Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2024 r. w B.

na rozprawie

odwołania: P. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 12 marca 2024 r., znak:(...)

w sprawie: P. D.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o prawo do renty rodzinnej

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 12 marca 2024 roku w ten sposób, że ubezpieczona P. D. ma prawo do renty rodzinnej na dalszy okres od dnia 1 października 2023 roku,

2.  stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn. akt VI U 424/24

UZASADNIENIE

Ubezpieczona P. D. wniosła odwołanie od decyzji (...) Oddział w E. z dnia 12 marca 2024r., którą przyznano jej rentę rodzinną po zmarłym ojcu na dalszy okres, od dnia 1 stycznia 2024r. Domagała się przyznania świadczenia od października 2023 r. wskazując, że opóźnienie w przedłożeniu dokumentów potwierdzających kontynuowanie nauki ( studia (...) stopnia ) nie wynikało z jej winy, lecz działań uczelni.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej się na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami. W uzasadnieniu powołał się na przepisy rozporządzenia MPiPS w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe, zgodnie z którymi postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego . Tym samym organ rentowy nie może wznowić wypłaty renty rodzinnej od daty wcześniejszej , niż od pierwszego miesiąca , w którym złożono wniosek w sprawie . Pozwany powołał się nadto na treść art. 116 ust. 1 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego , chyba , że ustawa stanowi inaczej. Ubezpieczona nie przedłożyła w terminie 14 dni stosownych dokumentów w odpowiedzi na wezwanie organu z dnia 14 listopada 2023r. . Wobec tego od 1 października 2023r. wypłata renty rodzinnej została wstrzymana. Nowy wniosek ubezpieczona złożyła natomiast w dniu 19 stycznia 2024r. Po jego rozpatrzeniu organ rentowy przyznał świadczenie na dalszy okres od 1 stycznia 2024r., tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek. Brak jest podstaw prawnych do uwzględnienia roszczenia ubezpieczonej i wypłaty świadczenia również za okres od października do grudnia 2023r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył , co następuje :

Ubezpieczona P. D. pobierała rentę rodzinną po zmarłym ojcu przyznaną jej przez (...) Oddział w E. na okres do 30 września 2023r. ( do planowanej daty ukończenia studiów (...) stopnia ) .

Pismem z 14 listopada 2023r. pozwany organ rentowy zwrócił się do ubezpieczonej o przesłanie mu oświadczenia uczelni potwierdzającego kontynuowanie nauki w roku szkolnym (...) wskazując jednocześnie , iż jeżeli takowego nie dostarczy, organ może wstrzymać wypłatę renty i wezwać ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

W dacie wystosowania powyższego pisma, ubezpieczonej już od ponad miesiąca nie wypłacano renty. Świadczenie przyznane na okres do 30 września 2023 r. było płatne do 20 każdego miesiąca i ostatnim wypłaconym było to przysługujące za wrzesień ( 20 września 2023 r. ).

W odpowiedzi ubezpieczona pismem z dnia 5 grudnia 2023 r. przesłała pozwanemu zaświadczenie o zakończeniu studiów (...) stopnia z dniem 10 października 2023. , oświadczając jednocześnie, iż aktualnie jest studentką (...)roku studiów (...) stopnia Akademii (...) w Ł. , a zaświadczenie o kontynuacji nauki przekaże niezwłocznie po otrzymaniu dokumentu z uczelni. W dniu 19 stycznia 2024r. wpłynął do ZUS wniosek ubezpieczonej o wypłatę renty rodzinnej na dalszy okres w związku z kontynuacją nauki, a 22 stycznia 2024r. pismo , w którym wniosła o wypłatę zaległego świadczenia począwszy od 1 października 2023 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 12 marca 2024 r. przyznano ubezpieczonej prawo do renty rodzinnej po ojcu od 1 stycznia 2024, to jest od miesiąca, w którym złożono wniosek .

