Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Karolina Chudzinska

Protokolant – stażysta Martyna Słowińska

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2025 roku na rozprawie

sprawy (...) spółka z o.o. z siedzibą w B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne

na skutek odwołań (...) spółka z o.o. z siedzibą w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z udziałem : H. O. (1), O. N., H. Z., K. K., M. P. (1)

1.  Oddala odwołania.

2.  Zasądza od odwołującej się (...) spółki z.o.o z siedzibą w B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. kwotę 2.430 zł ( dwa tysiące czterysta trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 872/22

UZASADNIENIE

Kolejnymi decyzjami z dnia 10 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...)
Sp. z o.o. z siedzibą w B. dla ubezpieczonych: H. O. (1) ( (...)), K. K. (04-06/2018), O. N. ( (...)), H. Z. (11-12/2017).

W uzasadnieniu ww. decyzji organ rentowy wskazał, że w wyniku kontroli przeprowadzonej u płatnika składek (...) Sp. z o.o. ustalono, że nie zadeklarował on składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonych wskazanych imiennie w treści decyzji z tytułu umów zlecenia zawartych przez te osoby z (...) (...) Sp. z o.o., a faktycznie wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy – (...) Sp. z o.o. w miesiącach wskazanych w decyzjach. (...) Sp. z o.o. istnieje od dnia 1 marca 2017 roku jako agencja pracy tymczasowej i zatrudnia cudzoziemców – głównie obywateli Ukrainy. Płatnik składek w 2017 roku zawarł porozumienie o współpracy partnerskiej z (...) (...) Sp. z o.o., którego przedmiotem było uregulowanie wzajemnych praw i obowiązków stron w związku z realizacją wzajemnego użytkowania pracowników dla potrzeb terminowej realizacji zamówienia, zlecenia i kontraktu, wzajemnego korzystania z nieruchomości dla działalności biurowej, kwaterunkowej i produkcyjnej, wzajemnego użyczania sprzętu, narzędzi i samochodów. W konsekwencji płatnik składek – (...) Sp. z o.o. zatrudniała pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umów o pracę, którzy to jednocześnie zawierali umowy zlecenia z (...) (...) Sp. z o.o. Na skutek powyższego (...) Sp. z o.o. zgłaszała ww. osoby do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umów o pracę, a (...) (...) Sp. z o.o. – tylko do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umów zlecenia. Faktycznie ubezpieczeni w ramach umów zlecenia zawartych z (...) (...) Sp. z o.o. świadczyli pracę na rzecz własnego pracodawcy – (...) Sp. z o.o. W ocenie organu rentowego zawieranie umów zlecenia przez (...) (...) Sp. z o.o. z pracownikami spółki (...) Sp. z o.o. miało na celu obejście przepisów prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. i tym samym obniżenia kosztów wynikających z obowiązku odprowadzania składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne. Dlatego też płatnik składek – (...) Sp. z o.o. jako pracodawca ubezpieczonych powinien był zadeklarować i opłacić składki również od przychodów uzyskiwanych przez ww. ubezpieczonych w ramach umów zlecenia zawartych z (...) (...) Sp. z o.o.

Ponadto kolejną decyzją z dnia 10 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu wykonywania pracy na podstawie dwóch umów zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. dla ubezpieczonego M. P. (2) (02-03/2018).

