Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Włodzimierz Hilla

Sędziowie SO Mariola Urbańska - Trzecka – sprawozdawca

SO Włodzimierz Wojtasiński

Protokolant sekr. sądowy Hanna Płaska

przy udziale Gizeli KubickiejProkuratora Prokuratury Okręgowej
w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2013 roku

sprawy A. S.

oskarżonej z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora oraz obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 7 czerwca 2013 roku sygn. akt XVI K 3197/12

uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 101 § 1 pkt 4 kk postępowanie umarza; koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt IV Ka 984/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 7 czerwca 2013 roku sygn. akt XVI K 3197/12 uznał, że oskarżona A. S.w okresie od 10.01.2006 roku do dnia 8.12.2006 roku pracując w firmie (...) sp. z o.o.z siedzibą w O. ul. (...)w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru podrabiała dokumenty w celu użycia ich za autentyczne tj. zlecenia na zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, w ten sposób, że podpisywała się na tych zleceniach danymi świadczeniobiorców tj. osób uprawnionych do odbioru przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych, wskazanych w wyroku, potwierdzając w ten sposób odbiór przez te osoby przedmiotu ortopedycznego bądź i środka pomocniczego, a następnie przedkładała te zlecenia celem refundacji do Narodowego Funduszu Zdrowia , nadto uznał, że czyn oskarżonej stanowi wypadek mniejszej wagi z art. 270 § 2 a kk w zw. z art. 12 kk, oraz, że wina oskarżonej i społeczna szkodliwość nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk i art. 67 § 1 kk warunkowo umorzył postępowanie na okres próby 2 lat.

Na podstawie art. 67 § 3 kk w zw. z art. 39 pkt 7 kk orzeczono wobec oskarżonej świadczenie pieniężne w kwocie 4.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Wyrok zawiera także rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli prokurator oraz obrońca oskarżonej.

Prokurator zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonej. Wyrokowi na podstawie art. 438 pkt 1 i 3 kpk zarzucił:

⚫

obrazę prawa materialnego w postaci art. 270 § 1 kk polegającego a jego bezzasadnym pominięciu w kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonej czynu, w sytuacji gdy powołany w treści wyroku sam przepis art. 270 § 2a kk nie określa samodzielnie znamion czynu zabronionego, a jedynie wymiar kary w odniesieniu do wypadku mniejszej wagi.

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść a polegający na niewłaściwym stwierdzeniu, iż przypisany oskarżonej czym stanowi wypadek mniejszej wagi i umorzeniu w związku tym warunkowo postępowania karnego wobec A. S. podczas gdy okoliczności nie dostarczają podstaw do stwierdzenia, że zachodzi w sprawie wypadek mniejszej wagi i bark jest podstaw do warunkowego umorzenia postępowania.

Stawiając te zarzuty prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok na korzyść oskarżonej w całości.

Wyrokowi na podstawie art. 438 pkt 1 i 3 kpk zarzucił:

⚫

obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 101 § 1 pkt 4 kk w zw. z art. 102 kk poprzez ich niezastosowanie, polegające na nieuwzględnieniu, iż z dniem 8 grudnia 2011 roku upłynął 5 letni termin przedawnienia karalności czynu zarzucanego oskarżonej wynikający z treści art. 101 § 1 pkt 4 kk , a w konsekwencji przeprowadzenie rozprawy i uznanie, że oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu, podczas gdy do zakończenia tego okresu tj. do dnia 8 grudnia 2011 roku nie przedstawiono oskarżonej zarzutów ( co nastąpiło w dniu 12 maja 2012r.), prowadzi do wniosku, iż termin przedawnienia nie uległ przedłużeniu o kolejne 5 lat i wobec tego nastąpiło przedawnienie karalności , które przemawiało za umorzeniem toczącego się postępowania

⚫

obrazę prawa materialnego tj. przepisu art. 270 § 2a kk poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że działanie oskarżonej wypełniło hipotezę przepisu podczas gdy oskarżona zmuszona była wpisywać imię i nazwisko świadczeniobiorcy na formularzu co wynikało z zarządzenia Dyrektora NFZ jak również z treści formularza, gdzie wskazano, że ma zostać umieszczone „imię, nazwisko i podpis”

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że oskarżona wpisywała innym niż swoim charakterem pisma imiona i nazwiska świadczeniobiorców w celu wykazania, że to świadczeniobiorcy się podpisali, co miało wpływ na uznanie winy oskarżonej, podczas gdy analiza tych podpisów wskazuje, że oskarżona w żaden sposób nie starała się podrobić tych podpisów.

Stawiając te zarzuty obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania wobec A. S. ewentualnie o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu.

Sąd odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy w zakresie zarzutu przedawnienia karalności była zasadna i musiała skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i umorzeniem postępowania.

