Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powódka – (...)Sp. z o.o. z siedzibą w G. wniosła pozew przeciwko pozwanej – (...) Sp. z o. o. domagając się zasądzenia kwoty 18.269,24 zł z odsetkami ustawowymi od kwot: 7.335,72 zł od dnia 15 stycznia 2013 r., 2.554,96 zł od dnia 7 lutego 2013 r. i 8.378,56 od dnia 8 lutego 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 689,48 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwot zapłaconych po terminie wskazanych w pozwie, a także kosztów procesu. W uzasadnieniu powódka wskazała, że roszczenie wywodzi z umowy sprzedaży materiałów budowlanych. Powołała się na dokumenty potwierdzające wydanie towaru pozwanej oraz faktury, a także dowody zapłaty po terminie.

Nakazem zapłaty z dnia 23 maja 2013 r. wydanym w postępowaniu upominawczym referendarz sądowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana wniosła sprzeciw przeciwko nakazowi domagając się rozłożenia spłaty należności na raty. Nie zaprzeczyła, że nabyła od powódki towar objęty fakturami VAT. Wskazała, że zapłaciła ponad 50% swoich zobowiązań. Przyznała, że do zapłaty pozostaje kwota dochodzona pozwem. Powołała się na trudności finansowe, które obecnie uniemożliwiają jej jednorazową zapłatę zobowiązań.

Powódka w piśmie z dnia 12 lipca 2013 r. podtrzymała żądanie pozwu w całości i wskazała, że ze strony pozwanej brak było dobrej woli w zakresie spłaty zobowiązań, również w zakresie porozumienia co do rozłożenia na raty. Jej zdaniem wynik finansowy pozwanej za 2012 r. nie jest szczególnym przypadkiem uzasadniającym rozłożenie świadczenia na raty.

Na rozprawie powódka cofnęła pozew co do kwoty 2.000 zł należności głównej za fakturę nr (...) z uwagi na wpłaty z kwietnia 2013 r. Pozwana wyraziła na to zgodę. Strony nie doszły do porozumienia co do możliwości zawarcia ugody.

Wyrokiem z dnia 23 lipca 2013 r., sygn. akt VIII GC 1135/13 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 16.958,72 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 5.335,72 zł od dnia 15 stycznia 2013 r., 2.554,96 zł od dnia 7 lutego 2013 r. i 8.378,56 od dnia 8 lutego 2013 r. do dnia zapłaty oraz odsetki ustawowe od kwoty 2.000 zł od dnia 15 stycznia 2013 r. do dnia 17 kwietnia 2013 r. i kwoty 1.000 zł od dnia 18 kwietnia 2013 r. do dnia 30 kwietnia 2013 r., jak również kwotę 948 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W pozostałej części Sąd postępowanie umorzył.

Sąd Rejonowy oparł rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach.

Zdaniem Sądu meriti, bezsporne w sprawie było, iż pozwana kupowała u powódki materiały budowlane wskazane w fakturach oraz dokumentach WZ załączonych do pozwu. Pozwana nie płaciła jednak w terminie oraz nie uregulowała należności wskazanej w pozwie. Pozwana nie zapłaciła w terminie zgodnie z umową, dlatego powódka wzywała ją pisemnie do zapłaty, przy czym pozwana na te wezwanie nie odpowiedziała.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony oraz nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności.

Sąd I instancji zważył, iż unormowania kodeksu postępowania cywilnego przywiązują duże znaczenie do zasad kontradyktoryjności i dyspozycyjności, co znajduje szczególny wyraz w tym, że to strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c., art. 3 i 232 k.p.c.). W myśl ogólnych zasad, na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie powództwa (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., w sprawie I CR 79/82, nie publ.).

