Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Agnieszka Dutkiewicz
Protokolant:	stażysta Szymon Guza

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2024 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko H. K., U. K.

z udziałem Prokuratora Rejonowego w Świeciu

o zapłatę

I oddala powództwo;

II zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 5 434 zł (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty.

SSO Agnieszka Dutkiewicz

Sygn. akt I C 1755/22

UZASADNIENIE

wyroku z 18 kwietnia 2024 r.

Powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W., w pozwie z dnia 28 listopada 2022r. (data stempla pocztowego) przeciwko pozwanym H. K. i U. K. wniósł o zasądzenie łącznie (ewentualnie w częściach równych) od pozwanych kwoty 72.727,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanym do dyspozycji na mocy umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) z 2 maja 2008 r. oraz kwoty 28.681,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia zapłaty tytułem należnego powodowi wynagrodzenia za okres od dnia 15 maja 2008 r. do dnia 15 października 2021 r. związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwanego w związku z korzystaniem z kapitału udostępnionego przez bank na podstawie ww. umowy kredytu.

Powód wniósł także o zasądzenie łącznie od strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, że strony zawarły umowę kredytu indeksowanego do waluty CHF. Zgodnie z wolą strony pozwanej oraz treścią umowy kredytu, wyplata kredytu nastąpiła w walucie PLN, a wysokość spłat uzależniona była od zmieniającego się kursu CHF. W związku z zakwestionowaniem mechanizmu indeksacji opartego na kursie CHF, jako zawierającego w swej konstrukcji niedozwolone postanowienia umowne, pozwani wystąpili przeciwko bankowi z pozwem o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu.

Powód podniósł, że przedmiotem niniejszego postępowania jest żądanie, by strona pozwana zwróciła powodowi kwotę wypłaconego kapitału kredytu, co znajduje podstawę w art. 405 kc i 410 kc. Jak wskazał powód, nienależne świadczenie obejmuje sytuacje, gdy uzyskane korzyści (w tej sprawie przez pozwanego – kredytobiorcę) następuje przez zachowanie samego zubożonego mające charakter świadczenia (w tej sprawie przez bank). Powód uzasadniał także swoje roszczenie o zwrot wartości wzbogacenia konsumenta, tj. kwoty 28.681,81 zł, która stanowi wartość nienależnego świadczenia niepieniężnego spełnionego przez bank i polegającego na umożliwieniu korzystania ze środków będących własnością banku oraz zaniechaniu żądania ich zwrotu do nadejścia terminu wynikającego z umowy. Wartość nienależnego świadczenia banku odpowiada jednocześnie wartości wydatków zaoszczędzonych przez stronę pozwaną w związku z tym, że nie musiała ona zaciągać kredytu w PLN w celu nabycia nieruchomości sfinansowanej ze środków z umowy.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej oraz uiszczonych opłat od pełnomocnictw.

W uzasadnieniu pozwani przyznali, że zawarli z powodem umowę kredytu hipotecznego. Pozwani zarzucili przedwczesność powództwa skierowanego przeciwko kredytobiorcom, bowiem nie doszło do prawomocnego ustalenia nieważności umowy, zaś bank nie dochował procedury upominawczej, a ponadto nie zaszły przesłanki do wypowiedzenia umowy kredytu. Oprócz tego pozwani wskazali na przedwczesność powództwa i ponieśli zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot kapitału, bowiem zdaniem pozwanych bieg terminu przedawnienia należy wiązać z datą jego wypłaty kredytobiorcy.

W uzasadnieniu strona pozwana zaprzeczyła twierdzeniom powoda według których bank może żądać na podstawie art. 405 kc w zw. z art. 410 kc zapłaty wartości nienależnego świadczenia spełnionego przez bank polegającego na udostępnieniu kapitału do korzystania, alternatywnie na podstawie art. 405 kc zapłaty zaoszczędzonych przez konsumenta wydatków, które poniósłby, gdyby zaciągnął kredyt w PLN. Pozwani zakwestionowali by powód został zubożony przez utratę możliwości korzystania ze środków przekazanych stronie pozwanej i pobierania z tego tytułu korzyści, a nadto by strona pozwana uzyskała korzyść majątkową (przysporzenie majątkowe) przez to, że zaoszczędziła wydatki lub wzbogaciła się o możliwość korzystania z kapitału kredytu.

