Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2024 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Maciej Flinik

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2024 roku wB.

na posiedzeniu niejawnym

odwołania T. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 30 stycznia 2024 znak (...)

w sprawie T. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o wysokość emerytury

1/zmienia zaskarżoną decyzję (...) Oddział w B. z dnia 30 stycznia 2024r. w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do przeliczenia emerytury ubezpieczonej T. G. na podstawie art. 25 a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z pominięciem art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw ( DZ. U. poz. 1621 )

2/stwierdza , iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji

Sędzia Maciej Flinik

Sygn. akt VI U 288/24

UZASADNIENIE

Ubezpieczona T. G. wniosła odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 30 stycznia 2024r. , którą odmówiono jej wznowienia postępowania w sprawie emerytury . W uzasadnieniu wskazała, że emeryturę przyznano jej z urzędu w czerwcu 2016 r.. Wniosek o przyznanie emerytury od miesiąca lipca 2016 złożyła w maju 2016 r. , który to wniosek nie został jednak uwzględniony.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu argumentował, że ubezpieczona skargę o wznowienie postępowania złożyła z uchybieniem terminu i nie uprawdopodobniła, że nastąpiło to bez jej winy. Wyrok TK, na który się powołuje dotyczy emerytów, którzy zgłosili wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury na podstawie art. 17 ustawy zmieniającej, tymczasem ubezpieczona takiego wniosku nie składała i organ rentowy nie wydawał wobec niej decyzji w tym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Stan faktyczny w sprawie pozostawał bezsporny. Ubezpieczonej T. G. przyznano emeryturę z urzędu od 29 czerwca 2016 r. . Spór dotyczył zatem jedynie zagadnienia prawnego , to jest ewentualnego zastosowania wobec niej ( bądź braku podstaw ku temu ) wyroku TK z 15 listopada 2023 r. P 7/22.

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie . Ma racje organ rentowy, iż wskazany wyżej wyrok TK z 15 listopada 2023.r P 7/22 dotyczył emerytów, którzy zgłosili wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury na podstawie art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych orz niektórych innych ustaw. Pozwany całkowicie pomija jednak konstatację trybunału poczynioną w uzasadnieniu tegoż wyroku, zgodnie z którą „ Trybunał Konstytucyjny orzekał w niniejszej sprawie w trybie tzw. kontroli konkretnej i był związany zakresem zaskarżenia w pytani prawnym, uwarunkowanym stanem faktycznym sprawy , w związku z którą pytanie to zostało przedstawione. Wyrok TK dotyczy wskazanego w jego sentencji pominięcia wynikającego z art. 17 ustawy nowelizującej z 2021r. w związku z art. 25 ust. 2 pkt 2 i ust. 2 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS i odnoszącego się do „ emerytur czerwcowych „ przyznanych na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021r. Tymczasem zakres normowania regulacji wynikającej ze wskazanych przepisów nie ogranicza się jedynie do emerytur przyznanych na wniosek , lecz również obejmuje emerytury przyznane na podstawie art. 24 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS i renty rodzinne po osobach zmarłych. Wziąwszy pod uwagę racje , które przemawiały za stwierdzeniem niekonstytucyjności w niniejszej sprawie , ustawodawca powinien dokonać odpowiednich zmian w odniesieni do wszystkich adresatów art. 17 ustawy nowelizującej z 2021r. w związku z art. 25 ust. 2 pkt 2 i ust. 2a , którzy znaleźli się w analogicznej sytuacji jak „ emeryci czerwcowi „ i nie mogli na podstawie tych przepisów skorzystać z możliwości przeliczenia przyznanego im wcześniej na mniej korzystnych zasadach świadczenia”. Nie ulega wątpliwości, iż ubezpieczona , która otrzymała prawo do emerytury na podstawie art. 24 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego przyznano mu ją z urzędu ) należy do kręgu adresatów art. 17 ustawy nowelizującej, o których mowa powyżej. Cytowane wyżej stwierdzenia TK nie pozostawiają również wątpliwości co do niekonstytucyjności przepisu art. 17 w zakresie w jakim pomija emerytury przyznane z urzędu przed 1 czerwca 2021r.

