Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSO Hanna Daniel Protokolant: sekr. sąd. Małgorzata Januszewska po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2020 r. w Bydgoszczy na rozprawie sprawy z powództwa Fundacja na Rzecz (...) z siedzibą w P. działającej na rzecz P. M. przeciwko Skarbowi Państwa – Staroście (...) o zapłatę

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od powodowej Fundacji na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3.  kosztami sądowymi, od których była zwolniona Fundacja na Rzecz (...), obciąża Skarb Państwa.

SSO Hanna Daniel

Sygn. akt: I C 222/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 lutego 2019 r. powódka Fundacja na Rzecz (...) z siedzibą w P. , która wytoczyła powództwo na rzecz P. M. wniosła o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 15.990 zł poniesionej przez P. M. celem wytworzenia prywatnej opinii przez biegłego a powołanej jako dowód prywatny wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, jak również o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania – w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Strona powodowa wskazała, że P. M. jest właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) i działkę nr (...). Grunty te położone są obok nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa
w użytkowaniu Kółka Rolniczego we W.. W ocenie powoda Kółko Rolnicze we W. zaprzestało jednak wykonywania faktycznej działalności na wskazanym gruncie najpóźniej do końca 2012-2013 r. Od tego momentu nieruchomość była zbędna Kółku. Przedmiotowa nieruchomość została oddana w najem przez Kółko Rolnicze we W. na rzecz (...) sp. z o.o., która to umowa wygasła z dniem 31 grudnia 2016 r. O fakcie zawarcia tej umowy najmu Kółko Rolnicze zawiadomiło Starostę (...) w trybie art. 43 ust. 2 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej u.g.n.), jednakże w ocenie strony powodowej Starosta (...) wiedział o tym znacznie wcześniej, o czym świadczyć ma chociażby treść wydanej przez niego decyzji z dnia 15 maja 2017 r. Zdaniem powódki organ ten wiedział o tym najpóźniej w 2014 r. Pomimo opisanych okoliczności Starosta (...) miał się w przekonaniu strony powodowej dopuścić zaniechania wykonywania powierzonej mu władzy publicznej, albowiem nie doprowadził on w latach 2014-2018 do wygaśnięcia prawa użytkowania przysługującego Kółku Rolniczemu we W.. Postępowanie takie wszczyna się natomiast, gdy jednostka organizacyjna nie zawiadomiła właściwego organu o oddaniu nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo o użyczeniu lub nie uzyskała zgody, o której mowa w art. 43 ust. 2 pkt 3 u.g.n. Tymczasem nieruchomość ta została oddana w najem spółce (...) z pogwałceniem ww. przepisu, o czym Starosta (...) wiedział i była wykorzystywana niegodnie z jej przeznaczeniem określonym w decyzji. W ocenie strony powodowej nieruchomość była wykorzystywana w sposób, który powodował pogarszanie się środowiska
a nieruchomość stała się zbędna dla Kółka Rolniczego we W..

Dalej strona powodowa wskazała, że latem 2015 r. na przedmiotowej nieruchomości zaczęły być składowane odpady na podstawie decyzji Starosty (...) z dnia 25 czerwca 2015 r. Jednakże nie składowano tam wyłącznie odpadów określonych w tej decyzji, ale również odpady niebezpieczne. Zezwolenie zostało cofnięte i w efekcie zobowiązany podmiot tj. spółka (...) miała usunąć odpady. Powódka stwierdziła, że gdyby Starosta (...) odebrał w odpowiednim czasie nieruchomość Kółku Rolniczemu poprzez wygaszenie użytkowania, to nie doszłoby do składowania na tej nieruchomości odpadów. Spółka (...) po cofnięciu zezwolenia nie usunęła wskazanych odpadów, nie uczyniło tego również Kółko Rolnicze we W.. Zdaniem strony powodowej w tych okolicznościach Starosta powinien przeprowadzić postępowanie egzekucyjne w administracji i zrobić tzw. „wykonanie zastępcze”, a zatem na koszt Skarbu Państwa wykonać obowiązek niepieniężny, a środki ściągnąć potem od zobowiązanego. Starosta (...) nie przeprowadził jednak tego postępowania, a z uwagi na to zaniechanie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. stwierdziło, że dopuścił się on bezczynności
w postępowaniu.

Powodowa Fundacja w dalszej części pozwu wskazała, że w nocy
z 28 na 29 maja 2018 r. na opisanej nieruchomości wybuchł pożar zgromadzonych tam odpadów. Z najbliżej położonych nieruchomości mieszkańcy zostali ewakuowani i spędzili noc w innej miejscowości. Pierwsze czynności mające na celu doprowadzenie do wykonania zastępczego Starosta (...) przeprowadził dopiero w dnu 12 lutego 2018 r. oraz w dniu
6 kwietnia 2018 r. Z kolei samo postanowienie o wykonaniu zastępczym wydano zostało przez ten organ w dniu 12 czerwca 2018 r., a zatem już po pożarze. Skutkiem pożaru było to, że nieruchomość należąca do P. M. została zanieczyszczona, z którego to faktu wywodzi on swoje roszczenia. Wskazał, że badania gleby wykazują przekroczenie w tym miejscu dopuszczalnych wartości w zakresie sumy węglowodorów C6-C12, sumy węglowodorów C12-C15 oraz węglowodorów aromatycznych BTEX
i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych WWA. Przyczyną zanieczyszczenia był natomiast pożar odpadów składowanych na działkach Skarbu Państwa o nr (...) i (...). Koszt opinii, z której wynikają powyższe ustalenia dokonane przez P. M. wyniósł 15.990 zł.

Innym skutkiem powstałego pożaru było zdaniem strony powodowej to, że od 29 maja 2018 r. do co najmniej 19 października 2018 r. w pobliżu nieruchomości oraz w jego miejscu zamieszkania odczuwana była chemiczna woń wydobywająca się z zalegających spalonych odpadów. Zapach ten powodował u P. M. bóle głowy i nudności. Ponadto na skutek pożaru i skażenia środowiska spadła wartość należącej do niego nieruchomości, którą trzeba przywrócić do stanu poprzedniego, co wymaga poniesienia znacznych nakładów pieniężnych. Zdaniem powodowej Fundacji, P. M. poniósł więc krzywdę, ale również uszczerbek na zdrowiu. Wobec tego w przedmiotowej sprawie dochodzi on zaspokojenia roszczeń odszkodowawczych w postaci pokrycia przywrócenia nieruchomości do stanu pierwotnego, jak również spadku wartości tej nieruchomość oraz zadośćuczynienia za krzywdę, traumę po pożarze oraz stres wywołany akcją gaszenia pożaru.

