Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Wojciech Rybarczyk

Protokolant: stażysta Marta Joachimiak

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2022 roku w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa E. J.

przeciwko Bank (...) Spółka Akcyjna w G.

o zapłatę

1.  ustala nieważność umowy kredytu nr (...) sporządzonej w dniu 6 lutego 2007 r.;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 14.229,62 zł (czternaście tysięcy dwieście dwadzieścia dziewięć złotych 62/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

-od kwoty 6094,81 zł od 1 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 2876,89 zł od 16 listopada 2021 r. do dnia zapłaty

3.  w pozostałej części powództwo oddala;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 6.417,00 zł (sześć tysięcy czterysta siedemnaście złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Wojciech Rybarczyk

Sygn. akt I C 524/20

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 10 czerwca 2020 r. przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G. powódka E. J. wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) sporządzonej w dniu 6 lutego 2007 r. Ewentualnie powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 45.581,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu do dnia zapłaty wskutek uznania, że klauzule umowne zawarte w § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 oraz § 17 ust. 1-5 umowy mają charakter niedozwolony i nie wiążą powódki, co skutkuje dalszym obowiązywaniem pozostałej treści umowy oraz zobowiązanie pozwanego do przedłożenia powódce rozliczenia wszelkich dotychczasowych spłat rat uwzględniającego pominięcie klauzul przeliczeniowych z wykorzystaniem (...) oraz przedłożenia powódce nowego harmonogramu dalszych spłat rat z pominięciem tych klauzul – w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku. Nadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podano, że w lutym 2007 r. powódka zawarła z poprzednikiem prawnym pozwanego umowę kredytu hipotecznego. Zdaniem strony powodowej nie otrzymała ona rzetelnej informacji, aby móc w pełni świadomie o ryzyku walutowym podjąć decyzję. Nadto podkreślono, że umowa została zawarta w oparciu o wzorzec banku i powódka nie miała żadnego wpływu na jej postanowienia. Wyjaśniono, że na podstawie przedmiotowej umowy pozwany bank oddał do dyspozycji powódki kwotę 193.125 zł, która została indeksowana przez bank jednostronnie do (...) według kursu kupna (...) według tabeli kursów banku. Podano przy tym, że kapitał wypłacono w złotówkach, jak i raty także są spłacane w złotówkach. Powódka zaznaczyła, że w wykonaniu przedmiotowej umowy do dnia wniesienia pozwu wpłaciła na rzecz banku łączną kwotę 189.233,18 zł.

Wyjaśniono, że kredyt wynikający z przedmiotowej umowy jest kredytem wyrażonym w walucie polskiej, natomiast zadłużenie jest wyrażone w walucie obcej tj. w (...) poprzez mechanizm indeksacji opisany w umowie. Podano, że mechanizm indeksacji dotyczący przeliczenia kapitału, jak i przeliczania rat został opisany w § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 oraz § 17 ust. 1-5 umowy. Powódka podniosła zarzut nieważności umowy z mocy art. 58 k.c. z powodu sprzeczności z ówczesnym art. 69 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe z uwagi na brak określenia w umowie kwoty kredytu. Nadto zaznaczono, że powódka nie spłaca nominalnej kwoty wypłaconego kredytu. Wskazano, że z racji ułożenia przez bank stosunku prawnego między stronami w taki sposób, iż to pozwany jednostronnie i dowolnie może określać kursy waluty (...), według których przeliczane jest zadłużenie powódki, to godzi to w art. 69 ust. 1 w zw. z ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe. Podkreślono, że nie można zgodnie z tym przepisem ustalić kwoty kredytu poprzez stosowanie nieweryfikowalnych i dowolnie ustalanych przez bank kursów waluty (...). Podano, że umowa w żadnej mierze nie określa obiektywnego sposobu ustalania kursu (...).

W dalszej części uzasadnienia powódka wskazała, że umowa podlega także ocenie przez pryzmat art. 353 ¹ k.c. celem zbadania, czy nie jest ona sprzeczna z naturą stosunku, którego dotyczy ewentualnie czy nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Podkreślono, że treść przedmiotowej umowy i regulaminu w mechanizmie indeksacji kapitału oraz rat kredytu przewiduje, że to pozwany bank, jako kredytodawca, jednostronnie i dowolnie, bez kontroli powódki, będzie ustalał według jakiego kursu (...) (według własnej tabeli kursu) zostanie obliczony kapitał do zwrotu oraz raty kredytu, a postanowienia te nie były negocjowane z powódką i nie wiedziała ona, w jaki sposób bank ustala kurs (...). Powódka podkreśliła, że przedmiotowa umowa kredytowa, przewidująca mechanizm indeksacji, jest sprzeczna z naturą stosunku i w konsekwencji na mocy art. 58 § 1 - 3 k.c. jest nieważna w całości. Wyjaśniono, że sprzeczność z naturą stosunku wynika z tego, że w umowie z konsumentem nie określono w sposób ścisły kwoty podlegającej przez powódkę zwrotowi, ani nie określono obiektywnych kryteriów ustalenia tej kwoty.

