Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. C. wnioskiem z dnia 18 września 2008 roku wystąpiła o podział majątku wspólnego jej i jej byłego męża K. C., w którego skład wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...), będące w zasobach (...)Spółdzielni Mieszkaniowej w B. oraz środki pieniężne zgromadzone na książeczce mieszkaniowej. Wniosła o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, tj. udziałów wynoszących 2/3 dla niej i 1/3 dla jej byłego męża. Domagała się przyznania na jej rzecz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, natomiast na rzecz uczestnika środków pieniężnych zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej.

Uczestnik wniósł o oddalenie wniosku w zakresie żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym dorobkowym. Zaproponował dokonanie podziału majątku w ten sposób, aby spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) przyznać wnioskodawczym ze spłatą na rzecz uczestnika postępowania równowartości połowy wartości zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego na dzień orzekania w sprawie. Wniósł również o przyznanie mu prawa do zamieszkiwania w spornym lokalu mieszkalnym do czasu całkowitego spłaty przez wnioskodawczynię wartości połowy udziału.

Postanowieniem wstępnym z dnia 16 grudnia 2010 r., prawomocnym od dnia 13 lipca 2011 r., Sąd Rejonowy w Bydgoszczy ustalił, że udział wnioskodawczym w majątku wspólnym wynosi 2/3, zaś udział uczestnika wynosi 1/3. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 11 marca 2013r. dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika, w skład którego wchodzą: lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w B. wraz z wkładem mieszkaniowym o wartości 99000 zł oraz środki pieniężne zgromadzone na książeczce mieszkaniowej (...) wystawionej na nazwisko uczestnika w wysokości 2050,80 zł, w ten sposób, iż wyżej opisane prawo do lokalu mieszkalnego wraz z wkładem mieszkaniowym przyznać na rzecz wnioskodawczym, zaś środki pieniężne zgromadzone na opisanej książeczce przyznać na rzecz uczestnika, zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 10650,32 zł (dziesięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt złotych 32/100) tytułem spłaty z tym ustaleniem, iż powyższa kwota obejmuje rozliczenia stron z tytułu kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania, zasądzoną w punkcie drugim kwotę rozłożyć na 11 rat w wysokości po 1000 zł (tysiąc złotych) dziesięć pierwszych rat i 650,32 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych 32/100) jedenasta rata, płatnych miesięcznie do ostatniego dnia miesiąca począwszy od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, ustalił, iż uczestnikowi przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego od Miasta B. zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy na rzecz adwokata D. S. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) powiększoną o obowiązującą stawkę podatku VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną wnioskodawczym z urzędu, zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy na rzecz adwokata T. S. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) powiększoną o obowiązującą stawkę podatku VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu i kosztami sądowymi od uiszczenia wnioskodawczym była zwolniona obciążył Skarb Państwa.

Z motywów rozstrzygnięcia Sądu I instancji wynikało, co następuje:

Wnioskodawczyni i uczestnik pozostawali w związku małżeńskim od 1984 r. do 2008 r. Wówczas ich małżeństwo zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 29 lutego 2008 r. przez rozwód z winy uczestnika.

W małżeństwie wnioskodawczyni i uczestnika obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, który został zniesiony na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 2005 r., ustanawiającego z dniem 12 listopada 2002 r. rozdzielność majątkową.

Z małżeństwa stron pochodzi sześcioro dzieci urodzonych w latach: 1987, 1988, 1989, 1994, 1998 i 2001.

Postanowieniem wstępnym z dnia 16 grudnia 2010 r., prawomocnym od dnia 13 lipca 2011 r., Sąd Rejonowy w Bydgoszczy ustalił, że udział wnioskodawczyni w majątku wspólnym wynosi 2/3, zaś udział uczestnika wynosi 1/3.

W skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) oraz środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej (...)w kwocie 2.050,80 zł. Wartość lokalu przy ul. (...) w B. wynosi 198.000 zł. Wkład mieszkaniowy związany z prawem do lokalu stanowi 50 % wartości rynkowej tego lokalu, czyli 99.000 zł. Książeczka mieszkaniowa została założona w 1979 roku, ale pierwsze środki zostały na nią wpłacone w 1987 roku.

