Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.04.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. powołując się na art. 4 w zw. z 49 ustawy o emeryturach pomostowych odmówił ubezpieczonemu - Z. O. prawa do emerytury pomostowej, albowiem na dzień 1 stycznia 2009 r. ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego, co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono okresu pracy od 15.03.1984r. do 31.01.2002r. oraz od 1.02.2002r. do 30.11.2003r., ponieważ pracodawcy nie potwierdzili, że wykonywał on pracę wymienionej w załączniku nr 1 lub nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych (chodzi o zatrudnienie w Samodzielnym Publicznym Powiatowym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w T. i w Spółce z o.o. SZPITAL (...) w T.). Zgodnie z art. 51 tej ustawy, płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczenia o okresach pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 2 za okresy przypadające przed dniem 1.01.2009r.

Z. O. w odwołaniu od powyższej decyzji wskazał, że pracował w warunkach szczególnych, ale nie ma stosownych świadectw, bo aktualny właściciel szpitala odmawia mu ich wydania.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, powołując się na okoliczności podniesione w decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony Z. O. urodził się (...) Ukończył obniżony wiek emerytalny wynoszący 60 lat w dniu (...) Jego staż ubezpieczeniowy na dzień złożenia wniosku o emeryturę wynosi 32 lata 9 miesięcy i 28 dni. Nie jest nigdzie zatrudniony. Od 5.12.2003r. uznany jest za osobę bezrobotną. Po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 965). Z. O. w spornych okresach był zatrudniony w w/w jednostkach w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umów o pracę. Zajmował stanowisko kierowcy karetki pogotowia ratunkowego, względnie stanowisko kierowcy karetki pogotowia ratunkowego w ekipie wyjazdowej i wykonywał prace kierowcy samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, wymienione w Wykazie A, dział VIII pkt 2 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 83, poz. 43)

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o zeznania ubezpieczonego, świadków, jak również na podstawie dokumentów załączonych do akt rentowych i sądowych.

Sąd dał wiarę wszystkim powyższym dowodom, albowiem żadna ze stron ich nie kwestionowała, były one ze sobą zbieżne, wzajemnie się uzupełniały. Tworzyły jasny, przejrzysty i logiczny obraz sytuacji.

W ocenie Sądu odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 powołanej ustawy, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący, co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący, co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016r. poz. 887) wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Za prace w szczególnych warunkach w rozumieniu powoływanego art. 3 ust. 1, ustawa pomostowa uznaje natomiast „prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy to „prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Wskazać również należy na art. 3 ust. 7 ustawy, zgodnie z którym za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W sprawie bezspornym było, iż ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008r. nie świadczył pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 49 ustawy pomostowej prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt. 1-5 i 7 i art. 5 – 12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt.2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3.

Przepis ten stanowi zatem, iż osoba, która po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych wymienionych w nowym wykazie prac (do ustawy o emeryturach pomostowych), - jak ubezpieczony – mogłaby nabyć prawo do emerytury pomostowej, gdyby na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych, tj. 1 stycznia 2009r. posiadała wymagany okres pracy w warunkach szczególnych, 15 lat pracy wymienionej w nowym wykazie. Powyższe regulacja z punktu widzenia warunków, jakie musi spełniać dana praca, aby mogłaby zaliczona do pracy do wymaganego przez nią stażu pracy jest zatem identyczna jak regulacja art. 4 pkt 6 ustawy, z tą jedynie różnicą, iż okres pracy „w nowych” szczególnych warunkach nie musi przypadać w chwili wejścia w życie ustawy, lecz warunek ten może być spełniony wcześniej, jednakże w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów, a zatem być wymieniona w załączniku nr 1 lub 2 do przedmiotowej ustawy.

Taka interpretacja omawianego przepisu pozostaje bezsporna w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 4 grudnia 2013 r. (II UK 159/13; LEX 1405231) wyraźnie wskazał, iż art. 49 w miejsce warunku z art. 4 pkt 6 wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009r.) warunek posiadania, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która po dniu 31 grudnia 2008r. nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować, jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Sąd Najwyższy odniósł się również w tym kontekście do art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych wskazując, iż przepis ten zezwala na uwzględnienie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów rozporządzenia z 1983r., ale jedynie w przypadku ubezpieczonych spełniających warunek wykonywania po dniu 31 grudnia 2008r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest on wyłączony w stosunku do osób, które takiej pracy po wskazanej dacie nie wykonywały, a w rezultacie nie spełniają warunku określonego w art. 4 pkt 6 tej ustawy.

Na tożsamym stanowisku Sąd Najwyższy stanął w wyroku z dnia 4 września 2012r. (I UK 164/12, OSNP 2013/15-16/185) przyjmując, iż okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 zawarte w art. 49 pkt 3 cyt. ustawy emeryturach pomostowych oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

Ubezpieczony ukończył 60 lat i udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat oraz nie pozostaje w stosunku pracy.

Spornym pozostawało ustalenie, czy w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych to jest 1 stycznia 2009r. posiadał on wymagany okres pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 tej ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach w wymiarze 15 lat?

Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, iż w spornych okresach ubezpieczony wykonywał prace kierowcy samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, wymienione w Wykazie A, dział VIII pkt 2 załącznika do cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. a także w pkt 9 załącznika nr 2 do cyt. ustawy o emeryturach pomostowych („Prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych”).

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008r. o emeryturach pomostowych jest legitymowanie się określonym stażem w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy. W przypadku, kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy szczególnej według poprzednio obowiązujących przepisów może nabyć prawo do nowego świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy okres pracy można kwalifikować, jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy).

Jakkolwiek ubezpieczony nie złożył dokumentu, wydanego przez płatnika składek w trybie art. 51 cyt. ustawy o emeryturach pomostowych, to jednak w postępowaniu sądowym dopuszczalne są wszelkie dowody, za pomocą, których można wykazać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń. W tym zakresie nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych określonych w cyt. Rozporządzeniu z 7.02.1983r., czy też cyt. ustawy o emeryturach pomostowych.

W tym stanie rzeczy, Sąd na podstawie wyżej cytowanych przepisów oraz w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 kpc., orzekł, jak w pkt 1 sentencji wyroku.

W pkt 2 sentencji, Sąd – zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a cyt. ustawy i emeryturach i rentach z FUS – z urzędu musiał orzec w przedmiocie odpowiedzialności, bądź nieodpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zaskarżoną decyzję wydano 28.04.2016r. i w tej dacie organ rentowy nie dysponował dokumentem, o którym mowa w art. 51 cyt. ustawy o emeryturach pomostowych,. Dopiero w wyniku przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego, okres ten mógł zostać zaliczony do okresów jego pracy w warunkach szczególnych.

W tych okolicznościach, brak było, zatem podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia w całości żądań ubezpieczonego.

SSO Ewa Krakowska-Krawczak