W uzasadnieniu tej decyzji organ wskazał, że w wyniku kontroli przeprowadzonej u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. ustalono, że płatnik składek jest agencją pracy tymczasowej, zatrudniającą cudzoziemców, głównie obywateli (...). W 2018 roku spółka zaczęła stopniowo rezygnować z zawierania umów o pracę na rzecz umów zlecenia, pozostawiając umowy o pracę tylko pracownikom bezpośrednio zatrudnionym w spółce, niebędącym pracownikami sezonowymi. Od tego czasu firma prowadziła politykę, zgodnie z którą zatrudniała pracowników sezonowych na umowy zlecenia. Z reguły były to dwie umowy zlecenia zawierane w tym samym czasie. Jedna z umów dotyczyła wykonania prac podstawowych, a druga – prac dodatkowych. Zgodnie z wyjaśnieniami prezesa zarządu spółki miało to służyć zapewnieniu pracy w wymiarze minimalnym 10 godzin na dobę i zabezpieczenia wykonania większej ilości godzin w miesiącu niż wynikało to z czynności głównych. Z umowy głównej należało im się wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, a z umowy dodatkowej – wynagrodzenie uzyskane w danym miesiącu ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalone z uwzględnieniem liczby przepracowanych godzin. Płatnik składek deklarował składki na ubezpieczenia społeczne od umowy głównej (tj. od minimalnego wynagrodzenia za pracę), natomiast z umowy dodatkowej deklarował tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Z treści umów zlecenia wynika, że były one zawierane na te same bądź zbliżone okresy, zleceniobiorcy wykonywali pracę na podstawie obu umów u tego samego pracodawcy (użytkownika), a przedmiot umów był tożsamy bądź miał podobny charakter. Organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu kolejnej umowy zlecenia zawartej z tym samym ubezpieczonym w tym samym czasie. W ocenie organu rentowego tworzenie schematu zbiegu tytułów do ubezpieczeń miało na celu obejście przepisów prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. i tym samym obniżenia kosztów wynikających z obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne, a zaniżenie podstawy wymiaru składek skutkowało zaniżoną wysokością ewentualnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych dla zleceniobiorców. Wobec powyższego organ rentowy ustalił dla płatnika składek podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w wysokości odpowiadającej przychodom uzyskiwanym przez ubezpieczonego z obu umów zlecenia.

Odwołania od ww. decyzji złożył płatnik składek – (...) Sp. z o.o., zaskarżając je w części ustalającej podstawę wymiaru składek ponad kwotę zadeklarowaną przez płatnika składek w okresach spornych. W uzasadnieniu odwołań pełnomocnik spółki wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego płatnik składek nie był zobowiązany do zadeklarowania podstaw wymiaru składek od przychodów uzyskiwanych z umów zlecenia zawieranych z (...) (...) Sp. z o.o. w spornych okresach, albowiem (...) Sp. z o.o. nie był beneficjentem prac wykonywanych przez ubezpieczonych w ramach tych umów. Płatnik składek zaprzeczył, aby zawieranie umów zlecenia przez (...) (...) Sp. z o.o. z pracownikami (...) Sp. z o.o. zmierzało do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. Organ rentowy zignorował zastrzeżenia płatnika składek złożone do protokołu kontroli ZUS, które to wskazywały na brak podstaw do powyższego założenia. Odwołujący wskazał również, że (...) Sp. z o.o. jest agencją pracy tymczasowej, a z istoty pracy tymczasowej wynika, że żaden z pracowników tymczasowych nie wykonuje pracy na rzecz Agencji Pracy (...), albowiem beneficjentem ich prac jest zawsze tylko i wyłączenie pracodawca użytkownik, którym nigdy nie był płatnik składek. Dlatego też ustalenia kontroli ZUS, jakoby praca wykonywana przez zleceniobiorców (...) (...) Sp. z o.o. była faktycznie wykonywana na rzecz własnego pracodawcy – (...) Sp. z o.o. nie znajduje uzasadnienia prawnego ani faktycznego i świadczą o niezrozumieniu charakteru działalności prowadzonej przez płatnika składek. Wobec powyższego odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie dla ubezpieczonych wskazanych w treści decyzji podstaw wymiaru składek w wysokości pierwotnie zadeklarowanej przez płatnika składek oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej spółki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według przedłożonego zestawienia, a w razie jego braku – według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań i o zasądzenie od odwołującej się spółki na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując stanowisko zaprezentowane w treści zaskarżonych decyzji. Odnosząc się zaś do argumentacji odwołującej spółki zaprezentowanej w odwołaniu pełnomocnik organu rentowego wskazał, że agencja pracy tymczasowej jako pracodawca jest beneficjentem pracy wykonywanej przez pracownika tymczasowego, chociażby z uwagi na okoliczność, że otrzymuje on wynagrodzenie za pracę wykonywaną przez pracownika tymczasowego na rzecz osoby trzeciej (użytkownika). Taka jest bowiem istota pracy tymczasowej. Czynnikiem decydującym o tym, na rzecz jakiego podmiotu praca była de facto świadczona jest finalny efekt tej pracy, a ściślej rzecz ujmując należy w takiej sytuacji badać, który podmiot osiąga w ostatecznym rozrachunku korzyść z wykonania umowy. W ocenie organu rentowego w ustalonym stanie faktycznym zasadne jest uznanie, że zawieranie umów zlecenia przez (...) (...) Sp. z o.o. jako zleceniodawcę z pracownikami (...) Sp. z o.o. należy traktować jako wykonywanie pracy na rzecz własnego pracodawcy zgodnie z art. 8 ust. 2 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kolejnymi zarządzeniami z dnia 10 czerwca 2022 roku Sąd Okręgowy połączył sprawy z ww. odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą VI U 872/22.