Zdaniem strony powodowej podstawę prawną żądania stanowią przepisy art. 23 ust. 1 i art. 46 ust. 2 pkt 1 i 2 w zw. z art. 210 § 1 i 3 u.g.n. w zw. z art. 284 k.c. Powódka twierdzi, że Starosta (...) nie wykonywał prawidłowo obowiązków, które wynikają z podanych przepisów prawa
a mianowicie:

- zaniechał doprowadzenia do wygaśnięcia – jako organ nadzorujący
i właściwe statio fisci Skarbu Państwa – użytkowania przez Kółko Rolnicze we W. nieruchomości stanowiącej działki o nr (...), chociaż ziściły się przesłanki z art. 46 ust. 2 pkt 2 u.g.n. i o czym Starosta (...) wiedział, skoro wydał decyzję z dnia 25 czerwca 2015 r. na rzecz spółki (...) sp. z o.o. (dzierżawcy nieruchomości) – brak poinformowania
o oddaniu nieruchomości w dzierżawę przez Kółko Rolnicze we W.,

- zaniechanie doprowadzenia do wygaśnięcia – jako organ nadzorujący
i właściwe statio fisci Skarbu Państwa – użytkowania przez Kółko Rolnicze we W. nieruchomości stanowiącej działki o nr (...), chociaż ziściły się przesłanki z art. 46 ust. 2 pkt 2 u.g.n. i o czym Starosta (...) wiedział, skoro wydał decyzję z dnia 25 czerwca 2015 r. na rzecz spółki (...) sp. z o.o. (dzierżawcy nieruchomości) – zagospodarowanie nieruchomości na cele inne niż określone w decyzji Prezydium Powiatowej Rady Nadzorczej w M. z dnia 29 czerwca 1971 r. a mianowicie: cele nierolnicze w postaci budowy garaży dla Kółka Rolni czego we W.,

- zaniechanie doprowadzenia do wygaśnięcia – jako organ nadzorujący
i właściwe statio fisci Skarbu Państwa – użytkowania przez Kółko Rolnicze we W. nieruchomości stanowiącej działki o nr (...), chociaż ziściły się przesłanki z art. 46 ust. 2 pkt 2 u.g.n. i o czym Starosta (...) wiedział, skoro wydał decyzję z dnia 25 czerwca 2015 r. na rzecz spółki (...) sp. z o.o. (dzierżawcy nieruchomości) – zbędność nieruchomości dla Kółka Rolniczego we W. wynikająca z faktu oddania jej
w dzierżawę na cele składowania odpadów, podczas gdy inna jest funkcja
i cele istnienia Kółka Rolniczego we W..

W ocenie strony powodowej wskutek tych zaniechań przy wykonywaniu władzy publicznej, doszło do składowania na spornej nieruchomości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, które następnie uległy spaleniu.

Uzasadniając wysokość żądania, strona powodowa podała, że na wysokość szkody poniesionej przez powoda składają się:

- koszt doprowadzenia gruntów do stanu sprzed szkody tj. koszt remediacji terenu (koszt remediacji 1 ara wynosi ok. 60.000 zł),

- obniżenie wartości gruntu o ok. 40%, przy czym sama remediacja terenu nie doprowadzi do wzrostu wartości terenu do stanu sprzed szkody z uwagi na bezpośrednie sąsiedztwo z terenem skażonym składowiska odpadów
i rozległym skażeniem środowiska.

Z kolei w zakresie szkód na osobie strona powodowa podniosła, że
w trakcie pożaru P. M. uczestniczył osobiście w akcji ratowniczej, a co za tym idzie był narażony na wdychanie wydzielanych przy spalaniu substancji szkodliwych. Samo zaś zdarzenie i jego następstwa miały silny wpływ na jego stan psychiczny. Pożar miał być dla niego traumatycznym wydarzeniem, którego skutki będzie odczuwał w długim okresie. Dlatego wyszczególnił, że z całości żądanej w pozwie kwoty, kwota 20.000 zł dotyczy zadośćuczynienia za odniesioną przez niego krzywdę.

W odpowiedzi na pozew datowanej na dzień 31 maja 2019 r. pozwany Skarb Państwa – Starosta (...) zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie powództwa
w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie pozwanego art. 417 § 1 k.c. wskazuje kumulatywne warunki niezbędne do ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej przez Skarb Państwa, wśród których wymienia niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. oraz związek przyczynowy między bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władczy publicznej a zaistniałą szkodą. Natomiast stosowanie do art. 24 § 1 k.c. Sąd winien w pierwszym rzędzie ustalić czy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda i dopiero w razie pozytywnej odpowiedzi na to pytanie, oceniać czy działanie pozwanego naruszyciela było bezprawne.

Zdaniem strony pozwanej strona powodowa nie wykazała żadnej
z przesłanek aktualizujących odpowiedzialność Skarbu Państwa. Odnosząc się merytorycznie do formułowanych w pozwie zarzutów, pozwany podniósł, że wbrew twierdzeniom powoda przedmiotowy grunt miał zgodnie z decyzją być wykorzystywany na cele nierolnicze. Co zaś istotne, wybudowanie garaży dla maszyn i pojazdów rolniczych stanowiło jedynie jeden z elementów prowadzonej przez Kółko Rolnicze działalności.

Pozwany wskazał, że z posiadanych przez niego informacji wynika, że Kółko Rolnicze we W. cały czas prowadziło działalność na terenie spornej nieruchomości. W 2012 r. wystąpiło natomiast z wnioskiem
o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej działki,
a w 2013 r. o stwierdzenie jej zasiedzenia. O wygaszenie użytkowania ww. podmiot wystąpił do Starosty dopiero w dniu 10 października 2017 r. z uwagi na brak możliwości dalszego jej użytkowania.

Pozwany wielokrotnie miał informować Kółko, że wygaszenie użytkowania nastąpi dopiero w momencie uporządkowania nieruchomości poprzez usunięcie znajdujących się na gruncie odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych i doprowadzenie nieruchomości do stanu pierwotnego.
W dniu 15 stycznia 2018 r. Kółko Rolnicze złożyło do Wojewody (...) skargę w sprawie bezczynności Starosty (...) polegającej na niewydaniu decyzji o wygaśnięciu użytkowania gruntów oznaczonych nr (...) i (...), lecz skarga ta została uznana za bezzasadną.

Dalej strona pozwana podniosła, że Wojewoda (...) wskazał, że zgodnie z treścią art. 47 ust. 2 u.g.n. właściwy organ wydaje decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu, na wniosek jednostki organizacyjnej, po uzyskaniu możliwości zagospodarowania nieruchomości, w ciągu 18 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Natomiast Starosta (...) podejmował odpowiednie działania mające na celu uzyskanie możliwości zagospodarowania nieruchomości, co ma znaczenie w świetle art. 47 ust. 2 u.g.n.

Zdaniem pozwanego powołane przez stronę powodową art. 23 ust. 1
i art. 46 ust. 2 w zw. z art. 210 § 1 i 3 u.g.n. nie zobowiązują organu do obligatoryjnego podjęcia wskazanych przez powódkę kroków prawnych. Wobec braku obowiązku prawnego nie sposób przyjąć, aby w przedmiotowym przypadku doszło do jakiegokolwiek zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej. Brak podjęcia ww. działania nie może być więc kwalifikowany jako praktyka nosząca cechy bezprawności.

Jednocześnie zdaniem strony pozwanej nie można zgodzić się
z twierdzeniami strony powodowej, jakoby już kilka lat temu nieruchomość stała się zbędna dla Kółka Rolniczego we W.. Zarząd Kółka wydzierżawiał bowiem działki nr (...), z czego czerpał pożytki w formie czynszu.

