Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Joanna Cyganek
Protokolant:	Protokolant sądowy Alicja Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2022 r. w Bydgoszczy na rozprawie

sprawy z powództwa A. R.

przeciwko G. Ż.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 236682,74 zł (dwieście trzydzieści sześć tysięcy sześćset osiemdziesiąt dwa złote siedemdziesiąt cztery grosze, w tym kwoty:

- 180000 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych od dnia 8 maja 2019r. do dnia zapłaty,

- 56682,74 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 8 maja 2019r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13759 zł (trzynaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy kwotę 9198,64 zł (dziewięć tysięcy sto dziewięćdziesiąt osiem złotych 64/100) tytułem zwrotu części nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  pozostałymi kosztami sądowymi, od których pozwany był zwolniony obciąża Skarb Państwa.

SSO Joanna Cyganek

Sygn. akt I C 435/20

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, przeciwko pozwanemu, G. Ż., powód A. R. , domagał się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 180.000 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 56.682,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 21 stycznia 2016 r. strony zawarły w formie pisemnej umowę pożyczki. Na mocy niniejszej umowy, powód pożyczył pozwanemu kwotę 180.000 zł. Zgodnie z treścią umowy, pozwany zobowiązał się do zwrotu pożyczki do dnia 21 stycznia 2017 r., jednak do dnia dzisiejszego nie uiścił należnej kwoty ani w całości, ani w części. Wyjaśniono, że roszczenie powoda stało się wymagalne w dniu 23 stycznia 2017 r., a odsetki za opóźnienie zostały określone w wysokości trzykrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Powód zaznaczył, że dochodzi również kwoty 56.682,74 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od w/w kwoty za okres od 24 stycznia 2017 r. do 24 kwietnia 2019 r. w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (k. 4-5 akt).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 10 września 2019 r., Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 7 akt).

Od powyższego orzeczenia, pozwany złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu oraz sprzeciw, w którym domagał się oddalenia powództwa w całości, jako bezzasadnego. W uzasadnieniu wyjaśniono, że pozwanemu nie jest znany jakikolwiek fakt transakcji lub zawarcia jakiejkolwiek umowy przez niego z powodem. Jednocześnie pozwany wskazał, że osoba powoda jest mu nieznana oraz że nie został mu doręczony odpis nakazu zapłaty wraz z pozwem na prawidłowy adres. Pozwany podkreślił, iż o wydaniu przeciwko niemu nakazu zapłaty dowiedział się z faktu zajęcia przez komornika sądowego jego kont bankowych. Wyjaśniono również, że egzekucje zostały wszczęte pod błędnym adresem pozwanego, jak i sam nakaz zapłaty został wysłany na nieaktualny adres pozwanego (k. 10-11 akt).

Postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 9 stycznia 2020 r. odrzucono wniosek pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty oraz przekazano sprawę do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy uznając, że termin do wniesienia sprzeciwu nie rozpoczął biegu (k. 18v akt).

W dalszym toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 21 stycznia 2016 r. pomiędzy A. R. (pożyczkodawca) a G. Ż. (pożyczkobiorca) została zawarta na piśmie umowa pożyczki w kwocie 180.000 zł. Umowa oprócz swej pisemnej formy, spełniała również inne wymogi kodeksowe przewidziane dla tej czynności prawnej. Określała m.in. termin zwrotu pożyczki - 21 stycznia 2017 r. oraz informację o naliczaniu odsetek umownych za opóźnienie w wysokości trzykrotności ustawowej stopy odsetek. Poprzez podpisanie umowy, pożyczkobiorca pokwitował równocześnie odbiór pożyczki.

dow ó d: umowa pożyczki – k. 69 akt.

Do dnia wytoczenia niniejszego powództwa pozwany nie uregulował należności wynikającej z łączącej strony umowy pożyczki. Ze względu na brak uregulowania należności umownej w w/w terminie, pełnomocnik powoda skierował do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty.

dow ó d: kopia ostatecznego wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k. 33-34 akt.

Pozwany szukał możliwości finansowania swojej działalności gospodarczej. Kwota pożyczki udzielonej przez powoda została przekazana pozwanemu. Przy podpisywaniu umowy był obecny M. S., który widział, jak obie strony podpisywały umowę. Aktualnie toczy się postępowanie karne w sprawie dotyczącej działalności kierowanej przez pozwanego ze względu na nieopłacenie jednej faktury.

dow ó d: zeznania świadka M. S. – k. 75-75v akt.