W okresie od maja 2004 roku do sierpnia 2005 roku uczestnik płacił czynsz za mieszkanie przy ulicy (...) w B.. W okresie od czerwca 2004 roku do października 2007 roku płacił za: Internet, energię elektryczną, telewizję kablową, telefon. Łącznie koszty utrzymania mieszkania, które uiścił K. C., wyniosły 15.873,04 zł.

Wnioskodawczyni zapłaciła 4.300 zł w grudniu 2005 roku tytułem zaległości czynszowych za okres od września 2005 roku do grudnia 2005 roku.

Opłaty ponoszone przez M. C. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej w F. w okresie od stycznia 2006 roku do sierpnia 2012 roku wyniosły 86.389,20 zł. Opłaty ponoszone przez M. C. na rzecz (...) S.A. z tytułu energii elektrycznej wyniosły w okresie od stycznia 2006 roku do sierpnia 2012 roku wyniosły 9.410,07 zł. Opłaty ponoszone przez M. C. z tytułu abonamentu RTV wyniosły 340 zł. Łącznie M. C. poniosła koszty utrzymania w wysokości 96.139,27 zł.

K. C. wyprowadził się z mieszkania przy ulicy (...) w B. w dniu 27 września 2012 roku.

Uczestnik nie ma tytułu prawnego do innego lokalu i nie ma zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych. Jest rencistą. Po wyprowadzeniu się z mieszkania zamieszkiwał tymczasowo u sióstr zakonnych, u których wykonywał prace dorywcze.

Wskazał Sąd iż, w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) oraz środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej (...)w kwocie 2.050,80 zł. Wartość rynkowa lokalu wynosi 198.000 zł. Wkład mieszkaniowy związany z prawem do tego lokalu stanowi zaś 50% wartości rynkowej tego lokalu, czyli 99.000 zł.

Kwestia przyznania wnioskodawczyni spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) była bezsporna. Uczestnik przystał na takie rozwiązanie z dokonaniem na jego rzecz spłaty. Sąd przyznał zatem wnioskodawczyni w/w prawo do lokalu mieszkalnego położonego wraz z wkładem mieszkaniowym o wartości 99.000 zł. Środki pieniężne zgromadzone na książeczce mieszkaniowej (...)w kwocie 2.050,80 zł zostały przyznane uczestnikowi.

Książeczka mieszkaniowa została założona w 1979 roku, ale pierwsze środki zostały na nią wpłacone w 1987 roku (k.353). Małżeństwo zostało zawarte w 1984 roku, zatem środki zgromadzone na niej stanowią majątek wspólny. Nie ma znaczenia fakt, że właścicielem książeczki mieszkaniowej jest K. C., gdyż środki zgromadzone na niej pojawiły się po zawarciu małżeństwa, co skutkuje uznaniem, że stanowią majątek wspólny byłych małżonków.

Zgodnie z art. 207 kc pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. W związku z tym M. C. i K. C. byli zobowiązani do ponoszenia kosztów utrzymania lokalu po połowie. Na skutek bowiem rozwodu powstała współwłasność. Udziały stron we współwłasności wynosiły po . Na M. C. i K. C. ciążył obowiązek wspólnego i równego ponoszenia kosztów utrzymywania mieszkania.

Ponieważ Sąd ustalił udział wnioskodawczyni w majątku wspólnym na 2/3, zaś udział uczestnika na 1/3, to uczestnik powinien otrzymać spłatę równą 1/3 wartości wkładu mieszkaniowego, czyli 33.000 zł. Koszty, jakie uczestnik poniósł na opłaty związane z mieszkaniem, wyniosły 15.873,04 zł. Zdaniem Sądu, powinien on otrzymać zwrot połowy kosztów za utrzymanie mieszkania, w którym mieszkał on, jego była żona i ich dzieci. Połowa z 15.873,04 zł wynosi 7936,52 zł. Łącznie uczestnik powinien otrzymać od wnioskodawczyni kwotę 40.936,52 zł (33.000 zł + 7.936,52 zł).