Pozwany nie zgadza się również z twierdzeniami pozwanego, iż Starosta nie chciał doprowadzić do wykonania zastępczego i usunięcia zalegających odpadów. Starosta przeprowadził bowiem pełną procedurę postępowania egzekucyjnego w administracji. W dniu 12 lutego 2018 r. w stosunku do spółki (...) zostało wystosowane upomnienie wzywające posiadacza odpadów, któremu cofnięto zezwolenie, do usunięcia tych odpadów i skutków prowadzonej działalność, objętej tym pozwoleniem na własny koszt. W dniu
6 kwietnia 2018 r. wystawiono natomiast tytuł wykonawczy zobowiązujący ww. spółkę do usunięcia odpadów z działek (...) w terminie 30 dni.
W dniu 12 czerwca 2018 r. wystosowania postanowienie o zastosowaniu wykonania zastępczego.

Zdaniem strony pozwanej Starosta (...) dołożył wszelkich starań, aby usunąć odpady z przedmiotowych działek. Działając zgodnie
z przepisami oraz w sposób bezpieczny zwrócił się o pomoc finansową do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej T. oraz w W., uzyskując stosowne kwoty. Gmina M. również przekazała na usunięcie odpadów kwotę 100.000 zł. Po dokonaniu wizji lokalnych Zarząd Powiatu (...) ogłosił przetarg na wykonanie zastępcze usunięcia rzeczonych odpadów, a wybrana firma zrealizowała swoje zadanie w terminie.

Strona pozwana wskazała, że P. M. nie przedłożył żadnego dowodu na okoliczność, że jest właścicielem lub by dysponował jakimkolwiek tytułem prawnym do rzekomo zanieczyszczonych nieruchomości.

Pozwany podniósł również, że nie był właścicielem spalonych odpadów i nie gospodarował wówczas terenem, na którym się one znajdowały. Nadto
w jego ocenie opisywana przez stronę powodową szkoda było zdarzeniem nagłym i losowym.

Z ostrożności procesowej strona ozwana zakwestionowała również wysokość dochodzonego roszczenia oraz brak wykazania sposobu wyliczenia dochodzonej pozwem kwoty.

W dniu 22 października 2020 r. Sąd zamkniętą rozprawę otworzył na nowo i zwrócił się do P. M. o oświadczenie się w terminie 7 dni, czy jego dotychczasowy udział w sprawie oznacza, że wstąpił do sprawy
w charakterze powoda, nadto o oświadczenie się w tymże samym terminie, czy znana jest mu treść pozwu w sprawie i załączników, czy też wnosi o ich doręczenie – pod rygorem uznania, że nie wstępuje do sprawy w charakterze powoda i znana jest mu treść tych dokumentów.

P. M. nie złożył żadnego oświadczenia w zakreślonym mu terminie. Na rozprawie w dniu 20 listopada 2020 r. pełnomocnicy stron wskazali, iż sposób procedowania przedstawiony przez Przewodniczącą
a zastosowany względem P. M. nie budzi ich zastrzeżeń
i wątpliwości.

Sąd ustalił, co następuje:

P. M. jest współwłaścicielem (wraz z M. M.) nieruchomości stanowiących działki nr (...) - obręb W.. Nieruchomości te stanowią użytki rolne i położone są na południe od nieruchomości oznaczonych jako działki nr (...), których właścicielem jest Skarb Państwa.

Dowód: odpis zwykły księgi wieczystej nr (...), stan na dzień 4 listopada 2019 r., godz. 10:47:10 /k. 881-881v/,

odpis zwykły księgi wieczystej nr (...), stan na dzień 4 listopada 2019 r., godz. 10:46:36 /k. 882-882v/,

wyrys z ewidencji gruntów dla nieruchomości stanowiących działki o nr (...) obręb W. /k. 887/,

przesłuchanie P. M. /k. 953-953v od 00:05:14 do 00:15:18/.

Nieruchomości oznaczone jako działki nr (...) (obecnie nr (...)
i (...)) zostały oddane w użytkowanie Kółku Rolniczemu we W. mocą decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w M. z dnia 29 czerwca 1971 r. na cele nierolnicze w postaci budowy garaży dla Kółka na czas nieokreślony.

W czerwcu 2012 r. Kółko Rolnicze we W. wystąpiło
z wnioskiem o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej działki. Natomiast w czerwcu 2014 r. wystąpiło do sądu z wnioskiem
o stwierdzenie zasiedzenie przedmiotowych działek. Z uwagi jednak na pozostawanie w obrocie prawnym decyzji o oddaniu tych działek
w użytkowanie, wniosek o stwierdzenie zasiedzenia został przez sąd oddalony.

Dowód: decyzja Prezydium Rady Narodowej w M. z dnia 29 czerwca 1971 r. /k. 351, 711/,

protokół zdawczo-odbiorczy z dnia 12 lipca 1971 r. /k. 352, 712/,

wniosek Kółka Rolniczego we W. z dnia 18 czerwca 2012 r. /k. 713-714/.

wniosek Kółka Rolniczego we W. z dnia 26 czerwca 2014 r. /k. 715-716/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/.

W dniu 14 maja 2014 r. Starosta (...) wydał decyzję
o umorzeniu postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia polegającego na przeznaczeniu istniejących magazynów i powierzchni otwartych, zlokalizowanych na terenie działki nr (...) we W., na składowanie do dalszego transportu materiałów takich jak eternit, folia, plastik, guma, smary i oleje
w opakowaniach.

Dowód: decyzja Starosty (...) z dnia 14 maja 2014 r. /k. 393- 398/.

Starosta (...) opiniował decyzję o warunkach zabudowy nr 167/14 z dnia 18 grudnia 2014 r. wydaną przez Burmistrza M. wydawaną dla (...) sp. z o.o. Uczynił to postanowieniem z dnia
26 listopada 2014 r. o uzgodnieniu projektu decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na zmianie sposobu użytkowania istniejących magazynów i powierzchni otwartych na składowanie do dalszego transportu materiałów typu eternit, folia, plastik, guma, smary i oleje w opakowaniach wraz z budową niezbędnych urządzeń budowlanych w granicach działki nr (...) – obręb W..

Dowód: postanowienie Starosty (...) z dnia 26 listopada 2014 r. /k. 355, 748-748v/,

decyzja nr (...) o warunkach zabudowy Burmistrza M.
z dnia 18 grudnia 2014 r. /k. 399-404/,

zeznania świadka A. S. /k. 865 od 00:51:15 do 01:00:58/.

Przedmiotowa nieruchomość została oddana przez Kółko Rolnicze we W. w dzierżawę na rzecz (...) sp. z o.o. Z tego tytułu Kółko otrzymywało czynsz. Umowa wygasła z dniem 31 grudnia 2016 r. O fakcie zawarcia umowy Kółko nie zawiadomiło Starosty (...) w trybie art. 43 ust. 2 pkt 3 u.g.n.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 1 sierpnia 2018 r. /k. 363/,

decyzja Starosty (...) z dnia 15 maja 2017 r. /k. 366- 367/,

wezwanie z dnia 23 grudnia 2016 r. /k. 762/,

zeznania świadka T. B. /k. 864-864v od 00:31:22 do 00:43:11/,

zeznania świadka K. S. /k. 864v-865 od 00:43:11 do 00:51:15/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/,

zeznania świadka K. C. /k. 866v-867 od 01:29:09 do 01:43:15/,

zeznania świadka R. P. /k. 867-867v od 01:43:15 do 01:56:54/,

zeznania świadka H. W. /k. 867v-868 od 01:56:54 do 02:06:23/,

zeznania świadka A. C. /k. 894-894v od 00:50:55 do 00:59:06/.