M. B. i powód byli współpracownikami w zarządzie jednej ze spółek, w której razem pracowali. Powód poprosił M. B. o udostępnienie pomieszczenia firmowego ze względu na zaplanowane podpisanie umowy pożyczki. Udostępniony przez M. B. pokój był widoczny dla pozostałych pracowników.

dow ó d: zeznania świadka M. B. – k. 76 akt.

Podpis pod umową pożyczki z dnia 21 stycznia 2016 r. (k. 69 akt) został nakreślony przez tę samą osobą, która złożyła podpisy na piśmie procesowym z 25 marca 2021 r. (k. 77 akt), na fakturach załączonych do tego pisma (k. 78-83 akt), na oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach (k. 92 akt) oraz na kilku innych dokumentach wypełnionych na nazwisko G. Ż., znajdujących się w aktach sprawy.

dow ó d: opinia biegłej w dziedzinie identyfikacji badań pisma i daktyloskopii – k. 108-121 akt; umowa pożyczki – k. 69 akt; pismo pozwanego wraz z załącznikami – k. 77-83 akt; oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku i dochodach – k. 90-92 akt.

Powyżej przedstawiony stan faktyczny, Sąd ustalił w oparciu o przedstawione przez strony dokumenty, a także na podstawie zeznań świadków.

Dowody z dokumentów zgromadzonych w sprawie należało uznać za wiarygodne źródło dowodowe, albowiem zostały sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla tego typu dokumentów. Były przejrzyste i jasne. Ich autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu.

Jako wiarygodne należało również uznać zeznania świadków: M. S. oraz M. B., na okoliczności związane z wykazaniem faktu udzielenia przez powoda na rzecz pozwanego w dniu 21 stycznia 2016 r. pożyczki w kwocie 180.000 zł, okoliczności zawarcia umowy oraz przekazania pozwanemu przez powoda w/w środków pieniężnych w gotówce. Świadek M. S. potwierdził, że był obecny przy podpisywaniu umowy przez strony. Wskazał także, że pozwany szukał możliwości finansowania swojej działalności oraz że kwota pożyczki została mu przekazana. Z kolei świadek M. B. przyznał, iż miała miejsce sytuacja, w której to świadek udostępnił powodowi pomieszczenie firmowe ze względu na zaplanowane podpisanie umowy pożyczki.

Należało uznać za wiarygodną, opinię biegłego z dziedziny identyfikacji badań pisma i daktyloskopii. Biegły poprawnie zanalizował stan faktyczny, prawidłowo zgromadził materiały potrzebne do wydania opinii i sporządził ją uwzględniając wszystkie aspekty sprawy. Opinia jawiła się jako logiczna i wyczerpująca, a także przydatna dla poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 kpc pominął dowód w postaci opinii uzupełniającej, zgodnie z pismem pozwanego z 8 listopada 2021 r. z uwagi na to, iż zmierzał on do przedłużenia postępowania, a ponadto z uwagi na fakt, że nie jest dopuszczalne przeprowadzenie dowodu „poszukiwawczego” – w celu ustalenia, czy, skoro podpis pozwanego pod umową okazał się autentyczny, być może doszło do niejednoczasowego sporządzenia dokumentu na podpisanej przez pozwanego kartce in blanco - a jedynie na okoliczności potwierdzenia lub wykluczenia konkretnych okoliczności faktycznych. Pozwany nie wskazał na jakie dokładnie okoliczności miałby zostać przeprowadzony ponowny dowód z opinii biegłego, a te, które podnosił w w/w piśmie, mógł był podnieść już w sprzeciwie.

Są d zwa żył, co następuje:

Powództwo jako zasadne podlegało uwzględnieniu w całości.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 180.000 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 56.682,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, wskazując, że uzasadnieniem dla jego żądania jest treść zawartej pomiędzy stronami umowy pożyczki z dnia 21 stycznia 2016 r. Pozwany utrzymywał natomiast, że nie jest mu znany jakikolwiek fakt transakcji lub zawarcia jakiejkolwiek umowy przez niego z powodem. Jednocześnie pozwany podtrzymywał, że osoba powoda jest mu nieznana, a także podważył podpis umieszczony w umowie pożyczki.