Zdaniem strony powodowej przedmiotowa umowa jest także niezgodna z zasadami współżycia społecznego z uwagi na nielojalne postępowanie pozwanego banku wobec powódki, które polegało na nieprzekazaniu wyczerpującej i rzetelnej informacji o ryzyku związanym z kredytem frankowym. Nadto powódka podniosła, że nieważność umowy wynika również z wystąpienia w jej treści klauzul abuzywnych. Strona powodowa wskazała, że mechanizm indeksacji przewidziany w umowie ma charakter abuzywny, klauzule umowne zawarte w § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 oraz § 17 ust. 1-5 są niedozwolone w myśl art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c. i nie wiążą powódki. Zdaniem strony powodowej skutkiem ustalenia abuzywności w/w postanowień umownych jest także nieważność całej umowy, bowiem nie jest możliwe jej dalsze wykonywanie. Podano, że klauzule indeksacyjne zawarte w umowie dotyczą głównego świadczenia stron, bowiem wpływają na określenie jaki kapitał i raty podlegającej zapłacie. Podkreślono przy tym, że bez mechanizmu indeksacji nie jest możliwe określenie zobowiązania powódki. Zaznaczono także, że w/w postanowienia podlegają ocenie pod kątem art. 385 ¹ k.c., gdyż nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W ocenie strony powodowej pozwany bank w sposób nienegocjowalny zastrzegł dla siebie możliwość dowolnego ustalania wysokości zobowiązania konsumenta poprzez jednostronne ustalanie kursu (...), nie dając mu przy tym żadnych realnych mechanizmów ograniczających ryzyko finansowe powódki związane z kredytem. Powódka zaznaczyła, że wobec powyższego dalsze obowiązywanie umowy nie jest prawnie możliwe, a sąd nie jest uprawniony do wprowadzania klauzul mających niejako uzupełnić stosunek prawny między stronami, co prowadzi do uznania jej za nieważną. Odnosząc się do roszczenia ewentualnego o zapłatę powódka wskazała natomiast, że roszczenie to obejmuje tzw. nadpłaty stanowiące różnicę między tym, co powódka wpłaciła ratalnie na rzecz banku, a co by wpłaciła ratalnie, gdyby umowa obowiązywała bez niedozwolonych klauzul, z oprocentowaniem wskazanym w umowie (k. 3-16).

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) S.A. z siedzibą w G. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował roszczenie powódki co do zasady, jak i co do wysokości. Zdaniem pozwanego powódka nie posiada interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności umowy kredytu. Pozwany zaznaczył, że umowa kredytu jest ważna, w szczególności w zakresie postanowień odnoszących się do indeksacji kredytu. Pozwany zaprzeczył, by umowa zawierała niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Zakwestionował również, by powódka nie została należycie poinformowana o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu indeksowanego do waluty obcej. Zdaniem strony pozwanej umowa polegała indywidualnym negocjacjom, a bank ustalał kurs (...) w oparciu o weryfikowalne kryteria.

Pozwany zaprzeczył, by postanowienia umowy kredytu były sprzeczne z przepisami prawa, zasadami współżycia społecznego albo w jakikolwiek sposób naruszały zasadę swobody umów. Podkreślono, że powódka otrzymała pełną informację o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu indeksowanego kursem (...). Zdaniem pozwanego brak jest podstaw do upadku umowy z uwagi na rzekomą abuzywność postanowień umownych, a w przypadku ustalenia nieważności umowy kredytu po stronie kredytobiorcy dojdzie do ewidentnego nasilenia się stopnia niepewności jego sytuacji prawnej i ekonomicznej. Zdaniem pozwanego zawarte w umowie klauzule zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Nadto postanowienia umowy dotyczące indeksacji kredytu kursem waluty (...) były, jego zdaniem, przedmiotem indywidualnych ustaleń stron. Pozwany wskazał, że brak jest podstaw do uznania, iż kwestionowane postanowienia kształtują prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jej interesy. Pozwany wskazał również, że w razie uznania, iż postanowienia kursowe są abuzywne, sąd winien w pierwszej kolejności dokonać oceny, czy umowa – po usunięciu postanowień uznanych za abuzywne – może być wykonywana. Zdaniem pozwanego taka możliwość istnieje poprzez zastosowanie średniego kursu NBP do przeliczeń świadczeń stron. Podano, że usunięcie postanowienia dotyczącego marży banku nie doprowadzi do zmiany pozostałej treści umowy. Nadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń powódki (k. 67-141).

Pismem z dnia 29 kwietnia 2021 r. powódka zmieniła żądanie główne w ten sposób, że wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) sporządzonej w dniu 6 lutego 2007 r. oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 11.352,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia niniejszego pisma do dnia zapłaty, wskazując, że kwota ta stanowi nadpłatę ponad otrzymany od pozwanego kapitał (k. 522-523).

Pismem z dnia 25 października 2021 r. powódka zmieniła żądanie główne w ten sposób, że wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) sporządzonej w dniu 6 lutego 2007 r. oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 14.229,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 11.352,73 zł od dnia następnego po dniu doręczenia pisma z dnia 29 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 2.876,98 zł od od dnia następnego po dniu doręczenia niniejszego pisma do dnia zapłaty, wskazując, że kwota ta stanowi nadpłatę ponad otrzymany od pozwanego kapitał (k. 634).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa również w zmienionym zakresie.

Zarządzeniem z dnia 2 września 2021 r. Sąd skierował do powódki pismo z pouczeniem o skutkach ewentualnego uwzględnienia jej żądania ustalenia nieważności umowy, w szczególności została pouczona, iż będzie się to wiązać z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń uzyskanych przez strony w związku z wykonaniem umowy oraz, że może się to wiązać z ewentualnymi roszczeniami pozwanego banku o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie przez powódkę z udostępnionego jej kapitału (k. 623). Po pouczeniu powódka oświadczyła na piśmie, że ma świadomość tych konsekwencji i podtrzymała w całości swoje żądania (k. 630).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały stanowiska dotychczas zajęte w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 6 lutego 2007 r. powódka E. J. zawarła z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bankiem S.A. z siedzibą w G. umowę kredytu nr (...). Powódka zawarła umowę jako konsument. Kredyt był przeznaczony na pokrycie części ceny budowy samodzielnego lokalu mieszkalnego. Na podstawie umowy pozwany bank udzielił powódce kredytu w kwocie 193.125 zł indeksowanego do (...). W dniu wypłaty saldo było wyrażane w walucie do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty, do której indeksowany jest kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego, następnie saldo walutowe przeliczane było dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego (§ 1 ust. 1).