Postanowieniem z dnia 14 września 2023 roku Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c., zawiadomił spółkę (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. o toczącym się postępowaniu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. powstała
w 2017 roku. Prowadzi działalność w przedmiocie pośrednictwa pracy w zakresie pracowników tymczasowych i sezonowych. Jest agencją pracy tymczasowej. Podejmuje współpracę z wieloma przedsiębiorstwami na terenie całej Polski, którym na podstawie umów o współpracę udostępnia osoby do pracy. Celem wywiązania się z umów o współpracę spółka zawiera umowy o pracę i umowy zlecenia z cudzoziemcami, głównie narodowości ukraińskiej. Obecnie siedziba spółki znajduje się w T. 76E, gmina Z..

/okoliczności bezsporne/

W dniu 1 marca 2017 roku spółka (...) Sp. z o.o. i spółka (...) (...) Sp. z o.o. zawarły porozumienie o współpracy partnerskiej. Porozumienie to zostało zawarte do dnia 30 września 2018 roku i następnie zostało przedłużone w dniu 1 października 2018 roku na czas nieokreślony. Na podstawie tego porozumienia ww. spółki uregulowały wzajemne prawa i obowiązki w związku z realizacją wzajemnego użytkowania pracowników dla potrzeb terminowej realizacji zamówienia, zlecenia lub kontraktu, wzajemnego korzystania z nieruchomości dla działalności biurowej, kwaterunkowej i produkcyjnej w ramach prowadzonej realizacji zlecenia lub kontraktu oraz wzajemnego użyczania sprzętu, narzędzi i samochodów. Obie spółki w okresie spornym miały tę samą siedzibę – w B. przy ulicy (...). Spółka (...) Sp. z o.o. zawierała umowy zlecenia z pracownikami spółki (...) (...) Sp. z o.o. w czasie trwania stosunku pracy, a spółka (...) (...) Sp. z o.o. zawierała umowy zlecenia z pracownikami spółki (...) Sp. z o.o. Praktyka spółek była taka, że osoby, będąc związane umową o pracę w jednej ze spółek i umową zlecenia w drugiej ze spółek, były zgłaszane do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy o pracę i wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy zlecenia i od przychodów uzyskiwanych z tytułu umowy zlecenia opłacano za nie składki tylko na ubezpieczenie zdrowotne.

/okoliczności bezsporne/

W lipcu 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wszczął kontrolę w spółce (...) Sp. z o.o. Była to kontrola okresowa. Przedmiotem kontroli była głównie prawidłowość deklarowanych składek. W trakcie kontroli ustalono, że spółka (...) (...) Sp. z o.o. zawierała z pracownikami spółki (...) Sp. z o.o. umowy zlecenia i na podstawie tych umów pracownicy świadczyli tę samą pracę, na potrzeby tych samych użytkowników, byli pracownikami fizycznymi i na podstawie zawartych umów wykonywali różne prace zlecone im przez przełożonych. Na podstawie wyników kontroli ustalono, że zawieranie z ubezpieczonymi równolegle umowy o pracę z jedną spółek i umowy zlecenia z drugą spółek miało na celu obejście przepisów w zakresie nadgodzin, a tym samym opłacenie niższych składek na ubezpieczenia społeczne z pominięciem pełnych przychodów uzyskiwanych przez ubezpieczonych.