W 2015 r. na nieruchomości zaczęły być składowane odpady na podstawie decyzji Starosty (...) z dnia 25 czerwca 2015 r. Spółka (...) sp. z o.o. oprócz składowania odpadów, na które uzyskała zezwolenie, zaczęła również gromadzić w sposób nieprawidłowy na ww. nieruchomości odpady niebezpieczne.

Dowód: decyzja Starosty (...) z dnia 25 czerwca 2015 r.
/k. 368-392, 749-761v/,

zeznania świadka K. S. /k. 864v-865 od 00:43:11 do 00:51:15/,

zeznania świadka A. S. /k. 865 od 00:51:15 do 01:00:58/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/,

zeznania świadka P. K. /k. 892-893 od 00:06:12 do 00:23:15/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

Podczas kontroli przeprowadzonej przez (...) stwierdzono, że spółka (...) składowane są odpady niebezpieczne. Wszystkie zaś zgromadzone odpady magazynowane były w sposób nieselektywny. Stwierdzono, że powyższe nieprawidłowości dotyczące sposobu magazynowania odpadów stanowią naruszenia warunków decyzji zezwalającej na prowadzenie ww. działalności. W związku z powyższym Starosta (...) wezwał spółkę (...) do niezwłocznego zaniechania naruszeń wydanego zezwolenia.

Dowód: pismo (...) z dnia 17 lutego 2017 r. /k. 764-765/,

protokół kontroli wraz z załącznikami /k. 766-781/,

wezwanie do niezwłocznego zaniechania naruszeń – pismo pozwanego z dnia 3 marca 2017 r. /k. 782/,

pismo pozwanego z dnia 14 marca 2017 r. /k. 783/,

zeznania świadka D. W. /k. 927v-928v od 00:06:03 do 00:28:52/.

W dniu 15 maja 2017 r. Starosta (...) wydał decyzję o cofnięciu bez odszkodowania zezwolenia z dnia 25 czerwca 2015 r. udzielonego firmie (...) sp. z o.o. na zbieranie odpadów na terenie prowadzonego oddziału we (...) (działka nr (...)). Z uwagi na powyższe wskazał, że obowiązkiem ww. spółki jest usunięcie z działki odpadów i skutków prowadzonej działalności na własny koszt. W uzasadnieniu wskazano, że powodem cofnięcia zezwolenia są wygaśnięcie umowy najmu (dzierżawy) nieruchomości w dniu 31 grudnia 2016 r. oraz naruszanie przez spółkę przepisów ustawy w zakresie działalności objętej zezwoleniem.

Dowód: decyzja Starosty (...) z dnia 15 maja 2017 r. /k. 366- 367, 786-786v/,

zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego
z dnia 21 kwietnia 2017 r. /k. 784/,

pismo pozwanego z dnia 21 kwietnia 2017 r. /k. 785/,

zeznania świadka P. K. /k. 892-893 od 00:06:12 do 00:23:15/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

Pismem z dnia 10 października 2017 r. Kółko Rolnicze we W. wystąpiło do Starosty (...) o wygaszenie użytkowania nieruchomości oznaczonych jako działki nr (...). W uzasadnieniu wskazało, że zrzeczenie się prawa użytkowania gruntu podyktowane jest brakiem możliwości dalszego użytkowania nieruchomości.

Dowód: pismo Kółka Rolniczego we W. z dnia 10 października 2017 r. /k. 717-720/,

pismo Kółka Rolniczego we W. z dnia 30 listopada 2017 r. /k. 721/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/,

zeznania świadka A. C. /k. 894-894v od 00:50:55 do 00:59:06/.

Starosta (...) kilkukrotnie informował Kółko Rolnicze we W., że wygaszenie użytkowania nastąpi dopiero w momencie uporządkowania nieruchomości przez usunięcie znajdujących się na gruncie odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych i doprowadzenie nieruchomości do stanu pierwotnego.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 23 października 2017 r. /k. 722-723v/,

pismo pozwanego z dnia 18 grudnia 2017 r. /k. 724/,

pismo pozwanego z dnia 9 lutego 2018 r. /k. 725-726v/,

pismo pozwanego z dnia 27 kwietnia 2018 r. /k. 727-728v/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/,

zeznania świadka A. C. /k. 894-894v od 00:50:55 do 00:59:06/.

W dniu 15 stycznia 2018 r. Kółko Rolnicze we W. złożyło do Wojewody (...) skargę w sprawie bezczynności Starosty (...), polegającej na niewydaniu decyzji o wygaśnięciu użytkowania gruntów nr (...) i (...). Skarga została uznana za bezzasadną. Wojewoda wskazał na przepis art. 47 ust. 2 u.g.n. mówiący o 18-miesięcznym terminie na wydanie decyzji, który to termin jeszcze nie upłynął w dniu wniesienia skargi.

Dowód: skarga z dnia 15 stycznia 2018 r. /k. 729-729v/,

zawiadomienie Wojewody (...) z dnia 30 maja 2018 r. /k. 730-731/,

zeznania świadka A. C. /k. 894-894v od 00:50:55 do 00:59:06/.

W dniu 12 lutego 2018 r. Starosta (...) upomniał spółkę (...) wskazując, że pomimo upływu terminu nie zostały przez nią wykonane obowiązki wynikające z wezwania do niezwłocznego zaniechania naruszeń z dnia 3 marca 2017 r. oraz decyzji Starosty (...) z dnia 15 maja 2017 r.

Dowód: upomnienie wydane przez pozwanego w dniu 12 lutego 2018 r. /k. 362, 787/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

Wojewoda (...) w dniu 23 lutego 2018 r. złożył do Prokuratury Rejonowej w M. (...) zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 183 § 1 k.k., polegającego na składowaniu na działkach położonych w miejscowości W. (działki nr (...)) odpadów niebezpiecznych w takich warunkach, że może to zagrozić życiu i zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym
w znacznych rozmiarach.

Dowód: zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z dnia
23 lutego 2018 r. /k. 732-732v/.

Postanowieniem z dnia 19 marca 2018 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. uznało wniesioną przez Kółko Rolnicze we W. skargę na bezczynność Starosty (...) w związku
z niewykonaniem przez niego czynności egzekucyjnych celem wyegzekwowania obowiązku niepieniężnego nałożonego decyzją ww. organu
z dnia 15 maja 2017 r., polegającego na usunięciu odpadów przez posiadacza odpadów, któremu cofnięto zezwolenie na ich zbieranie – za uzasadnioną.

Dowód: postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w B. z dnia 19 marca 2018 r. /k. 405-408/.

W dniu 6 kwietnia 2018 r. Starosta (...) wystawił przeciwko spółce (...) tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji obowiązków
o charakterze niepieniężnym. W tytule wskazano, że posiadacz odpadów, spółka (...), któremu cofnięto zezwolenie, jest obowiązany do usunięcia tych odpadów i skutków prowadzonej działalności objętej zezwoleniem, na własny koszt.

