Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Dutkiewicz

Protokolant : protokolant sądowy Beata Boińska

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2022 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa S. L. (1), S. L. (2), M. H. oraz A. H.

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

I  ustala nieistnienie stosunku prawnego kredytu wynikającego z umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., zawartej pomiędzy powodami S. L. (1), S. L. (2), M. H. i A. H. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G., poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.;

II  zasądza od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) kwotę 71 799,11 PLN (siedemdziesiąt jeden tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 11/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia 4 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty;

III zasądza od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. kwotę 71 799,11 PLN (siedemdziesiąt jeden tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 11/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia 4 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty;

IV zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 11 864 zł (jedenaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt cztery złote 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

SSO Agnieszka Dutkiewicz

Sygn. akt I C 513/20

UZASADNIENIE

Powodowie S. L. (1), S. L. (2), M. H. oraz A. H. po dokonaniu zmiany powództwa w sprawie przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. domagali się:

1.  zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) łącznie kwoty 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. łącznie kwoty 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

z tytułu zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej przez pozwanego kosztem powodów bez podstawy prawnej z uwagi na nieważność umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., za okres od dnia 20 grudnia 2007 do dnia wniesienia pozwu

2.  ustalenia nieistnienia stosunku prawnego w postaci umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., ze względu na nieważność umowy, co do okresu nieobjętego roszczeniem o zapłatę w pkt 1.

Powodowie sformułowali również roszczenia ewentualne, wnosząc o:

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) łącznie kwoty 27 188,94 PLN

oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. łącznie kwoty 27 188,94 PLN

tytułem zwrotu nienależnego świadczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty, jako różnicy pomiędzy kwotą pobraną przez pozwanego tytułem spłaty przedmiotowego kredytu a kwotą należną z pominięciem niedozwolonych klauzul umownych zawartych w § 1 ust. 1 części szczególnej umowy, § 1 ust. 2, § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 1 i 7 części ogólnej umowy oraz w § 4 ust. 7, § 8 ust. 5-7 Ogólnych warunków udzielania kredytu, za okres od 20 grudnia 2007 r. do dnia wniesienia pozwu;

4.  ustalenie, że w stosunku prawnym łączącym powodów z pozwanym powstałym na podstawie umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., powodów nie wiążą postanowienia umowne zawarte w § 1 ust. 2, § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 1 i 7 części ogólnej umowy oraz w § 4 ust. 7, § 8 ust. 5-7 Ogólnych warunków udzielania kredytu, ze względu na ich abuzywny charakter, co do okresu nieobjętego roszczeniem o zapłatę w pkt 3.

Powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z nich kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że z pozwanym łączy ich umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) na kwotę 77 240,35 CHF. Wyjaśniono, że umowa nie podlegała negocjacjom, z wyjątkiem marży bankowej, oraz że została zawarta według wzorca przedstawionego przez bank. Podkreślono, że pracownik banku poinformował powodów o tym, iż formularz umowy jest narzucony z centrali banku i nie podlega żadnej zmianie. Wskazano na to, że umowa nie posiada kryteriów, wedle których miałby być ustalony kurs CHF ani instrumentów, które mogłyby służyć kredytobiorcom do wpłynięcia na wysokość tego kursu.

W ocenie powodów przedmiotowa umowa jest nieważna z uwagi na istotne wady prawne. Zdaniem strony powodowej jedną z wad jest brak określenia wysokości świadczenia, do spełniania którego zobowiązany jest kredytodawca i kredytobiorcy. Zaznaczono, że umowa nie zawiera obiektywnego i weryfikowalnego sposobu ustalenia wysokości kwoty. Powodowie wskazali również na sprzeczność umowy z art. 69 ustawy prawo bankowe z uwagi na zastosowany sposób waloryzacji, które powoduje, że kredytobiorcy są zobowiązani do zwrócenia bankowi kwoty innej niż kwota przekazanego im wcześniej kredytu.