Stwierdzić jednak w pierwszym rzędzie należy, że w ocenie sądu odwoławczego - sąd pierwszej instancji ponownie rozpoznając przedmiotową sprawę w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, po czym poczynił trafne ustalenia faktyczne, w zakresie określonym w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, po przeprowadzeniu gruntownej analizy i oceny całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie dochodząc do słusznego wniosku, że materiał zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na nie budzące żadnych wątpliwości stwierdzenie, że oskarżona dopuściła się ostatecznie przypisanych czynów. Sąd zgodnie z przepisami procedury karnej sąd zebrał i ujawnił pełny materiał dowodowy niezbędny do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu, opierając wyrok na kompletnym materiale.

Lektura uzasadnienia wskazuje nadto, że sąd dokonał zgodnej z wymogami i zasadami procesowymi, wszechstronnej i rzetelnej analizy i oceny całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, stosownie do wskazania zawartego w art. 4 k.p.k., uwzględnił zarówno dowody przemawiające na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonej nie przekraczając przy tym zasady swobodnej ich oceny, z których to wyprowadził prawidłowe wnioski, które odpowiadają zasadom logicznego rozumowania oraz wskazaniom wiedzy i doświadczenia życiowego, zgodnie z treścią art. 7 k.p.k. Sąd orzekający wskazał, jakie fakty uznał za dowiedzione, na czym opierał poszczególne ustalenia i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. W związku z powyższym podkreślić należy, iż proces wyrokowania w przedmiotowej sprawie w pełni odpowiada przepisom procedury karnej.

Czyniąc natomiast zadość stosownym wymogom procesowym przewidzianym dla postępowania odwoławczego treścią przepisów art. art.: 433 § 2 i 457 § 3 k.p.k., należy stwierdzić co następuje w odniesieniu do zarzutów podniesionych w apelacjach.

W pierwszym jednak rzędzie w związku z konstrukcją zarzutów obydwu apelacji przypomnieć należy, że z utrwalonego orzecznictwa i poglądów doktryny wynika jednoznacznie, że „podniesienie w jednym środku zaskarżenia zarzutu obrazy prawa materialnego oraz zarzutu obrazy przepisów postępowania czy błędu w ustaleniach faktycznych powoduje tak daleko idącą sprzeczność tego środka, że uniemożliwia wręcz łączne rozpoznanie stawianych w nim zarzutów. Oczywiste jest, bowiem, że zarzut obrazy prawa materialnego może być skutecznie postawiony w wypadku niekwestionowania ustaleń faktycznych; w przeciwnym razie niewłaściwie ustalone fakty nie mogą stanowić podstawy subsumcji. Nie oznacza to jednak niemożności rozpoznania środka odwoławczego w ogóle, powoduje jednak konieczność rozważania w pierwszej kolejności zarzutu obrazy przepisów prawa procesowego, który, w wypadku trafności, wyklucza możliwość rozpoznania zarzutu obrazy prawa materialnego, zaś w wypadku nieskuteczności - otwiera drogę do rozpoznania tego zarzutu (postanowienie SN z 14.05 2003r.,II KK 26/03 LEX nr 78385).

Przechodząc zatem w pierwszej kolejności do stawianego w apelacji prokuratora obrońcy zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, to godzi się przypomnieć, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, jest tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania.

Zarzut ten nie może jednak sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu, wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, lecz do wykazania, jakich mianowicie konkretnych uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się sąd w ocenie zebranego materiału dowodowego podkreślić trzeba, że zarzut ten nie może ograniczać się do wskazania wadliwości sędziowskiego przekonania o wiarygodności jednych, a niewiarygodności innych źródeł czy środków dowodowych, lecz powinien wykazywać konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu.

W realiach niniejszej sprawy prokurator zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych polegający na niewłaściwym stwierdzeniu, iż przypisany oskarżonej czym stanowi wypadek mniejszej wagi i umorzeniu w związku tym warunkowo postępowania karnego wobec A. S. podczas gdy okoliczności nie dostarczają podstaw do stwierdzenia, że zachodzi w sprawie wypadek mniejszej wagi i brak jest podstaw do warunkowego umorzenia postępowania, podjął jedynie nieudolną polemikę z oceną sądu co do istnienia podstaw do uznania czynu za wypadek mniejszej wagi.

Autor apelacji popadł zresztą w rażącą sprzeczność, podnosząc ów zarzut a równocześnie w uzasadnieniu rzeczonego środka odwoławczego wskazując, że sąd poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Trudno odnosić się do tego rodzaju zarzutów, które w sposób wybitnie polemiczny kwestionują li tylko ocenę sądu w zakresie przyjęcia wypadku mniejszej wagi oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu. Prokurator nie wykazał w żaden sposób, iżby podjęcie takiego rozstrzygnięcia było wynikiem błędu w ocenie okoliczności podmiotowych i przedmiotowych sprawy tudzież motywacji oskarżonej, która jak wynika z uzasadnienia wyroku nie zasługuje na potępienie acz była naganna, bowiem godziła w porządek prawny.