Zgodnie z § 1 ust. 5 umowy kredyt wraz z odsetkami miał podlegać spłacie w 324 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych. Spłata kredytu miała następować zgodnie z § 10 ust. 6 umowy kredytu, a zatem rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorcę miało następować według kursu sprzedaży waluty do której jest indeksowany kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego, obowiązującego w dniu wpływu środków do banku.

Oprocentowanie kredytu w dniu zawarcia umowy wynosiło 5,450% w skali roku i stanowić miało sumę marży banku niezmiennej w okresie trwania umowy w wysokości 1,550% oraz aktualnie obowiązującego indeksu L3 (§ 2 ust. 1 umowy kredytu).

Zgodnie z § 7 ust. 2 każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich miała zostać przeliczona na walutę do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty kredytu podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego, obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez bank.

Zgodnie z § 12 umowy kredytu zabezpieczeniem kredytu była hipoteka kaucyjna w złotych polskich do kwoty stanowiącej 170 % kwoty kredytu określonej w § 1 ust. 1 umowy.

Do rozliczenia transakcji wypłat i spłat kredytów stosowane były odpowiednio kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego walut zawartych w ofercie banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji. (§ 17).

dowód: umowa kredytu nr (...) wraz z załącznikami k. 23-40, 179-190, wydruk KW k. 45-49, wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego k. 173-176, zawiadomienie k. 178, pisma pozwanego k. 191, 193-194, pismo powódki k. 192,

Wypłata kwoty kredytu nastąpiła w transzach, w walucie polskiej.

dowód: wnioski o wypłatę i potwierdzenia wypłaty k. 253-260, zeznania powódki k. 517-517v (00:50:09-01:19:36),

Umowa zawarta została przez strony z wykorzystaniem przedłożonego przez bank wzorca umownego, bez możliwości negocjacji jej treści. Swoboda wyboru powódki ograniczała się jedynie do możliwości jej zawarcia bądź odmowy zawarcia na warunkach przedstawionych jednostronnie przez pozwany bank. Ofertę kredytu w (...) przedstawiono powódce jako korzystną z uwagi na niskie raty kredytu. Powódka miała świadomość, że kurs (...) wpływa na wysokość raty , mogą wystąpić wahania kursu (...), ale nie liczyła się z gwałtownym wzrostem kursu (...) o 100%. Powódce nie zaproponowano wzięcia do domu wzoru umowy. Nie przedstawiono jej zestawienia wahania kursu (...) na przestrzeni lat i nie poinformowano, jak będzie przeliczany kurs kupna i sprzedaży (...). Powódka nie ma doświadczenia w zakresie instrumentów finansowych związanych z walutą obcą, nie była świadoma, że obciąża ją nieograniczone ryzyko kursowe.

Przed zawarciem umowy pozwany przedłożył powódce oświadczenie o ryzyku kursowym. Powódka oświadczyła, że przedstawiono jej ofertę kredytu hipotecznego w złotych polskich oraz, że wybrała kredyt w walucie obcej, będąc uprzednio poinformowana o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej. Ponadto powódka oświadczyła, że została poinformowana przez bank o ryzyku stopy procentowej w przypadku kredytów o zmiennej stopie procentowej. Podpisanie w/w oświadczenia było warunkiem zawarcia umowy.

Pracownicy pozwanego przedstawiali klientom oferty kredytu w PLN, (...), USD. Mówili, że w przypadku kredytu indeksowanego do (...) wysokość raty może być różna, a zmiana kursu (...) ma wpływ na saldo kredytu. Przedstawiali klientom również historyczne zestawienia wahania kursu (...) na przestrzeni lat. W trakcie zawierania umowy była ona omawiana z klientem.

dowód: oświadczenie powódki z dnia 11 stycznia 2007 r. k. 177, Informacja dla klientów G. M. Banku ubiegających się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej k. 195, Zarządzenie Prezesa Zarządu (...) Bank S.A. z dnia 23 czerwca 2006 r. k. 197-201, zeznania świadka A. W. k. 516-516v (00:03:25-00:44:01), zeznania powódki k. 517-517v (00:50:09-01:19:36),

W wykonaniu przedmiotowej umowy w okresie od lutego 2007 r. do października 2021 r. powódka wpłaciła na rzecz pozwanego łączną kwotę 207.354,62 zł. Powódka dokonuje spłaty kredytu w złotówkach.

dowód: zestawienie transakcji k. 41-43, 261-264, historia rachunku kredytowego powódki k. 265-341, 575-616, 670-713, potwierdzenia przelewów k. 524-534, 635-640, zeznania powódki k. 517-517v (00:50:09-01:19:36),

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów oraz na podstawie zeznań powódki i świadka. Sąd uznał za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy w/w dokumenty, albowiem zostały one sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów. Ponadto ich autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Za przydatne dla rozstrzygnięcia uznał Sąd zeznania powódki, ponieważ korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy. Powódka przedstawiła okoliczności, w których zaproponowano jej zawarcie umowy kredytu indeksowanego do (...), jak również brak możliwości negocjacji poszczególnych postanowień umownych. Opisała również czynności poprzedzające zawarcie umowy, nie kwestionowała również faktu złożenia podpisów na dokumentach przygotowanych w związku z procedurą zawierania umowy kredytowej.