Rozstrzygnięcie co do zasadności roszczenia powoda sprowadzało się zatem do ustalenia, czy strony istotnie zawarły skuteczną, ważną umowę pożyczki. W myśl art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie z § 2 niniejszego przepisu, umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Z kolei do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie (art. 77 ² kc).

W ocenie Sądu, powód zdołał wykazać swoje roszczenie co do zasady i wysokości. Na okoliczność zaciągnięcia przez pozwanego zobowiązania z tytułu pożyczki złożono dokument prywatny w postaci umowy pożyczki z dnia 21 stycznia 2016 r. (k. 69 akt). Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Przepis art. 253 k.p.c. stanowi z kolei, że jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego, albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała od niej nie pochodzi, obowiązana jest te okoliczności udowodnić. Innymi słowy, z art. 253 k.p.c. wynika domniemanie, iż dokument prywatny jest prawdziwy, a zatem niesfałszowany. Domniemanie to jest wzruszalne i można podważać je przy pomocy wszelkich środków dowodowych. W ocenie Sądu pozwanemu w toku procesu nie udało się podważyć autentyczności pisemnej umowy pożyczki w oparciu o którą powód dochodzi zapłaty.

Pozwany początkowo podnosił, że nie jest mu znany jakikolwiek fakt transakcji lub zawarcia jakiejkolwiek umowy przez niego z powodem. Jednocześnie pozwany wskazał, że osoba powoda jest mu nieznana, kwestionując równocześnie autentyczność podpisu widniejącego pod postanowieniami umowy pożyczki. Jak stanowi art. 254 § 1 k.p.c. badania prawdziwości pisma dokonuje się z udziałem lub bez udziału biegłych, zwłaszcza przez porównanie pisma na zakwestionowanym dokumencie z pismem tej samej osoby na innych dokumentach niewątpliwie prawdziwych. Sąd w razie potrzeby może wezwać osobę, od której pismo pochodzi, na termin wyznaczony, w celu napisania podyktowanych jej wyrazów. Przez prawdziwość pisma rozumie się jego autentyczność czyli pochodzenie od osoby wskazanej w dokumencie jako osoba, która go sporządziła. Zasadniczo ocena autentyczności pisma wymaga wiadomości specjalnych, w razie badania pisma konieczne jest zasięgnięcie opinii biegłego (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1962 roku, sygn. akt I CR 301/61).

W tym też celu Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu grafologii. Biegły w swojej opinii wskazał, że podpis znajdujący się pod umową pożyczki z dnia 21 stycznia 2016 r. został nakreślony przez tę samą osobę, która złożyła podpisy na piśmie procesowym z 25 marca 2021 r., na fakturach załączonych do tego pisma, na oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach oraz na kilku innych dokumentach wypełnionych na nazwisko G. Ż., zawartych w aktach sprawy i załączonych przez pozwanego. Sąd miał na względzie, iż dokumenty znajdujące się w aktach, na których oparł się biegły sądowy, zostały złożone przez pozwanego. Jednocześnie Sąd miał na uwadze również zeznania świadka M. S., który potwierdził, że był obecny przy podpisywaniu umowy przez strony. Wskazał także, że pozwany szukał możliwości finansowania swojej działalności oraz że kwota pożyczki została mu przekazana. Z kolei świadek M. B. przyznał, iż miała miejsce sytuacja, w której to świadek udostępnił powodowi pomieszczenie firmowe ze względu na zaplanowane podpisanie umowy pożyczki. Tym samym nie można wskazać, by pozwany skutecznie zwalczył domniemanie prawdziwości umowy z dnia 21 stycznia 2016 r.

Uwzględniając powyższe, a w szczególności wnioski płynące z opinii biegłego, należało przyjąć, że podpis złożony na umowie pożyczki rzeczywiście należy do pozwanego. Zgodnie z art. 233 § 2 k.p.c. obowiązek przedstawienia dowodów ciąży na stronach. Natomiast według z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. W tej konkretnej sytuacji, to na powodzie spoczywał obowiązek udowodnienia zarówno zasadności, jak i wysokości roszczenia w stosunku do pozwanego. Obowiązek ten ma charakter procesowy, co oznacza, iż nie może być on od strony egzekwowany. Strona, która nie wykazuje inicjatywy dowodowej powinna się liczyć z mogącymi wystąpić ujemnymi sankcjami, nawet w postaci niekorzystnego dla tej strony wyniku procesu. Jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 roku sygn. akt I ACa 1320/11).