W ocenie strony powodowej postanowienia zawarte w § 1 ust. 2, § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 1 i 7 części ogólnej umowy oraz w § 4 ust. 7, § 8 ust. 5-7 Ogólnych warunków udzielania kredytu, stanowią postanowienia abuzywne. Powodowie wyrazili pogląd, zgodnie z którym przedmiotowa umowa powinna zostać uznana za bezwzględnie nieważną. Podkreślono, że powodowie nie mieli wpływu na treść przedmiotowej umowy. Strona powodowa wskazała również, że nie przedstawiono jej informacji wystarczających do podjęcia rozważnej decyzji. Zdaniem powodów pozwany kształtował ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrą wiarą oraz wprowadził znaczącą nierównowagę praw i obowiązków stron.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W pierwszej kolejności pozwany stwierdził, iż powodowie nie posiadają interesu prawnego w wytoczeniu niniejszego powództwa. Zdaniem strony pozwanej powodowie dokonali spłaty przy zastosowaniu określonego sposobu przeliczeń i nawet jeżeli był on niejasny według zaskarżonych postanowień umownych, to z chwilą spłaty został skonkretyzowany. Wskazano, że niedozwolony charakter porozumień został wyeliminowany, a tym samym został usunięty stan niepewności, który mógłby usprawiedliwiać interes prawny powodów.

Podano również, że wybierając kredyt w walucie CHF powodowie zdawali sobie sprawę z odmienności tego rodzaju produktu bankowego, a w każdym razie przy zachowaniu staranności winni mieć świadomość różnicy i z pewnością dysponowali odpowiednią wiedzą w kontakcie z tego typu produktami bankowymi. Zaznaczono, iż w świetle istniejącego materiału dowodowego należy stwierdzić, że bank umożliwił powodom podjęcie swobodnej decyzji, a w wyniku indywidualnych uzgodnień zawarli oni z pozwanym umowę kredytu.

Strona pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia wszystkich roszczeń powodów z uwagi na to, że wypłata kredytu i jego przeliczenie z CHF na PLN miały miejsce ponad 10 lat przed wytoczeniem powództwa. W ocenie pozwanego w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie dwuletni termin przedawnienia. Ponadto na wypadek niepodzielenia powyższej argumentacji wskazano, iż nie powinno budzić wątpliwości, że raty uiszczane przez powodów stanowią świadczenie okresowe, które przedawnia się w terminie trzech lat.

W dalszym toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Na rozprawie dnia 11 kwietnia 2022 r. powodowie zostali pouczeni o skutkach ewentualnego uwzględnienia ich żądania ustalenia nieważności umowy, w szczególności pouczeni zostali, iż będzie się to wiązać z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń uzyskanych przez strony w związku z wykonaniem umowy oraz, że może się to wiązać z ewentualnymi roszczeniami pozwanego o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie przez powoda z udostępnionego mu kapitału. Powodowie oświadczyli, że mają świadomość tych konsekwencji i podtrzymali w całości swoje żądania.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 grudnia 2007 r. powodowie zawarli z pozwanym umowę nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...). Spłata kredyt miała nastąpić do dnia 30 listopada 2036 r. Powodowie zawarli umowę jako konsumenci.

Zgodnie z § 1 ust. 1 (...) umowy, Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 77 240,35 CHF. Kwota kredytu miała zostać określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna waluty, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 1 ust. 2 (...)).

Zgodnie z § 2 ust. 1 (...), kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę LIBOR 3M powiększanej o marżę banku. Oprocentowanie kredytu w dniu podpisania umowy wynosiło 5,325%, a marża 2,55% w stosunku rocznym.

Strony ustaliły, że zabezpieczenie spłaty udzielonego kredytu stanowi hipoteka kaucyjna do wysokości kwoty 240 000 zł ustanowiona na rzecz banku na własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego

dowody: umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) część ogólna i część szczególna (k. 38-51 akt); Ogólne warunki udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) (k. 54-11 akt).

Powodowie nie mieli zdolności kredytowej do kredytu w złotych polskich. Pracownik banku zaproponował powodom zawarcie umowy kredytu we frankach szwajcarskich. Powodom nie przedstawiono historycznych kursów CHF. Strona powodowa nie miała żadnego wpływu na treść umowy.