Z tych tez powodów sąd odwoławczy nie podzielił stanowiska prokuratora w zakresie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych.

Nie było te podstaw do podzielenia zarzutu błędu skonstruowanego w apelacji obrońcy oskarżonej. Jak wspomniano wyżej, sąd odwoławczy nie ma żadnych zastrzeżeń do tej oceny dowodów jak została zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w szczególności w kwestionowanym przez obrońcę zakresie co do ustalenia, że oskarżona wpisywała innym niż swoim charakterem pisma imiona i nazwiska świadczeniobiorców w celu wykazania, że to świadczeniobiorcy się podpisali, podczas gdy zdaniem obrońcy analiza tych podpisów wskazuje, że oskarżona w żaden sposób nie starała się podrobić tych podpisów a nadto, że była zmuszona składać te podpisy w świetle obowiązującego rozporządzenia NFZ.

W ocenie sądu odwoławczego sąd meriti dokonał w tym zakresie prawidłowych ustaleń, a argumentacja obrońcy wobec oczywistej wymowy dowodów w postaci dowodowych dokumentów, opinii biegłego z dziedziny pisma ręcznego, wreszcie treści formularza, nie wytrzymuje krytyki i stanowi wyłącznie polemikę z prawidłowymi ustaleniami sądu. Sąd odwoławczy w pełni podziela argumentację sądu meriti i się do niej odwołuje, nie widząc potrzeby jej powtarzania.

Odrzucenie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych otwiera drogę do oceny zarzutu obrazy prawa materialnego. Zarzut obrazy prawa materialnego może być zasadny tylko wówczas, gdy dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Obraza prawa materialnego polega na wadliwym jego zastosowaniu (lub niezastosowaniu) w orzeczeniu opartym na prawidłowych ustaleniach faktycznych.

Prokurator w apelacji zarzucił obrazę prawa materialnego polegającą na błędnym niezastosowaniu art. 270 § 1 kk w kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonej czynu, w sytuacji gdy powołany w treści wyroku sam przepis art. 270 § 2a kk nie określa samodzielnie znamion czynu zabronionego, a jedynie wymiar kary w odniesieniu do wypadku mniejszej wagi.

Zarzut ten nie jest trafny. Art. 270 § 2 a kk przewiduje uprzywilejowany typ przestępstwa fałszerstwa dokumentów w postaci wypadku mniejszej wagi.

Przywołując go samodzielnie w kwalifikacji prawnej czynu oskarżonej sąd nie dopuścił się obrazy prawa materialnego w odniesieniu do art. 270 § 1 kk.

Natomiast wobec przyjęcia w stosunku do czynu oskarżonej kwalifikacji z art. 270 § 2 a kk trafny okazał się obrazy prawa materialnego podniesiony przez obrońcę w zakresie obrazy art. 101 § 1 pkt 4 kk w zw. z art. 102 kk poprzez ich niezastosowanie.

Oskarżonej przypisano popełnienie czynów, które miały miejsce w okresie od 10.01.2006 roku do dnia 8.12.2006 roku. Czyn z art. 270 § 2 a kk zagrożony jest karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2, a zatem stosownie do treści art. 101 § 1 pkt 4 kk czyn te ulega przedawnieniu z upływem 5 lat od daty popełnienia. Okres ten z mocy art. 102 kk ulega przedłużeniu o kolejne 5 lat, o ile terminie wynikającym z art. 101 §1 pkt 4 kk wszczęto postępowanie przeciwko osobie. Innymi słowy o ile doszło do wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów i jego ogłoszenia.

W realiach niniejszej sprawy, jak wynika z lektury akt postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało wydane w dniu 29 maja 2012 roku ( k. 668), zaś do ich ogłoszenia podejrzanej doszło w dniu 5 listopada 2011 roku ( k. 673) .

Z porównania dat popełnienia czynu i dat czy to wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów czy to daty jego ogłoszenia oskarżonej, nie budzi wątpliwości, że czynność ta miała miejsce po upływie owego 5 letniego okresu jaki wynika z cezury czasowej zakreślonej treścią art. 101§ 1 pkt 4 kk. Przedawnienie karalności czynów ostatecznie przypisanych oskarżonej nastąpiło bowiem z dniem 8 grudnia 2011 roku. Powyższa konstatacja prowadzi do wniosku, iż termin przedawnienia nie uległ przedłużeniu o kolejne 5 lat ( art, 102 kk) i wobec tego nastąpiło przedawnienie karalności , które przemawiało za umorzeniem toczącego się postępowania.

Taki stan rzeczy spowodował, że zaistniała ujemna przesłanka procesowa, która stosownie do treści przepisów art. 101§ 1 pkt 4 kk w zw. z art. 17 §1 pkt 6 kk. - implikowała konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia sądu pierwszej instancji i umorzenia przedmiotowego postępowania z powodu przedawnienia karalności.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania podyktowane było treścią przepisów art. 632 pkt 2 kpk.