Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Rafał Szurka
Protokolant:	stażysta Patrycja Bizoń

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2022 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa P. N.

przeciwko A. S., B. J. i K. P.

o ochronę praw autorskich

1.  zobowiązuje pozwanych, A. S., B. J. i K. P., do zaniechania naruszeń autorskich praw majątkowych i osobistych powoda, P. N., poprzez zaprzestanie bezprawnego wykorzystywania zdjęć, wykonanych przez powoda, z wizerunkiem A. S.,

2.  zobowiązuje pozwanego, A. S., do opublikowania na portalu społecznościowym F. (...) pod adresem (...) oświadczenia o następującej treści: ”A. S. przeprasza Pana P. N. za bezprawne wykorzystanie zdjęć autorstwa powoda, z wizerunkiem A. S., przy sprzedaży koszulek oferowanych niegdyś na stronie internetowej (...)” – na tablicy głównej profilu w poście o charakterze publicznym, przez okres 1 (jednego) miesiąca, od daty uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie,

3.  zasądza solidarnie od pozwanych, A. S., B. J. i K. P., na rzecz powoda kwoty 20.100 złotych (dwadzieścia tysięcy sto), wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty,

4.  oddala powództwo w pozostałej części,

5.  zasądza od powoda solidarnie na rzecz pozwanych, A. S. i K. P., kwotę 2.146,20 złotych (dwa tysiące sto czterdzieści sześć 20/100), tytułem zwrotu kosztów procesu,

6.  zasądza od pozwanego, B. J., na rzecz powoda kwotę 1.005,90 złotych (jeden tysiąc pięć 90/100), tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 612/17

UZASADNIENIE

Pozwem skierowanym przeciwko pozwanym, A. S., K. P. (tak brzmi prawidłowe nazwisko pozwanej) i B. J., powód, P. N., wniósł o:

- nakazanie pozwanym zaniechania naruszeń autorskich praw majątkowych i autorskich praw osobistych poprzez zaprzestanie bezprawnego wykorzystywania zdjęć powoda,

- zobowiązanie na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: u.p.a.) pozwanego B. J. do złożenia na łamach serwisu internetowego (...) oświadczenia o następującej treści: „A. S., K. W. oraz B. J. przepraszają Pana P. N. za bezprawne wykorzystanie zdjęć jego autorstwa przy sprzedaży koszulek oferowanych w sklepie (...) – na stronie głównej serwisu, w jego centralnej części, sporządzonego czarną czcionką Times New Roman, na białym tle, o rozmiarze nie mniejszym niż 20, przez okres 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się wyroku,

- zobowiązanie na podstawie art. 78 ust. 1 u.p.a. pozwanego B. J. do ujawnienia na łamach serwisu internetowego (...) autorstwa wszystkich fotografii wykonanych przez powoda, wykorzystanych na wszelkich przedmiotach sprzedawanych
w ramach serwisu (...)

- zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwoty 90.100 złotych,
w tym:

a) kwoty 90.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek naruszenia osobistych praw autorskich powoda,

b) kwoty 100 zł tytułem wydania korzyści uzyskanych bezprawnie poprzez wykorzystanie fotografii wykonanych przez powoda przy sprzedaży towarów na stronie (...) przy czym powód zastrzegł, iż podana wartość może ulec zwiększeniu, po przedstawieniu przez pozwanych znajdujących się w ich posiadaniu dokumentów, w tym w szczególności zawartych umów, określających zasady współpracy stron, wartość sprzedaży towarów z bezprawnym wykorzystaniem fotografii wykonanych przez powoda i podział korzyści uzyskiwanych z prowadzenia serwisu internetowego (...) i sprzedaży dokonywanej za jego pośrednictwem; jednocześnie powód zastrzegł, iż domaga się wydania kwoty odpowiadającej 50% wartości przychodu z tytułu sprzedaży towarów
z wykorzystaniem fotografii wykonanych przez powoda,

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w stosunku do każdego z pozwanych od dnia wniesienia pozwu,

- zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów procesu,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że zajmuje się profesjonalnie fotografią, wykonując na zlecenie klientów zdjęcia wykorzystywane na cele prywatne oraz komercyjne i reklamowe. W związku z tym powód wykonał na zlecenie pozwanego, A. S., serię zdjęć z jego wizerunkiem, prezentujących go w sytuacjach publicznych tj. związanych z wykonywaną przez niego profesją (na ringu bokserskim), które zgodnie z ustaleniami stron miały stanowić przedmiot dalszej współpracy powoda z pozwanym A. S.. Strony umówiły się, że wykonane przez powoda zdjęcia będą przeznaczone na użytek komercyjny, w tym umieszczane na koszulkach sprzedawanych za pośrednictwem Internetu. Strony nie zawarły jednak ze sobą umowy przeniesienia majątkowych praw autorskich do wykonanych przez powoda zdjęć ani umowy licencyjnej, co miało być przedmiotem dalszych uzgodnień pomiędzy powodem a pozwanymi A. S.
i K. P.. Powód wskazał, że wykonane zdjęcia i projekty graficzne prezentujące projekty koszulek z zamieszonymi na nich fotografiami, które wykonał, zgodnie z zaleceniem pozwanej K. P. przesłał przesyłką listowną na adres korespondencyjny pozwanych A. S. i K. P.. Pozwani mieli natomiast dokonać weryfikacji i wyboru tych zdjęć, które zostaną użyte i w zakresie których podejmą dalsze negocjacje co do warunków ich wykorzystania na cele komercyjne. Strony poczyniły w tym zakresie wstępne ustalenia, zgodnie z którymi powodowi miało przysługiwać odpowiednie wynagrodzenie, którego wysokość miała stanowić przedmiot dalszych ustaleń. Zdaniem powoda po przekazaniu zdjęć pozwanym, strony nie doszły jednak do porozumienia i powód nie udzielił ostatecznie pozwanym zgody na ich wykorzystywanie.

Dalej strona powodowa wskazała, że pomimo braku zgody powoda pozwani A. S. i K. P. wykorzystali przesłane im przez powoda fotografie, bez jego wiedzy i zgody, przekazując je pozwanemu B. J., prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...). Pozwany ten opublikował i użył opracowania graficzne zdjęć autorstwa powoda do celów marketingowych na stronie internetowej (...)

Powód podniósł, że koszulki ze zdjęciami wykonanymi przez powoda są obecnie jednym z głównych produktów sprzedawanych za pośrednictwem wskazanej strony internetowej. Zdjęcia wykonane przez powoda stanowią główną ozdobę i walor koszulek oraz innej odzieży, stanowią o ich atrakcyjności i są powodem ich nabywania przez klientów. Zdaniem powoda materiał, z którego wykonane są koszulki, nie jest najistotniejszą przyczyną, dla której kupujący płacą za nią 119 zł. Istotny jest natomiast jej wygląd, design i fakt umieszczenia na nich wizerunku pozwanego A. S., co przyznać miał sam pozwany B. J. na etapie korespondencji przesądowej.

Powód wskazał również, że nie kontaktował się nigdy osobiście
z pozwanym B. J., nie przekazywał mu jakichkolwiek materiałów, a więc utwory autorstwa powoda przekazane musiały mu zostać bezpośrednio przez pozwanych A. S. i K. P.. Tylko pozwani, poza powodem, znajdowali się bowiem w ich posiadaniu, a same zdjęcia nie zostały wcześniej przez powoda nigdzie opublikowane. Jednocześnie pozwany B. J. dokonał bezprawnego i zawinionego wykorzystania utworów powoda (naruszenia praw autorskich), ponieważ jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, był zobligowany przed wykorzystaniem przekazanych mu zdjęć upewnić się, czy pozwanym A. S. i K. P. przysługują do nich prawa.

