Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powód - (...) S.A. w Ł. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) w B. kwoty 314,36 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Pozew został wniesiony w postępowaniu uproszczonym do Sądu Rejonowego Łódź Widzew w Łodzi.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 7 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 553/12 Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi orzekł zgodnie z żądaniem powoda.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wnosił o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy oraz o oddalenie powództwa w całości i nieobciążanie kosztami postępowania w oparciu o art. 102 k.p.c.

W piśmie procesowym z dnia 15 stycznia 2014 r. powód podtrzymał swoje stanowisko.

Postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi przekazał sprawę zgodnie z właściwością Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy.

Wyrokiem z dnia 26 lutego 2014 r., sygn. akt VIII GC 1968/13 upr Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 314,36 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz obciążył pozwanego kosztami procesu w kwocie 107 zł.

Pozwany w apelacji zaskarżył w/w wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

1/ prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. w sposób polegający na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, w konsekwencji czego Sąd Rejonowy wywiódł nielogiczne wnioski z zebranego w sprawie materiału dowodowego przyjmując, że umowa poręczenia zawarta przez powoda z (...) Sp. z o.o w W. nie jest klasyfikowana jako czynność prawna naruszająca art. 54 ust ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej,

2/ prawa materialnego art.54 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej oraz art. 58 § 2 k.c. w sposób polegający na ich niezastosowaniu w sytuacji, gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego, dokonana z poszanowaniem regulacji art. 233 § 1 k.p.c. uprawnia do subsumpcji ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego do norm zawartych w powołanych przepisach,

3/prawa materialnego art. 6 kc w sposób polegający na błędnym jego zastosowaniu poprzez przyjęcie, iż pozwany nie wykazał okoliczności dających asumpt do przyjęcia, iż zamiarem stron umowy z dnia 28 kwietnia 2011 r. było dokonanie czynności prawnej ukierunkowanej na zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

W tych okolicznościach skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Na podstawie art. 102 k.p.c. pozwany wniósł zaś o zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego podlegała oddaleniu.

Zaskarżony wyrok jest trafny i brak jest podstaw do jego podważenia. Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne prawidłowo poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, jako znajdujące oparcie w zebranym materiale dowodowym, jak również podziela dokonaną przez tenże Sąd ocenę prawną stanu faktycznego i wyciągnięte z tej oceny wnioski. Z tych względów nie mogły zostać uwzględnione zarzuty apelacyjne.

Nie zasługuje w szczególności na uzasadnienie pierwszy z zarzutów apelacji, sprowadzający się do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny zgromadzonych w sprawie dowodów tj. art. 233 § 1 k.p.c. Przypomnieć trzeba, że gdy chodzi o zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c., to do jego naruszenia mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (tak m.in. SN w wyroku z dnia 16.12.2005 r., III CK 314/05, niepublikowanym, zamieszczonym w LEX nr 172176). Powyższą regułę, należy rozwinąć i rozumieć w ten sposób, że nawet, jeżeli na podstawie zebranego materiału dowodowego, można wywnioskować inną wersję wydarzeń, zgodną z twierdzeniami skarżącego, ale jednocześnie, wersji przyjętej przez Sąd I instancji nie można zarzucić rażącego naruszenia szeroko pojętych reguł inferencyjnych, to stanowisko skarżącego stanowić będzie tylko i wyłącznie polemikę ze słusznymi i prawidłowymi ustaleniami Sądu.

W ocenie Sądu Okręgowego, dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna wszystkich istotnych w sprawie okoliczności, nie narusza dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c.

Nietrafny ponadto okazał się, w ocenie Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia art. 54 ust. 5 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2013 r., poz. 217 j.t.), zgodnie z którym czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej może nastąpić po wyrażeniu zgody przez podmiot tworzący. Podmiot tworzący wydaje zgodę albo odmawia jej wydania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia ciągłości udzielania świadczeń zdrowotnych oraz w oparciu o analizę sytuacji finansowej i wynik finansowy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej za rok poprzedni. Zgodę wydaje się po zasięgnięciu opinii kierownika samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

W ocenie Sądu Okręgowego, umowa o współpracę zawarta pomiędzy powodem a spółką (...) sp. z o.o., nie może być jednak zaliczona do czynności wymienionych w powyższych przepisach. Umowa ta odpowiada bowiem treści umowy poręczenia, nie zaś umowie cesji wierzytelności, stąd podnoszony przez stronę pozwaną zarzut nieważności wskazanej umowy nie może zostać uwzględniony. Treścią zawartej umowy z dnia 6.06.2011 r. o współpracy w zakresie obsługi wierzytelności i udzielania poręczeń jest spłata zobowiązań dłużnika, za którego powód poręczył w przypadku nie wywiązania się przez dłużnika z obowiązku zapłaty wymagalnych zobowiązań, nie zaś bezpośredni przelew wierzytelności na inny podmiot przez wierzyciela (art. 65 k.c.). Przepis art. 509 k.c nie ma bowiem zastosowania w sytuacji, gdy strony zawarły umowę poręczenia. W przypadku umowy poręczenia nie dochodzi do przeniesienia wierzytelności na skutek czynności prawnej wierzyciela, ale do nabycia wierzytelności z mocy samego prawa przez osobę trzecią (poręczyciela), która spłaca wierzyciela (art. 518 § 1 kc).