Chybionym jest przy tym powoływanie się przez organ rentowy na rzekomą konieczność ( wynika to wyłącznie z wytycznych członka zarządu ZUS ) w zakresie kwalifikowania każdego wniosku związanego z wyrokiem TK P 7 /22 jako wniosku o wznowienie postępowanie, albowiem tego rodzaju nie znajdujące podstaw w przepisach sugestie podmiotu zarządzającego państwową osobą prawną jaką jest ZUS nie mogą zastąpić przepisów prawa i jego wykładni. Przypomnieć w tym miejscu należy, iż przepisy art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przewidują znacznie mniej sformalizowane przesłanki uchylenia lub zmiany decyzji i ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, od tych które określone zostały w przepisach k.p.a., wskazanych jako podstawa prawna zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji. Wynika to z unormowania art. 114 ust.1f, który wyłącza stosowanie ust.1e między innymi w przypadku, gdy w wyniku uchylenia lub zmiany decyzji z przyczyn wskazanych w art. 114 ust.1 osoba zainteresowana nabędzie prawo do świadczenia lub świadczenie w wyższej wysokości. Nie mają bowiem wówczas zastosowania terminy ustanowione w art. 114 ust. 1e ustawy emerytalnej, po upływie których nie może już nastąpić uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1 art. 114. Zadaniem organu rentowego jest jedynie ustalenie, że zostały spełnione warunki nabycia prawa do świadczenia i jego wysokości, a następnie ich konkretyzacja w formie decyzji. Jak trafnie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 sierpnia 2016 r. I UK 335/15 skoro decyzje organu rentowego sprowadzają się – zasadniczo – do deklaratywnego potwierdzenia uprawnień przysługujących ubezpieczonym z mocy prawa, to przepisy odnoszące się do trwałości i wzruszalności decyzji organu rentowego nie mogą być interpretowane i stosowane w taki sposób, który prowadziłby do trwałego pozbawienia osób ubezpieczonych uprawnień przysługujących im ex lege. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2016 r. II UK 416/15 (LEX nr 2186572) wskazano, iż „ deklaratywny charakter decyzji organu rentowego potwierdzających przysługiwanie ubezpieczonemu prawa do określonego świadczenia rzutuje szczególnie na ograniczenie ostateczności decyzji organu rentowego odmawiających prawa do świadczenia, ponieważ stabilność negatywnego rozstrzygnięcia o prawach jednostki nie jest w tym przypadku wartością, która mogłaby przeważyć nad rzeczywistą realizacją konstytucyjnego i ustawowego prawa do zabezpieczenia społecznego. W tym kierunku zmierza wykładnia i praktyka Sądu Najwyższego dotycząca art. 114 ustawy emerytalnej. Traktuje ona ten przepis jako podstawę prawną dla weryfikacji i wzruszalności decyzji organów rentowych, w których zawarto ustalenia pozostające w obiektywnej sprzeczności z ukształtowanym ex lege stanem uprawnień emerytalno - rentowych zainteresowanych (wyroki Sądu Najwyższego z 25 lutego 2008 r., I UK 249/07 – OSNP 2009 nr 11-12, poz. 152; z 22 lutego 2010 r., I UK 247/09; z 9 grudnia 2015 r., I UK 533/14 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2011 r., I BU 4/11)”. W świetle powyższego oraz złożenia przez ubezpieczona wniosku o ponowne przeliczenie świadczenia ( w związku ze wskazanym wyrokiem TK ) nie było konieczności zakwalifikowania przedmiotowego wniosku jako skargi o wznowienie postępowania w zasadzie wyłącznie w celu uchylenia się przez organ rentowy od przeliczenia świadczenia, w konsekwencji wyrównania świadczenia.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art 477 ¹⁴ § 2 k.p.c, orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 wyroku sąd zgodnie z treścią przepisu art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu, biorąc pod uwagę okoliczności przedmiotowej sprawy zaistniały podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego. Gdyby bowiem organ rentowy nie kierował się nie znajdującą podstawy prawnej wykładnią ( nie wiążącą przecież ) dokonaną przez członka zarządu ZUS, dokonałby przeliczenia już na etapie postępowania administracyjnego - w odpowiedzi na wniosek ubezpieczonej o przeliczenie świadczenia.

Sędzia Maciej Flinik