Jako podstawę prawną swoich żądań powód wskazał art. 78 ust. 1
i art. 79 ust. 1 u.p.a. W jego ocenie wykonane przez niego fotografie
i projekty graficzne podlegają ochronie określonej we wskazanej ustawie, jako utwory w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 3 u.p.a. Stwierdził, że nawet przy przyjęciu przez pozwanych linii obrony zmierzającej do wykazania, że wykorzystują oni tylko opracowanie (przeróbkę) zdjęć autorstwa powoda, to zezwolenie na takie działanie nie zostało im nigdy przez powoda udzielone. O tym, że grafika naniesiona na koszulki pochodzi od powoda przesądza jego zdaniem pozycja, sposób skadrowania, a nawet układ reflektorów na zdjęciach, które są dokładnym odzwierciedleniem zdjęć wykonanych przez niego.

Powód wskazał również na treść art. 53 u.p.a., zgodnie z którym umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga dla jej ważności zachowania formy pisemnej. Taka umowa nigdy nie została pomiędzy stronami zawarta, co oznacza, że nigdy nie doszło do przeniesienia na rzecz pozwanych majątkowych praw autorskich do utworów powoda, ani też nie została udzielona im licencja na ich wykorzystanie. Nie budzi wątpliwości w ocenie powoda to, że pozwani korzystają obecnie z utworów powoda w sposób bezprawny, naruszając przy tym jego osobiste i majątkowe prawa autorskie do wykonanych fotografii.

Przechodząc do uzasadnienia wysokości dochodzonego roszczenia
o zapłatę powód oświadczył, że kwota 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę łagodzić ma negatywne skutki wynikające z naruszenia jego dóbr osobistych przez pozwanych, którzy swoim działaniem naruszyli jego prawo do autorstwa utworu, oznaczenia go swoim nazwiskiem, nienaruszalność treści i formy, a także prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu (art. 16 u.p.a.). W żadnym miejscu na stronie internetowej (...) nie została zamieszczona informacja, kto jest autorem zdjęć zamieszczonych na części sprzedawanych koszulek. Takie działania naruszają w ocenie strony powodowej autorskie prawa osobiste powoda. Powód został również pozbawiony jakiejkolwiek kontroli nad sposobem rozpowszechniania jego utworów oraz korzystania
z nich, albowiem pozwani wbrew jego wyraźnej woli, w sposób dowolny, kształtują zakres ich eksploatacji.

W zakresie kwoty 100 zł powód wskazał, że dochodzi jej od pozwanych tytułem części roszczenia o wydanie korzyści, jakie osiągnęli oni w związku
z bezprawnym wykorzystaniem utworów autorstwa powoda.

Solidarny charakter odpowiedzialność pozwanych powód wywodził
z treści art. 441 § 1 k.c., albowiem szkoda wyrządzona została powodowi wskutek czynu zabronionego, za który ponoszą oni wspólnie odpowiedzialność jako podmioty, które współpracują przy działalności gospodarczej, w związku z którą nastąpiło bezprawne wykorzystanie utworów autorstwa powoda.

Na rozprawie w dniu 22 maja 2019 r. pozwany, B. J., wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W odpowiedzi na pozew pozwany, A. S., wniósł o oddalenie powództwa w całości, jak również o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia pieniężnego za czas, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Pozwany zaprzeczył, aby zlecał powodowi wykonanie zdjęć ze swoim wizerunkiem, aby dokonywał z powodem jakichkolwiek ustaleń odnośnie wzajemnej współpracy przed wykonaniem tych zdjęć, aby umawiał się
z powodem, że wykonane przez niego zdjęcia będą przeznaczone na użytek komercyjny, w tym umieszczane na koszulkach sprzedawanych za pośrednictwem Internetu, aby ustalał z powodem kwestie wynagrodzenia za wykonanie zdjęć, koszulek czy opracowań graficznych, aby wykorzystał przesłane mu przez powoda fotografie czy opracowania graficzne do jakichkolwiek celów związanych z produkcją odzieży, czy jej sprzedaży przez Internet, w szczególności za pośrednictwem strony internetowej (...) aby wykorzystywał wykonane przez powoda fotografie czy opracowania graficzne bez jego zgody i wiedzy, aby przekazał pozwanemu B. J. jakiekolwiek fotografie czy opracowania graficzne albo rozporządzał na jego rzecz wykonanymi przez powoda zdjęciami lub prawami do tych zdjęć, aby sprzedawał koszulki lub inną odzież, na których widnieją zdjęcia czy opracowania graficzne wykonane przez powoda i wreszcie aby dokonywał sprzedaży tych produktów za pośrednictwem ww. strony internetowej lub w jakikolwiek inny sposób czerpał korzyści z takiej sprzedaży.

W dalszej części uzasadnienia pozwany wskazał, że powód rzeczywiście wykonał zdjęcia pozwanego, jednakże nie zrobił tego na jego zlecenie. To
z inicjatywy powoda pozwany oraz jego partnerka, K. P., podjęli z nim rozmowy w zakresie wykorzystania zdjęć wykonanych przez powoda w celu produkcji koszulek z wizerunkiem A. S.. Żadne konkretne ustalenia nie zostały jednak poczynione, a strony nie zawierały żadnych umów. Całe przedsięwzięcie zakończyło się na etapie projektowania przez powoda koszulek. O powyższym powód został poinformowany przez K. P. w kwietniu 2016 r. Powód nie miał wówczas żadnych pretensji ani uwag, przyznał nawet rację pozwanej potwierdzając, że proponowane przez niego koszulki bledną i są słabszej jakości. Ponadto pozwany twierdził, że wykonane przez powoda zdjęcia zostały za jego zgodą jeszcze w 2015 r. udostępnione publicznie, stały się zatem utworami rozpowszechnionymi w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 3 u.p.a. Nie tylko bowiem powód udostępnił wskazane zdjęcia na swojej stronie internetowej, ale również wyraził zgodę na ich publiczne udostępnienie na stronie internetowej pozwanego A. S.. W tym celu przesłał je do pozwanych A. S. i K. P.. Zdaniem pozwanego jest to o tyle istotne, że właśnie za pośrednictwem Internetu dostęp do tych zdjęć uzyskał pozwany B. J.. Natomiast pozwani, A. S. i K. P., nie przekazywali w jakiejkolwiek formie zdjęć ani opracowań graficznych trzeciemu pozwanemu. Nigdy również nie rozmawiali z pozwanym na temat wykorzystanych zdjęć czy opracowań graficznych, w szczególności na potrzeby produkcji odzieży. Pozwany B. J. działał więc sam, „na własną rękę”, bez porozumienia z pozostałymi pozwanymi. B. J. zwrócił się jedynie do pozwanego A. S. o udzielenie zezwolenia na wykorzystanie jego wizerunku na potrzeby prowadzonej przez siebie strony internetowej (...) a pozwany tej zgody udzielił. W zamian za wyrażenie zgody pozwany A. S. miał otrzymać na własny użytek sprzedawaną odzież. Pozwany podniósł, że nie ma żadnego wpływu na zdjęcia, materiały i opracowania graficzne wykorzystywane do produkcji odzieży, nie uczestniczy w procesie produkcji, nie ma żadnego wpływu na asortyment sprzedawany na ww. stronie internetowej, na zasady dokonywania zakupów w tym sklepie, nie czerpie żadnych korzyści ze sprzedaży dokonywanej przez pozwanego B. J.. Ponadto nie jest on i nie był nigdy wspólnikiem B. J. w zakresie wyżej wymienionej produkcji i prowadzenia sklepu internetowego. Jeśli więc pozwany ten wykorzystał rzeczywiście zdjęcia autorstwa powoda, to odpowiedzialność z tego tytułu może ponosić wyłącznie on.

Na rozprawie w dniu 20 stycznia 2021 r. pozwana, K. P., oświadczyła, iż jej stanowisko w sprawie jest tożsame ze stanowiskiem pozwanego A. S.. Pozwana wniosła także o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie kosztów procesu.

W piśmie procesowym z dnia 18 maja 2021 r. pozwani, K. P. i A. S., wnieśli dodatkowo o zasądzenie na rzecz każdego z pozwanych od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej z uwagi na niezbędny nakład pracy adwokata, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy oraz konieczność stawiennictwa w sądzie oddalonym o 250 km od miejsca zamieszkania pozwanych i siedziby kancelarii pełnomocnika – wraz z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Pozwani podtrzymali dotychczasowe żądania i twierdzenia w całości.

