Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Włodzimierz Hilla

Sędziowie SSO Mariola Urbańska - Trzecka - sprawozdawca

SSO Piotr Kupcewicz

Protokolant sekr. sądowy Hanna Płaska

przy udziale Gizeli KubickiejProkuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2014 r.

sprawy oskarżony A. B. s. E. i T. ur. (...)
w B.

oskarżonego z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. i 282 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 4 kwietnia 2014 roku sygn. akt IV K 496/13

utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną; wymierza oskarżonemu opłatę w wysokości 180 (sto osiemdziesiąt) złotych za II instancję i obciąża go wydatkami poniesionymi przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt IV Ka 648/14

UZASADNIENIE

A. B. był oskarżony o to, że:

w okresie od 22 maja 2013 roku do 5 czerwca 2013 roku, działając czynem ciągłym, z góry powziętym zamiarem, na terenie B. i miejscowości D. dopuścił się następujących czynów:

- 22 maja 2013 roku w miejscowości D., wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc uszkodzeniem ciała i pozbawieniem życia oraz używając przemocy fizycznej wobec P. D. (1) i P. D. (2) zmusił ich do wydania piły elektrycznej marki M. o wartości 500 złotych, powodując straty w powyższej wysokości na szkodę ww. osób,

- 25 maja 2013 roku w B. przy ul. (...), wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc uszkodzeniem ciała, użyciem przemocy fizycznej i pozbawieniem życia wobec P. D. (1) zmusił go do wydania gotówki w wysokości 50 złotych, powodując straty w powyższej wysokości na szkodę P. D. (1),

- 27 maja 2013 roku w miejscowości D., wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc uszkodzeniem ciała, użyciem przemocy fizycznej i pozbawieniem życia wobec P. D. (1) zmusił go do wydania drabiny aluminiowej i odtwarzacza DVD marki O. o wartości 200 złotych, powodując straty w powyższej wysokości na szkodę P. D. (1),

- 5 lipca 2013 roku w B.na stacji (...) (...)przy ul. (...), wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc uszkodzeniem ciała, użyciem przemocy fizycznej i pozbawieniem życia wobec P. D. (1)usiłował wymusić na nim przekazanie pieniędzy w kwocie 1000 złotych, jednak zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na zatrzymanie przez funkcjonariuszy Policji,

tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. i art. 282 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy Wydział IV Karny z 4 kwietnia 2014r. w sprawie IV K 496/13, A. B.został uznany za winnego tego, że w okresie od 22 maja 2013 roku do 5 czerwca 2013 roku, działając wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1), w krótkich odstępach czasu, z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, stosując przemoc fizyczną oraz groźby uszkodzenia ciała i pozbawienia życia wobec P. D. (1)i P. D. (2)22 maja 2013 roku w miejscowości D.w związku z kradzieżą elementów metalowych wartości kilkudziesięciu złotych należących do M. M. (1)przez P. D. (1)zażądali od P.i P. D. (2)kwoty 600 złotych, a kiedy nie mógł zrealizować żądania, przyjął:

- 22 maja 2013 roku w miejscowości D., piłę elektryczną marki M. o wartości 500 złotych, powodując straty w powyższej wysokości na szkodę P. i P. D. (1),

- 25 maja 2013 roku w B. przy ul. (...), gotówkę w wysokości 50 złotych, powodując straty w powyższej wysokości na szkodę P. D. (1),

- 27 maja 2013 roku w miejscowości D., drabinę aluminiową i odtwarzacz DVD marki O. o wartości 200 złotych, powodując straty w powyższej wysokości na szkodę P. i P. D. (2),

- 5 lipca 2013 roku w B.na stacji (...) (...)przy ul. (...), usiłował wymusić na P. D. (1)przekazanie pieniędzy w kwocie 1000 złotych, jednak zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na zatrzymanie przez funkcjonariuszy Policji,