Dowód: tytuł wykonawczy z dnia 6 kwietnia 2018 r. /k. 360-361, 788- 788v/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

W nocy z 28 na 29 maja 2018 r. na nieruchomości należącej do Skarbu Państwa (w użytkowaniu Kółka Rolniczego we W.) wybuchł pożar zgromadzonych odpadów należących do spółki (...). Mieszkańcy zostali poproszeni o zamknięcie okien i pozostanie w domach.
Z najbliżej położonych domostw mieszkańcy zostali ewakuowani i spędzili noc w innej miejscowości. Dym był widziany w pobliskich gminach. Sprawa była szeroko opisywana i omawiana w lokalnej prasie.

Dowód: informacja ze zdarzenia udostępniona przez Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w M. /k. 92-96/,

artykuły prasowe /k. 264-271, 286/,

Komunikat Powiatowego Inspektora Sanitarnego w M.
z dnia 30 maja 2018 r. /k. 281-282/.

Na skutek pożaru nieruchomość, której współwłaścicielem jest P. M. uległa zanieczyszczeniu. Badania gleby na nieruchomości wskazują na przekroczenie dopuszczalnych wartości w zakresie sumy węglowodorów C6-C12, sumy węglowodorów C12-C15 oraz węglowodorów aromatycznych BTEX i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych WWA.

Od dnia pożaru do co najmniej 19 października 2018 r. w pobliżu nieruchomości odczuwana była chemiczna woń wydobywająca się
z zalegających wówczas na nieruchomości sąsiedniej spalonych odpadów.

Dowód: ekspertyza stanu zanieczyszczenia środowiska /k. 17- 80/,

informacja Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska
w B. z dnia 16 listopada 2018 r. /k. 97-98/,

pismo Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska
w B. z dnia 22 sierpnia 2018 r. z załącznikami
w postaci sprawozdań z badań /k. 99-143/,

notatki służbowe Inspekcji Ochrony Środowiska z dnia 30 maja 2018 r., z dnia 8 czerwca 2018 r., z dnia 9 czerwca 2018 r.,
z dnia 13 czerwca 2018 r., z dnia 14 czerwca 2018 r., z dnia
28 czerwca 2018 r. /k. 144-154/,

sprawozdania z badań /k. 155-197, 209-263/,

zeznania świadka M. C. /k. 863v-864 od 00:10:28 do 00:31:22/,

zeznania świadka A. M. /k. 866-866v od 01:15:48 do 01:24:05/,

przesłuchanie P. M. /k. 953-953v od 00:05:14 do 00:15:18/.

Na skutek pożaru wartość nieruchomości P. M. uległa obniżeniu i wystąpiła konieczność przywrócenia jej do stanu sprzed pożaru, co wymaga poniesienia nakładów pieniężnych.

Dowód: przesłuchanie P. M. /k. 953-953v od 00:05:14 do 00:15:18/.

W dniu 4 czerwca 2018 r. Wojewoda (...) poinformował Starostę (...) o zapewnieniu sfinansowania w kwocie do 20.000 zł najpilniejszych działań mających na celu likwidację występujących zagrożeń.

Dowód: pismo Wojewody (...) z dnia 4 czerwca 2018 r. /k. 272/.

Pismem z dnia 4 czerwca 2018 r. P. M. zwrócił się do Starosty (...) o posprzątanie działek nr (...), przywrócenie gruntów ornych do dalszej możliwości wykonywania czynności w celach rolniczych, zebrania i utylizacji warstwy zanieczyszczonej gruntu, wymiany gruntu na niezanieczyszczony o tej samej klasie bonitacyjnej, zwrot kosztów utraconych z produkcji rolnej z powierzchni gruntu oraz o zwrot kosztów utraty płodów z przydomowego ogródka.

Dowód: pismo P. M. z dnia 4 czerwca 2018 r. /k. 85/,

przesłuchanie P. M. /k. 953-953v od 00:05:14 do 00:15:18/.

Pismem z dnia 11 czerwca 2018 r. Starosta (...) zwrócił się do Kółka Rolniczego we W., będącego użytkownikiem działek nr (...)
i (...) o stałe monitorowanie i kontrolę terenu w związku z ryzykiem ingerencji na przedmiotowych działkach osób trzecich oraz z możliwością ponownego zapalenia się znajdujących się na gruncie odpadów. Natomiast pismem z dnia 21 czerwca 2018 r. wezwał Kółko do zabezpieczenia terenu działek i zamknięcie budynków. O obowiązkach tych Starosta przypominał również pismami z dnia 4 lipca 2018 r. i z dnia 14 listopada 2018 r.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 11 czerwca 2018 r. /k. 733-734v/,

pismo pozwanego z dnia 21 czerwca 2018 r. /k. 735-736v/,

pismo pozwanego z dnia 4 lipca 2018 r. /k. 737-738v/,

pismo pozwanego z dnia 14 listopada 2018 r. /k. 739-470v/,

zeznania świadka A. S. /k. 865 od 00:51:15 do 01:00:58/,

zeznania świadka J. Z. /k. 865-866 od 01:00:58 do 01:15:48/,

zeznania świadka A. C. /k. 894-894v od 00:50:55 do 00:59:06/.

Już w czerwcu 2018 r. Starosta (...) zwrócił się do Narodowego
i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
o przyznanie środków w postaci dotacji na przeprowadzenie programu remediacji oraz utylizacji odpadów zalegających na działkach nr (...).

Dowód: pisma pozwanego z dnia 5 czerwca 2018 r. /k. 806-807/.

W dniu 12 czerwca 2018 r. Starosta (...) wydał postanowienie
o wykonaniu zastępczym. W postanowieniu wskazał, że obowiązek objęty tytułem wykonawczym nr (...) z dnia 6 kwietnia 2018 r. postanowiono wykonać zastępczo przez inną osobę na koszty i niebezpieczeństwo zobowiązanego – (...) sp. z o.o.

Dowód: postanowienie Starosty (...) z dnia 12 czerwca 2018 r. /k. 358-359, 789-789v/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w M. wydał w dniu 22 czerwca 2018 r. komunikaty, zgodnie z którymi po przeprowadzeniu badań próbek owoców i warzyw pobranych w miejscowości W. nie wskazują na przekroczenie zawartości szkodliwych substancji. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w B. natomiast przeprowadził badania w zakresie pomiarów powietrza i wydał w tym samym dniu komunikat, iż nie wykryto obecności związków charakterystycznych dla emisji spowodowanej pożarem. Badanie próbek wody wykazało natomiast tendencję do zmniejszenia się zanieczyszczeń.

Dowód: komunikat Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego
w M. z dnia 22 czerwca 2018 r. /k. 826/,

komunikat nr 10 Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w B. z dnia 22 czerwca 2018 r. /k. 827/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

Pismem z dnia 29 czerwca 2018 r. Kółko Rolnicze we W. wniosło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. skargę na bezczynność Starosty (...), polegającą na niewystawieniu przez ten organ tytułu wykonawczego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niewykonania obowiązku nałożonego postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia 19 marca 2018 r. nakazującego podjęcie czynności egzekucyjnych Staroście.

Postanowieniem z dnia 18 października 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. odrzucił skargę z uwagi na jej niedopuszczalność.

Dowód: skarga na bezczynności Starosty (...) z dnia
29 czerwca 2018 r. /k. 790-802/,

postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w B. z dnia 18 października 2018 r. /k. 803-805v/.