M. C. poniosła koszty utrzymania mieszkania w łącznej wysokości 96.139,27 zł. Zdaniem Sądu, powinna ona otrzymać zwrot połowy kosztów za utrzymanie mieszkania. Połowa z 96.139,27 zł wynosi 48.069,64 zł. Ponadto wnioskodawczyni spłaciła zaległy czynsz w grudniu 2005 roku w wysokości 4.300 zł i powinna otrzymać zwrot połowy tej należności, czyli 2.150 zł. Przysługuje jej ponadto 2/3 środków zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej (...)w kwocie 2.050,80 zł, czyli 1.367,20 zł. Łącznie M. C. powinna otrzymać od swojego byłego męża 51.586,84 zł (48.069,64 zł +2.150 zł +1.367,20 zł).

Różnica pomiędzy kwotą, jaką K. C. powinien zapłacić M. C., a kwotą, jaką powinna zapłacić M. C. K. C. wynosi 10.650,32 zł (51.586,84 zł- 40.936,52 zł).

W związku z powyższym Sąd zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczym kwotę 10.650,32 zł tytułem spłaty z tym ustaleniem, że powyższa kwota obejmuje rozliczenia stron z tytułu kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania (punkt II sentencji).

Kwotę powyższą Sąd postanowił rozłożyć na 11 rat w wysokości po 1.000 zł dziesięć pierwszych rat i 650,32 zł jedenasta rata, płatnych miesięcznie do ostatniego dnia miesiąca począwszy od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

Sąd rozkładając kwotę 10.650,32 zł na 11 rat wziął pod uwagę fakt, że K. C. jest osobą, która nie ma stałej pracy oraz jest orzeczony wobec niego umiarkowany stopień niepełnosprawności. Ma on jednak wykształcenie, które daje możliwość efektywnego poszukiwania pracy. Jako doświadczony inżynier elektronik ma szansę znaleźć stałą pracę. Z kolei M. C. wychowuje i utrzymuje wielodzietną rodzinę (sześcioro dzieci). Uczestnik zalega z alimentami na dzieci. Troje dzieci studiuje i pozostaje na utrzymaniu M. C., z wyjątkiem syna J., który podjął studia zaoczne i zrzekł się alimentów do ojca (k.346). Również młodsze dzieci pozostają na utrzymaniu M. C.. M. C. zarabia miesięcznie około 2.000 zł netto. Rozłożenie kwoty 10.650,32 zł na 11 rat uwzględnia, zdaniem Sądu, interes wnioskodawczym oraz sytuację materialną uczestnika. Rozłożenie spłaty na raty nie może spowodować, że świadczenie przyznane M. C. straci ekonomiczną i realną wartość, a tak mogłoby się stać, gdyby rozłożono kwotę 10.650,32 zł na większą liczbę rat.

Prawo do lokalu socjalnego od Miasta B. Sąd przyznał uczestnikowi na podstawie art. 14 ust. 4 pkt. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733), uznając, że sytuacja majątkowa uczestnika nie pozwala mu na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych na stałe w inny sposób jak poprzez przyznanie lokalu socjalnego.

Ponieważ wnioskodawczyni i uczestnikowi przyznano pełnomocników z urzędu oraz zwolniono ich od kosztów sądowych Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocników stron kwoty po 5.400 zł powiększone o obowiązującą stawkę podatku VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną zainteresowanym z urzędu. Sąd oparł rozstrzygnięcie na podstawie § 2 ust. 2 i 3 oraz § 6 pkt 6 w zw. z § 7 ust 1 pkt 10 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1348) (punkt 5 i 6 sentencji).

Kosztami sądowymi, od których wnioskodawczym była zwolniona, Sąd obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł uczestnik

