Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Danuta Lesiewska

Sędziowie SO Włodzimierz Hilla - sprawozdawca

SO Włodzimierz Wojtasiński

Protokolant st. sekr. sądowy Aleksandra Deja - Lis

przy udziale Jarosława Bittnera - prokuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu dnia 9 października 2015 r.

sprawy V. M. s. N. i M. ur. (...)

oskarżonego z art. 107 § 1 k.k.s.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Szubinie X Zamiejscowego Wydziału Karnego w Żninie

z dnia 5 marca 2015 r. sygn. akt X K 334/14

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnia oskarżonego; koszty procesu w sprawie ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt: IV Ka 751/15

UZASADNIENIE

V. M. został oskarżony o to, że będąc prezesem zarządu spółki K. z siedzibą w G. przy ul. (...), urządzał i prowadził w okresie od 16 stycznia 2014 r. do 4 lutego 2014 r. w lokalu stacji paliw w m. J. (...), pow. (...), gry na automacie do gier o nazwie S. (...) nr (...), wbrew przepisom art. 2 ust. 3-5, art. 3, art. 6 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy o grach hazardowych, tj. o czyn z art. 107 § 1 k.k.s.

Sąd Rejonowy w Szubinie X Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w Żninie wyrokiem z 5 marca 2015 r. (sygn. akt X K 334/14) uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu w akcie oskarżenia czynu, z tym ustaleniem, że czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi, tj. za winnego wykroczenia z art. 107 § 4 k.k.s.

Na podstawie art. 29 pkt. 1 i 2 k.k.s. orzeczono o przepadku dowodów rzeczowych.

Niniejszy wyrok zawiera nadto rozstrzygnięcie odnośnie kosztów sądowych w sprawie.

Powyższy wyrok został zaskarżony w trybie apelacji przez obrońcę

oskarżonego, który zaskarżył niniejsze orzeczenie w całości i powołując się na

2

podstawy odwoławcze określone w art. 438 pkt. 1, 2 i 3 k.p.k., wyrokowi temu zarzucił:

1.  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego poprzez niedopuszczalne zastosowanie przepisów art. 6 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy z 19 listopada 2009r. o grach hazardowych, jako wypełniających blankietowy charakter przepisu art. 107 § 1 k.k.s.;

2.  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie w odniesieniu do czynu oskarżonego przepisu art. 1 § 3 k.k.s.;

3.  rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, przez naruszenie przepisów art. 413 § 1 pkt 6 oraz § 2 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez zignorowanie wymogu, aby wyrok skazujący zawierał dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu;

4.  rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, przez naruszenie przepisów art. 6 k.p.k. w zw. z art. 72 §§ 1-3 k.p.k. w zw. z art. 390 § 1 k.p.k. w zw. z art. 175 § 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez zaniechanie zastosowania wskazanych regulacji, mimo że oskarżony nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim;

5.  rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, przez naruszenie przepisów art. 6 k.p.k. w zw. z art. 16 § 1 k.p.k. w zw. z art. 129 § 1 k.p.k. w zw. z art. 479 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez wywołanie przez sąd p[pierwszej instancji negatywnych skutków procesowych względem oskarżonego - prowadzenia postępowania dowodowego, a w konsekwencji wydanie wyroku pomimo braku obligatoryjnego pouczenia o możliwych konsekwencjach niestawiennictwa na rozprawie;

6.  rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, przez naruszenie przepisów art. 6 k.p.k. w zw. z art. 117 § 2 k.p.k. w zw. z art. 479 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie zastosowania cyt.

3

regulacji i prowadzenie postępowania dowodowego oraz zakończenie postępowania przed sądem pomimo braku na rozprawie oskarżonego i brak dowodu, że został on powiadomiony o terminie rozprawy w sposób dla siebie zrozumiały;

7. rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku,
przez naruszenie przepisów art.art:

-

7 k.p.k. w zw. z 4 k.p.k. w zw. z 2 § 2 k.p.k. w zw. z 410 k.p.k. w zw. z 113 § 1 k.k.s. poprzez całkowite zignorowanie treści wyjaśnień oskarżonego oraz przyjęcie, bez wskazania podstawy faktycznej i prawnej, ze oskarżonemu można przypisać winę;

-

424 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z 113 § 1 k.k.s. poprzez zaniechanie wyjaśnienia motywów wypełnienia przez oskarżonego znamion zarzucanego mu czynu z art. 107 § 1 k.k.s., motywów zaniechania ustosunkowania się do stanowiska oskarżonego, podstawy faktycznej i prawnej stanowiska zawartego w zaskarżonym wyroku;

8. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
mający wpływ na jego treść, co do zamiaru popełnienia przez oskarżonego
zarzucanego mu czynu.