tj. przestępstwa z art. 282 k.k. w zw. z art. 283 k.k. i art. 13 § 1 k.k. zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 283 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 283 k.k. skazano go na karę jednego roku pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 k.k. wymierzając mu karę grzywny w wysokości dwudziestu stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość stawki na kwotę dwudziestu złotych. Jednocześnie na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawieszono wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres prób trzech lat. A. B. został również oddany pod dozór kuratora sądowego. Wyrok zawiera także rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego A. B., zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 282 k.k. w zw. z art. 283 k.k. i art. 13 § 1 k.k. poprzez uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu według opisu zawartego w akcie oskarżenia i zakwalifikowania tego czynu z art. 282 k.k. w zw. z art. 283 k.k. mimo, że nie pozwala na to treść obu wymienionych wyżej przepisów.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie odmienne, co do istoty sprawy przez zakwalifikowanie czynu popełnionego przez A. B. jako przestępstwa z art. 191 § 2 k.k., a także obniżenie kary wymierzonej oskarżonemu do sześciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Powyższą apelację należało uznać za oczywiście bezzasadną, w rozumieniu treści przepisu art. 457 § 2 k.p.k., wobec czego zawarty w niej wniosek o dokonanie zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzuconego oskarżonemu, a w konsekwencji obniżenie wymierzonej kary, nie mógł być uwzględniony.

Na wstępie stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie dokonał trafnych i bezbłędnych ustaleń faktycznych, uwzględniając przy tym całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, który poddał wnikliwej analizie i na jego podstawie wyprowadził prawidłowy wniosek o winie oskarżonego w odniesieniu do przypisanego mu czynu. Ocena zebranych dowodów dokonana przez Sąd I instancji jest słuszna i logiczna, a argumenty jakimi się Sąd w tej mierze kierował są trafne. Zostały one omówione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dlatego też Sąd Okręgowy odwołuje się do nich, uznając je za własne, nie dostrzegając przy tym konieczności ponownego szczegółowego ich przytaczania.

Zupełnie niezrozumiały jest zarzut obrazy prawa materialnego, a mianowicie art. 282 k.k. w zw. z art. 283 k.k. i art. 13 § 1 k.k., w sytuacji, gdy lektura uzasadnienia apelacji jednoznacznie wskazuje, iż obrońca kwestionuje określone ustalenia faktyczne w sprawie, leżące u podstaw rozstrzygnięcia merytorycznego.

Tymczasem obraza prawa materialnego zachodzi wówczas, gdy sąd wadliwie zastosował przepis tego prawa bądź przepisu bezzasadnie nie zastosował, bądź też gdy zarzut dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Zarzut ten jest wtedy skuteczny, jeśli nastąpiła niewłaściwa subsumpcja niekwestionowanych ustaleń faktycznych pod przepis prawa materialnego (post. Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2002r., sygn. akt IV KK 113/02, Legalis). Natomiast przypisanie przez sąd określonego zamiaru (tutaj działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej) należy do ustaleń faktycznych, a zatem to przepis art. 438 pkt 3 k.p.k. jest podstawą tego zarzutu.

Niezależnie od błędnego określenia zarzutu skonstatować należy, że podniesiona w apelacji obraza przepisów prawa materialnego, jak i zawarte w jej uzasadnieniu argumenty na poparcie tegoż zarzutu, są nieprzekonywujące w stopniu oczywistym, a zdają się wynikać z nieprawidłowego rozumienia znamion czynów zabronionych stypizowanych w art. 282 k.k. i art. 191 § 2 k.k. oraz wzajemnej relacji tychże przepisów. Istota apelacji sprowadzała się bowiem do zakwestionowania celu, jaki przyświecał działaniu oskarżonego.

W realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy ustalił, że M. M. (1) poniósł szkodę na skutek kradzieży należącego do niego mienia (wagi elektrycznej i złomu), dokonanej przez P. D. (1). Zauważyć więc trzeba, że osobie, która poniosła szkodę z powodu działania innej osoby, przysługuje roszczenie o odszkodowanie i ma ono niewątpliwie charakter "wierzytelności" w rozumieniu art. 191 § 2 k.k. Tym samym, jeżeli osoba, której wyrządzono szkodę stosuje zamiast drogi prawnej, zakazane przez ww. przepis środki, to formalnie wypełnia ona znamiona tegoż przestępstwa.

Trudno się jednak zgodzić z apelującym, że w rozważanej sytuacji, A. B. działał jedynie w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności przysługującej M. M. (1). Wprawdzie dla przyjęcia odpowiedzialności karnej na gruncie art. 191 § 2 k.k. konieczne jest ustalenie subiektywnego przekonania sprawcy, stosującego przemoc lub groźbę wobec pokrzywdzonego, że wierzytelność faktycznie istnieje, a osobą, wobec której stosowana jest przemoc, jest osoba, która może dokonać zwrotu pieniędzy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2012 r., sygn. akt III KK 347/11, Lex 492147), jednakże wartość inkryminowanego żądania nie może przekraczać rzeczywistej wartości roszczenia. Sąd Najwyższy niejednokrotnie wypowiadał się, że realizuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 191 § 2 k.k. działanie sprawcy, który stosując przemoc lub groźbę bezprawną, zmusza do zaspokojenia swoich uzasadnionych roszczeń. Ta właściwość odróżnia przestępstwo określone w art. 191 § 2 k.k. od przestępstwa przeciwko mieniu. Świadczenie musi być należne i podlegające ochronie cywilnoprawnej.