/dowód: zeznania świadka D. J., protokół rozprawy z dnia 7 grudnia 2022 roku w sprawie o sygn. akt VI U 643/22

Ubezpieczona H. O. (1) zawarła z (...) sp. z.o.o. w dniu 29 września 2017 roku umowę o pracę na czas od dnia 2 października 2017 roku do dnia 18 listopada 2017 roku w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2000 zł brutto miesięcznie. Zobowiązała się wykonywać pracę na stanowisku pracownika fizycznego. W trakcie wykonywania umowy o pracę ubezpieczona H. O. (1) była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia u płatnika (...) (...) sp. z.o.o. Płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umowy zlecenia zawartej z (...) (...) sp. z.o.o. dla ubezpieczonej H. O. (2) wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy (...) sp. z.o.o. w miesiącach wskazanych w decyzji.

Dowód: decyzja oraz dołączona do niej umowa o pracę – w aktach sprawy

Ubezpieczona K. K. zawarła z (...) sp. z.o.o. w dniu 26 lutego 2018 roku umowę o pracę na czas od dnia 27 lutego 2018 roku do dnia 25 lipca 2018 roku w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2100 zł brutto miesięcznie. Zobowiązała się wykonywać pracę na stanowisku pracownika fizycznego. W trakcie wykonywania umowy o pracę ubezpieczona K. K. była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia u płatnika (...) (...) sp. z.o.o. Płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umowy zlecenia zawartej z (...) (...) sp. z.o.o. dla ubezpieczonej H. O. (2) wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy (...) sp. z.o.o. w miesiącach wskazanych w decyzji.

Dowód: decyzja oraz dołączona do niej umowa o pracę – w dołączonych aktach VI U 912/22

Ubezpieczona O. N. zawarła z (...) sp. z.o.o. w dniu 16 października 2017 roku umowę o pracę na czas od dnia 17 października 2017 roku do dnia 7 marca 2018 roku w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2000 zł brutto miesięcznie. Zobowiązała się wykonywać pracę na stanowisku pracownika fizycznego. W trakcie wykonywania umowy o pracę ubezpieczona O. N. była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia u płatnika (...) (...) sp. z.o.o. Płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umowy zlecenia zawartej z (...) (...) sp. z.o.o. dla ubezpieczonej O. N. wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy (...) sp. z.o.o. w miesiącach wskazanych w decyzji.

Dowód: decyzja oraz dołączona do niej umowa o pracę – w dołączonych aktach VI U 881/22

Ubezpieczona H. Z. zawarła z (...) sp. z.o.o. w dniu 29 września 2017 roku umowę o pracę na czas od dnia 2 października 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2000 zł brutto miesięcznie. Zobowiązała się wykonywać pracę na stanowisku pracownika fizycznego. W trakcie wykonywania umowy o pracę ubezpieczona H. Z. była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia u płatnika (...) (...) sp. z.o.o. Płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umowy zlecenia zawartej z (...) (...) sp. z.o.o. dla ubezpieczonej H. Z. wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy (...) sp. z.o.o. w miesiącach wskazanych w decyzji. W ramach swojej pracy ubezpieczona zajmowała się pakowaniem i układaniem świeczek.

Dowód: decyzja oraz dołączona do niej umowa o pracę – w dołączonych aktach VI U 902/22, zeznania ubezpieczonej złożone na piśmie – k. 84 – 86 akt sprawy

Ubezpieczony M. P. (1) zawarł z (...) sp. z.o.o. dwie umowy zlecenia – w dniu 14 i 15 grudnia 2017 roku na okres ważności oświadczenia lub zgody wojewody zgodnie z zapotrzebowaniem. Natomiast ważność karty pobytu została ustalona dla ubezpieczonego na okres od dnia 28 listopada 2017 roku do 29 lipca 2018 roku. Na mocy obu umów zobowiązał się wykonywać pracę na rzecz pracodawcy użytkownika za wynagrodzeniem 13 zł brutto za każdą przepracowaną godzinę na stanowisku pracownika fizycznego. Płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu kolejnej umowy zlecenia dla ubezpieczonego w marcu 2018 roku. Od 1 do 13 lutego 2018 roku (...) sp. z.o.o. zawarła z ubezpieczonym dwie umowy zlecenia.