Zgodnie z treścią załącznika nr 11 punkt 2.5. ( określającego wewnętrzne procedury i wskazania z centrali pozwanego ) kontrolę uprawnień do renty rodzinnej przeprowadza się w szczególności , gdy następuje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej w związku z upływem okresu, na który została przyznana

/ dowód : pismo ZUS k. 162 , pismo ubezpieczonej bez oznaczonego nr strony , wniosek ubezpieczonej k. 165 , pismo ubezpieczonej k. 167, decyzja k. 172 akt rentowych , instrukcja wewnętrzna - ostatnia strona akt rentowych )

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań ubezpieczonej oraz przede wszystkim w oparciu o dostępną dokumentację znajdująca się w aktach ZUS.

Odwołanie podlegało uwzględnieniu. Stan faktyczny w sprawie okazał się ostatecznie bezsporny. Oś sporu koncentrowała się jedynie na zaistnieniu bądź nie w takich okolicznościach przesłanek do przyznania ubezpieczonej P. D. renty rodzinnej w ciągłości to jest od 1 października 2023r.

Stosownie do treści art. 134 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS / 2023. 1251 tj z 30. 06. 2023r / wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli osoba pobierająca świadczenia mimo pouczenia lub żądania organu rentowego nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczeń. W świetle powyższego przepisu wydaje się oczywistym, że w przypadku przyznania renty rodzinnej studentce studiów (...)stopnia na wskazany przez uczelnię okres – do daty planowanego zakończenia studiów tego stopnia ( mającego w istocie charakter „techniczny” z uwagi na potencjalne trwanie uprawnień w przypadku kontynuowania nauki do 25 roku życia ) , wstrzymanie wypłaty świadczenia ( za dalszy okres ) winno zostać poprzedzone żądaniem organu przedłożenia przez ubezpieczoną dowodu ( zaświadczenia z uczelni ) kontynuowania nauki po 30 września 2023 r. Powyższy obowiązek pozwanego płynący z przepisów rangi ustawowej koresponduje z wewnętrznymi procedurami ZUS obowiązującymi w takim przypadku , to jest treścią załącznika nr 11 , w którego punkcie 2.5 wskazano, że kontrolę uprawnień do renty rodzinnej przeprowadza się w szczególności , gdy następuje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej w związku z upływem okresu, na który została przyznana. Ni mniej nie więcej dotyczy to sytuacji, w której świadczenie przyznano na określony okres , jak w przypadku ubezpieczonej - do 30 września 2023r. Tymczasem w przedmiotowej sprawie pozwany ( na którym wg jego wewnętrznych procedur spoczywał obowiązek ,a z pewnością powinność przeprowadzenia kontroli ) zaniechał przeprowadzenia kontroli i milczał przez kolejne dwa miesiące ( do 14 listopada 2023r. ) pomimo upływu terminu, do którego powódce została przyznana renta rodzinna po ojcu. W ocenie sądu orzekającego pozwany winien natomiast był przeprowadzić kontrolę, a w przypadku braku reakcji powódki , wydać formalnie decyzję o wstrzymaniu prawa do renty. Z konieczności wydania takiej decyzji ( o wstrzymaniu renty rodzinnej) , wbrew twierdzeniom pozwanego nie zwalniała go okoliczność przyznania P. D. renty rodzinnej do 30 września 2023r. W istocie bowiem organ rentowy nie miał podstaw do stwierdzenia, iż prawo do przedmiotowego świadczenia po stronie ubezpieczonej ustało . Przeciwnie, w przypadku kontynuacji nauki , mając na uwadze wiek uprawnionej ( poniżej 25 roku życia ) , prawo to mogło być kontynuowane i jak się okazało nadal istniało. Co więcej , wysyłając w listopadzie ( a zatem z dużym opóźnieniem ) pismo do w/w- nej pozwany w oczywisty sposób dodatkowo wprowadził ją w błąd , z jednej strony żądając przedłożenia dokumentów potwierdzających naukę w minionym roku akademickim ( (...) ), nie wspominając przy tym o kolejnym roku akademickim ( (...) ) i grożąc żądaniem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, z drugiej strony wskazując na rygor wstrzymania wypłaty świadczenia ( co może wskazywać na błędne oznaczenie roku akademickiego – być może chodziło o właśnie o kolejny rok nauki (...), a nie (...) ), pomimo, że świadczenia tego nie wypłacał, gdyż upłynął termin, na