Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 sierpnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Karolina Chudzinska

Protokolant stażysta Roksana Prill

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2023 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: B. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 16 lipca 2021 r., nr (...)

w sprawie: B. R.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia

z udziałem R. V. (1)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że B. R. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek R. V. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 2 marca 2020r.

Sędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 9/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że B. R. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek R. V. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 2 marca 2020 roku.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że płatnik składek prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie wyszukiwania miejsc pracy i pozyskiwania pracowników. Siedziba płatnika składek mieści się w R.. Płatnik składek w dniu 8 kwietnia 2020 roku zgłosił B. R. do ubezpieczeń społecznych od dnia 2 marca 2020 roku, czyli po upływie ustawowego terminu do złożenia zgłoszenia. Płatnik składek wystąpił o dotację z (...) Funduszu (...) w ramach projektu (...) (...). Przeprowadzone przed organem rentowym postępowanie wyjaśniające doprowadziło do wniosku, że B. R. faktycznie nie wykonywał zlecenia na rzecz płatnika składek, a zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych było pozorne, nastąpiło w celu uzyskania potwierdzenia zatrudnienia niezbędnego do pozyskania dotacji z (...) Funduszu (...). W związku z powyższym brak było podstaw do zgłoszenia w/wym. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od ww. decyzji złożył B. R., zaskarżając ją w całości. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że – wbrew twierdzeniom organu rentowego – wykonywał on pracę na podstawie umowy zlecenia, za co otrzymywał wynagrodzenie ustalone w umowie, przekazywane mu przez płatnika składek na rachunek bankowy. Co więcej, płatnik składek opłacił za niego należne składki na ubezpieczenia społeczne. Na potwierdzenie wykonywania pracy na rzecz płatnika składek odwołujący dołączył dokumenty z tzw. „targetów”. Wobec powyższego odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że jako osoba wykonująca na rzecz płatnika składek umowę zlecenia podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia 2 marca 2020 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując stanowisko zaprezentowane w treści zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

R. V. (1) prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w R. od dnia
19 maja 2014 roku. Przedmiotem działalności jest wyszukiwanie miejsc pracy i pozyskiwanie pracowników.

/dowód: wydruk z CEiDG, akta ZUS/

B. R. ma(...) lata i z zawodu jest ekonomistą. W 2019 roku odwołujący pracował zagranicą – w N., w A., a ostatnio w H.(przez okres około 3 lat wstecz). W kraju i zagranicą pracował jako magazynier. Po powrocie do Polski pod koniec 2019 roku odwołujący poszukiwał pracy w kraju. W tym celu przeglądał oferty internetowe. Na początku 2020 roku na jednym z portali natrafił na ofertę pracy zamieszczoną przez R. V. (1). Aplikował do tej pracy za pośrednictwem wiadomości e-mail. Jego kandydatura została uwzględniona. Następnie miał kontakt telefoniczny i mailowy z osobą z firmy (...), która przeprowadzała niezbędne szkolenia. Szkolenie trwało około jednego miesiąca. Zadaniem odwołującego miało być poszukiwanie osób do pracy na terenie H..

/dowód: zeznania odwołującego B. R., nagranie audio,
k. 62 akt/

W dniu 2 marca 2020 roku B. R. zawarł z R. V. (1) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej umowę zlecenia, w ramach zobowiązał się do wykonania czynności rekrutera. Umowa została zawarta na okres od dnia 2 marca 2020 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku. Do obowiązków w/wym. w ramach umowy zlecenia należało przeprowadzania rekrutacji pracowników. Odwołujący poszukiwał kandydatów do pracy na terenie H.do wykonywania różnego rodzaju prac. W tym celu zamieszczał ogłoszenia w internecie, w tym na portalach ogłoszeniowych (OLX) bądź społecznościowych (facebook). Ogłoszenie przez niego zamieszczane dotyczyło poszukiwania pracownika na konkretnie określone stanowisko pracy. Osoby zainteresowane pracą kontaktowały się z odwołującym celem uzyskania bliższych informacji o rodzaju i warunkach pracy. Przykładowo z jednej oferty zgłaszało się kilkadziesiąt bądź kilkaset osób (nawet 500), spośród których odwołujący typował kandydatów do pracy i ich dokumenty przesyłał do firmy celem akceptacji kandydatury. Średnio w miesiącu do pracy z ogłoszeń zamieszczonych przez odwołującego wyjeżdżało około 10 osób. Za pozyskanie różnych kandydatów odwołujący otrzymywał różne stawki wynagrodzenia, które ustalał szef (przykładowo za pozyskanie pracownika do zbioru kwiatów otrzymał 160 złotych, a za pracownika technicznego – 700 złotych). Na potwierdzenie liczby zrekrutowanych pracowników w/wym. miał obowiązek comiesięcznego sporządzania listy zrekrutowanych pracowników (tzw. „targetów”) za miesiąc poprzedzający. Na liście zobowiązany był uwzględnić dane kandydatów, tj. imię i nazwisko oraz nazwę klienta, do którego kandydat został zrekrutowany wraz z oznaczeniem tygodnia, w którym kandydat rozpoczął pracę. W treści umowy zlecenia zawarto postanowienie, że rekruter może być również account menagerem, czyli opiekunem klienta i wówczas do jego obowiązków będzie należeć: kontakt z klientem, utrzymywanie pozytywnych relacji, aktualizowanie ofert pracy, sprawdzanie wysyłanych kandydatów. Za wykonywanie czynności opiekuna klienta zastrzeżone było dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 5% wartości faktury dla danego klienta za dany miesiąc. W postanowieniach umowy zlecenia zawarto również to, że jeśli zleceniobiorca znajdzie nowego rekrutera, który wyśle minimum 5 osób w pierwszym miesiącu pracy otrzyma za niego dodatkowe wynagrodzenie w wysokości ustalonej na liście stawek. W każdym kolejnym miesiącu otrzyma dodatkowo 10% od wartości jego targetu. Termin zapłaty za wykonanie umowy zlecenia strony ustaliły do 10 – tego dnia następnego miesiąca po wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę. Strony ustaliły również, że zlecenie będzie wykonywane przy użyciu materiałów i narzędzi zleceniodawcy.

