiste przekonanie powoda o ich charakterze, są przesłankami kwalifikującymi jego pracę jako wykonywaną w warunkach szczególnych. Szczegółowo parametry obsługiwanych pieców sprecyzował biegły w wyczerpującej opinii wskazując, iż ubezpieczony w okresie pracy w Spółdzielni Budownictwa (...) w M. wykonywał pracę palacza kotłów grzewczych, które nie były kotłami typu przemysłowego. Opinia ta nie została skutecznie podważona.

Sąd dokonał weryfikacji treści okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzony dowody ze świadectw pracy oraz akt osobowych ubezpieczonego poprzez dopuszczenie innych dowodów w sprawie, w szczególności dowodów z zeznań ubezpieczonego i świadków oraz opinii biegłego sądowego.

Reasumując, nie ulega wątpliwości, iż odwołujący nie spełnia przesłanki nabycia prawa do rekompensaty wyrażonej w treści art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych albowiem nie legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

SSO Elżbieta Pietrzak