Umowa poręczenia bez wątpienia nie jest umową mającą na celu zmianę wierzyciela, nie wymaga ona zatem opisanej w przepisie zgody. Celem umowy poręczenia nie jest zmiana wierzyciela i sama powinność świadczenia, ale gwarancja, że poręczyciel wykona zobowiązanie, gdyby dłużnik go nie wykonał (wyrok SN z dnia 12 stycznia 2006 r., II CK 347/05, LEX Nr 172184). Poręczenie służy zatem zabezpieczeniu wierzytelności, wzmocnieniu szansy wierzyciela pierwotnego na zaspokojenie, co jest zasadniczym zamiarem stron umowy poręczenia. Zmiana wierzyciela jest w określonych w umowie poręczenia okolicznościach, skutkiem tej umowy, ale jest to z założenia zdarzenie przyszłe i niepewne, niezależne od woli czy też zamiaru poręczyciela lub wierzyciela. Obowiązek zapłaty poręczyciela aktualizuje się z chwilą naruszenia warunków umowy przez dłużnika (brak zapłaty w terminie wymagalności).

W myśl art. 876 § 1 k.c. przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik go nie wykonał. Zawierając umowę poręczenia, można też poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej (art. 878 § 1 k.c.). O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdo czesny zakres zobowiązania dłużnika (879 § 1 k.c.), zaś w braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny (art. 881 k.c.). Spełnienie świadczenia przez poręczyciela zwalnia zatem dłużnika głównego z obowiązku świadczenia wobec wierzyciela, zaś poręczyciel w takiej sytuacji wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela do wysokości spełnionego świadczenia, uzyskując roszczenie do dłużnika głównego o spełnienie świadczenia, chyba że co innego wynika ze stosunku, jaki łączy wierzyciela z dłużnikiem głównym lub z umowy poręczenia. Konsekwencją spełnienia świadczenia przez poręczyciela jest zatem wstąpienie poręczyciela w miejsce zaspokojonego wierzyciela. Stosownie do art. 518 § 1 pkt. 1 k.c. osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi.

Na gruncie niniejszej sprawy powód ponosi osobistą odpowiedzialność jako poręczyciel pozwanego szpitala i, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, spłacił wierzytelność pozwanego względem dostawcy pozwanego - spółki (...) - co do kwoty 8.326,80 zł. Na skutek zapłaty przez powoda długu pozwanego, za który odpowiadał osobiście, nabył on spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty. Pozwany nie kwestionował ani wysokości swojego zobowiązania, za które zapłacił powód, faktu zapłaty, ani też wysokości dochodzonej należności.

Na uwzględnienie nie zasługuje także, zdaniem Sądu Okręgowego, zarzut pozwanego, że umowa poręczenia łącząca stronę powodową i spółkę (...) sp. z o.o.,, będącą kontrahentem pozwanego Szpitala, naruszają zasady współżycia społecznego. Na uzasadnienie powyższego zarzutu pozwany powołał się w sprzeciwie na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 kwietnia 2008 r., sygn. akt IV CSK 39/08 ( LEX nr 424361). W ocenie Sądu Okręgowego, nie może odnieść skutku powtórzenie przez stronę pozwaną za Sądem Najwyższym, że sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, nie dające się pogodzić z zasadą rzetelności i lojalności wobec kontrahenta i naruszające jego uzasadniony interes, jest takie zabezpieczenie wierzytelności, w wyniku którego - w przypadku opóźniania się przez dłużnika ze spełnieniem świadczenia i przy jednoczesnym spełnieniu tego świadczenia przez poręczyciela - nastąpi bez udziału dłużnika głównego skutek w postaci wejścia osoby trzeciej w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Nie jest bowiem naruszeniem tych zasad skutek w postaci wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela osoby, która spłaciła dług w wyniku umowy poręczenia, gdyż zmiana wierzyciela w żaden sposób nie pogorszyła sytuacji dłużnika, nie zmienił się bowiem zakres jego zobowiązania. Wierzyciel miał prawo zabezpieczyć swoją wierzytelność, natomiast realizacja umowy poręczenia, która doprowadziła ostatecznie do wstąpienia powoda w prawa wierzyciela, zależała wyłącznie od zachowania dłużnika. Argumentem tym nie może być w szczególności oczekiwanie, że w przypadku nie spełnienia przez dłużnika świadczenia pieniężnego, jego umowni kontrahenci nie wystąpią z wnioskami egzekucyjnymi. Każdy wierzyciel ma bowiem prawo do ściągnięcia swoich wierzytelności i dłużnik nie może z góry zakładać, iż wierzyciel z tego prawa nie skorzysta. Co więcej, należy uznać, iż sam pozwany nie regulując wierzytelności i nie wykonując przyjętych na siebie w umowie zobowiązań narusza zasady współżycia społecznego, co za tym idzie, nie może skutecznie żądać ochrany wynikającej z art. 5 k.c (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 października 2012 r., sygn. akt I ACa 747/12, portal orzeczeń: www.orzeczenia.ms.gov.pl).