Płatnik składek wypłacił B. R. wynagrodzenie:
w dniu 9 kwietnia 2020 roku – 483,83 zł netto, w dniu 8 maja 2020 roku – 922,19 zł netto, w dniu 10 lipca 2020 roku – 1.821,15 zł netto, w dniu
10 sierpnia 2020 roku – 483,83 zł netto, w dniu 10 września 2020 roku – 846,44 zł netto, w dniu 9 października 2020 roku – 604,03 zł netto, w dniu 10 listopada 2020 roku – 1.571,67 zł netto, w dniu 10 grudnia 2020 roku – 588,87 zł netto, w dniu 11 stycznia 2021 roku – 1.291,88 zł netto, w dniu
18 lutego 2021 roku – 322,50 zł netto, w dniu 10 marca 2021 roku – 1.284,81 zł netto, w dniu 9 kwietnia 2021 roku – 1.148,45 zł netto, w dniu 10 maja 2021 roku – 832,90 zł netto, w dniu 10 czerwca 2021 roku –
507,66 zł netto, w dniu 9 lipca 2021 roku – 734,92 zł netto, w dniu
10 września 2021 roku – 2.320,93 zł netto, w dniu 8 października 2021 roku – 1.252,89 zł netto, w dniu 10 listopada 2021 roku – 1.327,03 zł netto, w dniu 10 grudnia 2021 roku – 1.193,90 zł netto, w dniu 10 stycznia 2022 roku – 804,22 zł netto, w dniu 10 lutego 2022 roku – 491,39 zł netto, w dniu 10 marca 2022 roku – 941,32 zł netto, w dniu 8 kwietnia 2022 roku – 557,15 zł netto, w dniu 10 maja 2022 roku – 1.090,36 zł netto. Odwołujący nie ma innego źródła przychodów. Odwołujący nigdy nie spotkał R. V. (2). Jego przełożonym jest E. L., a wcześniej była nim K. W..

Odwołujący zawarł z płatnikiem składek dalsze umowy zlecenia na lata 2021 i 2022, w których zobowiązał się do wykonywania czynności polegających na gromadzeniu w postaci dokumentu elektronicznego i udostępnianie informacji o wolnych i poszukiwanych miejscach pracy za pośrednictwem systemów teleinformatycznych.

/dowód: kserokopia umowy zlecenia, k. 46 – 47 akt; potwierdzenia przelewów, akta ZUS; wyciąg z rachunku, k. 48 – 49 akt; potwierdzenia przelewów, k. 64 akt; umowy zlecenia, k. 64 akt; zestawienie osób wykonujących pracę, k. 64/

W dniu 8 kwietnia 2020 roku płatnik składek zgłosił B. R. do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych i wypadkowego od dnia 2 marca 2020 roku na formularzu ZUS ZUA z kodem (...). Płatnik składek złożył również raporty rozliczeniowe za okres od marca 2020 roku.

/dowód: wydruk formularza ZUS ZUA, akta ZUS/

Odwołujący mieszka z rodzicami, nie ponosi kosztów utrzymania mieszkania ani wyżywienia. Cierpi na odmę płucną, na którą zachorował trzy lata temu i odpowiada mu praca w domu. Nie ma orzeczonej niepełnosprawności, ani nie występował o rentę. W 2020 roku przebywał przez okres dwóch miesięcy w szpitalu (7.09.2020 r. – 11.09.2020 r., 22.10.2020 r. – 8.11.2020 r.). Przebył leczenie operacyjne złamania szyjki kości udowej w sierpniu 2020 roku.

