Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24.04. 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS przyznał I. B. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31 marca 2015 r., albowiem zgodnie z orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS jest ona częściowo niezdolna do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona, wnosząc o jej zmianę i orzeczenie całkowitej niezdolności do pracy..

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, wskazując że ubezpieczona do dnia 31 marca 2012 r. była uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jednak w wyniku rozpoznania kolejnego wniosku komisja lekarska stwierdziła, iż jest ona jedynie częściowo niezdolna do pracy do dnia 31.03.2015r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona była uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do dnia 31 marca 2012 r. W wyniku rozpoznania kolejnego wniosku o rentę została uznana jedynie za osobę częściowo niezdolną do pracy do dnia 31.03.2015 r.

(okoliczności bezsporne).

Powołany w sprawie celem weryfikacji ustaleń orzeczników ZUS zespół biegłych sądowych uznał, że rozpoznane schorzenia u odwołującej powodują upośledzenie sprawności organizmu w stopniu skutkującym wyłączeniem zdolności do pracy zarobkowej. Ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy od daty złożenia wniosku o rentę do marca 2015 r. Praca może być traktowana wyłącznie jako forma rehabilitacji społecznej. Przyczyną jest schizofrenia paranoidalna. Stan zdrowia ubezpieczonej nie uległ poprawie. Dominują u niej objawy negatywne schizofrenii z utrwalonymi objawami psychotycznymi. Od lat nie opuszcza sama domu i izoluje się od otoczenia. Wymaga stałej pomocy, opieki i nadzoru.

Dowód : opinie biegłych k. 46-47 i 62, 81-84, dokumentacja k. 80 i akta ZUS

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach rentowych ZUS, których prawdziwości i wiarygodności strony nie kwestionowały w toku procesu.

Dowód z opinii biegłych, jak podkreśla się w orzecznictwie, podlega ocenie Sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c., na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, Lex nr 77046). Biorąc pod uwagę przedstawione kryteria należy stwierdzić, że przeprowadzony dowód z opinii II i III zespołu biegłych jest w pełni przydatny dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Biegli wchodzący w skład obu zespołów wydali opinię po gruntownej analizie akt sprawy, uwzględniając całą dostępną dokumentację lekarską i wywiad z ubezpieczoną, a przede wszystkim dokonali badania przedmiotowego i zapoznali się z poprzednimi opiniami. Wnioski opinii omówiono szeroko, sformułowane zostały w sposób jasny i precyzyjny, a końcowe stanowisko zostało szczegółowo, przekonująco i logicznie uzasadnione. Przedstawione konkluzje są kategoryczne, a ich uzasadnienie przedstawione zostało w sposób przystępny i zrozumiały. Biegli są doświadczonymi specjalistami z dziedzin medycyny, które odpowiadały schorzeniom ubezpieczonej, a poziom ich wiedzy i sposób umotywowania orzeczenia powoduje, iż Sąd Okręgowy uznaje przeprowadzoną w sprawie opinię II i III zespołu biegłych za w pełni trafną.