Przewodniczący na rozprawie w dniu 12 września 2022 r. zwrócił
w trybie art. 228 § 2 k.p.c. uwagę na okoliczność powszechnie znaną poprzez możliwość dostępu do strony internetowej (...) wskazując, że obecnie strona ta jest o tematyce olejów konopnych, nie zaś w zakresie sprzedaży koszulek z wizerunkiem pozwanego, A. S..

Na skutek powyższego pismem datowanym na dzień 22 września 2022 r. strona powodowa dokonała zmiany powództwa w ten sposób, że zamiast zawartego w pkt 2 petitum pozwu z dnia 25 lipca 2017 r. zobowiązania pozwanego B. J. do złożenia na łamach serwisu internetowego oświadczenia o wskazanej tam treści, wniosła o zobowiązanie na podstawie art. 78 ust. 1 u.p.a. pozwanego A. S. do ujawnienia na łamach oficjalnego profilu A. S. prowadzonego na portalu społecznościowym F. (...) pod adresem (...) oświadczenia o następującej treści: „A. S. przeprasza Pana P. N. za bezprawne wykorzystanie zdjęć jego autorstwa przy sprzedaży koszulek oferowanych niegdyś na stronie internetowej (...)” ­– na tablicy głównej profilu w poście oznaczonym jako publiczny przez okres 1 miesiąca.

W odpowiedzi na powyższą zmianę powództwa, pismem z dnia
20 października 2022 r. pozwani, A. S. i K. P., wnieśli
o oddalenie również zmodyfikowanego powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu, jak dotychczas. Zdaniem strony pozwanej zmodyfikowane żądanie nie jest adekwatne do okoliczności ewentualnego naruszenia dóbr osobistych powoda, albowiem treść proponowanego przez niego oświadczenia jest niezgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, bowiem to B. J. dokonywał sprzedaży koszulek na stronie internetowej (...) nie zaś pozwany A. S., który z tą sprzedażą nie miał nic wspólnego, a wyraził jedynie zgodę na wykorzystanie swojego wizerunku. Ponadto nie znajduje w ocenie strony pozwanej uzasadnienia żądanie zamieszczenia tego oświadczenia na oficjalnym profilu A. S., skoro sprzedaż nigdy nie była prowadzona poprzez ten profil.

W dalszym toku postępowania i w pozostałym zakresie strony podtrzymywały swoje dotychczas zaprezentowane stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód, P. N., jest fotografem. Na co dzień zajmuje się wykonywaniem na rzecz swoich klientów zdjęć, wykorzystywanych następnie na cele prywatne, komercyjne i reklamowe.

/okoliczność bezsporna/

Powód w 2015 roku na gali bokserskiej w C. ((...)) wykonywał zdjęcia pozwanego A. S., który jest bokserem, podczas wykonywania przez niego swojej profesji na ringu bokserskim. Umieścił je później na swoim profilu na portalu F. (...)

/dowód: kopie zdjęci wykonanych przez powoda - k. 20-21 i 358-359 akt,

zeznania pozwanych A. S. i K. P.- k. 316v-

318 akt i k. 320 akt od 00:08:31 do 00:56:33, zeznania

powoda P. N. - k. 330-331v akt i k. 332 akt od 00:01:40

do 01:02:34/

W latach 2015-2016 powód prowadził z pozwaną K. P. (posługującą się w mediach społecznościowych pseudonimem (...) W.) rozmowę na portalu F. (...), gdzie przesłał jej również zdjęcia, które wykonał wcześniej na wskazanej wyżej gali bokserskiej. Pozwana umieściła te zdjęcia za zgodą powoda (z oznaczeniem ich znakiem wodnym) na stronie internetowej A. S. – profilu społecznościowym F. (...) pozwanego A. S.. Powód zaproponował także pozwanej, że może zaprojektować koszulki z wizerunkiem A. S. i produkować je na następnie na terenie USA.

/dowód: projekty graficzne koszulek wykonane przez powoda - k. 28-33 i 37-40 akt, screeny rozmów powoda z pozwaną K. P. na

portalu społecznościowym F. (...) - k. 70-106

akt, zeznania pozwanej K. P. - k. 317-318 akt i k. 320 akt

od 00:25:54 do 00:56:33, zeznania powoda P. N. - k.

330-331v akt i k. 332 akt od 00:01:40 do 01:02:34/

Powód wykonane przez siebie zdjęcia i projekty graficzne, prezentujące projekty koszulek z zamieszczonymi na nich fotografiami wykonanymi przez siebie, przesłał listownie do pozwanych, A. S. i K. P., celem dokonania przez nich wyboru i akceptacji przed produkcją koszulek.

/dowód: projekty graficzne koszulek wykonane przez powoda - k. 28-33 i 37-40 akt, zeznania pozwanej K. P. - k. 317-318 akt

i k. 320 akt od 00:25:54 do 00:56:33, zeznania powoda P.

N. - k. 330-331v akt i k. 332 akt od 00:01:40 do 01:02:34/

Strony ostatecznie nie doszły do porozumienia co do wykorzystywania w przyszłości zdjęć i projektów graficznych, wykonanych przez powoda, na cele komercyjne. Strony nie zawarły żadnej umowy o współpracy,
w szczególności zaś nie zawarły żadnej umowy, w tym pisemnej, przeniesienia majątkowych praw autorskich do wykonanych przez powoda fotografii ani umowy licencyjnej.

/dowód: zeznania pozwanych A. S. i K. P.- k. 316v-

318 akt i k. 320 akt od 00:08:31 do 00:56:33, zeznania

powoda P. N. - k. 330-331v akt i k. 332 akt od 00:01:40

do 01:02:34/

Pozwany, B. J., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...), utworzył stronę internetową (...) na której sprzedawał koszulki z wizerunkiem pozwanego, A. S.. Pozwany uzyskał od A. S. zgodę na używanie jego wizerunku na tej stronie, w zamian za otrzymanie na własny użytek sprzedawanej przez niego odzieży. W dniu 10 czerwca 2016 roku A. S. pisemnie upoważnił B. J. do użycia swojego wizerunku na potrzeby wskazanej wyżej strony internetowej, wskazując ze zdjęcia ze swoim wizerunkiem mogą być wykorzystane na tej stronie internetowej, w zamian za zaopatrzenie w odzież, sprzedawanej w sklepie na tej stronie. Zdjęcia wykorzystywane na koszulkach pozwany B. J. pobierał ze strony internetowej pozwanego A. S., będąc przekonany, że A. S. ma do nich prawo. Zatrudniony przez B. J. grafik, na podstawie tych zdjęć, miał wykonać własne rysunki i projekty graficzne. Niektóre projekty graficzne, zamieszczone na koszulkach, stanowiły opracowanie wykonanych przez powoda zdjęć A. S.. Cena koszulki wynosiła 119 zł. Koszulki z wykorzystaniem zdjęć powoda zostały sprzedane ostatecznie w ilości około 20 sztuk, kilkadziesiąt sztuk zostało rozdanych rodzinie i w domach dziecka. B. J. nigdy nie miał kontaktu z powodem i nie znał go. Obecnie na stronie internetowej (...) nie funkcjonuje już sklep pozwanego.

/dowód: - okoliczność znana Sądowi z urzędu,

- wydruk z CEIDG pozwanego B. J. - k. 17 akt,

- zdjęcia produktów oferowanych na stronie internetowej (...) - k . 22-27, 46-55 i 355-357 akt,

- porównanie zdjęć powoda i projektów koszulek oferowanych na stronie internetowej (...) - k. 35-36,
41-42 i 353-354 akt,

- koszulki sprzedawane przez pozwanego B. J. -
k. 212 akt,

- zestawienie sprzedaży koszulek na stronie (...) - k. 221-224 akt,

- kopia upoważnienie z dnia 10 czerwca 2016 r. - k. 286 akt,

- zeznania pozwanego B. J. - k. 213-214v akt i k.

