Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2024 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: K. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 14 lutego 2024r. znak: (...)

z dnia 26 marca 2024 r., znak: (...)

w sprawie: K. G.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o składki

1.  zmienia zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 14 lutego 2024 roku i 26 marca 2024 roku w ten sposób, że należne odsetki wynoszą łącznie 16 583, 52 zł ( w tym z tytułu zadłużenia w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne 13 720 zł, na ubezpieczenie zdrowotne 1736,52 zł, na FP / FGŚP 1127 zł);

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od odwołującej się K. G. na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 10 800 ( dziesięć tysięcy osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn. akt VIU 418/24

UZASADNIENIE

Odwołująca się reprezentowana przez pełnomocnika wniosła odwołanie od decyzji ZUS, dwóch decyzji ZUS: z 14 lutego 2024 i 26 marca 2024, zaskarżając je w całości, wskazując, że decyzje są merytorycznie nieuzasadnione i przedwczesne, a roszczenia nimi objęte nie są wymagalne i zarzucając w szczególności naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 29 ust. 1, 1a i 3 Ustawy z 13.10.98 o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez niezastosowanie, podczas gdy strony w dniu 6 grudnia 2023 zawarły umowę o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek za analogiczne okresy zmieniającą termin płatności rozłożonych na raty należności składkowych, a w konsekwencji na dzień wydania decyzji należności nie były wymagalne, a decyzja przedwczesna. Art. 29 ust. 2 Ustawy poprzez jego niezastosowanie bowiem od składek, które rozłożono na raty nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg. Natomiast decyzją objęto odsetki za zwłokę po dacie złożenia wniosku i są w dalszym ciągu naliczane. Art. 29 ust. 3 Ustawy a contrario, bowiem odwołująca płaci w terminie należności z tytułu umowy ratalnej, a w konsekwencji powstała zaległość staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi na zasadach określonych w Ustawie Ordynacja Podatkowa, a dokładnie takie konsekwencje przewiduje zaskarżona decyzja. Art. 29 ust. 4 Ustawy poprzez wydanie decyzji dotyczącej okresów składkowych objętych umową ratalną pomimo pobrania opłaty prolongacyjnej oraz art. 29 ust. 5 Ustawy poprzez jego pominięcie i błędne przyjęcie, że odwołująca się posiada zadłużenie z tytułu składek podczas w przypadku rozłożenia należności na raty uznaje się, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek oraz korzysta z domniemań, o których mowa w pkt. 1 i 2 powołanych przepisów. Okoliczność została dodatkowo potwierdzona przez organ w piśmie z 12.02.2024 dwa dni przed skarżoną decyzją, w którym wskazano na nadpłaty na koncie klienta 2.068,50 zł. Zarzucił również błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonaną wybiórczo wbrew zasadom logiki polegającej na zupełnym pominięciu, iż fakt..., zupełnym pominięciu, iż fakt zawarcia umowy o rozłożenie na raty należności z tytułu składek za analogiczne okresy co objęte decy..., czyli faktu zawarcia umowy o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek za analogiczne okresy co objęte decyzją. Wniósł o uznanie odwołania za zasadne, zmianę zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania w związku z brakiem wymagalności należności z tytułu składek wskazanych w zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu m.in. wskazywał, iż w ocenie odwołującej z uwagi na zawarcie umowy ratalnej wierzytelność nie stała się wymagalna, wobec czego nie spełniły się przesłanki uzasadniające wydanie decyzji, w szczególności nie do przyjęcia są skutki opisane w uzasadnieniu w skarżonej decyzji, to jest przymusowe ściągnięcie należności w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w przypadku braku uregulowania należności wraz z odsetkami za zwłokę w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Podobnie niezasadne jest zabezpieczenie poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości oraz zastawu na ruchomościach. Strona powodowa wskazała również, że ZUS ustalił opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianego w ordynacji podatkowej dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa w kwocie 15.063 zł. Opłata w założeniu miała zabezpieczać interes organu rentowego w uzyskaniu zaspokojenia w późniejszych terminach, a z drugiej strony stanowić, zapewnić odwołującej wstrzymanie na czas realizacji umowy skutków jakie wiążą się z przeniesieniem egzekucji zabezpieczenia na przykład w formie hipoteki. W ocenie odwołującej organ rentowy całkowicie zbagatelizował sam fakt w konsekwencji zawarcia umowy ratalnej. Postępowanie dowodowe w rzeczywistości ograniczało