Sąd co do zasady dał również wiarę zeznaniom świadka A. W. na okoliczności związane z ustaleniem procedury udzielania kredytu klientom pozwanego. Powołany świadek przyznał natomiast wprost, że nie pamiętał okoliczności związanych z zawarciem przedmiotowej umowy kredytu.

Materiał dowodowy w postaci wyliczenia wysokości roszczenia powódki z pominięciem klauzul abuzywnych nie wniósł niczego istotnego do sprawy. Sąd na etapie rozstrzygania o tym dowodzie doszedł do przekonania, że żądanie ewentualne jest bezzasadne, a rozważeniu podlegało jedynie żądanie główne o zapłatę. Dowód ten był więc zbędny dla rozpoznania przedmiotowej sprawy.

Sąd pominął dowody z dokumentów w postaci: zestawienia średnich kursów sprzedaży (...) oraz kursów stosowanych w innych bankach., ABC Klienta G. M. Banku, wydruków z kalkulatora kredytowego, uchwały Zarządu Banku z dnia 26 marca 2003 r., Decyzji Komitetu (...), Sprawozdań (...) pozwanego za lata 2007-2008, 2019, przykładów umów kredytu zawartych przez pozwanego, wydruków i zestawień kursów (...) stosowanych w pozwanym banku (...), wydruków ze strony internetowej banku obrazujące jego zobowiązania w (...), opinii biegłego sporządzonej na potrzeby innej sprawy cywilnej, z uwagi na to, że dowody te zostały powołane na fakty nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania. Nie miały one żadnego znaczenia procesowego z punktu widzenia analizy spornej umowy kredytu oraz oceny, czy jest ona zgodna z prawem i czy zawiera klauzule niedozwolone. Powołane dokumenty zawierały treści oderwane od konkretnej umowy, która jest przedmiotem sporu i z tego względu nie mogły stanowić dowodu w sprawie.

Na podstawie art. 235 ² par. 1 pkt 2 i 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków G. S., P. B. i M. C.. Wskazać należy, że okoliczności związane z procedurą udzielania kredytu klientom pozwanego zostały dostatecznie wyjaśnione w drodze zeznań świadka A. W.. Natomiast okoliczności związane z zawarciem przedmiotowej umowy kredytu wynikały z przedłożonych do akt sprawy dokumentów, jak również zostały ustalone w oparciu o zeznania powódki. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków G. S. i P. B. było zatem nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzałoby jedynie do przedłużenia postępowania. Natomiast świadek M. C. nie brał udziału w procesie zawierania przez strony kwestionowanej umowy kredytu, przez co nie mógł posiadać wiedzy istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy. Ponadto okoliczności, na które miałby zeznawać ten świadek nie były istotne z punktu widzenia ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Sąd na podstawie art. 235 ² par. 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął również wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, bowiem na etapie rozstrzygania o tym dowodzie doszedł do przekonania, że żądanie ewentualne o zapłatę jest bezzasadne, a rozważeniu podlegało jedynie żądanie główne o zapłatę. Dowód ten był więc zbędny dla rozpoznania przedmiotowej sprawy. Wskazać przy tym należy, że ustalenie wysokości żądania głównego powódki było możliwe w oparciu o zaświadczenie wystawione przez pozwany bank. Nieprzydatne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było również przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na wniosek pozwanego. Zaznaczyć bowiem należy, że nie ma znaczenia dla dokonywanej oceny to, w jaki sposób bank rzeczywiście ustalał kurs w trakcie wykonywania umowy i jaka była relacja kursu banku do kursu rynkowego. Są to okoliczności obojętne na gruncie art. 385 ² k.c., jak również oceny możliwego naruszenia interesów konsumenta. Istotne jest jedynie, że postanowienia umowy dawały przedsiębiorcy nieograniczoną swobodę w wyznaczaniu kursu waluty, a w konsekwencji – wysokości zobowiązań konsumenta.

Sąd zważył, co następuje:

Ostatecznie powódka domagała się ustalenia nieważności umowy kredytu nr (...) sporządzonej w dniu 6 lutego 2007 r. oraz zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kwoty 14.229,62 zł tytułem nadpłaty ponad otrzymany od pozwanego kapitał. Ewentualnie powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 45.581,19 zł wskutek uznania, że klauzule umowne zawarte w § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 oraz § 17 ust. 1-5 umowy mają charakter niedozwolony i nie wiążą powódki, co skutkuje dalszym obowiązywaniem pozostałej treści umowy oraz zobowiązanie pozwanego do przedłożenia powódce rozliczenia wszelkich dotychczasowych spłat rat uwzględniającego pominięcie klauzul przeliczeniowych z wykorzystaniem (...) oraz przedłożenia powódce nowego harmonogramu dalszych spłat rat z pominięciem tych klauzul – w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku.

W sprawie bezsporne było, że w dniu 6 lutego 2007 r. powódka zawarła z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bankiem S.A. z siedzibą w G. umowę kredytu nr (...). Na podstawie umowy pozwany bank udzielił powódce kredytu w kwocie 193.125 zł indeksowanego do (...). W dniu wypłaty saldo było wyrażane w walucie do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty, do której indeksowany jest kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego, następnie saldo walutowe przeliczane było dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego (§ 1 ust. 1). Zgodnie z § 7 ust. 2 każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich miała zostać przeliczona na walutę do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty kredytu podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego, obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez bank.