Strona powodowa złożyła wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego przez pozwanego. Powodowie podpisali również oświadczanie, z którego wynikało, że zostali oni zapoznani z ryzykiem zmiany kursu walutowego oraz że są świadomi ponoszenia tego ryzyka.

dowody: wniosek kredytowy z oświadczeniami i załącznikami (k. 160-178 akt); zeznania powodów (k. 365v-367 akt).

Powodowie dokonywali regularnie spłat rat kapitałowo-odsetkowych zgodnie z harmonogramem spłat. W okresie od 2 stycznia 2008 r. do 30 grudnia 2019 r. powodowie spłacili tytułem kapitału i odsetek łącznie 136 753,05 zł.

dowody: zaświadczenie z pozwanego banku (k. 65-72 akt); umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) część ogólna i część szczególna (k. 38-51 akt).

Powodowie 11 marca 2020 r. wezwali pozwanego do zwrotu wpłaconych przez nich kwot. Pozwany nie uznał roszczeń powodów.

dowody : reklamacja powodów (k. 73-79akt); odpowiedź pozwanego (k. 81-83 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dokumentów złożonych przez strony w toku postępowania, jak również na podstawie przesłuchania powodów.

Sąd uznał za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy w/w dokumenty, albowiem zostały one sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów. Ponadto ich autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Nie wszystkie jednak dokumenty stanowiły wartościowe źródło wiedzy, w oparciu o które możliwe było ustalenie spornych faktów, do takich dokumentów należały pisma zgromadzone na k. 214-281 akt. Przedmiotowe dokumenty nie wniosły niczego istotnego do sprawy oraz nie były przydatne dla stwierdzenia okoliczności faktycznych istotnych dla jej rozstrzygnięcia. Zaoferowane przez pozwanego dowody wskazują na istnienie różnych ocen prawnych kredytu, jak i na szerokie tło ekonomiczne kredytów indeksowanych.

Za przydatne dla rozstrzygnięcia uznał Sąd natomiast zeznania powodów, albowiem w znacznej części korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy. Powodowie przedstawili okoliczności, w których zaproponowano im zawarcie umowy kredytu, jak również brak możliwości negocjacji poszczególnych postanowień umowy, opisali również czynności poprzedzające zawarcie umowy, nie kwestionowali również faktu złożenia podpisów na dokumentach przygotowanych w związku z procedurą zawierania umowy kredytowej. W ocenie Sądu zeznania powodów zasługują na wiarę albowiem są logiczne i spójne oraz w przeważającej części znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach z dokumentów.

Jako nieprzydatne Sąd uznał dowody z zeznań świadka S. F. oraz świadka J. P.. Zarówno świadek S. F., jak i świadek J. P. nie pamiętali, czy brali bezpośrednio udziału w zawieraniu przedmiotowej umowy kredytu.

Sąd na podstawie art. 235 ² par. 1 pkt 2 k.p.c. postanowił pominąć dowód z opinii biegłego z dziedziny rachunkowości i finansów, jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) łącznie kwoty 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. łącznie kwoty 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

z tytułu zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej przez pozwanego kosztem powodów bez podstawy prawnej z uwagi na nieważność umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., za okres od dnia 20 grudnia 2007 do dnia wniesienia pozwu. Ponadto powodowie wnieśli o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego w postaci umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., ze względu na nieważność umowy, co do okresu nieobjętego roszczeniem o zapłatę w pkt 1.