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości co do tego, że okoliczności faktyczne podane przez powódkę są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Powódka należycie udowodniła, że strony zawarły umowy kupna sprzedaży, co również przyznała pozwana, która jednocześnie w żaden sposób nie wykazała zasadności swojego wniosku o rozłożenie należności na raty, opierając go jedynie na gołosłownych twierdzeniach zawartych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, które w świetle przytoczonych wyżej zasad procesowych, w ocenie Sądu I instancji, nie są wystarczające. Przedłożyła ona tylko wybrany przez siebie fragment sprawozdania finansowego za 2012 r. (k. 51-52) w postaci tylko sprawozdania zarządu, nie dołączyła rachunku zysków i strat oraz bilansu (zobacz art. 45 ust. 2 ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. Dz. U. z 2013 r. nr 330 t. j.). Zdaniem Sądu Rejonowego, nie pozwala to na dokonanie oceny prawdziwości jej twierdzeń o niezawinionej złej sytuacji finansowej pozwanej, braku możliwości jednorazowej spłaty, a także realności zapłaty proponowanych rat. Są to dane nie tylko niekompletne, ale również nieaktualne na dzień orzekania. Sąd nie może stosować dowolnie przepisu art. 320 k.p.c., a jedynie jak to wynika z jego treści w „szczególnie uzasadnionych wypadkach”. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25 stycznia 2013 r. I ACa 1080/12 „Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty albo wyznaczenie odpowiedniego terminu do spełnienia zasądzonego świadczenia jest możliwe tylko w „szczególnie uzasadnionych wypadkach”. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłocznie lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażało jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody.” Takich okoliczności pozwana nie udowodniła. Oczywiście uwzględniając, że pozwana nie jest osobą fizyczną trzeba to orzeczenie stosować odpowiednio.

Mając powyższe okoliczności na uwadze oraz fakt, iż roszczenie powódki jest wymagalne w kwocie wskazanej na rozprawie 16.269,24 zł (należność główna) + 689,48 zł (skapitalizowane odsetki) na podstawie art. 535 § 1 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 zd. 1 k.c. , Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku. Na podstawie art. 203 k.p.c. i art. 355 k.p.c. w pozostałym zakresie Sąd I instancji umorzył postępowanie, ponieważ powódka cofnęła pozew za zgodą pozwanej.

O kosztach procesu w punkcie 2, Sąd I instancji postanowił na mocy art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c., mając na uwadze fakt, że stroną przegrywającą proces niemal w całości jest pozwana spółka, a powódka poniosła koszty opłaty sądowej od pozwu w kwocie 948 zł.

Apelację od wskazanego wyroku wywiodła pozwana zaskarżając go w części tj. co do punktu 1 i 3, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie dochodzonego roszczenia w 8 równych ratach płatnych do końca każdego miesiąca rozpoczynając od miesiąca, w którym sąd odwoławczy rozpozna merytorycznie apelację oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji według norm przepisanych. Wyrokowi Sądu Rejonowego pozwana zarzuciła naruszenie prawa procesowego tj.:

-

art. 320 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że brak było podstaw do rozłożenia dochodzonego roszczenia na miesięczne raty;

-

art. 100 zd. 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nałożenie na stronę pozwaną obowiązku ponoszenia w sprawie kosztów procesu w całości.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej podlegała oddaleniu, jako bezzasadna.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, po rozważeniu całokształtu materiału dowodowego, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

Właściwy był również zaprezentowany i omówiony w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego, wybór przepisów regulujących zaistniałą sytuację stron oraz ich interpretacja.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia przepisu art. 320 k.p.c . wskazać należy, że przepis ten zawiera szczególną zasadę wyrokowania, określaną jako "moratorium sędziego" i obok charakteru procesowego ma także cechy normy materialnoprawnej. Podstawą zastosowania niniejszego przepisu jest wyłącznie uznanie sądu, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek. Ta część sentencji, mocą której sąd orzeka o rozłożeniu zasądzonej należności na raty ma charakter konstytutywny i wkraczający w dziedzinę prawa materialnego (tak m.in. SN w wyroku z dnia 26 kwietnia 2006 r., V CSK 20/06, LEX nr 198525) , uprawnia bowiem sąd z urzędu do modyfikowania treści łączącego strony stosunku cywilnoprawnego.

Jak przewidział ustawodawca - rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty albo wyznaczenie odpowiedniego terminu do spełnienia zasądzonego świadczenia jest możliwe tylko "w szczególnie uzasadnionych wypadkach". Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (M. Jędrzejewska, Kodeks postępowania cywilnego..., t. 2, red. T. Ereciński, s. 24 i n.; zob. też E. Gapska, Czynności..., s. 134; A. Góra-Błaszczykowska, Orzeczenia..., s. 40; M. Uliasz, Kodeks postępowania cywilnego..., s. 422), do czego odwołał się również Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy podziela zapatrywania Sądu Rejonowego, iż zgłaszając wniosek o rozłożenie należności na raty apelujący nie wykazał, iż tego rodzaju nadzwyczajne okoliczności zachodzą.

