Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2017 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: Z. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O.

z dnia 29 lutego 2016 r., znak: (...)

w sprawie: Z. M.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. M. prawo do emerytury od dnia (...)r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

3)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 1272/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 lutego 2016 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił ubezpieczonemu Z. M. prawa do emerytury, ponieważ ubezpieczony nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego oraz do dnia 1 stycznia 1999 r. nie został udowodniony wymagany 25-letni okres składkowy
i nieskładkowy oraz 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 1 września 1971 r. do 5 maja 1973 r. w Przedsiębiorstwie (...)
w B., gdyż w zaświadczeniu z Archiwum Państwowego w B. podano, iż teczka personalna ubezpieczonego nie figuruje wśród akt osobowych uczniów odbywających praktykę w (...) w latach 1971-1973. Organ rentowy nie uznał świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia w (...) S.A. w Z. za okres zatrudnienia od 1 stycznia 1996 r. do 13 września 2006 r. gdyż w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach brak jest podanych zarządzeń resortowych, na które zakład ma obowiązek się powołać.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony, wskazując, że świadkowie mogą poświadczyć fakt nauki i odbywania praktyki zawodowej w (...) B.. Na dowód pracy w szczególnych warunkach ubezpieczony również wniósł o uwzględnienie zeznań wskazanych przez siebie świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

W toku postępowania sądowego organ rentowy uznał ubezpieczonemu: sumaryczny staż pracy w wymiarze 25 lat 2 miesięcy i 20 dni i staż pracy w szczególnych warunkach
w wymiarze 14 lat 5 miesięcy i 20 dni.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. M. (ur. (...)) w dniu 8 lipca 2015 r. złożył wniosek o emeryturę. Ubezpieczony legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze 25 lat 2 miesięcy i 20 dni.

Ubezpieczony pracując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) S.A. w B. od 3 września 1973 r. do 26 sierpnia 1976 r.,
w (...) S.A. w B. od 8 stycznia 1986 r. do 30 czerwca 1989 r., w (...) sp. z o.o. w B. od 10 października 1989 r. do 6 października 1991 r., w (...)
i (...) S.A. Zakład Budownictwo (...) w Z. od 16 kwietnia 1992 r. do 31 grudnia 1995 r. (z wyłączeniem urlopów bezpłatnych i zasiłków chorobowych) oraz w (...) S.A. w Z. od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach, co zostało poświadczone świadectwami pracy w szczególnych warunkach. Łącznie, powyższe okresy stanowią 14 lat 5 miesięcy i 20 dni.

Bezsporne, nadto raport ustalenia uprawnień do świadczenia k. 44 w aktach sądowych.

W okresie od 6 września 1976 r. do 30 września 1979 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...). Od 23 października 1978 r. do 30 września 1979 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki kopacza wodno-kanalizacyjnego. Ubezpieczony pracował w głębokich wykopach (na głębokości 6 m) przy pracach wodnokanalizacyjnych - szalował te wykopy po ich zrobieniu,
a następnie kładł tam rury różnego przekroju. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

Dowód: akta sądowe – teczka akt osobowych ubezpieczonego z (...) Przedsiębiorstwa (...): świadectwo pracy, powierzenie obowiązków z dn. 18.10.1978 r. (k. bez numeracji); zeznania świadka J. O., J. Ł. zapis AV na płycie CD k. 76; zeznania ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 138.

W okresie od 28 grudnia 1982 r. do 15 września 1989 r. był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...), gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako spawacz, spawając kotły, konstrukcje, kominy na hali, przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym
i atomowodorowym. W okresie od 8 stycznia 1986 r. do 15 sierpnia 1989 r. ubezpieczony był zatrudniony na budowie eksportowej w ramach urlopu bezpłatnego.

Dowód: akta sądowe- teczka akt osobowych z (...): umowa o pracę k. 8, świadectwo pracy k. 9; pisma dot. budowy eksportowej k. 13, 14, 18-20; zeznania świadka Z. R. zapis AV na płycie CD k. 127; zeznania ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 138; akta organu rentowego: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach
k. 29.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów,
w szczególności akt osobowych ubezpieczonego, oraz zeznań świadków i ubezpieczonego. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Prymat wiarygodności został przyznany także zeznaniom świadków oraz korespondującym z nimi zeznaniom ubezpieczonego. Świadkowie byli współpracownikami ubezpieczonego w spornych okresach, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonemu obowiązków. Zeznania przesłuchanych w sprawie osób były przy tym spójne, konsekwentne i zbieżne ze sobą wzajemnie, nie budząc jakichkolwiek wątpliwości co do ich wiarygodności. Nadto, zeznania wszystkich przesłuchanych osób korelowały także ze zgromadzoną w aktach sprawy dokumentacją.