Zarzucał sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez błędne przyjęcie, iż wartość przedmiotu postępowania - wartość wkładu mieszkaniowego tj. lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego podlegającego podziałowi wynosi kwotę: 99.000, - zł (pkt. I postanowienia ), a nie kwotę: 198.000, - zł jaka to wartość (rynkowa) została określona w opinii biegłego, a tym samym przyjęcie do wzajemnego rozliczenia niższych wartości udziałów należnych poszczególnym współwłaścicielom (stronom postępowania) i jednoczesnego określenia należnych spłat na rzecz wnioskodawczyni ze strony uczestnika postępowania (pkt. 2 i 3 postanowienia), naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 11 ust. 2 (1) i 2 (2) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych poprzez jego nie zastosowanie do określenia wartości (rynkowej) spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem podziału majątku stron, naruszenie przepisu art 233 § 1 k.p.c. poprzez częściową odmowę wiarygodności zeznań uczestnika postępowania w zakresie przyczyniania się stron do powstania majątku wspólnego oraz prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego w okresie objętym ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej i wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyjęcie do rozliczenia
udziałów należnych stronom z tytułu podziału majątku wspólnego rynkowej
wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego
położonego w B. przy ul. (...) (w kwocie 198.000,-
zł) i zmianę orzeczenia odnośnie ewentualnej należnej spłaty na rzecz
poszczególnych stron postępowania z uwzględnieniem poczynionych przez
strony nakładów ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Wnosił także o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu uczestnika postępowania kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą według norm przepisanych oświadczając jednocześnie, iż nie zostały one uiszczone (strony korzystają z całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych)

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika co do zasady podlegała uwzględnieniu.

W przedmiotowej sprawie okoliczność, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodzi lokatorskie prawo do lokalu nie była sporna. Wszystkie natomiast zarzuty apelacji sprowadzały się do zagadnienia błędnego ustalenia wartości tego prawa i w konsekwencji błędnych rozliczeń z tytułu udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym.

Ustosunkowując się do tych zarzutów wskazać należy na wstępie, że Sąd w sprawie o podział majątku wspólnego z urzędu ustala skład i wartość tego majątku (art. 684 i 567§3 kpc). Jeżeli znajduje się w nim spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, jako objęte wspólnością ustawową w chwili jej ustania i w nim pozostaje w chwili w chwili podziału, to jego wartość określa się na chwilę dokonywania podziału majątku, czyli chwilę zamknięcia rozprawy, według art. 316§1 w zw. z art.13§1 kpc (postanowienie SN z 17.X.1997r. III CKU 47/97, OSNC 1998, nr 3 poz. 48, postanowienie SN z dnia 26 września 2007r., IV CK 139/07.

W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008r. w sprawie P 16/08 ( OTK-A 2008, nr 10, poz. 181) jedynie do końca grudnia 2008r. występowała możliwość przekształcenia spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na własność, na skutek utraty mocy obowiązującej art. 12 ust.1 i art. 12 ust 1 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2003r. Nr 119, poz. 1116 z późń.zm.), dalej jako u.s.m. Dnia 31 lipca 2007r. moc utracił art. 11 ¹ tej ustawy, przywracający od zmian ustawowych z grudnia 2002r. możliwość przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własności, które to uprawnienie istniało już na gruncie postanowień statutowych wewnątrz spółdzielni mieszkaniowej, na gruncie ustawy o spółdzielniach i ich związkach z 1961r., a następnie zwłaszcza na podstawie art. 219 prawa spółdzielczego z 1982r. Uchylenie art. 11 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nastąpiło ustawą z dnia 14 czerwca 2007r. w konsekwencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2005r. ( K 42/02, OTK-A 2005, nr 4, poz. 38) w którym Trybunał stwierdził nieważność z Konstytucją między innymi art. 11 ¹wymienionej ustawy.

Uchylenie tego przepisu spowodowało, że członek spółdzielni, mający spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu może obecnie żądać jedynie przekształcenia tego prawa, jako ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu zgodnie z art. 12 u.s.m. Kwestia ta została dokładnie wyjaśniona w sposób nakazujący ewolucję rozwiązań ustawowych omawianej kwestii w uzasadnieniu postanowienia SN z dnia 16 stycznia 2009r. ( III CZP 133/06 Biul. SN 2009, nr 2,5,9) a wcześniej w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów SN z dnia 13 lipca 2006r. ( III CZP 93/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 1)

Reasumując w wyniku przedstawionych zmian ustawowych możliwe jest tylko przekształcenie lokatorskiego prawa spółdzielczego w prawo własności lokalu mieszkalnego, określone przez art. 12 u.s.m. jako ustawienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie o podział majątku dorobkowego po rozwiązaniu małżeństwa, mając na względzie, że prawo do mieszkania stanowi zasadniczy i właściwie jedyny składnik dzielonego majątku (poza nim w skład tego majątku wchodzą jedynie środki pieniężne o wartości 2050, 80 zł), należało uwzględnić rzeczywistą wartość tego prawa i dać temu wyraz, zasądzając spłaty na rzecz uczestnika, któremu prawo do lokalu nie przypadło. Trafnie zwraca się uwagę w orzecznictwie, że prawo do mieszkania nie jest takim samym składnikiem majątku dorobkowego, jak prawo do innych rzeczy (uchwała SN z 26.III.1997r. CZP 154/92, OSNCP 1993, nr 78, poz.137).