Jak już powyżej wskazano, na stronie powodowej spoczywał obowiązek wykazania, że pozwany rzeczywiście zawarł umowę pożyczki, natomiast pozwany obowiązany był wykazać, że zgodnie z podniesionym zarzutem, podpis widniejący na umowie nie pochodzi do niego.

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu powód wywiązał się z tak zakreślonego obowiązku albowiem w toku niniejszego postępowania przedstawiając oryginał umowy pożyczki z dnia 21 stycznia 2016 r., wykazał, że strony niniejszego postępowania zawarły umowę pożyczki na kwotę 180.000 zł oraz że nastąpiło przeniesienie własności przedmiotu pożyczki, bowiem powód przekazał pozwanemu środki pieniężne we wskazanej wysokości, co potwierdzają także zeznania świadka M. S.. Strona powodowa udowodniła swoje roszczenie także co do wysokości, wskazując na postanowienie umowne odnoszące się do odsetek umownych w wysokości trzykrotności ustawowej stopy odsetek.

W tej sytuacji, ciężar dowodu w sprawie został przesunięty na pozwanego. Jakkolwiek, pozwany w niniejszej sprawie zakwestionował autentyczność podpisu złożonego pod umową pożyczki, to jednak całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie potwierdził jego zarzutów, by analizowany podpis nie został przez niego nakreślony. Jak ustalono, umowa pożyczki zawarta w dniu 21 stycznia 2016 r., podpisana przez strony postępowania, zawiera essentialia negotii w/w normy prawnej, gdyż obejmuje swą treścią zobowiązanie powoda do przeniesienia własności kwoty 180.000 zł oraz zobowiązanie pozwanego do zwrotu tej kwoty do dnia 21 stycznia 2017 r. Została zachowana również forma dokumentowa umowy pożyczki. Wbrew treści zarzutów pozwanego, brak jest podstaw do przyjęcia braku autentyczności podpisu pożyczkobiorcy pod umową pożyczki.

Wszystkie te okoliczności doprowadziły Sąd do przekonania, że umowa pożyczki będąca podstawą niniejszego pozwu jest umową rzeczywistą i spełniającą wszelkie kodeksowe wymogi przewidziane dla tego rodzaju zobowiązania. Wobec powyższego, pozwany winien zwrócić powodowi kwotę pożyczonego kapitału, tj. 180.000 zł wraz z doliczoną kwotą skapitalizowanych odsetek tj. kwotę 56.682,74 zł. O odsetkach od tych kwot Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu tj. od dnia 8 maja 2019 r. do dnia zapłaty (punkt 1. wyroku).

Orzeczenie o kosztach oparte zostało na art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zatem pozwany, jako strona przegrywająca sprawę w całości, powinien zwrócić powodowi całość poniesionych przez niego kosztów, na które składają się: koszty zastępstwa procesowego - 10.800 zł oraz uiszczona przez powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym opłata od pozwu - 2.959 zł. Mając powyższe na względzie, Sąd w punkcie 2. wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13.759 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W punkcie 3. wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy kwotę 9.198,64 zł tytułem zwrotu części nieuiszczonych kosztów sądowych. Na koszty te złożyła się: opłata od pozwu - 8.876 zł (11.835 zł - 2.959 zł) oraz wynagrodzenie biegłego sądowego w wysokości, od której pozwany nie był zwolniony od ponoszenia kosztów - 322,64 zł (1.322,64 zł - 1.000 zł).

O nieuiszczonych kosztach sądowych, Sąd orzekł w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1125), zgodnie z którym, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w pierwszej instancji obciąża przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W przedmiotowej sprawie, przegrywający proces pozwany został zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych w części – w zakresie zaliczki na poczet opinii biegłego w wysokości 1.000 zł. Mając powyższe na uwadze, kosztami sądowymi, od których pozwany był zwolniony, Sąd obciążył Skarb Państwa (pkt 4. wyroku).

SSO Joanna Cyganek