/dowód: zeznania odwołującego B. R., nagranie audio,
k. 62 akt; karty informacyjne leczenia szpitalnego, k. 62 akt/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, w tym w aktach organu rentowego, których to wiarygodność nie budziła wątpliwości, a których prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Podstawę ustalenia stanu faktycznego stanowiły również zeznania odwołującego B. R. złożone na okoliczność zawarcia umowy zlecenia z R. V. (2), przedmiotu tej umowy i wykonywanych czynności. Zeznania te są uznał za wiarygodne, albowiem były one jasne, logiczne, szczegółowe i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1230) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Z kolei – w myśl
art. 13 pkt 2 ustawy – obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach: osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Według art. 36 ust. 1, 2 i 4 cytowanej ustawy każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emertytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Zgłoszenia dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 353 ¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1610) strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Umowa zlecenia została zdefiniowana w art. 734 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Stosownie do treści art. 83 § 1 k.c. o tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek umowny, nie decyduje tylko formalne zawarcie (podpisanie) danego rodzaju umowy, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacanie składki, lecz przede wszystkim faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku zlecenia lub umowy o świadczenie usług (por. wyr. SN z dnia 5 czerwca 2009 roku, sygn. akt I UK 21/09, LEX nr 515699). Zasada wolności umów nie może być wykorzystywana instrumentalnie, w szczególności do stworzenia zewnętrznych znamion realizowania umowy. W świetle art. 83 § 1 k.c. , jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony z góry zakładają za obopólną zgodą, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku umownego, to tak zawarta umowa ma charakter pozorny (por. wyr. SN z dnia 4 sierpnia 2005 roku, sygn. akt II UK 321/04, LEX nr 182768). O zawarciu umowy mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana (por. wyr. SN z dnia 5 lipca 2012 r., I UK 101/12, LEX nr 1250560). Umowa, niezależnie o tego czy jest to umowa o pracę, czy cywilnoprawna wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między stronami umowy, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to skutki bardzo doniosłe, zarówno z punku widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego, należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych (wyr. SN z dnia 27 kwietnia 2005 roku, sygn. akt
II UZP 2/05, LEX nr 148238).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że spór zaistniały pomiędzy stronami dotyczył tego, czy B. R. faktycznie wykonywał pracę na rzecz płatnika składek – R. V. (2) w ramach działalności R. V. (1) (...) z siedzibą w R. od dnia 2 marca 2020 roku, czego pochodną stało się ustalenie, czy zachodzą warunki objęcia w/wym. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Organ rentowy twierdził bowiem, że zawarta pomiędzy stronami umowa zlecenia miała charakter pozorny, a celem jej zawarcia nie było wykonywanie czynności w niej wskazanych, lecz wyłącznie pozyskanie świadczeń z dotacji z (...) Funduszu (...).

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie potwierdza stanowisko odwołującego, że kwestionowana przez organ rentowy umowa zlecenia była faktycznie realizowana w okresie w niej wskazanym. Potwierdziły to nie tylko zeznania odwołującego, szczegółowo odnoszące się do wykonywanych czynności w ramach umowy zlecenia, ale również dokumenty przedłożone w sprawie, w tym potwierdzenia przelewów wynagrodzenia z tytułu umowy. Istotne jest również to, że odwołujący po upływie okresu, na jaki została zawarta umowa zlecenia z dnia 2 marca 2020 roku, zawarł tożsame umowy zlecenia na kolejne lata i umowy te również były przez niego wykonywane. Fakt wykonywania przez niego pracy potwierdzają również przedłożone przez niego zestawienia pracowników R. V. (2) ze wskazaniem danych odwołującego, adresu maila służbowego i numeru telefonu. Tym samym trudno zgodzić się ze stanowiskiem organu rentowego, że zawarcie pomiędzy odwołującym a płatnikiem składek umowy zlecenia z dnia 2 marca 2020 roku było pozorne i zmierzało wyłącznie do uzyskania świadczeń z dotacji rządowych. Bez znaczenia pozostaje również wskazywane przez organ rentowy spóźnienie w zgłoszeniu B. R. do ubezpieczeń społecznych dokonanym przez płatnika składek. W żaden sposób nie przemawia ono za przyjęciem pozorności zawartej pomiędzy stronami umowy zlecenia.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy uznał, że skoro odwołujący B. R. faktycznie realizował czynności na rzecz płatnika składek – R. V. (2) określone w umowie zlecenia z dnia 2 marca 2020 roku, to tym samym istniały podstawy do zgłoszenia go do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Dlatego też, zaskarżona decyzja podlegała weryfikacji poprzez ustalenie, że B. R. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek R. V. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 2 marca 2020 roku.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.