się do wszczęcia i zawiadomienia o zebranym materiale dowodowym. Organ pominął nie tylko fakt zawarcia umowy o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek, ale także rozliczeń wpłat oraz pismo z 12.02.2024, w którym ZUS poinformował o nadpłacie na koncie klienta, wskazując wprost na pozytywne skutki dla odwołującej jakie wiążą się z rozłożeniem należności na raty. Wreszcie wskazał, że konsekwencje prawne zawarcia umowy stanowiące podstawę odwołania wynikają w szczególności z zastosowanego a contrario art. 29 ust. 3 Ustawy. Odwołująca płaci w terminie należności z tytułu umowy ratalnej, a w konsekwencji pozostała zaległość nie staje się natychmiast wymagalną wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w Ustawie Ordynacja Podatkowa. Co więcej okoliczność została wprost potwierdzona przez ZUS w piśmie z dnia 12.02.2024 oraz w załączniku rozliczenie wpłat. Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał między innymi, że odnosząc się do treści odwołania wskazuje, że złożony wniosek o rozłożenie na raty należności lub odroczenie terminu płatności składek lub późniejsza spłata zadłużenia w ramach umów nie stanowi podstawy do odstąpienia odprowadzania przez Zakład postępowania zabezpieczającego. Hipoteka przymusowa, jak i zastaw stanowią ograniczone prawa rzeczowe do których stosowania uprawniony jest wierzyciel w celu zapewnienia maksymalnych należności publicznoprawnych oraz pełnej realizacji postanowień umowy ratalnej. Spłata zadłużenia w układzie ratalnym lub w ramach umowy odroczenia stanowi bardziej dogodną dla płatnika formę regulowania należności na warunkach dostosowanych do jego możliwości płatniczych. Natomiast odzyskanie należności przez wierzyciela wydłuża się w czasie, tym samym nie daje gwarancji spłat zadłużenia. Po uregulowaniu w całości zadłużenia objętego zabezpieczeniem organ wydaje stosowne dokumenty, które będą stanowiły podstawę do wykreślenia hipoteki. I dalej organ rentowy wskazał, że decyzja stwierdza istniejący na dzień jej wydania stan zadłużenia nie ma wpływu na ustaloną umową harmonogram spłaty rat. Okoliczność, że należność z tytułu zaległych składek została rozłożona na raty nie stanowi przeszkody w wydaniu decyzji ustalającej wysokość zadłużenia, która daje organowi możliwość szybkiego zabezpieczenia jego należności w przypadku niewywiązania się dłużnika z przyjętych ustaleń. I stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił [ns 00:13:36.144] ustalił, co następuje. Stan faktyczny w sprawie w istocie pozostawał bezsporny. W dniu 6 grudnia 2023 strony zawarły umowę o rozłożenie na raty zaległości składkowych odwołującej się z tytułu składek, a decyzją z dnia 14 lutego 2024 pozwany stwierdził, że K. G. jest dłużnikiem Zakładu z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP i Fundusz Solidarnościowy oraz FGŚP od ósmego 2022 do dziewiątego 23 oraz określił wysokość tego zadłużenia wraz z odsetkami na dzień wydania decyzji w łącznej kwocie 232.711 zł 56 gr. Decyzja obejmuje analogiczne okresy zaległości składkowych jak te ujęte w układzie ratalnym. Sąd w całości, w tym stanie faktycznym, który w istocie był bezsporny, Sąd w całości podzielił stanowisko organu rentowego, zgodnie z którym fakt zawarcia z odwołującą się umowy ratalnej, a zatem rozłożenia zaległości na raty i umożliwienia jej spłaty w wyznaczonym terminie, nie czyni niedopuszczalnym zabezpieczenia roszczeń zakładu poprzez ustalenie wysokości należności składkowej i ustanowienie w oparciu o decyzję w tym przedmiocie hipoteki na nieruchomości dłużniczki. Przepis art. 29 ust. 5 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stosownie do treści którego, w wypadku odroczenia płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia należności na raty uznaje się, że płatnik nie posiada zadłużenia w tytułu należności z tytułu składek, jeżeli opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonych w umowie, o której mowa w ustępie 1A oraz nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek nieobjętych umową, o której mowa w ustępie 1A, wprowadzający swoistą fikcję braku zadłużenia, nie uniemożliwia, jak utrzymuje strona pozwana, skorzystania przez zakład z instytucji wskazanej w art. 26 do 27 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Powyższe znajduje potwierdzenie wprost w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 maja 2022, III AUa 441/20, w którym stwierdzono m.in., że wpis hipoteki na nieruchomości może stanowić niedogodność dla dłużnika, ale jest on dopuszczalny w świetle regulacji art. 26 ust. 1 i 3 USUS i to pomimo uprzednio zawartego między organem a dłużnikiem składkowym układu ratalnego obejmującego tożsame zaległości składkowe, co mające być następnie zabezpieczone hipotecznie. Organ rentowy, realizując między innymi przepisy z zakresu Ubezpieczeń