Podkreśla się, że wprawdzie dla sposobu bieżącego korzystania z mieszkania przez osobę w nim pozostającą nie ma większego znaczenia, jaki jest status prawny tego mieszkania. Jednak jego wartość, również wtedy dla celów obliczeniowych musi być różna, skoro prawo lokatorskie jest z założenia niezbywalne, niedziedziczne a więc trudno nawet określać jego wartość rynkową. Prawa typu własnościowego taką wartość oczywiście posiadają, nawet jeśli osoba zajmująca mieszkanie nie zamierza się go pozbywać (uzasadnienie uchwały SN z 9.IV.1997r. III CZP 93/93, OSNC 1994, nr 1, poz. 18).

Wskazać również należy, że zgodnie ze stwierdzeniem Sądu Najwyższego wyrażonym w wielu orzeczeniach zajmujących się powyższymi kwestiami wiodącym rozstrzygnięciem pozostaje nadal, aktualna co do istoty problemu uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z 20.XI.1974r. ( III CZP 1/74, OSNCP 1975, nr 3, poz. 37). Mimo, że uchwała ta utraciła już dawno walor „wytycznych”, to pozostaje ważne stwierdzenie odnośnie do zasady oznaczenia wartości lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielczego, jako tylko sumy wkładu mieszkaniowego, ale z możliwością odpowiedniego podwyższenia tej wartości w okolicznościach konkretnego wypadku. Zwłaszcza jeśli jest prawdopodobieństwo przekształcenia prawa do tego mieszkania w prawo pozwalające na jego spieniężenie. Motywuje się to potrzebą takiego określenia spłat małżonka, któremu mieszkania się nie przydziela, aby uwzględnić zasadę równości małżonków przy dokonywaniu podziału ich majątku dorobkowego.

Na gruncie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych podniesione kwestie reguluje w szczególności art. 11 ust. 21, 22.

Pierwszy z nich nakazuje, aby w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaciła osobie upoważnionej wartość rynkową tego lokalu, która nie może przewyższać kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię, zgodnie z jej statutem, na ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności tego lokalu (art. 11 ust 2 u.s.m.).

Sąd Najwyższy kierując się dotychczasową linią orzeczniczą oraz treścią wyżej cytowanych przepisów w uchwale z dnia 29.X.2009r. III CZP 74/09 wskazał, że wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu o podział majątku wspólnego byłych małżonków jest ustalona z uwzględnieniem zasad rozliczeniowych z osobą uprawnioną w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do takiego lokalu.

Z treści opinii biegłej L. M. wydanej w sprawie w dniu 20 kwietnia 2013r. wynikało, że wartość rynkowa lokalu nr (...) położonego w B. przy ulicy (...) wynosi 198 000 zł, zaś wysokość wkładu mieszkaniowego wg informacji (...)Spółdzielni Mieszkaniowej wynosi 50% wartości rynkowej lokalu tj. 99 000 zł. Natomiast z informacji (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 26.03.2012r. wynikało, że kwota nominalnego kredytu wynikającego z ostatniego rozliczenia zadania inwestycyjnego z bankiem wynosi 94,48 zł. Oznacza to, że w przypadku zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu, o której mowa w art. 12 wyżej cytowanej ustawy w spółdzielni mieszkaniowej, koszt zawarcia tej umowy byłby znikomy w stosunku do wartości rynkowej uzyskanego prawa własności lokalu.

Z tych zatem względów w ocenie Sądu Okręgowego należało w przedmiotowej sprawie przy ustalaniu zasad rozliczania lokatorskiego prawa do lokalu wziąć pod uwagę wartość rynkową tego prawa wynikającą z niekwestionowanej opinii biegłej.