Powodowie sformułowali również roszczenia ewentualne, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) łącznie kwoty 27 188,94 PLN oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. łącznie kwoty 27 188,94 PLN tytułem zwrotu nienależnego świadczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty, jako różnicy pomiędzy kwotą pobraną przez pozwanego tytułem spłaty przedmiotowego kredytu a kwotą należną z pominięciem niedozwolonych klauzul umownych zawartych w § 1 ust. 1 części szczególnej umowy, § 1 ust. 2, § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 1 i 7 części ogólnej umowy oraz w § 4 ust. 7, § 8 ust. 5-7 Ogólnych warunków udzielania kredytu, za okres od 20 grudnia 2007 r. do dnia wniesienia pozwu. W zakresie żądania ewentualnego powodowie wnieśli o ustalenie, że w stosunku prawnym łączącym powodów z pozwanym powstałym na podstawie umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., powodów nie wiążą postanowienia umowne zawarte w § 1 ust. 2, § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 1 i 7 części ogólnej umowy oraz w § 4 ust. 7, § 8 ust. 5-7 Ogólnych warunków udzielania kredytu, ze względu na ich abuzywny charakter, co do okresu nieobjętego roszczeniem o zapłatę w pkt 3.

Strona powodowa wniosła również o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z nich kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W sprawie bezsporne było, że strony zawarły umowę kredytu na kwotę 77 240,35 CHF. Kwota kredytu miała zostać określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna waluty, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.

Sąd ustalił również, że przedmiotowa umowa zawarta została
z wykorzystaniem przedłożonego przez bank wzorca umowy. Powyższe uzasadnia przekonanie, że powodowie nie mieli żadnego wpływu na treść umowy, szczególnie w zakresie jej postanowień, które uznali za abuzywne. Bank wykazał natomiast, że w trakcie procedury udzielania kredytu informował powodów jedynie o ryzyku wynikającym ze zmiany kursu waluty obcej w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz mogącym z tego wyniknąć wzroście jego zadłużenia względem banku z tytułu zaciągniętego kredytu. Nie informował ich natomiast w sposób rzetelny i pełny o nieograniczonym zakresie ryzyka kursowego. Z powyższego wynika, że praktycznie swoboda powodów sprowadzała się do możliwości zawarcia lub nie zawarcia przedmiotowej umowy.

W pierwszej kolejności Sąd rozpoznał żądanie powodów sprowadzające się do ustalenia nieistnienia stosunku prawnego kredytu wynikającego z umowy o kredyt mieszkaniowy z uwagi na zawarcie w jej treści postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., co miało dawać pozwanemu możliwość narzucenia sposobu ustalania wysokości kwoty podlegającej zwrotowi, a w konsekwencji i wysokości odsetek, a więc głównych świadczeń kredytobiorcy. Powołane przez powodów klauzule, tj. § 1 ust. 1 części szczególnej umowy, § 1 ust. 2, § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 1 i 7 części ogólnej umowy oraz w § 4 ust. 7, § 8 ust. 5-7 Ogólnych warunków udzielania kredytu, w rzeczywistości mogą zostać uznane za niedozwolone. Zgodnie z treścią art. 353 ¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Jednocześnie zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.).

Zaznaczyć należy, że pozwany prowadzi działalność gospodarczą w zakresie czynności bankowych. Powodowie natomiast zawarli przedmiotową umowę jako osoby fizyczne na cele konsumpcyjne. W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że powodowie w niniejszej sprawie posiadają status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Powodowie wykazali w toku postępowania, że wskazane klauzule nie zostały przez nich uzgodnione z bankiem, a ich rola w procesie zawierania umowy sprowadzała się w zasadzie do podjęcia decyzji o zawarciu lub niezawarciu umowy przygotowanej uprzednio przez bank. Jednocześnie wszystkie te klauzule mogą uchodzić za niedozwolone, albowiem przyznają wyłącznie bankowi prawo do dowolnego przerzucania odpowiedzialności za ryzyko związane z wzrostem kursu waluty na powodów. Przede wszystkim konstrukcja indeksacji znajdująca się w umowie powoduje możliwość narzucenia przez bank wysokości kwoty podlegającej zwrotowi, a w konsekwencji i wysokości odsetek, a więc głównych świadczeń strony powodowej. Ustalenie ich wysokości wiązało się bowiem z koniecznością odwołania się do kursu walut ustanawianych w wewnętrznej, dowolnej i nieznanej powodom tabeli kursów banku. Takie klauzule już od dawna wskazywane są jako abuzywne z uwagi na nieokreślony i nieobiektywny miernik, podług którego następuje ostatecznie określenie wysokości zobowiązania kredytobiorcy, które jest niemożliwe do przewidzenia i obliczenia w chwili zawarcia umowy (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2018 r., I CSK 628/17).