W konkluzji obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy sądowi p[pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego była zasadna w zakresie, w jakim implikowała konieczność zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

4

Sąd odwoławczy, stosownie do regulacji przewidzianej treścią przepisu art. 436 k.p.k., odniesie się tylko do tych spośród podniesionych uchybień, których rozpoznanie było wystarczające do wydania niniejszego orzeczenia.

Ustawa z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2009 nr 201, poz. 1540) weszła w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. Ustawa ta wprowadziła do obrotu prawnego szereg przepisów o tzw. charakterze technicznym, które podlegają regulacji prawnej przewidzianej treścią dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. UE z 21 lipca 1998 r.). Dyrektywa ta została implementowana do krajowego porządku prawnego treścią rozporządzenia Rady Ministrów z 23 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz.U. 2002 nr 239, poz. 2039).

Wspomniana dyrektywa nakłada na państwa członkowskie -projektodawców krajowych aktów prawnych, które zawierają przepisy o charakterze technicznym, szereg obowiązków. Zadaniem owej instytucji prawa unijnego jest zagwarantowanie możliwie pełnej realizacji swobody przepływu towarów (art. 28 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej), a kluczowe znaczenie w tym zakresie ma przede wszystkim orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 30 kwietnia 1996 r. w sprawie C-194/94.

W konsekwencji, lektura rzeczonych aktów prawnych, jak i odnoszących się do tej materii poglądów prezentowanych w nader bogatym już dorobku judykatury i piśmiennictwa, w sposób oczywisty przekonuje co do tego, że polska ustawa o grach hazardowych w treści swych regulacji zawartych w art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1, w ocenie Sądu Okręgowego orzekającego w tym składzie, zawiera przepisy o charakterze technicznym. Równocześnie zaś aktem

5

notoryjnym jest, że przepisy te nie zostały przekazane Komisji Europejskiej celem ich koniecznej notyfikacji.

Zagadnienie to stało się następnie przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego

w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 lipca 2012 r. w

sprawach połączonych C-213/11, C-214/11 oraz C-217/11 ((...)i in.)

zapadłym w następstwie rozpoznania pytania prejudycjalnego Wojewódzkiego

Sądu Administracyjnego w Gdańsku odnośnie interpretacji przepisu art. 1 pkt 11

dyrektywy 98/34/WE, gdzie Trybunał stwierdził w szczególności, że art. 1 pkt

11 cyt. dyrektywy zmienionej następnie dyrektywą Rady 2006/96/WE z 20

listopada 2006 r. nalepy interpretować w ten sposób, %e przepisy krajowe tego

rodzaju jak przepisy ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, które

mogą powodować ograniczenie, a nawet stopniowe uniemożliwienie prowadzenia gier

na automatach o niskich wygranych poza kasynami i salonami gry, stanowią

potencjalnie „przepisy techniczne" w rozumieniu tego przepisu, w związku z czymich

projekt powinien zostać przekazany Komisji zgodnie z art. 8 ust. 1 akapit pierwszy

wskazanej dyrektywy, w przypadku ustalenie, że przepisy te wprowadzająwarunki

mogące mieć istotny wpływ na właściwości lub sprzedaż produktów. Dokonanie tego

ustalenia należy do sądu krajowego. W pkt. 24 skonstatowano nadto, że (...) należy

przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż przepisy zakazujące prowadzenia gier

elektrycznych, elektromechanicznych i elektronicznych w jakichkolwiek miejscach

publicznych i prywatnych z wyjątkiem kasyn, należy uznać za przepisy

techniczne w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34 (wyrok z 26 października

2006 r. w sprawie C-65/05 Komisja przeciwko Grecji, Zb.Orz. S. 1-10341, pkt 61), zaś w pkt.

25, że (...) przepis tego rodzaju jak art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, Zgodnie z którym urządzanie gier na automatach jest dozwolone jedynie w kasynach

6

gry, należy uznać za przepis techniczny w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy

98/34.

Nie będzie przy tym od rzeczy odnotować, że zgodnie z opinią ówczesnego rzecznika generalnego K. R. w sprawie 25/69 Netherlands v. H. A. (1960) (...) (...) w każdym przypadku wszystko co jest zawarte w

treści Wyroku, wyraja W.. (...) (obecnie (...)) — (vide np: D., Skutki orzeczenia wstępnego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, (...), s. 46 -48J.