Starosta (...) rozpisał przetarg nieograniczony na wywóz
i utylizację z działek nr (...) zalegających tam odpadów. W dniu
10 października 2018 r. pozwany zawarł z firmą(...)
z siedzibą w B. umowę o usunięcie, transport i utylizację odpadów niebezpiecznych w ramach egzekucyjnego wykonania zastępczego. W dniach od 15 do 22 października 2018 r. doszło do usunięcia opadów
z nieruchomości oznaczonych jako działki nr (...).

Dowód: pismo pozwanego z dnia 7 lutego 2019 r. /k. 310/,

raport końcowy do aneksu nr 1 z dnia 31 października 2018 r. /k. 312/,

raport końcowy z dnia 23 października 2018 r. /k. 313-314/,

umowa nr (...) z dnia 10 października 2018 r. wraz
z aneksem /k. 315-322/,

dokumenty związane z wykonaniem umowy /k. 323-338/,

pismo pozwanego z dnia 10 stycznia 2019 r. /k. 340/,

protokół odbioru wykonanego zadania z dnia 15 czerwca 2018 r. /k. 341-342/,

pisma dotyczące przedstawiania ofert /k. 808-811/,

specyfikacja istotnych warunków zamówienia /k. 812-825v/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

Pismem z dnia 30 listopada 2018 r. powódka działająca na rzecz P. M. wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 100.000 zł z przyczyn tożsamych do tych wskazanych w pozwie.

W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 17 grudnia 2018 r. Starosta (...) uznał żądania określone w wezwaniu za bezzasadne, odmawiając ich spełnienia.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 17 grudnia 2018 r. /k. 86/,

pismo powódki z dnia 30 listopada 2018 r. /k. 87-91/.

W dniu 10 kwietnia 2019 r. Starosta (...) wydał decyzję
o wygaszeniu użytkowania nieruchomości oznaczonych jako działki nr (...)
i (...) i zobowiązał Kółko Rolnicze we W. do zwrotu przedmiotowej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa nie później niż w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja stanie się ostateczna. W dniu 9 maja 2019 r. nieruchomość został zwrócona.

Dowód: decyzja Starosty (...) z dnia 10 kwietnia 2019 r.
/k. 741-742/,

zawiadomienie z dnia 17 maja 2019 r. /k. 743-744v/,

sprawozdanie z inwentaryzacji z dnia 15 kwietnia 2019 r.
/k. 745-746/,

protokół zdawczo-odbiorczy z dnia 9 maja 2019 r. /k. 747/,

zeznania świadka M. Ł. /k. 893-894 od 00:23:15 do 00:50:55/.

W dniu 17 czerwca 2020 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w B. wydał decyzję, w której umorzył postępowanie w sprawie nałożenia na Starostę (...) obowiązku przeprowadzenia działań zapobiegawczych i naprawczych na działkach nr (...) - obręb W..

Dowód: decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia
17 czerwca 2020 r. /k. 939-948/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez strony w toku postępowania, wiarygodnych zeznań świadków oraz przesłuchania P. M., w interesie którego powódka wytoczyła powództwo.

Sąd uznał wyżej wskazane dowody za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. W przypadku dokumentów, zostały one sporządzone we właściwej formie, a ich autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania. Dokumenty pozwoliły na pełne odtworzenie stanu faktycznego sprawy, w szczególności w zakresie prowadzonych postępowań administracyjnych.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków w osobach: J. Z., A. S., T. B., K. S., K. C., R. P., H. W., A. C., P. K., M. Ł., D. W., M. C. i A. M.. Zeznania tych świadków były logiczne, spójne, potwierdzone dokumentami zebranymi w sprawie, a nadto wypowiedziane w sposób spontaniczny
i nieprzymuszony. Świadkowie w zakresie okoliczności, na które złożyli zeznania, w sposób szczegółowy opisali wszystko co było im wiadome
w sprawie. Co równie istotne, zeznania świadków korespondowały nie tylko ze sobą wzajemnie, ale również z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w niniejszej sprawie.

Za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy uznał Sąd zeznania świadków D. O. i M. Z.. Świadkowie ci nie uzupełnili w żaden sposób zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie mieli wiedzy na okoliczności istotne dla ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd pominął dowód zgłoszony przez stronę powodową w pozwie
tj. dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu ochrony środowiska, biegłego rzeczoznawcy majątkowego, biegłego lekarza sądowego-psychiatry z uwagi na nieprzydatność tych dowodów w przedmiotowej sprawie. Zgodnie bowiem
z treścią art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., Sąd może pominąć dowód nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu, z uwagi na brak wykazania odpowiedzialności strony pozwanej, o czym w dalszej części uzasadnienia, przeprowadzenie tego dowodu było zbędne, jak również zmierzałoby jedynie do niecelowego przedłużania postępowania (art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c.), podczas gdy sprawa dojrzała do jej merytorycznego rozstrzygnięcia już na tym etapie.

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powództwo w niniejszej sprawie wniosła (...), która uzyskała pisemną zgodę P. M. na wniesienie w jego imieniu powództwa. Zgodnie z treścią art. 8 k.p.c., organizacje pozarządowe, których zadanie statutowe nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą dla ochrony praw obywateli, w wypadkach przewidzianych w ustawie, wszcząć postępowanie oraz wziąć udział w toczącym się postępowaniu. Art. 61 § 1 k.p.c. stanowi natomiast, że organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych mogą, za zgodą osoby fizycznej wyrażoną na piśmie, wytaczać powództwa na jej rzecz w sprawach o alimenty, ochronę środowiska, ochronę konsumentów, ochronę praw własności przemysłowej, ochronę równości oraz niedyskryminacji przez bezpodstawne bezpośrednie lub pośrednie zróżnicowanie praw i obowiązków obywateli. Do pozwu lub pisma obejmującego przystąpienie organizacja pozarządowa dołącza wyrażoną na piśmie zgodę osoby fizycznej (art. 61 § 4 k.p.c.). Do organizacji pozarządowych wytaczających powództwa na rzecz osób fizycznych stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz oznaczonej osoby (art. 62 § 1 k.p.c.).

W przedmiotowej sprawie powodowa Fundacja uzyskała pisemną zgodę P. M. na wytoczenie w jego imieniu powództwa. Jednocześnie w toku postępowania P. M. nie wyraził woli wstąpienia do niniejszej sprawy w roli powoda, toteż Fundacja na rzecz (...) pozostała powódką w przedmiotowej sprawie.

Strona powodowa żądała zasądzenia od pozwanego statio fisci Skarbu Państwa – Starosty (...) odszkodowania i zadośćuczynienia
z tytułu zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej, a w szczególności
z powodu nie doprowadzenia do wygaszenia użytkowania przez Kółko Rolnicze we W. nieruchomości o nr działek (...), pomimo ziszczenia się – zdaniem strony powodowej – przesłanek wskazanych w u.g.n. Zdaniem powódki źródło odpowiedzialności pozwanego wynika z treści art. 417 k.c.