Zgodnie z § 1 ust. 5 umowy kredyt wraz z odsetkami miał podlegać spłacie w 324 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych. Spłata kredytu miała następować zgodnie z § 10 ust. 6 umowy kredytu, a zatem rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorcę miało następować według kursu sprzedaży waluty do której jest indeksowany kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez pozwanego, obowiązującego w dniu wpływu środków do banku. Do dnia wniesienia pozwu powódka spłaciła na rzecz banku znaczną część udzielonego jej kredytu. Zgodnie z przedłożonym zaświadczeniem pochodzącym od pozwanego banku oraz potwierdzeniami przelewów w wykonaniu przedmiotowej umowy w okresie od lutego 2007 r. do października 2021 r. powódka wpłaciła na rzecz pozwanego łączną kwotę 207.354,62 zł. Powódka nadal spłaca zadłużenie wynikające z umowy kredytu.

Sąd ustalił również, że przedmiotowa umowa zawarta została
z wykorzystaniem przedłożonego przez bank wzorca umowy. Powódka wyjaśniła w wiarygodny sposób, że nie miała żadnego wpływu na treść umowy, szczególnie w zakresie jej postanowień, które uznaje za abuzywne. Z powyższego wynika zatem, że praktycznie swoboda powódki sprowadzała się do możliwości zawarcia lub odmowy zawarcia przedmiotowej umowy. Bank wykazał natomiast, że poinformował powódkę o możliwości zawarcia kredytu hipotecznego w złotych polskich oraz o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej.

W pierwszej kolejności Sąd rozpoznał żądanie główne powódki sprowadzające się do ustalenia nieważności umowy kredytu nr (...) z uwagi na zawarcie w jej treści postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., co miało dawać pozwanemu możliwość narzucenia sposobu ustalania wysokości kwoty podlegającej zwrotowi, a w konsekwencji i wysokości odsetek, a więc głównych świadczeń kredytobiorcy. Powołane przez powódkę klauzule tj. § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 oraz § 17 ust. 1-5 umowy, w rzeczywistości mogą zostać uznane za niedozwolone. Zgodnie z treścią art. 353 ¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Jednocześnie zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.).

Zaznaczyć należy, że pozwany prowadzi działalność gospodarczą w zakresie czynności bankowych. Powódka natomiast zawarła przedmiotową umowę jako osoba fizyczna celem pokrycia części ceny budowy samodzielnego lokalu mieszkalnego. W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że powódka w niniejszej sprawie posiada status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Powódka wykazała, że wskazane klauzule nie zostały przez nią uzgodnione z bankiem, a jej rola w procesie zawierania umowy sprowadzała się w zasadzie do podjęcia decyzji o zawarciu lub odmowie zawarcia umowy przygotowanej uprzednio przez bank. Jednocześnie kwestionowane klauzule mogą uchodzić za niedozwolone, albowiem przyznają wyłącznie bankowi prawo do dowolnego przerzucania odpowiedzialności za ryzyko związane ze wzrostem kursu waluty na powódkę. Przede wszystkim konstrukcja indeksacji znajdująca się w umowie powoduje możliwość narzucenia przez bank wysokości kwoty podlegającej zwrotowi, a w konsekwencji i wysokości odsetek, a więc głównych świadczeń powódki. Ustalenie ich wysokości wiązało się bowiem z koniecznością odwołania się do kursu walut ustanawianych w wewnętrznej, dowolnej i nieznanej powódce tabeli kursów banku. Takie klauzule już od dawna wskazywane są jako abuzywne z uwagi na nieokreślony i nieobiektywny miernik, podług którego następuje ostatecznie określenie wysokości zobowiązania kredytobiorcy, które jest niemożliwe do przewidzenia i obliczenia w chwili zawarcia umowy (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2018 r., I CSK 628/17). Analizowane postanowienia umowy nie określały precyzyjnie rzeczywistej wysokości udzielonego kredytu, a także świadczeń kredytobiorcy, w sposób możliwy do ustalenia w oparciu o czynniki obiektywne, niezależne od kredytodawcy. W szczególności nie wskazano precyzyjnie, na podstawie jakich kryteriów bank ustala kurs wymiany waluty obcej zarówno w momencie uruchomienia kredytu, jak i spłaty poszczególnych rat. Jednocześnie zaznaczyć należy, że nie ma znaczenia dla dokonywanej oceny to, w jaki sposób bank rzeczywiście ustalał kurs w trakcie wykonywania umowy i jaka była relacja kursu banku do kursu rynkowego. Są to okoliczności obojętne na gruncie art. 385 ² k.c., jak również oceny możliwego naruszenia interesów konsumenta. Istotne jest jedynie, że postanowienia umowy dawały przedsiębiorcy nieograniczoną swobodę w wyznaczaniu kursu waluty, a w konsekwencji – wysokości zobowiązań konsumenta.

Dalej wskazać należy, że kwota podlegająca zwrotowi na rzecz banku nie została dostatecznie i ściśle w umowie określona, nie odpowiada ona nominalnie kwocie wykorzystanego kredytu i nie są określone w sposób obiektywny zasady jej ustalenia. Ponadto zaznaczyć należy, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Oznacza to, że kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu określonej kwoty środków pieniężnych, którą winna wyznaczać kwota kapitału mu udostępnionego i wykorzystanego przez kredytobiorcę. Bank nie może więc żądać zwrotu większej kwoty aniżeli ściśle określonej i oddanej do dyspozycji klienta. Wszelkie zapisy umowne dopuszczające dowolną waloryzację są sprzeczne z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 358 ¹ § 2 i 5 k.c. i rażąco naruszają interesy konsumenta. Podkreślić przy tym należy, że abuzywność zapisów, powinno się badać na moment zawierania umowy przez konsumenta z przedsiębiorcą. W takiej sytuacji nie ma więc znaczenia, jakie zmiany w ustawodawstwie wprowadzano po zawarciu przedmiotowej umowy, jak również w jaki sposób przedsiębiorca wykonywał umowę, w tym jakie zmiany w treści stosunku prawnego między stronami były wprowadzane po zawarciu umowy.

