Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Karolina Chudzinska

Protokolant – stażysta Dominika Robacka

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2025 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: I. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 7 marca 2024 r., znak: (...)

w sprawie: I. B.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rekompensatę

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej prawo do rekompensaty;

2.  Zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 459/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 marca 2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił Ubezpieczonej - I. B. prawa do rekompensaty, powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2022r., poz. 504 ze zm.) i ustawy z dnia 19 grudnia 2019r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz.U. z 2023r., poz. 164 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że ubezpieczona nie spełnia wszystkich warunków niezbędnych do przyznania jej żądanej rekompensaty, ponieważ nie udowodniła w wymaganym okresie co najmniej 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy uwzględnił ubezpieczonej do okresu pracy w warunkach szczególnych łącznie 13 lat 3 miesiące i 7 dni. Do pracy w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił okresu od dnia 01.05.1997r. do dnia 30.11.2003r. podnosząc, że ubezpieczona nie wykonywała w tym okresie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów w/w. ustawy emerytalnej.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł pełnomocnik ubezpieczonej, domagając się jej zmiany oraz przyznania żądanego świadczenia (rekompensaty), bowiem spełnia wszystkie warunki niezbędne do jego przyznania, w szczególności posiada wymagany okres pracy w warunkach szczególnych.

Pełnomocnik ubezpieczonej argumentował, iż I. B. przez cały okres swojego zatrudnienia, począwszy od dnia 02.08.1983 r., w tym także przez okres sporny, aż do dnia 30.11.2003 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w firmie (...), które zostały następnie przekształcone w (...) S.A.”. Przy czym praca ta, niezależnie od zmian nazw zajmowanego przez Ubezpieczoną stanowiska, odpowiednio: operator urządzeń dozująco-kopiujących, lub też operator urządzeń kopiująco-wywołujących, przez cały okres jej trwania stanowiła pracę w szczególnych warunkach ze względu na jej charakter, a w szczególności poprzez świadczenie pracy w ciemni fotograficznej przy produkcji fotografii związanej z używaniem fotochemikaliów. Zdaniem pełnomocnika ubezpieczonej właśnie warunki wykonywania tej pracy świadczyły o tym, że była to praca związana z produkcją materiałów światłoczułych, fotochemikaliów i ich regeneracją wymienioną w wykazie A działu IV poz. 34 pkt. 5 wykazu stanowiącego Załącznik do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 07.07.1984 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy Resortu Przemysłu Chemicznego i Lekkiego oraz na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego rok 1987 nr 4 poz. 7).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się ponownie na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył co następuje :

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych – ubezpieczonemu, który posiada na dzień 31 grudnia 2008r. co najmniej 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnych charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przysługuje prawo do rekompensaty.

Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy ubezpieczona I. B. spełnia warunek wymaganego czasu pracy w warunkach szczególnych, niezbędny do uzyskania rekompensaty.

W celu rozstrzygnięcia powyższej kwestii Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, w tym zapoznał się z dokumentacją pracowniczą, dokumentami zgromadzonymi w aktach rentowych, a także przesłuchał ubezpieczoną i świadków w osobie: R. C., Z. G., E. F., K. W. (nagranie z rozprawy z dnia 03.04.2025r.).

Po przeanalizowaniu wspomnianego wyżej materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza twierdzenia ubezpieczonej dotyczące posiadania wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Jak wynika bowiem ze wspomnianych wyżej dowodów, ubezpieczona I. B. była począwszy od dnia 02.08.1983r. – aż do dnia 30.11.2003 r. w firmie (...), które zostały następnie przekształcone w (...) S.A.” (dalej jako (...)) na stanowiskach: operator urządzeń dozująco-kopiujących, lub też operator urządzeń kopiująco-wywołujących. Niezależnie od niewielkich rozbieżności w nazewnictwie danego stanowiska prezentowanych na poszczególnych świadectwach pracy, to praca ta dotyczyła tego samego zakresu obowiązków i charakteru wykonywanej pracy. Ubezpieczona I. B. pracowała w laboratorium usług fotograficznych, a zakres jej obowiązków był ściśle związany z produkcją materiałów fotograficznych w ciemni przy użyciu silnie toksycznej chemii, stosowanej w procesie produkcji jako wywoływacze, wybielacze, utrwalacze, przerywacze, odbielacze i inne (mieszanina związków chemicznych: metol, hydrochinon, fenidon, chlorki miedzi rtęci; przerywacz chemiczny - substancje kwasu octowego; utrwalacz chemiczny - tiosiarczan sodu, amonu, chlorek amonowy, żelazicyjanek potasu). Przez cały ten czas miała bezpośredni kontakt z odczynnikami chemicznymi i fotochemikaliami, a także procesem chemicznym, mającym bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie. Taki charakter pracy i jej szkodliwość potwierdzili swoimi zeznaniami świadkowie, ale i sama zainteresowana, co Sąd wziął pod rozwagę.

Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonej oraz świadków, albowiem były one spójne, logiczne i potwierdzone dodatkowo przez złożone do akt dokumenty. Ponadto należy zaznaczyć, iż świadkowie byli osobami obcymi dla ubezpieczonego, zatem nie byli bezpośrednio zainteresowani wynikiem sprawy, przy czym opierali złożone zeznania na własnych spostrzeżeniach.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że wskazani powyżej świadkowie przez wiele lat pracowali w tym samym zakładzie pracy oraz na tym samym stanowisku i zeznawali na okoliczności dotyczące rzeczywistego charakteru pracy odwołującego na tymże stanowisku. Świadkowie zgodnie wskazali, że w spornym okresie czasu ubezpieczona wykonywał zadania w zakresie wywoływania i utrwalania materiałów fotograficznych, z eksponowaniem szkodliwości odczynników do wywoływania i utrwalania materiałów światłoczułych. Świadkowie wskazywali wyłącznie na czynności polegające na wywoływaniu i utrwalaniu materiałów fotograficznych i związaną z tym pracą w ciemni.