Jednocześnie zaznaczyć należy, że nie ma znaczenia dla dokonywanej oceny to, w jaki sposób bank rzeczywiście ustalał kurs w trakcie wykonywania umowy i jaka była relacja kursu banku do kursu rynkowego. Są to okoliczności obojętne na gruncie art. 385 ² k.c., jak również oceny możliwego naruszenia interesów konsumenta. Istotne jest jedynie, że postanowienia umowy dawały przedsiębiorcy nieograniczoną swobodę w wyznaczaniu kursu waluty, a w konsekwencji – wysokości zobowiązań konsumenta.

Dalej wskazać należy, że kwota podlegająca zwrotowi na rzecz banku nie została dostatecznie i ściśle w umowie określona, nie odpowiada ona nominalnie kwocie wykorzystanego kredytu i nie są określone w sposób obiektywny zasady jej ustalenia. Ponadto wskazać należy, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Oznacza to, że kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu określonej kwoty środków pieniężnych, którą winna wyznaczać kwota kapitału mu udostępnionego i wykorzystanego przez kredytobiorcę. Bank nie może więc żądać zwrotu większej kwoty aniżeli ściśle określonej i oddanej do dyspozycji klienta. Wszelkie zapisy umowne dopuszczające dowolną waloryzację są sprzeczne z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 358 ¹ § 2 i 5 k.c. i rażąco naruszają interesy konsumenta.

Podkreślić należy, że abuzywność zapisów, powinno się badać na moment zawierania umowy przez konsumenta z przedsiębiorcą. W takiej sytuacji nie ma więc znaczenia, jakie zmiany w ustawodawstwie wprowadzano po zawarciu przedmiotowej umowy, jak również w jaki sposób przedsiębiorca wykonywał umowę, w tym jakie zmiany w treści stosunku prawnego między stronami były wprowadzane po zawarciu umowy.

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy Prawo bankowe, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności - w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Nieprecyzyjne i dowolne odwołanie się do bliżej nieznanej tabeli kursów sporządzanej na wewnętrzne potrzeby przez bank narusza wskazany przepis. Szczególnie istotne jest to, że strona powodowa nie wiedziała i nie mogła wiedzieć według jakiego kursu ostatecznie zostanie przeliczona jej rata, z każdym kolejnym miesiącem powód nie wiedział więc w praktyce ile wynosi rata, którą zobowiązany jest uiścić. Naruszenie więc przez bank art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe jest oczywiste. Ze względu na wyeliminowanie abuzywnych klauzul waloryzacyjnych z umowy, sprzeczność umowy z przepisem art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy Prawo bankowe tylko się pogłębia albowiem brak jest wówczas jakiegokolwiek obiektywnego miernika według którego można przeliczyć kurs walut. Powoduje to w efekcie nieważność całej umowy kredytowej – zgodnie z treścią art. 58 k.c.