Odnosząc wszelkie powyższe uwagi do realiów i okoliczności przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że przepis art. 107 § 1 k.k.s. sam w sobie niechybnie ma charakter odsyłający (blankietowy), wymagając jego wypełnienia przepisami szczegółowymi. Tymczasem opis zarzucanego oskarżonemu czynu, znajdując następnie swe odzwierciedlenie w części dyspozytywnej zaskarżonego orzeczenia, wskazuje, że zachowanie wymienionego miało polegać właśnie na naruszeniu przepisów art. 14 ust. 1, a zwłaszcza art. 6 ust. 1 cyt. ustawy, które jako nienotyfikowane przepisy techniczne są bezskuteczne ex tunc.

W tym miejscu należałoby przypomnieć i to, że do aktu końcowego Konferencji Międzyrządowej, która przyjęła Traktat Lizboński dołączono także Deklarację nr 17 w sprawie zasady pierwszeństwa, w której „Konferencja przypomina, %e zgodnie utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii

Europejskiej Traktaty i prawo przyjęte przez Unię na podstawie Traktatów mają pierwszeństwo przed prawem Państw Członkowskich na warunkach ustanowionych przez wspomniane orzecznictwo (Dz.Urz. UE C-83/335 z 30

marca 2010 r.). Konsekwencją powyższego jest konieczność uznania, że obowiązkiem każdego sądu kraju unijnego, w tym także polskiego, jako sądu

7

UE, jest odmowa zastosowania normy krajowej pozostającej w relacji jakiejkolwiek kolizji z prawem Unii. Irrelewantne znaczenie przy tym ma zarówno natura takiej kolizji, ranga normy krajowej w krajowym porządku oprawnym, jak i ranga normy prawa UE w jego hierarchii.

Z powyższego płynie zatem i taka dalsza konstatacja, że to nie Trybunał Konstytucyjny winien rozstrzygać o zgodności z konstytucją, czy te% o nie konstytucyjności przepisów ustawy o grach hazardowych w zakresie zwłaszcza wzmiankowanych jej przepisów, acz przede wszystkim o możliwości ich stosowania względnie niestosowania, przy uznaniu, że mają charakter tzw. przepisów technicznych, lecz to sąd merytoryczny winien samodzielnie, „z mocy własnych uprawnień" wynikających z samego prawa Unii, rozstrzygać, a w tym wypadku odmówić ich stosowania, jako sprzecznych z dyrektywa 98/34, jako nie notyfikowanych Komisji, jaki to wymóg statuuje treść tejże dyrektywy. W orzecznictwie (...) odnotowuje się jednolitą praktykę orzeczniczą, wedle której sąd krajowy ma obowiązek odmówić stosowania nienotyfikowanego przepisu technicznego (por. np. wyrok (...) z 8 września 2005 r., C-303/04, L. Italia S. przeciwko C. (...) S., (...)z 2005 r., z. (...) (...)). Uważa się, że obowiązek notyfikacji przepisów technicznych stanowi główny środek sprawowania kontroli przez Komisję, a jego skuteczność zostanie wzmocniona jedynie poprzez tego rodzaju wykładnię, ż ^{( e)} niedopełnienie tego obowiązku stanowi istotne uchybienie proceduralne, które może powodować, że odnośne przepisy techniczne nie mogą być stosowane przez sąd, a w rezultacie nie mają też mocy obowiązującej wobec osób prywatnych (por. wyroki w sprawie: L. Italia, pkt 23; (...), pkt. 44. 48. i 54.; C-226/97, L., R.. 1998, str. 1- (...), pkt. 32 i 33).

Pierwotne stanowisko, jakie w tej materii zaprezentował Sąd Najwyższy w swym postanowieniu z 28 listopada 2013 r. (I KZP 15/13), zostało poddane

8

powszechnej i gruntownej krytyce zarówno w orzecznictwie sądów powszechnych, jak i w literaturze, po czym Sąd Najwyższy rychło zweryfikował swój pogląd w tym względzie, wywodząc w szczególności, że stanowiące podstawę oskarżenia przepisy techniczne ustawy o grach hazardowych\ w tym art. 14 i art. 6 są bezskuteczne albowiem jako przepisy techniczne nie były notyfikowane w Komisji Europejskiej i nie mogą stanowić podstawy ani aktu oskarżenia ani wyroków skazujących w stosunku do jednostek na terenie kraju (vide wyrok z 8 stycznia 2014 r.s IV KK 183/13; por. także: postanowienie z 19 lutego 2014 r. IV KZP 372/13; postanowienie z 12 czerwca 2014 r., V KK 345/13; postanowienie z 6 listopada 2014 r., IV KK 196/14, czy postanowienie z 27 listopada 2014 r., sygn. II KK 55/14;.