Wskazać należy, iż pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych zgłosił zarzuty, iż ocena proponująca całkowitą niezdolność do pracy nie jest uzasadniona. Nie budzi jednak wątpliwości, iż ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny), ale ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy całkowicie czy też częściowo musi uwzględniać także inne elementy, niezwiązane ze stanem zdrowia. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły, stąd też oddalono wniosek pozwanego Zakładu o ponowna weryfikacje jego stanowiska albowiem zgłaszane zarzuty nie dotyczyły konieczności wyjaśnienia kwestii medycznych, co do których biegli nie zajęliby przekonującego stanowiska (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238). Należy także podnieść, iż stosownie do art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Tak w piśmiennictwie jak i w judykaturze wskazuje się, że nie ma dowolności w powoływaniu kolejnych biegłych, a u podstaw takiej decyzji leżeć powinny racjonalne argumenty takie np. jak niejasność, niezupełność czy sprzeczności występujące w opiniach (por. np. T. Ereciński [w:] Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, tom I, Warszawa 2002, str. 567-568; czy wyroki SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07, Lex nr 496398; z dnia 1 września 2009 r., I PK 83/09, Lex nr 550988; z dnia 16 września 2009 r., I UK 102/09, Lex nr 537027). Należy przyjąć, że wykazywanie okoliczności uzasadniających powołanie opinii uzupełniającej, czy kolejnego biegłego pozostaje w gestii strony. To właśnie strona winna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie, ewentualnie uzasadniają powołanie opinii dodatkowych. Takich okoliczności organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił, poprzestając na negowaniu opinii zespołu biegłych, z powołaniem się na własną, odmienną interpretację stanu zdrowia ubezpieczonej, co jednakże uznać należy za niewystarczające dla jej skutecznego podważenia. W zgłaszanych zastrzeżeniach nie wskazano żadnego merytorycznego zarzutu względem wad, czy uchybień mających miejsce przy wydaniu opinii zespołu biegłych. Także opinia biegłych z dnia 3.09.2012 r. ( k. 15-16 ) nie powinna stanowić podstawy orzekania w niniejszej sprawie. Jest ona lakoniczna, powierzchowna i nie odnosi się szczegółowo do wszystkich aspektów schorzenia ubezpieczonej.

W tej sytuacji za miarodajne, w ocenie Sądu, należało uznać opinie II i III zespołu biegłych, jako najpełniejsze. Zdaniem biegłych lekarzy sądowych zespołu, aktualny stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją całkowicie niezdolną do pracy w okresie, na który przyznano ubezpieczonej rentę z tytułu częściowej niezdolności. .

Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1). W niniejszej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności dotyczące spełnienia przez ubezpieczoną warunków określonych w punktach 2 i 3 ustępu 1 powołanego przepisu, tym bardziej, że dotychczas była ona uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwestią sporną natomiast stał się stopień niezdolności do pracy na dalszy okres.

W myśl art. 12 ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Zgodnie natomiast z treścią art. 13 ust. 1 ustawy przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji (pkt 1); możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (pkt 2).

Jak wskazano już powyżej, ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych. W niniejszej sprawie biegli zgodnie orzekli w opinii sądowo – lekarskiej, uznanej przez Sąd za miarodajną, że rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia pozbawiają ją całkowicie zdolności do wykonywania pracy. Przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (tak SN w wyrokach z dnia 9 stycznia 2002 r., II UKN 701/00, Lex nr 559961; z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238; z dnia 13 października 2009 r., II UK 106/09, Lex nr 558589 i postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 86/08, Lex nr 565996). Samo naruszenie sprawności organizmu ustalone na podstawie wiadomości specjalnych przez biegłych sądowych nie daje jeszcze możliwości stwierdzenia niezdolności do pracy, jednak wskazuje na podstawową przesłankę prawa do renty – stan zdrowia ubezpieczonej, który w niniejszej sprawie wskazuje na całkowitą niezdolność ubezpieczonej do pracy.

Należy także ponownie podkreślić, iż ubezpieczona od długiego czasu była uznawana przez organ rentowy za całkowicie niezdolną do pracy ze względu na te same schorzenia, które zdiagnozowano u niej obecnie, a z opinii biegłych sądowych zespołu II i III jednoznacznie wynika, że obecny stan jej zdrowia nie poprawił się w ostatnim czasie.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż w świetle decyzji organu rentowego i opinii biegłych sądowych niezdolność ubezpieczonej do pracy jest okresowa i trwa od daty zakończenia poprzednio stwierdzonej niezdolności.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

W pkt 2 wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 1a ustawy emerytalno- rentowej FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy nie istnieją podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, którą było wyjaśnienie wątpliwości co do zdolności do pracy ubezpieczonego. W niniejszej sprawie organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie dysponował wszelkimi niezbędnymi dowodami stanowiącymi podstawę obecnie wydanego orzeczenia. Ocena stanu zdrowia ubezpieczonej z uwagi na charakter jej schorzenia mogła budzić wątpliwości interpretacyjne, o czym świadczy chociażby opinia I zespołu biegłych.

SSO Joanna Siupka-Mróz