Dodać ponadto trzeba, że umowę należy ocenić jako sprzeczną z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami także i z tej przyczyny, że nawet, gdyby za rzeczywistą przyczynę wytoczenia powództwa uznać nie tyle skutki tzw. spreadu, co sam fakt znacznego wzrostu kursu franka szwajcarskiego, w dniu zawarcia umowy powodowie obejmowali swoją świadomością możliwość kilkuprocentowej zwyżki i jej skutki. Taka świadomość ryzyka nie obejmuje, w ocenie Sądu, świadomego ryzyka uwolnienia kursu waluty przez kraj emisji i w efekcie zwyżki kursu o 100%. To na pracownikach banku, jako profesjonalistach, spoczywa obowiązek wyczerpującego wyjaśnienia konsumentowi skutków takich zdarzeń, istoty gwarantowania waluty przez kraj emisji i możliwych skutków jej uwolnienia, w celu uzyskania pełnego obrazu ryzyka i możliwości jego rozważenia. Ponadto, o sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego, w powiązaniu z powyższymi rozważaniami, świadczy także fakt, że w przypadku tak znacznego, niemożliwego do przewidzenia wzrostu kursu waluty, cały ciężar tego zdarzenia został przerzucony na kredytobiorcę. Bank natomiast, który udzielił powodom kredytu następnie pozyskiwał do swojej dyspozycji z tytułu rat środki znacznie wyższe, niż zaangażował, w związku z niemal podwojonym kursem franka szwajcarskiego – tak dalece niewspółmierne do środków wydatkowanych i rozsądnych zysków, że skutek ten czyni ważność umowy niemożliwą do obrony.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd doszedł do przekonania, że żądanie strony powodowej dotyczące ustalenia nieważności przedmiotowej umowy kredytowej jest zasadne. Uznając, że przywołane przez stronę powodową klauzule w rzeczywistości są abuzywne, bezskuteczne i nie wiążą powoda, umowa jako sprzeczna z przepisami prawa jest nieważna na podstawie art. 58 k.c., a bez wyeliminowanych postanowień jej wykonanie nie jest możliwe. Powodowie mają przy tym interes prawny określony w treści art. 189 k.p.c. w ustaleniu tej nieważności albowiem takie ustalenie rozstrzyga ostatecznie o ich prawach i obowiązkach, które wynikają z istniejącego stosunku zobowiązaniowego. Ustalenie nieważności przedmiotowej umowy ma ten skutek, że strony nie są nią związane i od początku nie były. Są więc obowiązane zwrócić sobie wzajemnie to, co już świadczyły na rzecz drugiej strony umowy wzajemnej.

Przechodząc do żądania powodów zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) łącznie kwoty 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. łącznie kwoty 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, Sąd uznał, że właściwym sposobem na rozstrzygnięcie o roszczeniu osób pokrzywdzonych kredytem walutowym jest tzw. teoria dwóch kondykcji. Sąd podziela w tym zakresie pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy, iż stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/21, OSNC 2021/6/40).

Jednocześnie z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. podjętej w składzie 7-osobowym wynika, że roszczenia kredytobiorców i banków nie uległy przedawnieniu. Dla roszczeń kredytobiorców termin ten rozpoczyna się w momencie, w którym dowiedział się on albo wykazując się oczekiwanym od niego rozsądkiem, powinien dowiedzieć się o tym, że umowa zawiera niedozwolone postanowienia umowne (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21).

W związku z tym, spłacone przez powodów środki pieniężne w okresie od 20 grudnia 2007 r. do 8 czerwca 2020 r. wyniosły 141 941,30 zł. Wynika to przede wszystkim z przedłożonego zaświadczenia z banku o wysokości spłaconego kapitału oraz odsetek oraz załączonych przez powodów potwierdzeń wykonania przelewów.

Mając na uwadze wszystkie przytoczone okoliczności, Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c. ustalił nieistnienie stosunku prawnego kredytu wynikającego z umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 20 grudnia 2007 r., pomiędzy powodami S. L. (1), S. L. (2), M. H. i A. H. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. (obecnie pozwany (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (pkt I wyroku).

Sąd na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powodów S. i S. L. (2) kwotę 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia 8 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty

oraz zasądził od pozwanego na rzecz powodów A. i M. H. kwotę 71 799,11 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 68 375,63 PLN od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 423,48 PLN od dnia 8 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd zatem orzekł zgodnie z żądaniem pozwu w tym zakresie na podstawie art. 481 k.c. (pkt II wyroku).

O kosztach procesu orzeczono w punkcie III wyroku z uwzględnieniem wyniku sprawy, którą pozwany przegrał w całości. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty procesu, które ponieśli powodowie składa się opłata od pozwu – 1 000 zł, koszty zastępstwa procesowego – 10 800 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 68 zł. Z tego tytułu zasądzono od pozwanego na rzecz powodów kwotę 11 868 zł. Wysokość przyznanych powodowi kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. Nr 1804 ze zm.).

SSO Agnieszka Dutkiewicz

Z:

1.  odnot.

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem dor. pełn. powodów;

3.  kal. 14 dni