Pozwani podnieśli także zarzut sprzeczności roszczenia powoda o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału z art. 5 kc, bowiem skoro to z winy banku redagującego umowę istnieją podstawy do stwierdzenia bezskuteczności klauzul abuzywnych oraz nieważności umowy jako niemożliwej do wykonania, to niezgodne z zasadami współżycia społecznego było by uznawanie, jakoby roszczenie banku w stosunku do pokrzywdzonego działaniem banku kredytobiorcy o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału było uzasadnione.

Pismem z dnia 13 lutego 2023r. swój udział w sprawie zgłosił Prokurator Prokuratury Rejonowej w Świeciu (k. 102).

Pismem z 15 czerwca 2023 r. pozwani podnieśli zarzut potrącenia na kwotę 35.105,21 zł wierzytelności pozwanych względem powoda o zwrot wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych na poczet kredytu objętego umową nr (...) kredytu hipotecznego z dnia 28 kwietnia 2008 r. w okresie od 15 lutego 2019 r. do 15 lutego 2023 r. z wierzytelnością powoda w stosunku do pozwanych z tytułu zwrotu pozostałej wartości wypłaconego kapitału kredytu ( k. 148-150)

Pismem procesowym z dnia 24 lipca 2023r. (data nadania) powód cofnął częściowo powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 37.622,79 zł dochodzonej przez powoda tytułem zwrotu części kapitału oddanego pozwanym do dyspozycji na mocy umowy, natomiast co do reszty kwoty podtrzymał powództwo główne zgłoszone w pozwie ( k. 220-221).

Postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy umorzył postępowanie w zakresie kwoty 37.622,79 zł i zwrócił powodowi kwotę 940 zł tytułem połowy opłaty sądowej od cofnięcia części powództwa (k. 227).

Pismem procesowym z dnia 30 listopada 2024r. (data nadania) powód dokonał modyfikacji powództwa, w ten sposób, że obok dochodzonej kwoty 35.105,20 zł tytułem zwrotu części kapitału kredytu wniósł o zmianę wysokości świadczenia nienależnego, którego zwrot przysługuje powodowi od pozwanych w związku z oddaniem do dyspozycji kapitału na mocy umowy, poprzez dokonanie sądowej waloryzacji należnej powodowi kwoty w ten sposób, że powodowi przysługuje dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 27.874 zł wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądze. Jednoczenie powód cofnął częściowo powództwo w zakresie kwoty 28.681,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia zapłaty, dochodzonej przez powoda tytułem należnego powodowi wynagrodzenia związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwanych w związku z korzystaniem z udostępnionego kapitału ( k. 255-258v).

Pismem procesowym z dnia 21 marca 2024r. (data nadania) powód cofnął częściowo powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 27.874 zł oraz kwoty 35.105,20 zł i wniósł o umorzenie postępowania w powyższym zakresie. Powód podtrzymał żądanie o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.105,20 zł za okres od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia 7 czerwca 2023 r. ( k. 312-313).

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2024 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy umorzył postępowanie za wyjątkiem roszczenia o odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 35.105,20 zł za okres od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia 7 czerwca 2023 r. (k. 323).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały stanowiska dotychczas zajęte w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 kwietnia 2008 r. pozwani zawarli z powodowym bankiem umowę o kredyt hipoteczny nr KH/ (...). Pozwani zawarli umowę jako konsumenci. Celem zaciągnięcia kredytu był zakup mieszkania w budowie od dewelopera. Na podstawie umowy powodowy bank zobowiązał się oddać do dyspozycji pozwanych kwotę 90.000 zł., która była indeksowana kursem CHF. Wypłata tej kwoty miała nastąpić w walucie polskiej z jednoczesnym zastosowaniem mechanizmu opisanego w § 2 ust. 2 umowy tzw. indeksacji, przez co została przeliczona według kursu kupna waluty z Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.

Kredyt miał być spłacany w 240 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych. Spłata kredytu miała następować w miesięcznych ratach z zastosowaniem mechanizmu opisanego w § 7 ust. 1 umowy tj. w walucie polskiej, po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z (...) Banku (...) S.A.

Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej. W treści umowy zastrzeżono, że kredytobiorca ponosi ryzyko zmian stóp procentowych, co oznaczało, że w przypadku wzrostu poziomu stopy referencyjnej wyższe będzie oprocentowanie kredytu i wzrośnie wówczas wysokość miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej. Oprocentowanie kredytu wynosiło 4,2850 % w stosunku rocznym, co stanowiło sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) obowiązującej w dniu sporządzenia umowy oraz marży w wysokości 1.4000 p.p. stałej w całym okresie kredytowania. Oprocentowanie miało ulegać zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M. Zmiana waluty kredytu miała wpływ na wysokość kwoty kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych i dokonywana była w oparciu o mechanizm opisany w § 4 ust. 6 umowy, tj. z zastosowaniem Tabeli Kursów Walut Obcych

Zgodnie z § 3 ust. 2 Regulaminu kredyt mógł być indeksowany kursem waluty obcej na podstawie obowiązującej w Banku (...). Zgodnie z § 8 ust. 3 Regulaminu w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty miała być obliczana według aktualnego kursu sprzedaży dewiz dla danej waluty obowiązującego w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku w dniu spłaty raty. Tabela Kursów Walut Obcych ustalana była nie rzadziej niż raz dziennie, na podstawie notowań rynkowych poszczególnych par walut przy możliwym odchyleniu dla kursu kupna i kursu sprzedaży nie większym niż 10% od kwotowań rynkowych.

(dowód: wniosek kredytowy – k. 22-24; umowa kredytu – k. 25-27v.)

Na podstawie umowy kredytu bank udostępnił kredytobiorcom środki pieniężne w łącznej wysokości 72.727,99 zł. Na poczet spłaty kredytu udzielonego na mocy ww. umowy kredytu kredytobiorcy w okresie od 16 czerwca 2008 r. do 15 stycznia 2019 r. dokonali spłat w łącznej wysokości 79.039,54 zł tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz innych opłat okołokredytowych. W okresie od 15 lutego 2019r. do 15 lutego 2023r. pozwani dokonali zwrotu rat kredytowych w łącznej kwocie 35.105,21 zł.

(bezsporne, a nadto dowody: dyspozycje wypłaty – k. 28-29; zestawienie transakcji – k. 30; zaświadczenie o udzieleniu kredytu – k. 31; potwierdzenia wykonania operacji – k. 166-178; zaświadczenie o poniesionych kosztach – k. 179-182)

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, I Wydział Cywilny z dnia 14 marca 2022 r. w sprawie o sygn. I C 1503/21 ustalono nieważność umowy o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) z 28 kwietnia 2008 roku oraz zasądzono od Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz H. K. i U. K. łącznie kwotę 79.039,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz ustalono, że umowa o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) z 28 kwietnia 2008r. jest nieważna.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2023r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie o sygn. I ACa 992/22 sprostował oczywiste niedokładności pisarskie w komparycji zaskarżonego wyroku oraz zmienił zaskarżony wyroku w zakresie odsetek, w ten sposób, że zasądził od Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz H. K. i U. K. kwotę 79.039,54 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 76.254,58 zł od dnia 16 maja 2019 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2.784,96 zł od dnia 20 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałej części. W pozostałym zakresie Sąd Odwoławczy oddalił apelację powoda (wtedy pozwanego).

(dowód: odpis wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy w sprawie o sygn. I C 1503/21 – k. 151, odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w sprawie o sygn. I ACa 992/22 – k. 127)

Pismami z dnia 10 października 2022r. powód wezwał kredytobiorców do zapłaty w terminie 30 dni od dnia doręczenia pisma kwoty 101.409,80 zł, w tym 72.727,99 zł – kwota całego wypłaconego kapitału w PLN; 28.681,81 zł – kwota stanowiąca wartość świadczenia spełnionego na rzecz kredytobiorców, polegającego na umożliwieniu korzystania z kapitału Banku. Pozwani odebrali wezwanie w dniach 15 i 17 października 2022 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem doręczenia – k. 39-50)

W związku z ustaleniem nieważności umowy kredytowej nr (...) z dnia 28 kwietnia 2008 r., pismem z dnia 19 maja 2023 r. pozwani wezwali powoda do zapłaty kwoty 35.105,21 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych spłaconych w okresie od 15 lutego 2019r. do 15 lutego 2023r.

(dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem doręczenia – k. 186-195v)

Pismem z dnia 7 czerwca 2023 r. pozwani dokonali potrącenia wierzytelności im przysługujących w wysokości 35.105,21 zł z wierzytelnością Banku na kwotę 72.728 zł tytułem wypłaconego kapitału kredytu.

Pozostałą do zapłaty na rzecz banku kwotę, tj. 37.622,79 zł, pozwani wpłacili w dniu 26 maja 2023 r.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu – k. 196-197; potwierdzenie wykonania przelewu – k. 233)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dokumentów złożonych przez strony w toku postępowania.