Sąd zważył, co następuje:

Przenosząc tak ustalony w sprawie stan faktyczny na grunt przepisów prawa należało stwierdzić, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli
w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli: okres zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet
i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet. Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczonym. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, przy czym wiek ten, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, stosownie do art. 32 ust. 4 ustawy, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Zgodnie z § 4 ust. 1 powołanego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu Z. M. prawa do emerytury wskazując w uzasadnieniu decyzji, że ubezpieczony nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego oraz do dnia 1 stycznia 1999 r. nie został udowodniony wymagany 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony wiek 60 lat osiągnął (...)r. Odnośnie 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego należy wskazać, iż w toku prowadzonego postępowania sądowego zostały przedłożone dokumenty, które pozwoliły organowi rentowemu na uznanie, iż ubezpieczony legitymuje się wymaganym okresem, wobec czego przestało to być kwestią sporną w trakcie postępowania. W związku
z powyższym, jedyną sporną przesłanką pozostała kwestia posiadania co najmniej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd, w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem, nie może ograniczyć możliwości udowodnienia, że dana praca wykonywana była w szczególnych warunkach jedynie do świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionych według ustalonego w przepisach wzorca, lecz powinien wszelkimi dostępnymi dowodami wskazanymi przez strony postępowania dokonać oceny faktycznie wykonywanych czynności pracowniczych w spornym okresie oraz warunków wykonywanej pracy, w kontekście okoliczności uzasadniających przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zgodnie z treścią art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i z przesłuchania stron. Tym samym więc w postępowaniu sądowym w sprawach
z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe występujące
w postępowaniu przed organem rentowym. Nie jest więc wykluczona możliwość udowadniania w postępowaniu sądowym na podstawie zeznań świadków okresów zatrudnienia na potrzeby ustalenia zatrudnienia w szczególnych warunkach (uchwała SN
z 21.09.1984 r., III UZP 48/84). Stanowisko takie jest powszechnie przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym stwierdza się, że pracownik albo ubezpieczony ubiegający się
o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy
i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu (np. zaświadczenia o zatrudnieniu) wynika co innego (wyrok SN z dn. 9 kwietnia 2009 r., sygn.
I UK 316/08), a także gdy ubezpieczony wykaże, że nie jest w stanie przedstawić wymaganego świadectwa pracy lub zaświadczenia zakładu pracy np. z powodu jego likwidacji (wyrok SN z dn. 7.10.2003 r., sygn. II UK 87/03). Należy także wskazać, że określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Samodzielnie Sąd ustala również, jak zakwalifikować pracę danej osoby w odniesieniu do wykazu prac określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma więc istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, a tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe, w szczególności dokumenty
z akt osobowych oraz zeznania świadków i ubezpieczonego pozwoliły na ustalenie, że: ubezpieczony w okresie od 23 października 1978 r. do 30 września 1979 r. (tj. 11 miesięcy 8 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, dziale V, poz. 1 - roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach, ponieważ ubezpieczony pracował jako kopacz wodno-kanalizacyjny w głębokich wykopach oraz w okresie od 28 grudnia 1982 r. do 15 września 1989 r. (tj. 6 lat 8 miesięcy 19 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną również w wykazie A do ww. rozporządzenia, dziale XIV, poz. 12 - prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym pracując jako spawacz. Biorąc zatem pod uwagę okres pracy w szczególnych warunkach uznany przez organ rentowy w tym postępowaniu oraz wyżej wskazane okresy udowodnione i uznane przez Sąd należało stwierdzić, iż ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Mając na względzie powyższe, ubezpieczony wykazał, iż spełnia wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury to tym samym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

Jednocześnie Sąd uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie to wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed Sądem i w tym przedmiocie orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Wydanie błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu (wyrok SA w Gdańsku z dnia 08.02.2017 r., III AUa 1257/16).

W punkcie 3. wyroku Sąd orzekł o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania.

SSO Ewa Milczarek