W okolicznościach sprawy Sąd uznał wniesione przez powódkę żądanie za nieuzasadnione, a to z następujących przyczyn. Zgodnie z treścią art. 417 § 1 k.c., za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Szczególne trudności interpretacyjne we wskazanej normie prawnej sprawia zwrot „niezgodne
z prawem”. Jest ono również przedmiotem licznych sporów doktrynalnych na tle regulacji art. 417 k.c. Możliwe do rozważenia są tu dwa stanowiska. Według pierwszego z nich niezgodność z prawem należy rozumieć
w znaczeniu przyjętym w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, a więc jako niezgodność z prawem powszechnie obowiązującym. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że ustawodawca nieprzypadkowo zrezygnował w art. 417 k.c.
z użycia zakorzenionego w cywilistyce (choć niemającego legalnej definicji) pojęcia bezprawności. Skutkiem tej decyzji ustawodawcy ma być niemożność kwalifikowania deliktu władzy publicznej z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, chyba że przepis prawa, z którym działanie władzy publicznej jest niezgodne, zawiera odesłanie do tych zasad. Przeważa jednak pogląd przeciwny, który utożsamia niezgodność z prawem z bezprawnością rozumianą w sposób cywilistyczny (jako sprzeczność z prawem lub zasadami współżycia społecznego). Nie ma bowiem jakiejkolwiek racji, aby zachowanie podmiotów sprawujących władzę publiczną było poddawane ocenie tylko
z perspektywy prawa pozytywnego, a więc w sposób ewidentnie łagodniejszy niż zachowanie wszystkich innych podmiotów występujących w stosunkach cywilnoprawnych (tak np. G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019, art. 417).

Przesłankami pozwalającymi na ustalenie, czy roszczenie oparte na art. 417 § 1 k.c. jest uzasadnione są typowe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej tj. niezgodne z prawem działanie (w wyżej wskazanym rozumieniu), działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, jak również istnienie szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. (czyli zarówno szkody rzeczywiste, jak również utracone korzyści) i związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej a zaistniałą szkodą.

Z uwagi na powyższe, słuszne jest przedstawione przez stronę pozwaną już w odpowiedzi na pozew stanowisko, że powódka nie wykazała by wszystkie te przesłanki zaistniały kumulatywnie. Tym samym nie doszło również do naruszenia dóbr osobistych P. M., które uzasadniałoby rozważanie przyznania mu przez Sąd zadośćuczynienia za krzywdę, która miałaby być z tym związana.

Jak wykazano w niniejszej sprawie, nieruchomość należąca m.in. do P. M. wskutek pożaru odpadów na nieruchomości sąsiedniej należącej do pozwanego Skarbu Państwa (w użytkowaniu Kółka Rolniczego we W., a w dzierżawie (...) sp. z o.o.) uległa znacznemu zanieczyszczeniu i konieczna jest remediacja oraz usunięcie skutków dokonanych zniszczeń gruntu. Strona powodowa wykazała niewątpliwe zaistnienie szkody po stronie P. M., na co wskazują liczne dowody w postaci przeprowadzonych ekspertyz i wyników przeprowadzonych badań. Niewątpliwie przyczyną powyższych zniszczeń był pożar, który miał miejsce w nocy z 28 na 29 maja 2018 r. w miejscowości W. na wspomnianej wyżej nieruchomości.

Strona powodowa nie wykazała w toku postępowania zaistnienia jednak pozostałych przesłanek odpowiedzialności tj. bezprawności zaniechania (bo na takie się powoływała) oraz adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy tym zaniechaniem a zaistnieniem szkody
w majątku P. M..

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z ustalonym
w sprawie stanem faktycznym Starosta (...) przeprowadził rzetelnie
i całościowo, w sposób prawidłowy i zgodny z normami prawnymi, postępowanie administracyjne w związku ze złożonym w dniu
10 października 2017 r. przez Kółko Rolnicze we W. wnioskiem
o wygaszenie użytkowania działek nr (...). Zgodnie z treścią art. 47 ust. 1 u.g.n., jednostka organizacyjna sprawująca trwały zarząd (zgodnie z art. 50 u.g.n. do trwałego zarządu w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o użytkowaniu) może zgłosić właściwemu organowi wniosek o wydanie decyzji o wygaśnięciu tego zarządu do całej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się dla niej zbędna. Złożenie wniosku powinno być poprzedzone uzyskaniem zgody organu nadzorującego jednostkę organizacyjną. Zgodnie z ust. 2 ww. przepisu, właściwy organ wydaje decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu, na wniosek jednostki organizacyjnej, po uzyskaniu możliwości zagospodarowania nieruchomości, w ciągu 18 miesięcy od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.

W piśmiennictwie wskazuje się, że wydanie decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu nie jest obligatoryjne (tak np. E. Bończak-Kucharczyk [w:] Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, Gdańsk 2020, art. 47). Zgodnie z art. 47 ust. 2 u.g.n. organ wydaje na wniosek jednostki decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu w terminie 18 miesięcy od złożenia wniosku, ale dopiero po uzyskaniu możliwości zagospodarowania nieruchomości. Najwyraźniej ustawodawca założył, że w czasie tych
18 miesięcy powinna zostać uzyskana możliwość zagospodarowania nieruchomości. Nie wyjaśniono przy tym, co dokładnie oznaczać ma zagospodarowanie nieruchomości. Biorąc jednak pod uwagę cel przepisu, można wnioskować, że chodzi nie o wzniesienie na nieruchomości budynków, budowli lub urządzeń albo o inne czynności powodujące np. zmianę przeznaczenia (funkcji), ale o uzyskanie możliwości odpowiedniego zadysponowania nieruchomością, np. przygotowanie jej do zbycia, wydzierżawienia lub przekazania w trwały zarząd innej jednostce organizacyjnej (E. Bończak-Kucharczyk [w:] Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, Gdańsk 2020, art. 47).

W przedmiotowej sprawie Starosta (...) w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie w sprawie wygaszenia użytkowania. Organ ten kilkukrotnie informował Kółko Rolnicze, że wygaszenie nastąpi dopiero
w momencie uporządkowania nieruchomości poprzez usunięcie znajdujących się na gruncie odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych i doprowadzenie nieruchomości do stanu pierwotnego. Powyższe było uzasadnione koniecznością przystosowania nieruchomości do dalszego jej zagospodarowania. W tym celu Starosta wzywał zarówno użytkujące grunt Kółko Rolnicze we W., jak i dzierżawiącą grunt spółkę (...) do uprzątnięcia nieruchomości. Kółko nie dokonało żadnej związanej
z porządkowaniem czynności, mimo że to na użytkowniku gruntu spoczywa obowiązek dbania o porządek i bezpieczeństwo na nim. Z uwagi na brak kontaktu ze spółką (...), stało się to również niemożliwe z jej strony. Starosta wdrożył więc odpowiednie środki celem wykonania zastępczego.
I tak, w dniu 12 lutego 2018 r. Starosta (...) upomniał spółkę (...) wskazując, że pomimo upływu terminu nie zostały przez nią wykonane obowiązki wynikające z wezwania do niezwłocznego zaniechania naruszeń z dnia 3 marca 2017 r. oraz decyzji Starosty (...) z dnia 15 maja 2017 r. W dniu 6 kwietnia 2018 r. Starosta (...) wystawił przeciwko spółce (...) tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. W dniu 12 czerwca 2018 r. Starosta (...) wydał postanowienie o wykonaniu zastępczym.
W postanowieniu wskazał, że obowiązek objęty tytułem wykonawczym nr (...) z dnia 6 kwietnia 2018 r. postanowiono wykonać zastępczo przez inną osobę na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego – (...)
(...)Ostatecznie decyzja o wygaszeniu użytkowania została wydana w dniu 10 kwietnia 2019 r., a więc w 18-miesięcznym terminie przewidzianym ustawą.