Z uwagi na uznanie przez Sąd abuzywności klauzul indeksacyjnych, konieczne stało się dokonanie analizy ewentualnych skutków prawnych, do których prowadziłoby wyeliminowanie ich z umowy stron. Zgodnie z treścią art. 385 ^{( 1)} § 1 zd. pierwsze k.c., postanowienia te nie wiązałyby powódki i to od momentu zawarcia umowy kredytowej. Powyższe rozstrzygnięcie powoduje, że postanowienia te stają się bezskuteczne wobec powódki, lecz jednocześnie powoduje to powstanie pewnego rodzaju „luki” w stosunku prawnym. W związku z tym powstaje problem możliwości uzupełnienia umowy innymi postanowieniami. Z bogatego dorobku orzeczniczego TSUE wynika, że nic nie stoi na przeszkodzie temu, by sąd krajowy zastąpił nieuczciwe postanowienie umowne przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym (por. m.in. wyrok z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt C-26/13). Jednakże w orzecznictwie sądów krajowych wielokrotnie potwierdzano, że w polskim porządku prawnym nie istnieją przepisy o charakterze deklaratywnym, którymi można by w ten sposób „zapełnić” niejako powstałe braki w umowie. W ocenie Sądu utrzymanie umowy w pozostałym zakresie (tzw. „odfrankowienie” kredytu) również nie jest możliwe, albowiem uczyniłoby to umowę niemożliwą do wykonania. Na marginesie wskazać należy, że zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 3 października 2019 r. (w sprawie C-260-18), sąd krajowy nie jest również władny uzupełniać powstałej wobec uznania za bezskuteczne niektórych z postanowień umowy luki poprzez odwołanie się do kursu średniego NBP.

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy Prawo bankowe, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności - w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu.

Nieprecyzyjne i dowolne odwołanie się do bliżej nieznanej tabeli kursów sporządzanej na wewnętrzne potrzeby przez bank narusza wskazany przepis. Szczególnie istotne jest to, że strona powodowa nie wiedziała i nie mogła wiedzieć według jakiego kursu ostatecznie zostanie przeliczona jej rata, z każdym kolejnym miesiącem powódka nie wiedziała więc w praktyce ile wynosi rata, którą zobowiązana jest uiścić. Naruszenie więc przez bank art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe jest oczywiste. Ze względu na wyeliminowanie abuzywnych klauzul waloryzacyjnych z umowy, sprzeczność umowy z przepisem art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy Prawo bankowe tylko się pogłębia, albowiem brak jest wówczas jakiegokolwiek obiektywnego miernika według którego można przeliczyć kurs walut. Powoduje to w efekcie nieważność całej umowy kredytowej – zgodnie z treścią art. 58 k.c. Dodać ponadto trzeba, że umowę należy ocenić jako sprzeczną z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami także i z tej przyczyny w dniu zawarcia umowy powódka obejmowała swoją świadomością możliwość kilkuprocentowej zwyżki i jej skutki. Taka świadomość ryzyka nie obejmuje, w ocenie Sądu, świadomego ryzyka uwolnienia kursu waluty przez kraj emisji i w efekcie zwyżki kursu o 100%. To na pracownikach banku, jako profesjonalistach, spoczywał obowiązek wyczerpującego wyjaśnienia konsumentowi skutków takich zdarzeń, istoty gwarantowania waluty przez kraj emisji i możliwych skutków jej uwolnienia, w celu uzyskania pełnego obrazu ryzyka i możliwości jego rozważenia. Ponadto, o sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego, w powiązaniu z powyższymi rozważaniami, świadczy także fakt, że w przypadku tak znacznego, niemożliwego do przewidzenia wzrostu kursu waluty, cały ciężar tego zdarzenia został przerzucony na kredytobiorcę. Bank natomiast, który udzielił powódce kredytu następnie pozyskiwał do swojej dyspozycji z tytułu rat środki znacznie wyższe, niż zaangażował, w związku z niemal podwojonym kursem franka szwajcarskiego – tak dalece niewspółmierne do środków wydatkowanych i rozsądnych zysków, że skutek ten czyni ważność umowy niemożliwą do obrony.

Nie budzi przy tym wątpliwości Sądu fakt, że zasadniczą przyczyną wystąpienia przez powódkę z pozwem w niniejszej sprawie jest to, iż w okresie po zawarciu umowy nastąpił znaczący wzrost kursu (...), który spowodował poważny wzrost wysokości jej zobowiązań wobec banku. W tym kontekście dla oceny zasadności żądań powódki miało zatem znaczenie również to, czy została ona w sposób należyty pouczona przez pozwany bank o wszystkich ewentualnych konsekwencjach zawarcia umowy indeksowanej kursem (...).

Bezsporne jest to, że powódka złożyła oświadczenie o tym, że przedstawiono jej ofertę kredytu hipotecznego w złotych polskich oraz, że wybrała kredyt w walucie obcej, będąc uprzednio poinformowana o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej. Ponadto powódka oświadczyła, że została poinformowana przez bank o ryzyku stopy procentowej w przypadku kredytów o zmiennej stopie procentowej. Pozornie treść oświadczenia powódki nie budzi wątpliwości co do zakresu jej wiedzy o ryzyku związanym z zawarciem umowy. Jednak dla oceny faktycznej jego wiedzy i świadomości ryzyka konieczna jest nie tylko analiza literalnego brzmienia oświadczenia, ale również okoliczności towarzyszących jego złożeniu.