Rozważając zasadność zastosowania w sprawie art. 320 k.p.c . poza sytuacją dłużnika należy mieć na uwadze, że ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c . , nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Tym samym nie można tracić z pola widzenia faktu, że strona powodowa nie wyraziła zgody na zawarcie ugody i zdecydowanie sprzeciwiła się rozłożeniu należności na raty.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie powyżej wskazane kwestie były przedmiotem oceny dokonanej przez Sąd Rejonowy, który, wbrew twierdzeniom skarżącej, właściwie rozważył interesy obydwu stron postępowania. Nie uwzględniając wniosku o rozłożenie należności na raty wskazał, iż pozwana w żaden sposób nie wykazała zasadności swojego wniosku o rozłożenie należności na raty, opierając go jedynie na gołosłownych twierdzeniach zawartych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, do którego załączono jedynie fragment sprawozdania finansowego za 2012 r. (k. 51-52) w postaci sprawozdania zarządu. Sąd I instancji podkreślił, że dane podane przez pozwaną są niekompletne i nieaktualne, zaś zastosowanie art. 320 k.p.c. zarezerwowane zostało dla „szczególnie uzasadnionych wypadków”.

Spóźnione natomiast w ocenie Sądu Okręgowego było przedłożenie przez pozwaną sprawozdania finansowego za 2012 rok, celem przeprowadzenia dowodu z dokumentów na okoliczność ustalenia trudnej sytuacji finansowej pozwanej spółki.

Wydanie niekorzystnego dla strony wyroku nie może bowiem stanowić podstawy powołania się w postępowaniu apelacyjnym na nowe fakty i dowody. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np. wyrok z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 640/98, z dnia 10 lipca 2003 r., I CKN 503/01), dominuje pogląd, zgodnie z którym strona ma obowiązek już w postępowaniu pierwszoinstancyjnym powołać wszystkie znane jej fakty i dowody. Podział materiału faktycznego i dowodowego między obie instancje merytoryczne nie może być zależny od jego wartościowania przez samą stronę z punktu widzenia przydatności dla rozstrzygnięcia sprawy. Wprawdzie sąd II instancji jest także sądem merytorycznie rozpoznającym sprawę, ale strony obowiązane są przedstawić w toku postępowania przed sądem I instancji wszystkie dowody, w oparciu o które sąd orzeka, natomiast w każdym innym przypadku podnosząc nowe okoliczności strona obowiązana jest wykazać, że nie mogła tego uczynić na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego (art. 381 k.p.c.), czego pozwana w żaden sposób nie wykazała, wskazując jedynie, iż konieczność przedłożenia całego sprawozdania finansowego wynikła z treści uzasadnienia wyroku sądu I instancji.

Ocena zatem Sądu Rejonowego co do braku podstaw do rozłożenia należności objętej wyrokiem na raty zasługuje na pełną aprobatę w instancji odwoławczej, co tym samym czyni niezasadnym zarzut naruszenia art. 320 k.p.c .

Na uwzględnienie nie zasługuje też zdaniem Sądu Okręgowego zarzut niezastosowania w sprawie art. 100 zd. 1 k.p.c., wskazującego konieczność stosunkowego rozliczenia kosztów procesu. W niniejszej sprawie powódka, za zgodą pozwanej, cofnęła pozew co do kwoty 2.000 zł, w wyniku czego Sąd Instancji na podstawie art. 203 k.p.c. i art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie w tym zakresie. W/w kwota została uiszczona przez pozwaną w dwóch równych ratach w dniach 17 i 30 kwietnia 2013 r. (k.61 akt), a więc po wniesieniu pozwu przez powódkę.

W tym kontekście, wskazać należy, że jeżeli cofnięcie pozwu nastąpiło wskutek dokonania zapłaty przez pozwanego po wytoczeniu powództwa, to pozwany jest obowiązany do zwrotu kosztów procesu powodowi. Stanowisko to należy wywieść z tezy, że zaspokojenie przez pozwanego roszczenia powoda po wytoczeniu pozwu jest równoznaczne z przegraniem przez niego procesu (orzeczenie SN z dnia 21 lipca 1951 r., C 593/51, OSN(C) 1952, nr 2, poz. 49).

Mając powyższe na uwadze, apelację pozwanej należało oddalić na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.