który renta rodzinna została przyznana. Ubezpieczona otrzymując pismo takiej treści , mogła pozostawać w błędnym przekonaniu, iż o ile tylko przedłoży żądane dokumenty ( zaświadczenie ) , wypłata renty rodzinnej po zmarłym ojcu będzie kontynuowana. Dalej należy zauważyć, iż pozwany pomimo jasnej deklaracji ubezpieczonej w piśmie stanowiącym odpowiedź na żądanie przedłożenia zaświadczenia ( z grudnia 2023r.) , że kontynuuje naukę na studiach (...) stopnia , nawet w tym momencie nie podjął jakichkolwiek działań ( o przeprowadzeniu kontroli , o jakiej mowa w punkcie 2.5 wewnętrznej procedury nawet nie wspominając ) w celu wznowienia wypłaty renty. W konsekwencji w realiach niniejszej sprawy należy mówić o błędzie organu , a co za tym idzie, z mocy art. 135 ust. 3 ustawy emerytalnej ( który stanowi , że jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu o jej wznowieniu ) pozwany winien wznowić wypłatę od miesiąca października 2023r, a nie wymuszać na ubezpieczonej złożenia kolejnego wniosku li tylko w tym celu, aby z powołaniem się na art. 116 lub 129 ustawy odmówić jej prawa do świadczenia za okres poprzedzający jego złożenie ( które w sposób oczywisty z uwagi na kontynuowanie nauki jej się nadal należało ) czyli od października 2023r. Wyrażone wyżej stanowisko sądu orzekającego znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 31 stycznia 2017 r. I UK 360 /16 tenże SN wskazał, iż w przypadku ustalenia prawa do okresowej renty rodzinnej na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS to jest do ukończenia 16 lat , z pouczeniem o obowiązku dokumentowania nauki w szkole lub na studiach wyższych, pozbawienie dziecka części tego świadczenia wymaga uprzedniego wydania decyzji o wstrzymaniu skarżącej wypłaty przypadającej na nią części renty rodzinnej na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 2 ustawy , który stanowi o wstrzymaniu wypłaty świadczenia, jeżeli osoba pobierająca świadczenie pomimo pouczenia lub żądania organu rentowego nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczeń. W uzasadnieniu wskazano miedzy innymi „ … W ujawnionej sytuacji prawo do części należnej skarżącej renty rodzinnej nie ustało także w rozumieniu art. 101 pkt 1 ustawy emerytalnej, ponieważ w razie kontynuowania przez uprawnione do renty rodzinnej dziecko nauki w szkole lub na studiach wyższych nie ustaje żaden warunek przysługiwania spornego świadczenia, ale wymagane jest jedynie dokumentowanie kontynuowania dalszej nauki. Oznacza to, że organ rentowy miał obowiązek wydania decyzji o wstrzymaniu wypłaty części renty rodzinnej skarżącej na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, z uzasadnieniem, że pomimo pouczenia osoba pobierająca rentę rodzinną nie przedłożyła dowodów na dalsze przysługiwanie jej prawa do renty rodzinnej, tj. zaświadczeń o kontynuowaniu nauki w szkole lub na studiach wyższych, co umożliwia jej uzupełnienie wymaganych dowodów…” Analogicznie w analizowanej sprawie – w październiku 2023r. nie ustał żaden z warunków niezbędnych dla uzyskania przez odwołującą się prawa do renty rodzinnej po ojcu ( w/w- na nadal się uczyła - w ciągłości, nie osiągnęła również wieku 25 lat ) .

Mając powyższe na uwadze , Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając ubezpieczonej sporne świadczenie w ciągłości – od 1 października 2023r. czyli od dnia następującego po dniu, na jaki przyznano rentę decyzją wcześniejszą.

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z treścią przepisu art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu zaistniały podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego. To z powodu zaniechań organ rentowego, który nie przeprowadził kontroli, do której przeprowadzenia obligowały go wewnętrzne procedury i nie wydał decyzji o wstrzymaniu prawa do renty ( co dałoby impuls do natychmiastowej reakcji ubezpieczonej i zaniechania dalszego zmagania się przez nią z uczelnią o wystawienie niezbędnych dokumentów ) doszło do sytuacji, w której ubezpieczona została pozbawiona świadczenia za okres 3 miesięcy.

Sędzia Maciej Flinik