Z wiarygodnych w tym zakresie zeznań powódki wynika, że ofertę kredytu w (...) przedstawiono powódce jako korzystną z uwagi na niskie raty kredytu. Powódka miała świadomość, że kurs (...) wpływa na wysokość raty , mogą wystąpić wahania kursu (...), ale nie liczyła się z gwałtownym wzrostem kursu (...) o 100%. Powódce nie zaproponowano wzięcia do domu wzoru umowy. Nie przedstawiono jej zestawienia wahania kursu (...) na przestrzeni lat i nie poinformowano, jak będzie przeliczany kurs kupna i sprzedaży (...). Powódka nie ma doświadczenia w zakresie instrumentów finansowych związanych z walutą obcą, nie była świadoma, że obciąża ją nieograniczone ryzyko kursowe. Stwierdzić zatem należy, że pracownicy banku nie mówili o zagrożeniach związanych z zaciągnięciem kredytu w (...). W ocenie Sądu takie przedstawienie niebezpieczeństw związanych z zawarciem umowy indeksowanej do (...) spowodowało, że powódka podpisując w/w oświadczenie faktycznie nie miała świadomości, iż całe nieograniczone niczym ryzyko wzrostu kursu (...) w okresie 27 lat, na jaki zawarta została umowa, obciąża ją jako kredytobiorcę.

W ocenie Sądu bank jako profesjonalista dysponujący specjalistami z dziedziny finansów i mający dostęp do danych dotyczących historycznych zmian kursów walut powinien powódce, jako konsumentowi, przedstawić w sposób jasny skalę ryzyka związanego z zawieraniem długoterminowej umowy kredytu, w której wysokość zadłużenia uzależniona jest od wahań waluty obcej. Tylko takie przedstawienie ewentualnego ryzyka, z wyraźnym zastrzeżeniem, że ewentualny wzrost (...) nie jest niczym ograniczony i że wszelkie tego konsekwencje ponosić będzie powódka, można uznać za rzetelną informację umożliwiającą konsumentowi podjęcie świadomej decyzji. Powódka traktowała bank jako instytucję godną zaufania i opierając się na informacjach, jakie uzyskała przed zawarciem umowy podjęła swoją decyzję. Rzetelne przedstawienie ryzyka związanego z zawarciem tego rodzaju umowy mogłoby mieć zasadniczy wpływ na to, czy powódka zawarłaby przedmiotową umowę. Powyższe okoliczności wskazują, w ocenie Sądu, na to, że brak należytej informacji o nieograniczonym ryzyku kursowym stanowił naruszenie zasad współżycia społecznego, takich jak zasada uczciwości i rzetelności w obrocie gospodarczym. Na uwagę zasługuje także okoliczność, że żaden z zapisów umowy nie wskazywał, na wypadek ziszczenia się tego nieograniczonego ryzyka kursowego, na mechanizmy rozłożenia tego ryzyka na obie strony stosunku umownego, pozostawiając je w całości po stronie konsumenta, jako słabszej strony umowy, co także czyni umowę sprzeczną z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z przepisem art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, natomiast zgodnie z przepisem art. 58 § 1 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą, albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a w szczególności ten, że w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W przedmiotowej sprawie, jak to zostało wcześniej wskazane, umowa zawarta przez strony z uwagi na naruszenie zasad współżycia społecznego jest nieważna. Podkreślić należy, że również zawarcie w jej treści wskazanych wcześniej klauzul niedozwolonych powoduje jej nieważność. Jednocześnie zaznaczyć należy, że warunkiem zawarcia umowy w 2007 r. było zastosowanie w jej treści zakwestionowanych w toku procesu w niniejszej sprawie postanowień umownych, tak więc nie jest możliwe uznanie, iż umowa ta jest ważna po wyeliminowaniu z jej treści tych postanowień. Zmiana taka całkowicie zmieniłaby treść i warunki umowy.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd doszedł do przekonania, że żądanie strony powodowej dotyczące ustalenia nieważności umowy kredytu nr (...) z dnia 6 lutego 2007 r. jest zasadne. Uznając, że przywołane przez stronę powodową klauzule w rzeczywistości są abuzywne, bezskuteczne i nie wiążą powódki, umowa jako sprzeczna z przepisami prawa jest nieważna na podstawie art. 58 k.c., a bez wyeliminowanych postanowień jej wykonanie nie jest możliwe. Powódka ma przy tym interes prawny określony w treści art. 189 k.p.c. w ustaleniu nieważności umowy, albowiem takie ustalenie rozstrzyga ostatecznie o jej prawach i obowiązkach, które wynikają z istniejącego stosunku zobowiązaniowego. Ustalenie nieważności umowy kredytu ma ten skutek, że strony nie są nią związane i od początku nie były. Są więc obowiązane zwrócić sobie wzajemnie to, co już świadczyły na rzecz drugiej strony umowy wzajemnej.

Zgodnie art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową, ten obowiązany jest do jej zwrotu. Świadczenie spełnione jako wykonanie nieważnej czynności prawnej jako nienależne jest jednym z przypadków tej instytucji (art. 411 k.c.) W sprawie niniejszej mamy do czynienia z nieważnością umowy wzajemnej, przy czym świadczenia stron miały charakter jednorodzajowy (pieniężny). Po jej zawarciu bank przekazał do dyspozycji powódki określony kapitał. Następnie przez wiele lat powódka spełniała świadczenia odpowiadające określonym w umowie ratom kapitałowo-odsetkowym.