Dowód: decyzja oraz dołączone do niej umowy zlecenia – w dołączonych aktach VI U 943/22

W rzeczywistości zainteresowani zarówno w ramach jednej jak i drugiej umowy wykonywali te same czynności w ramach jednego stosunku prawnego u jednego pracodawcy użytkownika. Nie było dwóch stosunków zobowiązaniowych, a jeden, sztucznie rozdzielony na dwa .

Dowód: protokół kontroli ZUS – przy altach VI U 1993/22, zeznania prezesa zainteresowanej spółki – prezesa zarządu spółki O. H., protokół rozprawy z dnia 20 stycznia 2023 r. w sprawie o sygn. akt VI U 1625/22, oraz protokół rozprawy z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie o sygn. akt VI U 892/22 oraz O. D., D. B., I. D.,K. Z.’a i K. Z., S. K., I. K. , K. B., I. K., A. S., L. K., A. T., P. T., P. Z.,K. Y., Oleksandra R., S. L., O. M., K. K., T. S., Y. A., – złożone w charakterze stron w sprawach: VI U 1695/22 – rozprawa z dnia 12 lipca 2023r. oraz w dniu 14 czerwca 2013r., VI U 1242/22 – rozprawa z dnia 18 stycznia 2023r., VI U 1185/22- rozprawa z dnia 20 stycznia 2023 r., VI U 1479/22 – rozprawa z dnia 24 maja 2023r., VI U 1579/22 – rozprawa z dnia 9 listopada 2022r., VI U 1157/22 - rozprawa z dnia 27 marca 2023 r., VI U 1470/22- rozprawa z dnia 08 maja 2023 r , VI U 1492/22 rozprawa z dnia 18 stycznia 2023r., VI U 1742/22 rozprawa z dnia 19 kwietnia 2023r., VI U 1781/22 na rozprawie z dnia 28 lutego 2023 r., VI U 1764/22 na rozprawie z dnia 20 stycznia 2023 r. , VI U 1625/22 na rozprawie z dnia 20 stycznia 2023 r., VI U 1302/22 na rozprawie z dnia 09 grudnia 2022 r., VI U 2418/22 na rozprawie z dnia 15 lutego 2023 r., VI U 2159/22 na rozprawie z dnia 25 stycznia 2023 r. – wypisy z protokołów wskazanych rozpraw: k. 118-150 akt.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, w tym w aktach ZUS, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a które nie były kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności, jak i prawdziwości zawartych w nich informacji. Jako wiarygodne Sąd ocenił również zeznania świadka D. J., inspektora ZUS złożone na okoliczność przebiegu i ustaleń kontroli ZUS, a zeznania te nie budziły wątpliwości Sądu pod względem ich wiarygodności. Dowód z zeznań ww. świadka Sąd, mając na względzie szybkość postępowania i brak potrzeby osobistego udziału świadka w niniejszym postępowaniu, przeprowadził z protokołu zeznań świadka w sprawie o sygn. akt VI U 643/22. Sąd dopuścił dowód z dokumentów w postaci protokołów rozpraw przeprowadzonych w tutejszym wydziale, z odwołń spółki zainteresowanej oraz zeznań prezesa zarządu spółki zainteresowanej (...) P. (...) złożonych w sprawie VI U 892/22 na rozprawie z dnia 10 maja 2023r., a którzy zostali przesłuchani na okoliczności schematu zawierania w jednym czasie dwóch umów z dwoma podmiotami, oceniając ten dowód za przydatny dla poczynienia ustalań stanu faktycznego w niniejszej sprawie, w zakresie okoliczności, istotnych dla rozstrzygnięcia. Sąd uznał, że dopuszczenie tego dowodu nie będzie stanowić naruszenia zasady bezpośredniości. Jako jedyna na pytania Sądu odpowiedziała ubezpieczona H. Z.. Na podstawie tych zeznań złożonych na piśmie Sąd ustalił, iż ubezpieczona zajmowała się pakowaniem i układaniem świeczek. Natomiast na zasadzie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 302 § 1 k.p.c. – Sąd pominął dowód z pisemnych zeznań pozostałych ubezpieczonych, albowiem nie odpowiedzieli oni na wysłane do nich pytania. Co istotne, stan faktyczny był możliwy do ustalenia w oparciu o pozostały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie.