Wspomniane wyżej dowody wskazują, że podczas zatrudnienia we wskazanym wyżej przedsiębiorstwie (...) również w okresie od dnia 01.05.1997r. do dnia 30.04.2003r. ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych określonych w wykazie A dziale IV pod poz. 34 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co po uwzględnieniu okresu pracy w warunkach szczególnych uznanego przez ZUS, daje znacznie ponad wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Produkcja materiałów światłoczułych, fotochemikaliów i ich regeneracji została wymieniona w wykazie A, dziale IV, poz. 34, pkt. 5 stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy Resortu Przemysłu Chemicznego i Lekkiego. Przepisy te nie definiują jednak wprost, co należy rozumieć pod pojęciem „fotochemikalia”. W tym kontekście dla ustalenia, czy zakres pracy wykonywany przez odwołującą mieści się w tej definicji niezbędnym jest przeprowadzenie przez Sąd wykładni funkcjonalnej. Na podstawie wykładni funkcjonalnej można więc zaliczyć do nich wszelkie chemikalia, a więc zarówno związki organiczne, jak i nieorganiczne, używane w procesie produkcji, w szczególności produkcji fotograficznej, których celem jest doprowadzenie do jej wywołania, utrwalenia, wybielenia, odbielenia i innych.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd Okręgowy podkreśla, że głównym motywem przyświecającym ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, dlatego też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w znaczny sposób jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy - rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że ubezpieczona w spornym okresie wykonywał prace polegające na obróbce zdjęć. W trakcie tej pracy ubezpieczona miała stały kontakt z czynnikami szkodliwymi (fotochemikaliami). Dużą część prac wykonywała też w ciemni.

Jako stosowane w produkcji fotograficznej czynniki szkodliwe można wymienić m.in.: wywoływacz fotograficzny (mieszanina związków chemicznych: metol, hydrochinon, fenidon, chlorki miedzi rtęci), przerywacz chemiczny (substancje kwasu octowego), utrwalacz chemiczny (tiosiarczan sodu, amonu, chlorek amonowy), żelazicyjanek potasu oraz narażanie wzroku na bardzo duże różnice natężenia światła (ciemnia oraz wychodzenie z niej w obszar oświetlenia fotografowanych arkuszy).

Kwestie dotyczące zakwalifikowania pracy przy fotochemikaliach, jako pracy w szczególnych warunkach, były już przedmiotem rozważań innych Sądów, w tym m. in: Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt VIII U 1851/16; Sądu Okręgowego w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt VII U 1603/14; Sądu Okręgowego w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt V U 508/23; Sądu Okręgowego w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych -sygn. akt VIII U 580/19; Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt III AUa 1102/13; Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt VIII U 1851/16; Sądu Apelacyjnego w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – sygn. akt III AUa 205/17; Sądu Okręgowego Warszawa Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt VII U 2449/13; Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - sygn. akt VIII U 573/16; Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy - sygn. akt VII U 682/18.

Zdaniem tut. Sądu aby możliwym było trafne określenie, czy wykonywana przez Ubezpieczoną w spornym okresie praca mieściła się w pojęciu pracy wykonywanej w szczególnym charakterze należy mieć na względzie także różnicę w postępie technologicznym. W spornym okresie bowiem panowały inne warunki pracy, aniżeli te które znamy dzisiaj. To właśnie ten postęp technologiczny był przyczyną zmian legislacyjnych, jakie następowały także jeżeli chodzi o poszczególne kategorię prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Nie ulega więc wątpliwości, że prace, które niegdyś były powierzane do wykonania pracownikowi zatrudnionemu w pracowni fotochemicznej musiały być wykonane przy pomocy „rąk własnych” albowiem ówczesna technologia pracy wiązała się wówczas już nie tylko z opisaną już powyżej pracą ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi, ale także z koniecznością wykonywania wielu czynności w ramach jednego cyklu reprodukcyjnego zarówno w pomieszczeniach zaciemnionych (tzw. ciemniach), jak i w pomieszczeniach oświetlonych, na skutek czego w trakcie wykonywania pracy ubezpieczona narażona była nie tylko na działanie szkodliwych substancji chemicznych, ale też, na częste i gwałtowne zmiany warunków świetlnych, wzmagających zmęczenie wzroku i zwiększających ryzyko pogorszenia jakości widzenia. Powyższe sprawia, że spojrzenie na dzisiejszą produkcję fotochemiczna ma zupełnie inny wymiar i nie można go porównywać do tej, z jaką miała do czynienia ubezpieczona podczas wykonywania codziennych obowiązków.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z przedstawionymi przez odwołującą świadectwami pracy - od dnia 01.05.2003 r. nie wykonywała ona już pełnoetatowej pracy, lecz pracę w wymiarze ½ etatu.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że ubezpieczona spełnia wszystkie warunki niezbędne do przyznania jej rekompensaty, dlatego też Sąd zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach orzeczono w myśl art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sędzia Karolina Chudzinska