215 akt od 00:04:50 do 00:53:05, oraz k. 318 akt i k. 319 akt od

00:57:05 do 01:13:11 ,

- zeznania pozwanych A. S. i K. P.- k. 316v-318

akt i k. 320 akt od 00:08:31 do 00:56:33/

Powód wezwał pozwanych B. J., A. S. i K. P. do zapłaty zadośćuczynienia i do usunięcia naruszenia jego praw autorskich, pismami z dnia 20 grudnia 2016 r. Jedynie pozwany B. J. udzielił odpowiedzi na wezwanie powoda, odmawiając jednak spełnienia jego żądania. Pozostali pozwani nie odpowiedzieli na wezwania.

/dowód: wezwanie do zapłaty i usunięcia naruszenia prawa z dnia 20

grudnia 2016 r. - k. 56-59, 62-69 akt,

pismo pozwanego B. J. z dnia 4 stycznia 2017 r.- k. 60-61akt/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, przedłożonych przez strony w toku postępowania oraz na podstawie przesłuchania stron postępowania. Sąd uznał wszystkie przeprowadzone dowody za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Dokumenty zostały sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów. Ponadto autentyczność tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Zeznania stron – powoda P. N., pozwanych A. S., K. P. i B. J. – Sąd uznał za wiarygodne w całości. Zeznania stron, we wzajemnym ich powiązaniu, jak również w powiązaniu
z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w aktach sprawy, okazały się spójne, wzajemnie korespondujące, jak również logiczne i uzupełniające się. Strony zgodnie twierdziły, że powód wykonał fotografie pozwanego A. S. na gali bokserskiej. Z zeznań tych wynika również, że powód oraz pozwani A. S. i K. P. nie zawierali żadnej umowy w zakresie wykorzystania zdjęć objętych prawem autorskim powoda. Jednocześnie
z zeznań tych wynika, że pozwany B. J. wykorzystał wskazane fotografie pobierając je z oficjalnej strony internetowej A. S. bez wiedzy i udziału powoda, na podstawie upoważnienia pozwanego A. S., przy czym pozostali pozwani nie byli faktycznie informowani, kiedy i jakie zdjęcia ze strony A. S. pozwany pobierał. Jednocześnie z ustalonego na podstawie tych dowodów stanu faktycznego wynika również wspólne dla wszystkich stron stwierdzenie, że niektóre opracowania graficzne utrwalone na sprzedawanych przez pozwanego B. J. koszulkach, pochodziły z dwóch zdjęć wykonanych przez powoda P. N., co potwierdził sam powód oraz pozwany B. J., w swoich zeznaniach. Uwzględniając treść zeznań wszystkich stron postępowania Sąd podnosi, że w sprawie istotne i decydujące znaczenie miała ocena prawna, w kontekście zarzutu naruszenia praw autorskich powoda, przy niespornych okolicznościach, ustalonych w sprawie, w postaci wykonania przez powoda zdjęć z wizerunkiem A. S., umieszczenia ich na stronie internetowej tego pozwanego przy zgodzie powoda, braku istnienia pomiędzy stronami pisemnej umowy o przeniesieniu autorskich praw majątkowych, oraz wykorzystania dwóch zdjęć, autorstwa powoda, na produktach, sprzedawanych poprzez stronę internetową przez pozwanego, B. J..

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu żądanie powoda w zakresie naruszenia praw autorskich osobistych było zasadne, w zakresie zaś roszczenia majątkowego jedynie częściowo uzasadnione.

Zgłoszone w sprawie żądania, w zmodyfikowanej ostatecznie postaci, powód oparł na treści art. 78 ust. 1 i art. 79 ust. 1 u.p.a. Zgodnie z treścią art. 78 ust. 1 tej ustawy, twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. Natomiast przepis art. 79 ust. 1 u.p.a. stanowi, iż uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, po pierwsze - zaniechania naruszania, po drugie - usunięcia skutków naruszenia, po trzecie - naprawienia wyrządzonej szkody, albo na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jak również wreszcie – po czwarte - wydania uzyskanych korzyści.

Nie ulega wątpliwości, że fotografie wykonane przez powoda z wizerunkiem A. S., a także opracowania graficzne, które powód umieścił na swoim profilu na portalu F. (...) oraz które przesłał pozwanym A. S. i K. P., a które wykorzystał pobierając ze strony internetowej A. S. pozwany B. J., stanowiły utwór, który objęty jest ochroną prawa autorskiego. Zgodnie bowiem z treścią art. 1 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 u.p.a., przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności zaś przedmiotem prawa autorskiego są utwory fotograficzne.

Dzieło jest przejawem działalności twórczej, jeśli jest nowe przynajmniej dla jego autora. Nie może ono zostać w całości zapożyczone
z istniejącego zasobu dóbr intelektualnych. Przesłankę przejawu działalności twórczej należy zatem rozumieć jako posiadanie przez utwór nowości subiektywnej (nowości dla twórcy). Istnienie tej przesłanki nie wystarczy dla powstania ochrony. Wiele osób może stworzyć bardzo podobne przedmioty, które nie będą się nawzajem wyróżniać. Dlatego, aby nie rozszerzać niepotrzebnie zakresu ochrony przyznawanej twórcom, ustawodawca wymaga od utworu dodatkowej przesłanki – indywidualnego charakteru. Przesłanki uznania przedmiotu za utwór muszą być spełnione łącznie
(A. Niewęgłowski [w:] Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021, art. 1).

Indywidualny charakter utworu fotograficznego można określić na podstawie kompozycji obrazu (kadrowania), świadomego wyboru chwili fotografowania, oświetlenia, ustalenia ostrości, głębi i perspektywy, użytych efektów specjalnych (np. artystyczny efekt rozmycia) itd. (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 września 2016 r., I ACa 942/15, LEX nr 2209926, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 stycznia 2019 r., I C 1270/16, LEX nr 2669173, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 3 kwietnia 2019 r., I ACa 370/17, LEX nr 3150316, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11 kwietnia 2018 r., I ACa 1009/17, LEX nr 2658034). Natomiast ocena nie może ograniczać się do badania cech charakterystycznych fotografowanego przedmiotu. Istotą utworu fotograficznego jest w wielu przypadkach wybór uchwycenia określonego fragmentu rzeczywistości. Niekiedy autor nie ogranicza się do wyboru, świadomie dokonując modyfikacji za pomocą środków technicznych (retusze, zmiany w zakresie kolorystyki, operowanie światłem; zob. R.M. Sarbiński, Utwór fotograficzny i jego twórca w prawie autorskim, Kraków 2004, s. 96). Nie korzystają z ochrony prawnoautorskiej fotografie dokładnie wykonywane według określonych schematów i kanonów (zwłaszcza takie, gdzie poza osoby fotografowanej jest wymuszona wymaganiami urzędowymi, np. dotyczącymi wydawania paszportów czy innych dokumentów tożsamości).
W szczególności ilekroć sposób zrobienia zdjęcia dyktuje ustawa, zaś fotograf ogranicza się do mechanicznego wdrożenia normatywnej instrukcji, należy wykluczyć kwalifikację utworu (A. Niewęgłowski [w:] Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021, art. 1).

Sposób wykonania przez powoda fotografii świadczy o ich indywidualnym charakterze. Zdjęcia są wykonane w podobnej charakterystycznej estetyce i technice. Również operowanie barwami, światłem, sposób kadrowania i poziom detali wydają się być wysoce charakterystyczne dla stylu pracy powoda, co w ocenie Sądu przesądza kwestię objęcia ich ochroną na podstawie u.p.a.

W toku postępowania ustalono, że powód wykonywał zdjęcia A. S. na gali bokserskiej, bez wcześniejszego i także późniejszego zawierania pomiędzy stronami jakiejkolwiek umowy w tym zakresie (powód działał jako tzw. freelancer). Również po rozmowie z pozwaną K. P. na portalu F. (...), pomimo wstępnie poczynionych ustaleń w zakresie wykorzystania zdjęć powoda dla celów marketingowych i komercyjnych oraz wysłania przez powoda własnych opracowań graficznych na podstawie wykonanych przez niego zdjęć, strony nie doszły ostatecznie do porozumienia w zakresie wykorzystania ich we wskazanych celach. Powód wyraził jedynie zgodę na umieszczenie wykonanych przez niego zdjęć na stronie internetowej A. S., co zresztą pozwana uczyniła. Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 u.p.a., prawo autorskie przysługuje twórcy, natomiast stosownie do dyspozycji art. 41 ust. 1 pkt 1 u.p.a., autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby jedynie w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy. Zgodnie z art. 2 ust. 2 u.p.a., zezwolenia twórcy wymaga nie tylko korzystanie z samego utworu, ale również rozporządzenia i korzystanie z jego opracowania (w tym również przeróbki). Art. 53 u.p.a. wymaga dla przeniesienia autorskich praw majątkowych zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Skoro strony nie zawierały w tym zakresie żadnej umowy to uznać należy, że prawa autorskie pozostały przy powodzie.