Rozstrzygając powyższy spór wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1009) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Z kolei w myśl art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Co więcej, w myśl art. 13 pkt 2 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 ustawy, podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 4 należy do płatnika składek. Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 2561) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami ustawy systemowej.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe określone zostały w art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10. Natomiast art. 18 ust. 3 ustawy stwarza obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 wobec zleceniobiorców, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Artykuł 20 ust. 1 ustawy wskazuje, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pojęcie przychodu określone w art. 4 pkt 9 ustawy systemowej obejmuje przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1992 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 2647) przychodami, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Ustawa systemowa w art. 9 przewiduje zaś regulacje dotyczące zbiegu tytułów do ubezpieczeń, stanowiąc w ust. 2 i ust. 2c, że osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

Zamiarem ustawodawcy było stosowanie instytucji z przepisu art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tylko wówczas, gdy u danej osoby wystąpi rzeczywisty zbieg tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu, nie zaś wtedy, gdy strony umów w sposób sztuczny i nienaturalny doprowadzają do wytworzenia takiego zbiegu wyłącznie celem uniknięcia opłacania wyższych składek. Istotne jest, ażeby zatrudnienie w oparciu o obie umowy zlecenia miało dla podmiotów zawierających umowę realny wymiar i znaczenie, w szczególności zaś, aby umowy zostały zawarte i realizowane zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (por. wyr. SA w Warszawie z dnia 29 czerwca 2021 r., III AUa 1791/19, LEX nr 3274521, wyr. SA w Rzeszowie z dnia 26 stycznia 2021 r., III AUa 890/18, LEX nr 3121264). W sytuacji, gdy finalnym odbiorcą usługi jest ten sam podmiot, a zleceniobiorca wykonuje czynności w tym samym miejscu i czasie, to rozbicia tego zlecenia na dwie umowy, zawierane nawet z dwoma podmiotami, bez jakiegokolwiek logicznego czy ekonomicznie uzasadnionego celu, nie można rozumieć inaczej, niż jako działanie w celu obejścia prawa – działanie pozorujące zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego. Zastosowanie klauzuli nieważności z art. 58 § 1 k.c. jest szczególne (wyjątkowe), a zarazem szerokie, gdyż ocenie poddaje się skutki różnych zdarzeń i czynności prawnych (por. wyr. SA w Poznaniu z dnia 20 kwietnia 2021 r., III AUa 491/19, LEX nr 3337326).

Podstawą rozstrzygnięcia w stosunku do decyzji H. O. (1), K. K., O. N., H. Z. był z kolei art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W przepisie tym mowa jest o sytuacji faktycznej, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów, tzn. po pierwsze umowy o pracę, po drugie umowy zlecenia między pracownikiem, a osobą trzecią i po trzecie umowy o świadczenie usług między pracodawcą i zleceniodawcą. Pracodawca w wyniku umowy zawartej ze zleceniodawcą przyjmuje w ostatecznym rozrachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy przez zleceniobiorców, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia (świadczenia usług) z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą. Należy wskazać, że art. 8 ust. 2a ustawy dotyczy z reguły takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę w ramach stosunku pracy z tym pracodawcą, z tym, że pracodawca musiałby wówczas przestrzegać przepisów o godzinach nadliczbowych, powierzeniu pracownikowi do wykonywania pracy innej niż umówiona i innych ograniczeń bądź obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy (por. uchw. SN z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010/3-4/46; wyr. SA w Łodzi z dnia 14 września 2017 r., III AUa 739/16, LEX nr 2396189; wyr. SA w Gdańsku z dnia 17 stycznia 2018 r., III AUa 919/17, LEX nr 2506494).

W ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe wykazało, że w obu przypadkach- i w sytuacji, gdy odwołująca zawierała z jednym ubezpieczonym równolegle dwie umowy zlecenie, i w przypadku, gdy pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę byli również zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia u (...) (...) w rzeczywistości istniał tak naprawdę jeden stosunek prawny- zobowiązanie do wykonywania przez ubezpieczonych pracy na rzecz tego samego pracodawcy -użytkowania będącego klientem odwołującej. Okoliczność, że ubezpieczonych łączyły z odwołującą się spółką jako agencją pracy tymczasowej formalnie dwie umowy zlecenie na jeden, ten sam okres w przedmiocie wykonywania zlecania na rzecz jednego użytkownika, była pomiędzy stronami bezsporna. Podobnie bezsporna była okoliczność w stosunku do drugiej grupy ubezpieczonych objętych sporem, że w spornym okresie, kiedy zatrudnieni byli na podstawie umowy o pracę u odwołującej, zawierali umowy zlecenie z (...) (...) sp. z.o.o. Jednak w ocenie Sądu nie było podstaw (causa) do zawarcia z ubezpieczonymi dwóch umów zlecenia na wykonywanie tych samych prac na ten sam okres. Zawarcie w tym samym okresie dwóch umów zlecenia, na podstawie których ubezpieczeni wykonywali jednakową pracę, jak i zawarcie umów o pracę z odwołującą przy jednoczesnym zatrudnieniu na podstawie umowy zlecenia z (...) P. (...) należy więc uznać za celowe, zmierzające do obejścia prawa poprzez zaniżenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku dwóch umów zlecenie - płatnik składek opłacał bowiem pełne składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne tylko od przychodów uzyskiwanych z pierwszej umowy zlecenia, a z drugiej umowy zlecenia opłacał wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne, prowadząc niejako do pozoracji zbiegu tytułów ubezpieczenia. Innymi słowy, doszło do przedmiotowego wykorzystania przez płatnika składek przepisów o ubezpieczeniu społecznym i stworzenia wyłącznie formalnego tytułu ubezpieczenia, tak aby zawarcie drugiej umowy zlecenia za jedyny cel miało unikanie płacenia składek na ubezpieczenia społeczne od przychodów uzyskiwanych przez ubezpieczoną (tylko formalnie) z drugiej umowy zlecenia. Takiego celu nie usprawiedliwia zasada wolności umów, gdyż nie jest ona nieograniczona nawet w prawie cywilnym.

Jeśli zaś chodzi o sytuację faktyczną, kiedy pracownicy (...) sp. z.o.o. zawierali umowy zlecenia z (...) P. (...) w tym samym czasie, a z którą to spółką ściśle współpracowała, to skoro płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne w stosunku do pracowników, w tym również tych pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, jest pracodawca, to z uwagi na fakt, że ubezpieczeni w okresie wykonywania umów zlecenia, byli pracownikami (...) pracodawcy, to właśnie odwołująca powinna obliczyć, rozliczyć i przekazać do ZUS składki za ubezpieczonych nie tylko od przychodów uzyskiwanych z umowy o pracę, ale także od przychodów uzyskiwanych z tytułu umów zlecenia. Zatem decyzje ZUS należy uznać za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy za słuszne uznał stanowisko organu rentowego zaprezentowane w zaskarżonych decyzjach i odwołania oddalił, o czym orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zawarte w punkcie 2, sąd wydał w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) w każdej z połączonych spraw oraz na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Odwołująca się spółka przegrała wszystkie połączone sprawy. Należne koszty ustalone według w.p.s. w każdej z połączonych spraw (pismo ZUS, k. 16 verte akt sprawy) w stawce minimalnej z § 2 powołanego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Wobec tego sąd zasądził od odwołującej na rzecz organu rentowego łącznie kwotę w wysokości 2.430 zł.

Sędzia Karolina Chudzinska