Powódka zarzucała stronie pozwanej zaniechanie doprowadzenia do wygaśnięcia użytkowania gruntów przez Kółko Rolnicze we W.
tj. niespełnienie obowiązków wynikających z u.g.n. Jak jednak wskazano wyżej, powołane przepisy nie zobowiązują organu do obligatoryjnego podjęcia wskazanych przez stronę powodową kroków prawnych. Należy więc stwierdzić, że pozwany nie był zobowiązany do wydania przedmiotowej decyzji, a w szczególności nie był do tego zobowiązany wcześniej niż we wskazanym w ustawie 18-miesięcznym terminie. Nie bez powodu ustawodawca wprowadził tak długi termin na wydanie ostatecznej decyzji, albowiem z uwagi na użytkowanie gruntów konieczne jest przywrócenie ich do stanu pierwotnego, a w szczególności usunięcie z działek wszelkich niebezpiecznych materiałów, celem dalszego gospodarowania nieruchomością. W ocenie Sądu Starosta nie dopuścił się bezprawnego zaniechania, działał on bowiem zgodnie z literą prawa i w sposób prawidłowy przeprowadził stosowne postępowania, efektem którego było wnioskowane przez Kółko wygaszenie prawa użytkowania spornych gruntów.

Wykładnia art. 47 ust. 2 w zw. z art. 47 ust. 1 u.g.n. prowadzi do wniosku, że przesłanką wydania decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu (użytkowania) na wniosek określonej jednostki i za zgodą organu nadzorującego jest zbędność nieruchomości. Natomiast uzyskanie możliwości zagospodarowania nieruchomości stanowi konieczny element prowadzonego przez właściwy organ postępowania wyjaśniającego, którego ważkość podkreślona została wydłużonym terminem na załatwienie sprawy (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia
24 października 2012 r., II SA/Gd 479/12, LEX nr 1227381).

Nie ma racji strona powodowa wskazując, że Starosta (...) nie chciał doprowadzić do wykonania zastępczego i usunięcia zalegających na gruncie odpadów. Organ ten przeprowadził bowiem pełną procedurę postępowania egzekucyjnego w administracji. W dniu 12 lutego 2018 r.
w stosunku do spółki (...) zostało wystosowane upomnienie wzywające posiadacza odpadów, któremu zresztą cofnięto wcześniej zezwolenie, do ich usunięcia na własny koszt. W dniu zaś 6 kwietnia 2018 r. organ wystawił tytuł wykonawczy zobowiązujący spółkę do usunięcia odpadów i usunięcia skutków prowadzonej działalności. W dniu 12 czerwca 2018 r. wystosowano postanowienie o zastosowaniu wykonania zastępczego. Pomiędzy kolejnymi działaniami Starosty (...) nie upłynęło wiele czasu, nie można więc stwierdzić, by Starosta dopuścił się w tym zakresie jakiegokolwiek zaniechania.

Pozwany dokonał również odpowiednich czynności celem usunięcia odpadów z przedmiotowych działek. Zwrócił się bowiem o pomoc finansową do Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w konsekwencji czego udało się pozyskać środki na realizację zadania. Jednocześnie Gmina M. przekazała kwotę 100.000 zł na usunięcie odpadów. Strona pozwana przygotowała przetarg, skutkiem którego było zawarcie umowy na usunięcie odpadów przez firmę (...)-proeco, która zrealizowała powierzone jej zadanie
w dniach od 15 do 22 października 2018 r.

Przede wszystkim jednak, pomiędzy ewentualną opieszałością działania organu a skutkiem w postaci szkody na nieruchomościach powoda brak jest adekwatnego związku przyczynowego. W rozumieniu art. 361 § 1 k.c. związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy zależność między badanym zdarzeniem a szkodą odpowiada kryteriom „normalności następstw”. Chodzi więc o powiązania obiektywnie normalne, typowe, przeciętne, oczekiwane
w zwykłej kolejności rzeczy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2001 r., III CKN 578/00, LEX nr OSNC 2001/7-8/120). Tymczasem, biorąc pod uwagę ustalony w sprawie stan faktyczny, nie można stwierdzić, że powstałe na gruncie P. M. zanieczyszczenie gruntu powiązane bezpośrednio ze spaleniem odpadów należących do spółki dzierżawiącej grunt od jego użytkownika było normalnym i typowym następstwem braku wydania decyzji o wygaśnięciu prawa użytkowania nieruchomości oraz braku podjęcia działań w ramach wykonania zastępczego. Ustalenie takie prowadziłoby do absurdu, biorąc pod rozwagę prawidłowość podejmowanych przez Starostę czynności i wydania odpowiednich decyzji w terminie i po spełnieniu ustawowych przesłanek. Słusznie wskazała również strona pozwana, że szkoda powoda powstała w wyniku pożaru, a więc na skutek zdarzenia nagłego i o charakterze losowym, co nie ma żadnego związku z działaniem organu w ramach postępowania administracyjnego. Gdyby bowiem przyjąć, że Starosta jest odpowiedzialny za szkody występujące u P. M., to w takim razie uznać trzeba by również, że jednostki użytkujące grunt czy też dzierżawiące go i przechowujące na nim łatwopalne materiały nie są
w żaden sposób odpowiedzialne za takie działania, które mogą być niebezpieczne dla życia i zdrowia ludzi, zwierząt czy środowiska. Niewykluczonym też jest, że żądanie kierowane przez Fundację w stosunku do Skarbu Państwa może być podyktowane niemożnością wyegzekwowania jakichkolwiek kwot od bezpośrednio odpowiedzialnej za pożar spółki (...) (która nie odbiera korespondencji) oraz od Kółka Rolniczego we W.. Na marginesie wskazać należy, że Skarb Państwa nie był właścicielem zalegających na działkach nr (...) odpadów i nie odpowiadał za ich zabezpieczenie, albowiem w chwili zdarzenia za bezpieczeństwo na gruncie odpowiadało Kółko Rolnicze we W..

Reasumując, wskazać należy, że strona powodowa nie wykazała, aby pozwany był odpowiedzialny za szkodę poniesioną przez P. M.. Działania podejmowane przez Starostę (...) były zgodne
z obowiązującymi przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego, pozwany nie dopuścił się też żadnych innych zaniechań mogących skutkować powstaniem szkody.

Mając na uwadze wszystkie opisane okoliczności, Sąd na mocy art. 417 § 1 k.c. a contrario oddalił powództwo (punkt 1 wyroku).

Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powodowa Fundacja przegrała niniejszą sprawę w całości. Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy ww. przepisu, w oparciu również o treść § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2018 r., poz. 265 t.j.), zasądził od powodowej Fundacji na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2 wyroku).

Jednocześnie powodowa Fundacja jest podmiotem zwolnionym od kosztów sądowych. Dlatego kosztami sądowymi, od których była ona zwolniona, Sąd obciążył Skarb Państwa (punkt 3 wyroku).

SSO Hanna Daniel