Dalej Sąd ustalił, że pozwany, A. S., udzielił zgody (upoważnienia) pozwanemu, B. J., do korzystania ze swojego wizerunku, w tym do wykorzystania go w celu produkcji koszulek przez firmę prowadzoną przez ww. pozwanego. Pozwany B. J. wykorzystał w tym celu m.in. zdjęcia, które znalazł na stronie internetowej A. S. i pobrał z tej strony. Przedłożony do akt sprawy materiał dowodowy w postaci zdjęć powoda oraz projektów graficznych, która miały zostać wykonane przez grafika, zatrudnionego przez pozwanego B. J., co i tak nie miało znaczenia dla oceny prawnej w sprawie, nie pozostawiają wątpliwości, że część projektów znajdujących się na koszulkach i sprzedawanych przez pozwanego, a w istocie w dwóch przypadkach, co potwierdził powód i pozwany B. J., stanowi opracowanie graficzne zdjęć, należących do powoda, na których wykorzystywanie w tym celu nie wyraził on nigdy zgody.

Obrona pozwanego, B. J., w niniejszej sprawie, sprowadzająca się do twierdzeń, że nie zdawał on sobie sprawy z tego, że A. S. nie posiada praw do wskazanych zdjęć oraz że nie miał on wiedzy, że prawa te należą do powoda, nie zasługują na uwzględnienie i nie mogą mieć znaczenia dla oceny prawnej. Wskazać bowiem należy, że pozwany prowadząc wówczas działalność gospodarczą, co bezsporne, był objęty obowiązkiem wykazania się szczególną starannością przy korzystaniu z utworów, które mogą stanowić własność ich twórców. Pozwany ten winien zatem podjąć odpowiednie czynności celem ustalenia autorstwa fotografii – w szczególności, iż zamierzał on czerpać z ich wykorzystywania zyski. Tymczasem z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że pozwany B. J. wykorzystywał zdjęcia, z wizerunkiem A. S., które były dostępne na jego stronie internetowej, kierując się treścią udzielonego mu upoważnienia, bez dokonania ustaleń w zakresie autorstwa tych zdjęć i ich pochodzenia. Podnieść należy, co bezsporne, że A. S., był i jest także obecnie, osobą powszechnie znaną, w związku z działalnością sportową – bokserską. W związku z tym wiadomym jest, że zdjęcia z jego wizerunkiem mogą być i są autorstwa wielu osób, w tym fotografów, czyli osób zawodowo zajmujących się profesją fotograficzną. Samo wykonanie takich zdjęć przez te osoby i dalej, ich udostępnienie poprzez stronę internetową A. S., nawet za ich zgodą, nie przesądza o tym, że doszło także do przeniesienia praw autorskich z tych osób, na osobę uwidocznioną na zdjęciu, i tak też było w niniejszej sprawie. Samo upoważnienie, które uzyskał pozwany B. J., nie uprawniało go do prostego, bezrefleksyjnego pobrania i wykorzystania tych zdjęć, bez ustaleń co do ich autora, szczególnie w aspekcie zawodowo prowadzonej działalności gospodarczej i konieczności zachowania staranności w tym zakresie, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (art. 355 k.c.). Podnieść przy tym należy, że sama treść upoważnienia z dnia 10 czerwca 2016 roku (k. 286 akt) nie konkretyzuje z jakich zdjęć czy z jakich stron pozwany B. J. mógł korzystać, ogólnie wskazano jedynie na ich przedmiot, jako „zdjęcia z moim wizerunkiem”. Nie daje to legitymacji do zwolnienia korzystającego z tych zdjęć do badania ich autorstwa. Zresztą, zdaniem Sądu, kwestia wizerunku, podnoszona przez pozostałych pozwanych, nie mogła mieć znaczenia dla oceny naruszenia praw autorskich powoda i jest kwestią odrębną od badanej w niniejszej sprawie.

Nie zasługiwały na uwzględnienie twierdzenia pozwanych, jakoby wykorzystanie utworów fotograficznych, stworzonych przez powoda, było w pełni zgodne z prawem, skoro powód rozpowszechnił je poprzez publiczne udostępnienie, a także przesłał stworzone utwory do pozwanej, K. P.. Eksponowana przez stronę pozwaną kwestia rozpowszechniania utworu poprzez jego publiczne udostępnienie (art. 6 ust. 1 pkt 3 u.p.a.) miałaby znaczenie, co słusznie podnosi strona powodowa, jedynie wówczas, gdyby rzeczywiście można było przyjąć, że korzystanie przez pozwanych z wyżej wymienionych utworów dawało się kwalifikować w kategorii dozwolonego użytku osobistego, na co wskazuje treść art. 23 u.p.a. Zachowania pozwanego B. J. stanowią jednak bezprawne wykorzystanie zdjęć autorstwa powoda, ich umieszczenie po wcześniejszym przerobieniu, na koszulkach sprzedawanych za pośrednictwem sklepu internetowego, z pewnością nie obejmuje korzystania z utworu na własny użytek, a wręcz przeciwnie - prowadziło do uzyskiwania dochodów
z wykorzystaniem czyjegoś utworu.

W ocenie Sądu niewątpliwie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia osobistych i majątkowych praw autorskich powoda P. N.. Ustalony przez Sąd stan faktyczny wskazuje, że do naruszenia obu kategorii praw autorskich powoda doszło nie tylko na skutek działania pozwanego, B. J., wobec powyższej oceny, ale także cechy naruszenia tych praw przypisać można poprzez działanie pozostałych pozwanych, A. S. i K. P..

Przechodząc do żądań zgłoszonych przez stronę powodową w pozwie zacząć należy od opartego na art. 78 ust. 1 u.p.a. żądania nakazania pozwanym zaniechania naruszeń autorskich praw majątkowych i autorskich praw osobistych powoda poprzez zaprzestanie bezprawnego wykorzystywania zdjęć powoda. Przypomnieć należy, że przepis ten w zdaniu pierwszym mówi, iż twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. Cały przepis art. 78 ust. 1 u.p.a. chroni przede wszystkim niemajątkową część szkód autora utworu, co odpowiada na gruncie prawa cywilnego pojęciu krzywdy. Przesłanki oceny zasadności tak określonego żądania są tożsame z przesłankami dotyczącymi żądania ochrony dóbr osobistych (art. 23 k.c., art. 24 k.c.). Po pierwsze więc powód winien wykazać, że przedmiot, którego ochrony żąda, jest utworem, co jak wskazano na wstępie nie budziło wątpliwości Sądu. Po drugie, powód winien udowodnić okoliczności, że jest autorem dzieła (utworu), co również było bezsporne pomiędzy stronami (autorstwo zdjęć, nie autorstwo projektów umieszczonych ostatecznie na koszulkach, bo to znaczenia dla sprawy nie miało).