Tego rodzaju sytuacja nakazuje rozważenie zasadności roszczenia powódki o zapłatę z uwzględnieniem przepisu art. 409 k.c., zgodnie z którym obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Istota problemu sprowadza się do wykładni sformułowania zużył lub utracił (korzyść) w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. Wykładnia językowa nie prowadzi do wystarczającego rezultatu, nakazuje jedynie badać stan wzbogacenia strony, która uzyskała korzyść majątkową. Natomiast nie można jednoznacznie stwierdzić, czy roszczenia stron należy rozpatrywać zupełnie od siebie niezależnie, czy też świadczenie wzajemne należy brać pod uwagę jako element stanu majątkowego strony wpływający na wysokość wzbogacenia. W doktrynie problem ten jest dostrzegany jako spór pomiędzy zwolennikami tzw. teorii dwóch kondykcji (nakazującej niezależne rozliczenia roszczeń) i tzw. teorii salda (uznającej, że w razie świadczeń wzajemnych istnieje tylko roszczenie wobec tego podmiotu, który uzyskał korzyść o większej wartości).

Zgodnie z zapatrywaniem, któremu wyraz dał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2021 r. (sygn. akt III CZP 6/21), w przypadku następczej nieważności umowy jak w sprawie niniejszej, po obu jej stronach występują dwa niezależne od siebie roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Uwzględniając fakt, że powołana uchwała zyskała moc zasady prawnej, a co za tym idzie jako taka stanie się wiążącym elementem orzekania przez Sąd Najwyższy w innych tego rodzaju sprawach, Sąd uznał za zasadne przyjęcie prezentowanego poglądu za w pełni przystającego do sytuacji faktycznej, prawnej oraz procesowej w niniejszej sprawie, co skutkowało uwzględnieniem roszczenia głównego o zapłatę. W wykonaniu przedmiotowej umowy w okresie od lutego 2007 r. do października 2021 r. powódka wpłaciła na rzecz pozwanego łączną kwotę 207.354,62 zł. Strona powodowa mogła zatem domagać się zapłaty od pozwanego kwoty 14.229,62 zł, która mieści się w łącznej kwocie wpłat powódki na rzecz pozwanego banku.

Jednocześnie z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. podjętej w składzie 7-osobowym wynika, że roszczenia kredytobiorców i banków nie uległy przedawnieniu. Dla roszczeń kredytobiorców termin ten rozpoczyna się w momencie, w którym dowiedzieli się oni, albo wykazując się oczekiwanym od nich rozsądkiem, powinni dowiedzieć się o tym, że umowa zawiera niedozwolone postanowienia umowne (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21). Na uwzględnienie nie zasługiwał zatem zarzut pozwanego dotyczący przedawnienia roszczenia. Żądanie oparte o art. 189 k.p.c. ze swojej istoty nie może ulec przedawnieniu, albowiem w dniu wniesienia pozwu umowa kredytowa wiązała obie strony, które realizowały obowiązki wprost z niej wynikające. Żadna ze stron węzła obligacyjnego nie zdecydowała się na wcześniejsze wypowiedzenie przedmiotowej umowy, wierzytelności z niej wynikające nie zostały więc postawione uprzednio w stan wymagalności. Natomiast zgodnie z treścią art. 118 zd. pierwsze k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. W doktrynie dominuje stanowisko, że kredyt spłacany w ratach jest w istocie świadczeniem jednorazowym, a nie okresowym, bowiem stanowi jedną całość. Żądanie powódki o zapłatę opierało się na żądaniu zwrotu świadczenia nienależnego, czyli art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c., w związku z czym, zgodnie z przepisami intertemporalnymi obowiązującymi w dniu zawiązania umowy kredytu, żądanie zwrotu świadczenia nienależnego przedawnia się z upływem lat dziesięciu. W oparciu o stanowisko TSUE wyrażone w wyroku z dnia 22 kwietnia 2021 r. (sygn. C-485/19) bieg przedawnienia roszczeń z tytułu zawartych w umowie klauzul niedozwolonych biegnie od momentu powzięcia wiedzy o nich. Powódka dopiero pozwem w niniejszej sprawie zgłosiła pozwanemu roszczenia związane z zawarciem w treści umowy kredytu niedozwolonych postanowień umownych. Należy zatem uznać, że dopiero od tego momentu powzięła ona wiedzę o istnieniu klauzul abuzywnych w umowie, którą zawarła z pozwanym i od tego momentu rozpoczął się bieg przedawnienia jej roszczenia. Tym samym zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia okazał się bezzasadny.

Mając na uwadze wszystkie przytoczone okoliczności, Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c. ustalił nieważność umowy kredytu nr (...) sporządzonej w dniu 6 lutego 2007 r. (pkt 1 wyroku).

Sąd na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c. i art. 58 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 14.229,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 6.094,81 zł od dnia 1 czerwca 2021 r. (dzień następny po dniu doręczenia pozwanemu pisma z dnia 29 kwietnia 2021 r. rozszerzającego powództwo) do dnia zapłaty oraz od kwoty 2.876,89 zł od dnia 16 listopada 2021 r. (dzień następny po dniu doręczenia pozwanemu pisma z dnia 25 października 2021 r. rozszerzającego powództwo) do dnia zapłaty (pkt 2 wyroku), natomiast w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt 3 wyroku). O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt 4 wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c., obciążając przegrywającego pozwanego kosztami postępowania poniesionymi przez powódkę. Na koszty procesu, które poniosła powódka złożyła się uiszczona przez nią opłata od pozwu – 1.000 zł oraz koszty wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika – 5.400 wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł. Z uwagi na powyższe Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 6.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

SSO Wojciech Rybarczyk