Natomiast charakterystyczny dla strony podmiotowej przestępstwa z art. 282 k.k. zamiar bezpośredni obejmuje zarówno cel działania sprawcy, jak i sposób działania zmierzającego do zrealizowania tego celu. Zamiar sprawcy w płaszczyźnie intelektualnej musi więc obejmować dwa elementy: sposób zachowania sprawcy, którym jest oddziaływanie przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie oraz świadomość sprawcy, że może co najmniej uzyskać korzyść majątkową z planowanego zachowania w wyniku zastosowanego sposobu działania i więzi przyczynowej łączącej podejmowane przez niego działania z rozporządzeniem mieniem (wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 2010, sygn. akt III KK 76/10, Lex nr 686661).

Odnosząc powyższe do realiów sprawy, wskazać należy na prawidłowość ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji, który uznał, że A. B., dokonując przestępstwa wspólnie z M. M. (1) na osobach P. D. (1) i P. D. (2), był świadomy tego, w jakim celu udaje się do pokrzywdzonych. Mimo, iż jego pierwotnym zamiarem było uzyskanie zwrotu skradzionego mienia, podjął działania ukierunkowane na osiągnięcie korzyści majątkowej. Sprawca wiedział przecież, że nie egzekwuje należnego M. M. (1) długu, ale powołując się na fakt należnego, jego zdaniem, "zadośćuczynienia" za uprzednią kradzież złomu, zażądał wydania pieniędzy bądź innego mienia ruchomego o wartości przewyższającej wysokość istniejącej wierzytelności. Miała być to zatem pewna dolegliwość czy też kara za wyrządzoną szkodę.

Wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonego, A. B. nie mógł trwać w uzasadnionym przekonaniu, że kradzież przez P. D. (1) mienia należącego do M. M. (1), uzasadniała, domaganie się od pokrzywdzonego i jego brata przekazania początkowo piły elektrycznej, następnie kwoty 50 złotych, drabiny aluminiowej, odtwarzacza DVD oraz kwoty 1000 złotych. Podnieść w tym miejscu należy, że wartość skradzionego złomu wyrażała się w kwocie circa kilkudziesięciu złotych, natomiast żądanie oskarżonego znacząco kwotę ów przewyższało (1 750 złotych). Tym samym zachowanie oskarżonego nie mogło zostać uznane za działanie w celu zmuszenia braci D. do zwrotu wartości przywłaszczonego przez jednego z nich mienia, skoro już wydanie piły elektrycznej przekraczało stopień wymagalnego roszczenia, a zatem musiało zaspokoić wierzyciela.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że wartość żądanych przez oskarżonego kwot pieniężnych w znacznym stopniu przekracza wartość skradzionego złomu, a tym samym nie może stanowić jego ekwiwalentu. Sąd odwoławczy zgodził się więc w istocie z prezentowaną w uzasadnieniu Sądu ad quo argumentacją, że oskarżony miał świadomość istnienia wierzytelności, która przedstawia wartość znacząco niższą od żądanej kwoty, mającej być de facto rodzajem kary za dokonaną kradzież. W konsekwencji Sąd ad quem podzielił zapatrywania Sądu Rejonowego, tak z zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, jak i przyjętej kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu.

Mając na uwadze powyższe rozważania, wobec oczywistej bezzasadności omówionego zarzutu podniesionego w apelacji obrońcy oskarżonego A. B. oraz niestwierdzenia uchybień określonych w art. 439 i 440 k.p.k., podlegających uwzględnieniu z urzędu, Sąd Okręgowy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Orzeczenie o poniesieniu przez oskarżonego kosztów sądowych zapadło w oparciu o przepis art. 636 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 6 ustawy z 23 czerwca 1973 o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. Nr 49/83, poz. 223 ze zm.), gdyż - w ocenie Sądu drugiej instancji - sytuacja materialna i życiowa oskarżonego pozwala na uiszczenie przez niego tych należności.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł, jak w wyroku.