Szczególnie istotna na kanwie niniejszej sprawy była kwestia legitymacji biernej po stronie pozwanych, A. S. i K. P.. Biernie legitymowanym (pozwanym) jest ten, kto dokonując działania bezprawnego, wyrządza autorowi szkodę lub swym działaniem może taki uszczerbek wywołać. Przed zarzutem naruszenia ten się obroni, kto wykaże, że nie działał bezprawnie. Dla większości roszczeń, o których stanowi komentowany przepis, wina sprawcy krzywdy jest bez znaczenia. Inaczej jest tylko, gdy chodzi o zadośćuczynienie pieniężne oraz żądanie zapłaty na określony cel społeczny (o czym w dalszej części uzasadnienia). Zgodzić się należy, że odpowiedzialny za naruszenie dóbr osobistych (praw autorskich) jest nie tylko bezpośredni sprawca. Jak się zauważa, „[...] w szczególności odpowiedzialną jest także osoba, w czyjej interesie danego czynu dokonano” (S. Ritterman, Komentarz, s. 340). W rachubę wchodzi, innymi słowy, pozwanie także pośrednich sprawców szkody niemajątkowej. Za szerokim ujęciem biernej legitymacji na gruncie omawianego przepisu wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Poznaniu, który w wyroku z dnia 20 sierpnia 2008 r. (I ACa 529/08, LEX nr 499201), wyraźnie stwierdził, że: „Legitymację bierną w procesie o ochronę praw autorskich ma każda osoba, która bezprawnie wkracza w autorskie prawa osobiste; do określenia kręgu osób stosuje się przepis art. 422 k.c.”. Szeroka definicja sprawstwa nie ogranicza jego zastosowania do bezpośrednich sprawców naruszenia autorskich dóbr osobistych, ale obejmuje swoim zakresem wszelkie działania określonego podmiotu, które w jakikolwiek sposób powodują czy przyczyniają się do naruszenia dóbr osobistych poszkodowanego lub do pogłębienia naruszeń tych dóbr. Definicja ta może i jest przydatna również przy ustalaniu, kto jest sprawcą naruszenia autorskich dóbr osobistych, i takim może był także pomocnik.

Po zważeniu wszystkich argumentów i poddaniu analizie ustalonych okoliczności faktycznych uznać należy, że nie tylko działanie pozwanego, B. J., nosiło znamiona naruszenia praw autorskich powoda. Szerokie rozumienie osób biernie legitymowanych w procesie
o naruszenie dóbr osobistych (praw autorskich) znajduje w ocenie Sądu zastosowanie także w niniejszej sprawie, co przesądza o tym, że pozwani A. S. i K. P. ponoszą także odpowiedzialność za to naruszenie. W ocenie Sądu pozwani ci bardzo pochopnie, bezrefleksyjnie, nie mając zapewne dostatecznej wiedzy prawnej, podeszli do tematu autorskich praw powoda do wykonanych przez niego zdjęć, umieszczając je na stronie pozwanego A. S., nawet za zgodą samego powoda. Inna byłaby sytuacja, gdyby zdjęcia te pozostały na tej stronie bez dalszego wykorzystywania, jednak do tej dalszej czynności doszło, co bezsporne. Na skutek takiego podejścia do tej kwestii, umożliwili oni pozwanemu B. J., do korzystania z tego zasobu zdjęć, w tym zdjęć autorstwa powoda, nie zawierając z powodem żądnej umowy w przedmiocie przeniesienia praw do tych utworów. Właśnie z tej przyczyny, powoływanie się na to, że zdjęcia te były z wizerunkiem A. S., nie miało znaczenia dla sprawy, albowiem nie chodzi tu o sam wizerunek, ale o całość w postaci utworu z tym wizerunkiem. Tym samym, poprzez udostępnienie zdjęć powoda ze swojej strony innej osobie do dalszego wykorzystania, stali się pomocnikami w tym wykorzystaniu, które miało charakter bezprawny. W konsekwencji, w ocenie Sądu, pozwani ci uzyskali także, co najmniej pośrednio, ale i bezpośrednio korzyść, w postaci dalszego upublicznienia wizerunku A. S. szerszemu kręgu odbiorców, na wyprodukowanej odzieży, na której widniały dwa zdjęcia powoda, po ich graficznym przerobieniu. Także uzyskanie przez pozwanego koszulek w zamian za udzielenie pozwanemu B. J. zgody na wykorzystanie jego wizerunku, zawiera się w łańcuchu związku przyczynowego, skoro pozwany A. S. koszulki te w znacznej części przekazał na cele dobroczynne, a tym samym niejako stawiał swój wizerunek, uchwycony przez powoda na zdjęciu, w korzystnym publicznie świetle. Pomiędzy pozwanymi, A. S. i K. P., a pozwanym, B. J., istniało porozumienie co do wykorzystania zdjęć, także autorstwa powoda. Pozwany B. J. korzystał ze zdjęć umieszczonych na stronie A. S., jednakże nie upewnił się w żaden sposób co do autorstwa tych utworów. W ocenie Sądu pozwany, jako przedsiębiorca winien zachować szczególną ostrożność w tym zakresie. Niedbalstwo w tym zakresie pozwanego B. J., przesądza więc o jego bezprawnym działaniu. Produkcja koszulek i wykorzystanie w tym celu jakiejkolwiek fotografii czy grafiki powinno zawsze i w każdych okolicznościach zostać poprzedzone dokonaniem stosownego rozeznania i uzyskania praw do rozpowszechniania takich utworów w celach zarobkowych. W szczególności zaś takiej ostrożności należy wymagać od przedsiębiorcy jako profesjonalisty w obrocie gospodarczym. Podobnie, niedbalstwo w tym zakresie należy przypisać pozostałym pozwanym, którzy zezwolili na dalsze wykorzystanie zdjęć ze swojej strony, które były autorstwa powoda i które to prawo na nich nie przeszło.

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu co do zasady przesądzona została kwestia odpowiedzialności wszystkich pozwanych z tytułu naruszenia autorskich praw osobistych i także majątkowych powoda. Sąd uznał więc, że żądanie zawarte w punkcie 1 pozwu zasługiwało na uwzględnienie. Nie ma przy tym znaczenia okoliczność poznana Sądowi z urzędu w toku procesu, że strona internetowa (...) a na której to wcześniej miała miejsce sprzedaż odzieży z uwidocznionym utworem powoda po przeróbce w dwóch przypadkach, prowadzona jest obecnie prawdopodobnie przez inny podmiot i nie ma na niej możliwości zakupu wskazanych przedmiotów, albowiem obecnie dotyczy ona już innego tematu. Dla zastosowania ochrony przewidzianej w zdaniu pierwszym art. 78 ust. 1 u.p.a. wystarczające jest bowiem stwierdzenie, czy zachowanie pozwanych nadal potencjalnie zagraża autorskim prawom osobistym powoda, co niewątpliwie zostało ustalone w przedmiotowej sprawie. Działanie wszystkich pozwanych, pośrednio przez pomocnictwo, i bezpośrednio przez wykorzystanie, prowadziło ostatecznie do naruszenia tych praw, dlatego uwzględnienie żądania w tym zakresie istotne jest z uwagi na możliwość potencjalnego dalszego naruszania praw powoda i prowadzi do udzielenia takiej ochrony na przyszłość. Pozwani nie podnosili w sprawie, aby na stronie internetowej pozwanego, A. S., nie było już zdjęć autorstwa powoda, a tym samym powód wykazał przesłankę do uzyskania takiej ochrony na przyszłość, i to było wystarczające do uwzględnia żądania w tej części. Mając na uwadze powyższe, Sąd zobowiązał wszystkich pozwanych do zaniechania dalszego naruszania autorskich praw majątkowych i osobistych powoda poprzez zaprzestanie bezprawnego wykorzystania zdjęć, wykonanych przez powoda, z wizerunkiem A. S. (punkt 1 wyroku). Sąd w zakresie tego zobowiązania dokonał doprecyzowania zakresu obowiązku pozwanych, poprzez wskazanie, że chodzi tu wyłącznie o te zdjęcia powoda, które zawierają wizerunek pozwanego, albowiem na to była skierowana ochrona ze strony powoda, i jednocześnie Sąd był uprawniony do takiego doprecyzowania.