Dodatkowo jedynie wskazać należy, że na etapie postępowania dotyczącego ustalenia wniesionych udziałów w majątku wspólnym, kwestia przynależności wkładu związanego z lokatorskim prawem do lokalu do majątku wspólnego zainteresowanych została przesądzona.

Mianowicie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 lipca 2011r. Sad Okręgowy rozpoznający apelację uczestnika K. C. od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 16 grudnia 2010r. wyraził pogląd, że nabycie przedmiotów do majątku wspólnego w drodze darowizny ze strony krewnych jednego z małżonków należy brać przy ustalaniu stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego. Innymi słowy brak było na danym etapie jakichkolwiek możliwości rozważenia czy darowizny wymienione w celu uiszczenia wkładu na mieszkanie lokatorskie można potraktować jako nakład z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny. Ta okoliczność bowiem potraktowana została już jako argument do ustalenia niektórych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym.

Mając na względzie powyższe rozważania prawne oraz to, że wnioskodawczyni przyczyniła się do powstania majątku wspólnego w 2/3 części zaś uczestnik w 1/3 części, wnioskodawczyni winna tytułem spłat zwrócić uczestnikowi kwotę 66 000 (1/3 z 198 000) zł oraz zwrócić połowę zapłaconych przez uczestnika kosztów utrzymania mieszkania tj. kwotę 7936,50 zł, tj. łącznie kwotę 73936,50 zł .

Wnioskodawczyni natomiast tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym powinna otrzymać od uczestnika kwotę 1367,20 zł oraz połowę zapłaconych kosztów utrzymania mieszkania tj. 48069,64 zł oraz kwotę 2150 zł , stanowiącą połowę zapłaconego czynszu, łącznie kwotę 51586,84 zł.

Różnica pomiędzy kwota jaka wnioskodawczyni powinna zapłacić na rzecz uczestnika wynosi 21 949,72 zł.

Sąd Okręgowy jednak mając na względzie to, że przedmiotem podziału jest lokatorskie prawo do lokalu, a jego wartość jako przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków określa się na podstawie art. 11 ust.2 ¹ i 2 ² u.s.m uznał, że niezbędne jest przy zachowaniu stosownych spłat z tytułu podziału majątku wspólnego uwzględnienie faktu, że przy ewentualnym nabywaniu przez wnioskodawczynię prawa własności lokalu będzie ona zobowiązana do pokrycia określonych kosztów (związanych z wyceną lokalu, notarialnych związanych z zawarciem umowy, sądowych związanych z założeniem księgi wieczystej i dokonaniem wpisu prawa własności). Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy należną uczestnikowi spłatę obniżył z 3 000 zł do kwoty 18 949,72 zł.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 kpc zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie drugim.

Biorąc pod uwagę trudną sytuację majątkową i osobistą wnioskodawczyni Sąd Okręgowy rozłożył płatność zasądzonych kwot na 38 rat po 500 zł pierwszych 37 rat i 449,72 zł ostatnia rata płatnych miesięcznie do ostatniego dnia kolejnego miesiąca począwszy od marca 2014r.

Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc w tej części, w której skarżący domagał się zmiany punktu 1 przez wskazanie, że wartość rynkowa lokalu wchodzącego w skład majątku wspólnego wynosi 198 000 zł. Podkreślić należy, że punkt 1 zaskarżonego postanowienia został tak sformułowany, że wskazano w nim jedynie, że w skład majątku wchodzą lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ulicy (...) w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w B. oraz wkładu wnioskodawczyni o wartości 99 000 zł oraz środki pieniężne w wysokości 2050,80 zł. W powyższym zakresie zaskarżone postanowienie jest poprawne i brak było podstaw do jego zmiany. Natomiast kwestie przyjętej do rozliczeń wartości tego prawa została wyjaśniona i wynika z uzasadnienia.

Mając na względzie to, że oboje zainteresowani korzystali w postępowaniu odwoławczym z pomocy pełnomocników ustanowionych z urzędu Sąd Okręgowy zasądził na ich rzecz od Skarbu Państwa kwoty po 2214 zł mając na względzie §6 pkt 6 oraz §13 pkt 1 ppkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.XI.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność z oryginałem