W szczególności, w ocenie Sądu Okręgowego, na gruncie sprawy niniejszej pozwany nie wykazał, aby oświadczenia woli powoda i spółki (...), wyrażone w umowie o współpracy, miały charakter pozorny. Pozorność umowy jest okolicznością faktyczną i jako taka podlega ustaleniu przez sądy meriti. Strona, która powołuje się na tę okoliczność obowiązana jest ją udowodnić (art. 6 k.c.). Przez „cel” umowy rozumieć należy to, do czego strony dążyły zawierając dany stosunek zobowiązaniowy. Innymi słowy, za nieważną należałoby uznać czynność, której celem byłoby ukrycie rzeczywistej umowy przelewu wierzytelności, dążenie stron do zmiany wierzyciela. Z punktu widzenia przedmiotowej sprawy istotnym jest zatem to, czy umowa łącząca powoda ze spółką (...), jest czynnością tego rodzaju, a więc czy strony ją zawierając, kierowały się „ukrytym celem”. W ocenie Sądu Okręgowego pozwany Szpital kwestii tej nie udowodnił. Przede wszystkim nie zaoferował Sądowi dowodu z osobowych źródeł, czy to przesłuchania powoda, czy zeznań swoich wierzycieli w charakterze świadków na okoliczność celu, jaki przyświecał stronom umowy poręczenia przy ich zawarciu. Ciężar udowodnienia okoliczności faktycznych skutkujących nieważnością czynności prawnej spoczywał zgodnie z ogólnymi regułami jego rozkładu (art. 6 k.c. i art. 232 zd. I k.p.c.) na pozwanym, albowiem on powoływał się na taki skutek. Sąd miał obowiązek wziąć z urzędu pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważność czynności prawnej, jednakże tylko na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego zgodnie z obowiązującymi regułami dotyczącymi postępowania dowodowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie sposób przyjąć, aby cel w postaci zmiany wierzyciela był immanentnie wpisany w umowę poręczenia. Istotą poręczenia nie jest nawet zapłata przez poręczyciela (na skutek, której wstępuje on w prawa zaspokojonego wierzyciela), istotą poręczenia jest gwarancja, że poręczyciel wykona zobowiązanie, gdyby dłużnik go nie wykonał (por. uchwała 7 s. SN z dnia 30 września 1996 r., III CZP 85/96, OSP 1997, nr 7 - 8, poz. 139 i OSNC 1996 r., z. 12, poz. 153). Celem umowy poręczenia jest zabezpieczenie wierzytelności. W przypadku umowy poręczenia, o czym była już mowa we wcześniejszych uwagach, nie dochodzi do przeniesienia wierzytelności na skutek czynności prawnej wierzyciela, ale do nabycia wierzytelności z mocy samego prawa przez osobę trzecią, który spłaca wierzyciela (art. 518 § 1 k.c.). Nie można zatem w sprawie utożsamić dwóch odrębnych instytucji prawa cywilnego w sytuacji, gdy ustawodawca w sposób wyraźny je różnicuje.

W przedmiotowej sprawie brak, zdaniem Sądu Okręgowego, przesłanki do twierdzenia, że celem spornej umowy poręczenia była zmiana wierzyciela. W zawartej ze spółką (...) umowie powód zobowiązał się, względem wierzyciela pozwanego, zapłacić za jego zobowiązania na wypadek, gdyby Szpital tego nie uczynił. Umowa poręczenia została zawarta na piśmie. Spełniony został zatem również wymóg wynikający z art. 876 § 2 k.c. Analiza treści załączonych do pozwu faktur wskazuje, że niezrealizowanie zobowiązania przez pozwany szpital stanowiło podstawę faktyczną realizacji umowy o współpracy/poręczenia zawartej przez stronę powodową ze spółką (...). To była jedyna przyczyna powstania stanu umożliwiającego zrealizowanie zawartej przez powoda umowy (w świetle zawartej umowy stwarzającej obowiązek powodowej spółki). Ponadto, sposób realizacji przedmiotowej umowy poręczenia został udokumentowany za pomocą chociażby potwierdzeń przelewów. Brak zatem podstaw do stwierdzenia, że zachodzi dysonans pomiędzy czynnością prawną (umową poręczenia) a rzeczywistym stanem rzeczy. Nie sposób w konsekwencji przyjąć na gruncie sprawy niniejszej, że mamy do czynienia z pozornością czynności prawnej (art. 83 kc), skoro sposób realizacji umowy z dnia 6 czerwca 2011 r., odpowiada modelowej konstrukcji umowy poręczenia.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności, wyrok Sądu I instancji należało uznać za prawidłowy i apelację, jako bezzasadną - na mocy art. 385 k.p.c. - oddalić.

O kosztach procesu orzeczono w myśl art. 98 k.p.c., tj. na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy, stosownie do stawek rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461 j.t.).