Sąd uznał za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy dokumenty ujawnione w stanie faktycznym, albowiem zostały one sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów. Ponadto autentyczność tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Na rozprawie w dniu 7 września 2023r. Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny bankowości i rachunkowości jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Pominięcie dowodu zgłaszanego przez stronę jest bowiem dopuszczalne wtedy, gdy okoliczności sporne, na które dowód powołano, zostały dostatecznie wyjaśnione. Opinia biegłego stanowi jedynie dowód dający Sądowi, rozstrzygającemu sprawę merytorycznie, dokonanie ustaleń w zakresie wymagających wiadomości specjalnych (a więc wiedzy wykraczającej poza objętą zakresem wiedzy ogólnej – powszechnej). W tej sprawie Sąd uznał, że zgromadzone w sprawie dowody w postaci dokumentów w pełni pozwalają na rozstrzygnięcie sprawy, zaś wniosek dowodowy o dopuszczenie opinii biegłego potraktował, jako nieistotny dla jej rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Po ostatecznej modyfikacji powództwa i cofnięciu przez powoda swoich roszczeń w znacznej części, powód domagał się w niniejszej sprawie jedynie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.105,20 zł za okres od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia 7 czerwca 2023 r. Co do pozostałej części powództwa, postępowanie zostało umorzone.

Stosownie do art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przez innym organem państwowym. Stosownie do art. 498 § 2 k.c. wskutek potrącenie obie wierzytelności umarzają się wzajemnie do wysokości wierzytelności niższej.

Z art. 499 k.c. wynika, że potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Natomiast w myśl przepisu art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Roszczenia powoda Sąd nie uwzględnił mając na uwadze treść art. 499 k.c. tj. że oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe, czyli kiedy doszło do powstania stanu potrącalności (por. wyr. SN z 27 listopada 2003 r. III CK 152/02,Legalis). Oznacza to, że złożone skutecznie oświadczenie o potrąceniu wywiera skutki prawne (określone w art. 498 § 2 k.c.) od chwili, kiedy potrącenie stało się w ogóle możliwe, a więc od daty, w której istniał tzw. stan potrącalności obu wierzytelności. Wobec tak zakreślonej retroaktywności oświadczenia o potrąceniu, za niebyłe należy uznać te skutki prawne, których założeniem było istnienie umorzonych przez potrącenie wierzytelności w czasie pomiędzy powstaniem stanu potrącalności a złożeniem oświadczenia o potrąceniu (vide Kodeks cywilny Tom II Komentarz do artykułów 450-1088 pod redakcją K. Pietrzykowskiego 6.wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, komentarz do art. 498 k.c. str. 134).

Sąd zważył, iż w przedmiotowej sprawie stan potrącalności wierzytelności wynikających z ustalenia nieważności umowy o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) z 28 kwietnia 2008 roku, a także stan wymagalności roszczenia banku o zwrot wypłaconego kapitału, powstał dopiero po prawomocnym wyroku w sprawie ustalenia nieważności umowy, tj. w dniu wydania wyroku w sprawie o sygn. I ACa 992/22 przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku – 27 lutego 2023 r. W związku z tym roszczenie odsetkowe powodowa jest niezasadne zarówno przed powstaniem stanu wymagalności, jak i po powstaniu stanu potrącalności wierzytelności, a przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu.

Z tych też względów Sąd nie uwzględnił roszczenia powoda.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II sentencji wyroku z uwzględnieniem wyniku sprawy, którą powód przegrał w całości. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty procesu, które ponieśli pozwani składały się koszty zastępstwa procesowego – 5.400 zł oraz koszty poniesionych opłat skarbowych od udzielonych pełnomocnictw – 34 zł. Wysokość przyznanych stornie pozwanej kosztów zastępstwa procesowego, Sąd ustalił na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., nr 1935 t.j.).

Sąd wskazuje jednocześnie, że wniosek strony pozwanej o przyznanie kosztów zastępstwa w podwójnej wysokości nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż wkład pracy radcy prawnego w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie nie uzasadniał zasądzenia kosztów w podwójnej wysokości, a zasądzona stawka w pełni uwzględniała jego udział w sprawie.

SSO Agnieszka Dutkiewicz

Z:

1.  O..

2.  Odpis wyroku z uzasad. dor. pełn. powodów przez Portal;

3.  Sprawdzić czy peln. pozwanego uiścił opłatę kancelaryjną za uzasadnienie 100 zł, dołączyć do akt dowód uiszczenia tej opłaty. Jeśli została ona uiszczona – dor. peln. pozwanego odpis wyroku z uzasadnieniem przez Portal;

4.  K.. 14 dni