Po modyfikacji żądania z punktu 2 pozwu, już w toku procesu, powód dochodził również zobowiązania pozwanego A. S. do ujawnienia na łamach oficjalnego profilu A. S. na portalu F. (...) stosownego oświadczenia o treści: „A. S. przeprasza Pana P. N. za bezprawne wykorzystanie zdjęć jego autorstwa przy sprzedaży koszulek oferowanych niegdyś na stronie internetowej (...)” na tablicy głównej profilu w poście oznaczonym jako publiczny przez okres 1 miesiąca. Zgodnie z powoływanym już wielokrotnie art. 78 ust. 1 u.p.a., w zdaniu drugim, ustawodawca wskazał, że w razie dokonanego naruszenia powód może żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Literalna wykładnia tego przepisu prowadzi wprost do wniosku, że uwzględnienie tak określonego żądania było w tej sprawie możliwe. Jak wykazano wyżej także pozwany, A. S., poprzez umożliwienie dalszego wykorzystania utworów powoda w postaci zdjęć ze swojej strony internetowej, jako pomocnik, naruszył autorskie prawa osobiste powoda. Dalej, w ocenie Sądu, skoro utwory powoda były zamieszczone na portalu społecznościowym F. pod wskazanym adresem pozwanego, to nie było przeszkód i było uzasadnionym, aby pozwany ten został zobowiązany do opublikowania oświadczenia, o treści zgodnej z żądaniem powoda, na tej samej stronie. W ocenie Sądu nie wykracza to poza zakres koniecznej i uzasadnionej ochrony powoda, w tym niemajątkowego zadośćuczynienia jego krzywdzie, co odnosi się także do wskazanej formy technicznej oświadczenia i czasu jego trwania. W tym zakresie wystarczy podnieść, iż okres opublikowania oświadczenia jest znacznie krótszy, niż trwała sprzedaż koszulek z wizerunkiem pozwanego, utrwalonym przez powoda. Stąd też forma i okres jest adekwatna, nie przekracza koniecznego zakresu poszukiwanej przez powoda ochrony, w okolicznościach niniejszej sprawy. Dlatego taż na podstawie art. 78 ust. 1 zdanie drugie u.p.a. Sąd orzekł, jak w punkcie 2 wyroku, podobnie jak w punkcie 1 wyroku doprecyzowując jedynie zakres tematyczny zdjęć powoda, objętych tym zobowiązaniem.

W punkcie 3 pozwu powód dochodził również zobowiązania, na tej samej podstawie prawnej, pozwanego B. J., do ujawnienia na łamach serwisu internetowego (...) autorstwa wszystkich fotografii wykonanych przez powoda, wykorzystanych na wszelkich przedmiotach sprzedawanych w ramach wskazanego serwisu.
Z uwagi na nieistnienie już na tej domenie sklepu internetowego pozwanego, na co Sąd zwrócił uwagę, żądanie w tej części nie mogłoby zostać wykonane i stało się bezprzedmiotowe, zatem w tej części na podstawie wskazanego przepisu stosowanego a contrario podlegało oddaleniu, co orzeczono w ramach punktu 4 wyroku.

W punkcie 4 pozwu powód żądał natomiast zasądzenia od pozwanych solidarnie kwoty 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek naruszenia osobistych praw autorskich powoda oraz kwoty 100 zł tytułem wydania korzyści uzyskanych bezprawnie poprzez wykorzystanie fotografii wykonanych przez powoda przy sprzedaży towarów na stronie internetowej (...) przy czym powód zastrzegł, iż podana wartość może ulec zwiększeniu w toku postępowania na skutek analizy przedłożonych przez pozwanych dokumentów. W toku postępowania kwota ta nie uległa jednak rozszerzeniu. Roszczenie opisane przez powoda w tej części znajduje swoją podstawę w treści art. 78 ust. 1 zdanie trzecie u.p.a. (zadośćuczynienie) oraz art. 79 ust. 1 u.p.a. (wydanie korzyści). Zgodnie
z pierwszym z przepisów, jeżeli naruszenie (autorskich praw osobistych) było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. W ocenie Sądu naruszenie przez pozwanych praw powoda było zawinione. W tym miejscu trzeba bowiem wskazać, że w komentowanym przepisie podstawowym warunkiem zasądzenia tych roszczeń jest zawinienie. Innymi słowy, można przyznać określone kwoty, jeśli sprawcy da się przypisać winę. W rachubę wchodzi każda forma winy, zarówno umyślna, jak i nieumyślna, a w tym ostatnim przypadku w grę wchodzi także niedbalstwo, co w ocenie Sądu przypisać należy wszystkim pozwanym. O winie nieumyślnej mówimy bowiem wówczas, gdy sprawca z powodu lekkomyślności lub niedbalstwa nie przewidział skutków swojego działania. Na podstawy lekkomyślności czy niedbalstwa w stosunku do pozwanych A. S. i K. P. wskazano już wyżej, w uzasadnieniu. W stosunku do trzeciego pozwanego przypomnieć należy, że nie miała znaczenia okoliczność, że pozwany ten w istocie nie miał wiedzy o autorstwie wykorzystanych przez siebie utworów. Jak już wcześniej podnoszono, pozwany był wówczas przedsiębiorcą, od którego w tym względzie należało wymagać szczególnej staranności przy doborze zdjęć lub grafik, które zamierza umieścić na oferowanych do sprzedaży towarach. Jedynie w ramach ogólnych uwag przypomnieć należy, że prawo cywilne w zakresie deliktów rozróżnia, analogicznie jak prawo karne, dwie postacie winy: winę umyślną ( dolus) i nieumyślną – niedbalstwo ( culpa). Wina nieumyślna zachodzi wówczas, gdy sprawca wprawdzie przewiduje możliwość wystąpienia szkodliwego skutku, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć, albo też nie przewiduje możliwości nastąpienia tych skutków, choć powinien i może je przewidzieć. W obu formach mamy do czynienia z niedbalstwem, bowiem w prawie cywilnym, odmiennie niż w prawie karnym, obie postaci winy nieumyślnej sprowadza się do niedbalstwa. Powyższe wyraźnie wskazuje, że zachowanie pozwanego, przy uwzględnieniu charakteru jego działalności, cechowało się niedbalstwem, co jednocześnie przesądza o zawinieniu.

W orzecznictwie wskazuje się, że szkoda niemajątkowa (krzywda) uzasadniająca majątkową ochronę dóbr osobistych (autorskich) może polegać na cierpieniu, które uniemożliwia prowadzenie pracy twórczej, powoduje obniżenie autorytetu, prestiżu w środowisku itd. (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 maja 2017 r., I ACa 351/16, LEX nr 2310556). Zadośćuczynienie ma przede wszystkim wynagrodzić twórcy krzywdę moralną, dyskomfort psychiczny wywołany przez sprawcę. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy przede wszystkim zachować pewną proporcję między zakresem szkody a przyznaną sumą pieniężną. Podobnie jak w przypadku zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych przewidzianego w art. 448 k.c., zasądzona kwota nie może być symboliczna ani również prowadzić do bezzasadnego wzbogacenia się strony powodowej.