Społecznych także jako dysponent Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, art. 68 ust. 1, pkt 1, w związku z art. 51 ust. 2 USUS ma powinność skutecznie zabezpieczyć spłatę zadłużenia składkowego, a w razie potrzeby także dążyć do wyegzekwowania całości zadłużenia, w tym akcesoryjnych odsetek. Zabezpieczenie się hipoteczne pozycjonuje organ jako uprzywilejowany z uwagi na zajętą pozycję na wypadek kolejnych wpisów hipoteki, zapobiega przedawnieniu się należności i przede wszystkim pozwalała na szybszą odpowiedź organu w postaci wszczęcia postępowania egzekucyjnego i wyegzekwowania składek wraz z odsetkami w przypadku naruszenia postanowień układu ratalnego. I dalej w uzasadnieniu tego orzeczenia SA w Szczecinie czytamy między innymi: na mocy art. 83 ust. 1, pkt 1 Ustawy systemowej organ rentowy miał prawo wydać decyzję w zakresie ustalenia wysokości zaległości, która w swojej treści jedynie określa należności ubezpieczonego z tytułu nieopłaconych składek, po uwzględnieniu dokonanych już wpłat, zgodnie z unormowaniami zawartymi w układzie ratalnym. Zawarcie umowy ratalnej nie wyklucza ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego albo zastawu, nie stanowi egzekucji roszczenia. To, że w zaskarżonej decyzji organ rentowy uprzedził płatnika o swoim zamiarze wystąpienia o ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości celem zabezpieczenia wykazanych w decyzji należności, nie oznacza, że została wydana decyzja w przedmiocie zabezpieczenia zaległości składkowych. Wpis hipoteki na nieruchomości może stanowić niedogodność dla dłużnika, ale jest on dopuszczalny w świetle regulacji art. 25 ust. 1 do 3 Ustawy systemowej i to pomimo uprzednio zawartego między organem a dłużnikiem składkowego układu ratalnego, obejmującego tożsame zaległości składkowe, co mające być następnie zabezpieczone hipotecznie. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie budzi wątpliwości, że organ rentowy, realizując między innymi przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych, także jako dysponent Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma powinność skutecznie zabezpieczyć spłatę zadłużenia składkowego, a w razie potrzeby także dążyć do wyegzekwowania całości zadłużenia, w tym akcesoryjnych odsetek i tak dalej. Zgodnie z treścią art. 29 ust. 2 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od składek, których, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg. Rozłożenie należności z tytułu składek na raty skutkuje nienaliczaniem odsetek do zwłokę, począwszy od następnego dnia po upływie wniosku o udzielenie tego rodzaju ulg, jednak rację ma organ rentowy, podkreślając, że w przypadku zawarcia układu ratalnego, odsetki za zwłokę naliczane są na dzień wpływu wniosku o układ ratalny pod warunkiem terminowego i w prawidłowej wysokości opłacenia rat układu i tak dalej. Niewątpliwie natomiast strona pozwana dopuściła się naruszenia art. 29 Ustawy, jego ust. 2, Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obejmując decyzją odsetki za zwłokę po dacie złożenia wniosku i dalej je naliczając. Było to niedopuszczalne. Literalne brzmienie treści przepisu art. 29 ustęp 2 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przesądza, że decyzja nie może obejmować swoją treścią odsetek należnych organowi rentowemu już po dniu wpływu wniosku o zawarcie układu ratalnego, tak w wyroku z 24 maja 2022, III AUa 454/21 też SA w Szczecinie. Więc z tych powodów Sąd w zakresie odsetek tą decyzję zmienił, ale generalnie odwołanie oddalił i uczynił to na podstawie art. 477 ze znaczkiem 14 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zmieniając tą decyzję tylko w zakresie tych odsetek, tej różnicy odsetek naliczonych po wpływie wniosku o zawarcie układu ratalnego. Tutaj Sąd zmienił decyzję na podstawie art. 477 ze znaczkiem 14 § 2 k.p.c. Co do kosztów, w tym zakresie(...) wynosił 10.800 zł, sprawy były jednorodne oczywiście, bo ta druga decyzja organu rentowego to była tylko korekta uzasadnienia poprzedniej decyzji, więc Sąd zasądził jedną stawkę minimalną 10.800 zł, przy tej wartości przedmiotu sporu, która wynosiła ponad 10 tysięcy. To jest stawka przewidziana w stosownym rozporządzeniu. Sąd nie widział przy tym potrzeby i konieczności rozdzielenia tych kosztów z uwagi na to, że strona powodowa jedynie w bardzo nieznacznym zakresie wygrała ten proces, to jest około 3%, bo tak podzielenie kwoty ujętych odsetek przez całą kwotę świadczenia, znaczy roszczenia, którego to dotyczyło, czyli około 8.000 przez 232.0000 daje ok. 3 i pół procent. Z tych powodów Sąd nie rozdzielił tych kosztów proporcjonalnie, tylko nałożył pełną kwotę tych kosztów na stronę powodową, jako przegrywającą w 97% tą sprawę. To wszystko. Pełnomocnik pouczy o możliwości zaskarżenia wyroku, który nie jest prawomocny.