Przedstawiony stan rzeczy w pełni uprawnia zatem i do takiego wniosku, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 11 marca 2015 r. w sprawie P 4/14 orzekł wprawdzie, że przepisy art. 14 ust. 1 i art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych są zgodne z przepisami art. 2 i art. 7 Konstytucji i z art. 20 i art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, jednakże w ogóle nie zajął stanowiska, niezależnie od powodów takiego rozstrzygnięcia, co do technicznego charakteru wspomnianych przepisów ustawy. Oznacza to zatem tyle, że uchwalenie rzeczonej ustawy o grach hazardowych nie naruszyło krajowego konstytucyjnego trybu ustawodawczego, wobec czego sporne przepisy obowiązują. Równocześnie jednak w niczym nie zmienia to wszelkich tych, zaprezentowanych wyżej konstatacji wraz z leżącą u ich podstaw argumentacją, że taki stan rzeczy rodzi sytuację, w której wprawdzie określone regulacje prawne prawa krajowego, w tym wypadku cyt. przepisów ustawy z 19 listopada 2009 r., są zgodne z Konstytucją i jako takie funkcjonują w krajowym porządku prawnym, lecz w tych konkretnych okolicznościach, wobec braku poddania ich, jako przepisów technicznych, obligatoryjnej notyfikacji, nie mogą być stosowane jako pozostające w kolizji ze wspomnianymi regulacjami

9

obowiązującymi w państwach UE, które to regulacje wyprzedzają, mają pierwszeństwo przed przepisami prawa krajowego.

Sąd Okręgowy, rozstrzygając w powyższy sposób, miał w polu widzenia także okoliczność związaną z uchwaleniem w międzyczasie, a mianowicie 12 czerwca 2015 r., zmian do ustawy o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1201), której przepisy weszły w życie 3 września 2015 r. wprowadzone zmiany dotyczyły także brzmienia przepisów art. 6 i art. 14 ustawy, jak i to, że przepisy tejże ustawy zostały poddane notyfikacji przez Komisję Europejską, co nastąpiło 5 listopada 2014 r. (2014/0537/PL) stosownie do regulacji przewidziane treścią § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w z 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. nr 239, poz. 2039 ze zm.), wdrażającego dyrektywę 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 czerwca 1998 r. statuującej procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.Urz. WE L 204 21 lipca 1998 r.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, s. 337).

Uwadze Sądu ad ąuem nie uszło także uchwalenie 9 września 2015 r. przez Parlament Europejski i Radę dyrektywy (UE) 2015/1535 uchylającej wspomnianą dyrektywę 98/34 WE, a ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. Urz. UE L 241 z 17 września 2015 r.).

Z uwagi na regulację przewidzianą treścią przepisu art. 2 § 2 k.k.s. w przedmiotowej sprawie stosowaniu podlegają przepisy obowiązujące w dacie czynu zarzucanego oskarżonemu w skardze oskarżyciela publicznego. Przy7 czym, pod pojęciem „ustawa" przewidzianym w treści cyt. przepisu rozumieć należy cały porządek prawny obowiązujący w danym czasie.

Równocześnie zaś w sposób oczywisty niepodobna jest uznać, iżby Komisja Europejska rozpoznając wniosek o notyfikację przepisów

10

przewidzianych treścią ustawy z 12 czerwca 2015 r. notyfikowała w sposób niejako następczy uprzednio obowiązujące przepisu rzeczonej ustawy o grach hazardowych, zwłaszcza, że notyfikacji podlegały jedynie zmienione ustawą z 12 czerwca 2015 r. określone przepisy, a nie jej tekst jednolity. W konsekwencji, dopiero w odniesieniu do czynów popełnionych w czasie obowiązywania znowelizowanych przepisów ustawy, zasadne i celowe będzie dokonywania szczegółowej analizy określonych znamion czynu zabronionego w odniesieniu do zachowania się sprawcy na gruncie przepisów tejże ustawy.

Tak więc, ze wszystkich przywoływanych powodów uznać należało, że oskarżony inkryminowanym mu działaniem nie wypełnił dyspozycji przewidzianej treścią przepisu art. 107 § 1 k.k.s., a co implikowało konieczność zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia go od zarzucanego mu czynu.

Rozstrzygnięcie odnośnie kosztów procesu w sprawie ma swe oparcie w treści przepisu art. 632 pkt 2 k.p.k.