Sąd ustalając wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia za krzywdę miał przede wszystkim na względzie to, że powód miał prawo poczuć się dotknięty wykorzystaniem jego zdjęć bez wynagrodzenia lub choćby przypisaniem autorstwa jego zdjęciom. Powód zawodowo zajmuje się fotografią, trudni się tym na co dzień i stanowi ona jego źródło zarobku
i utrzymania. W szczególności należało mieć na uwadze to, że zdjęcia dotyczyły osoby znanej, powszechnie rozpoznawanej, sportowca o uznanej marce i renomie. Niewątpliwie w momencie, w którym powód ujrzał projekty graficzne bazujące w dwóch przypadkach na jego zdjęciach, mógł poczuć się dotknięty niedocenieniem jego pracy. Cierpienie powoda potęguje
z pewnością okoliczność, że wcześniej przedmiotem negocjacji jego i pozwanej, K. P., była kwestia wykorzystania jego zdjęć do produkcji koszulek przez niego samego, co ostatecznie nie doszło jednak do skutku. Wskutek nie dojścia stron do porozumienia, późniejsze wykorzystanie tych samych zdjęć do produkcji koszulek przez inną osobę powodować musiało u powoda poczucie krzywdy, braku uczciwości oraz nielojalnego zachowania. Z drugiej strony należało jednak stwierdzić także, ze sprzedaż wspomnianych koszulek nie przyniosła ostatecznie sukcesu finansowego i wielkiego zainteresowania na szerszą skalę. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że koszulki, które zawierały przerobione fotografie autorstwa powoda sprzedały się w ilości około 20 sztuk, czego powód w toku procesu skutecznie nie podważył. Biorąc pod uwagę ustaloną cenę koszulki (119 zł), zysk uzyskany z ich sprzedaży nie mógł być wysoki – wyniósł około 2.300 zł i to bez uwzględnienia kosztów materiałów, produkcji, dystrybucji czy reklamy. Także podnoszona przez powoda okoliczność, że w USA, gdzie powód mieszka i pracuje, za podobne zdjęcia mógłby uzyskać wynagrodzenie rzędu 10.000 USD za zdjęcie, po pierwsze, nie zostało w żaden sposób wykazane, po drugie, nie odnosi się do realiów niniejszej sprawy, w tym osoby pozwanego, o którego wizerunek na takim utworze (zdjęciu) miałoby chodzić. Dlatego mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, żądanie powoda przyznania zadośćuczynienia pieniężnego w kwocie 90.000 złotych, jawiło się jako rażąco wygórowane. Sąd doszedł do przekonania, że w tym zakresie do naprawienia ujemnych następstw działania pozwanego będzie przyznanie mu kwoty 20.000 złotych, która jest kwotą adekwatną do zakresu doznanej przez powoda krzywdy, w szczególności, że niemal natychmiast po wszczęciu postępowania pozwany, B. J., usunął wskazane produkty ze swojego sklepu internetowego i zaprzestał ich dalszej dystrybucji.

Natomiast kwoty 100 złotych powód żądał na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 4 u.p.a. Jak wskazuje się w doktrynie, pojęciem korzyści, o których mowa w przepisie, obejmuje się zyski. Chodzi o nadwyżkę aktywów nad pasywami. Wydaniu podlegają generalnie korzyści, które uzyskał sprawca przez cały okres naruszenia praw autorskich majątkowych. Nie chodzi o wszelki zysk, który naruszyciel w tym czasie wypracował. Ponieważ źródłem roszczenia jest wejście w autorskie prawa majątkowe, obowiązek wydania rozciąga się tylko na korzyści pozostające w związku z naruszeniem. Ten związek istnieje, jeśli przyczyną sprawczą osiągnięcia zysku jest wkroczenie na teren wyłączności przyznanej uprawnionemu. Jeśli tej zależności nie ma, korzyść sprawca może zachować (A. Niewęgłowski [w:] Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021, art. 79). Z całą stanowczością stwierdzić trzeba, że zysk osiągnięty, w tym zakresie przez pozwanego, B. J., wskutek sprzedaży towarów z naruszeniem praw autorskich powoda, zawiera się w adekwatnym związku przyczynowym z tym naruszeniem. Nie jest możliwe dokładne określenie „czystego” zysku pozwanego ze sprzedaży odzieży, jednakże przy zastosowaniu art. 322 k.p.c. Sąd doszedł do przekonania, że żądana kwota 100 złotych jest adekwatna, w szczególności po wszechstronnym rozważeniu wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, mając na uwadze wskazywaną wyżej potencjalną wartość realnej korzyści brutto na kwotę około 2.300 złotych, przy sprzedaży około 20 sztuk koszulek w kwocie po 119 złotych za sztukę.

Z uwagi na powyższe, Sąd zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 20.100 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty, na podstawie wskazanych wyżej przepisów u.p.a. oraz art. 422 k.c. O odsetkach orzekł Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 455 k.c., za początkowy termin ich naliczania przyjmując dzień wniesienia pozwu – zgodnie z żądaniem powoda w niniejszej sprawie, albowiem już wcześniej powód skierował do pozwanych swoje wezwanie do zapłaty i usunięcia naruszenia prawa (punkt 3 wyroku).

W konsekwencji dalej idące żądanie zapłaty, jako nieuzasadnione, podlegało oddaleniu, co zawiera się także w treści punktu 4 wyroku.

Zgodnie z ogólną regułą rozliczania kosztów procesu wyrażoną treścią art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Art. 98 § 1 ¹ k.p.c. dodany ustawą z dnia z dnia 4 lipca 2019 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1469), stanowi natomiast, że od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. Przepis ten nie znajdzie jednak zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ zgodnie z art. 9 ust. 6 ustawy nowelizującej, przepis m.in. art. 98 § 1 ¹ k.p.c. ustaw zmienianej w art. 1 (Kodeks postępowania cywilnego), stosuje się jedynie w postępowaniach wszczętych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Z uwagi na to, że proces pomiędzy powodem, P. N.,
a pozwanymi, został wygrany przez powoda w zakresie niemajątkowego żądania w zasadzie w całości, zaś w zakresie roszczenia o zapłatę jedynie w 23 %, Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. dokonał rozliczenia kosztów w następujący sposób:

1.  suma kosztów poniesionych przez powoda w niniejszej sprawie to kwota 9.990 złotych - z tytułu opłaty sądowej od pozwu (4.505 zł), wynagrodzenia pełnomocnika powoda z tytułu zgłoszonego żądania majątkowego w stawce minimalnej (5.400 zł) i suma opłat skarbowych od pełnomocnictw (85 zł), oraz odrębnie kwota 720 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika powoda z tytułu zgłoszonego roszczenia niemajątkowego,

2.  suma kosztów procesu po stronie pozwanych A. S. i K. P. to łącznie kwota 5.400 złotych wynagrodzenia ich pełnomocnika w stawce minimalnej w sprawie o roszczenie majątkowe, a wobec uwzględnienia w całości żądania niemajątkowego powoda Sąd nie uwzględnił po stronie tych pozwanych kwoty 720 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika z tej części zgłoszonego żądania,

3.  pozwany B. J. nie poniósł żadnych kosztów procesu i nie zgłosił żądania w tym zakresie oraz nie wykazał ich poniesienia,

4.  Sąd nie uwzględnił wniosku o podwyższenie stawki wynagrodzenia pełnomocnika do poziomu 3-krotności stawki minimalnej, albowiem nie uzasadnia tego nakład pracy w niniejszej sprawie, który nie odbiegał od normalnego, co wynika z podjętych czynności w aktach sprawy, a podnoszona konieczność stawiennictwa pełnomocnika strony przed Sądem z odległego miejsca siedziby Kancelarii, nie uzasadnia wniosku w tym zakresie, albowiem jest to obowiązkiem pełnomocnika w ramach swojej funkcji, a jedynie może stanowić wniosek o zasądzenie dodatkowo wykazanych kosztów poniesionych w związku ze stawiennictwem na rozprawie, a takiego wniosku pełnomocnik nie zgłosił i nie wykazał,

5.  wykazane wyżej koszty procesu powoda w kwocie 9.990 zł Sąd podzielił na 1/3 wobec osoby pozwanego B. J. do rozliczenia (czyli 3.330 zł), i na pozostałe 2/3 części łącznie na osoby pozostałych pozwanych do rozliczenia (czyli 6.660 zł), oraz odrębnie, wobec takiego samego stosunku kwotę 720 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika z tytułu żądania niemajątkowego, czyli 240 zł wobec pozwanego B. J., i kwotę 480 zł wobec pozostałych pozwanych,

6.  z kwoty 3.330 zł Sąd uwzględnił 23 % wygranego roszczenia majątkowego powoda, co daje 765,90 zł plus kwota 240 zł czyli łącznie kwotę zasądzoną w punkcie 6 wyroku od pozwanego B. J. na rzecz powoda, tytułem zwrotu kosztów procesu,

7.  z kwoty 6.660 zł Sąd uwzględnił 23 % wygranego roszczenia majątkowego powoda, co daje kwotę 1.531,80 zł plus kwota 480 zł czyli łącznie kwotę 2.011,80 złotych po stronie powoda, zaś po stronie pozwanych A. S. i K. P. kwotę 4.158 zł (5.400 zł x 77 % wygranej z roszczenia majątkowego powoda), co po wzajemnym rozliczeniu daje kwotę zasądzoną w punkcie 5 wyroku, tytułem zwrotu kosztów procesu, na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. oraz przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i odpowiedniego w sprawie opłat za czynności adwokackie.