Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lutego 2016 r. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił K. W. prawa do emerytury, powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że ubezpieczony nie spełnia warunków do przyznania żądanego świadczenia, ponieważ nie wykazał posiadania co najmniej 25–letniego okresu składkowego i nieskładkowego do końca 1998 r. (nie zaliczono jako okresu uzupełniającego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 09.1972 r. do 04.09.1974 r.).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony K. W., domagając się jej zmiany i przyznania żądanego świadczenia, bowiem spełnia wszystkie warunki niezbędne do jego przyznania, w tym samym posiada wymagany 25-letni staż pracy. Odwołujący wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od września 1972 r. do 4 września 1974 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się ponownie na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony K. W. (ur. (...)) w dniu 15.02.2016 r. złożył w pozwanym organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury, z uwzględnieniem zatrudnienia w gospodarstwie rolnym rodziców. Ubezpieczony udokumentował łączny okres zatrudnienia wynoszący 24 lat, 2 miesiące i 3 dni, natomiast okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wyniósł 15 lat, 8 miesięcy i 8 dni. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu pracy zatrudnienia ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym jego rodziców w okresie od 1 września 1972 r. do 4 września 1974 r. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

-okoliczności bezsporne.

W niniejszej sprawie sporną pozostawała okoliczność, czy ubezpieczony w zakwestionowanym przez organ rentowy okresie stale wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, na podstawie którego ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony K. W. pochodzi z miejscowości Jeziora W.. Rodzice ubezpieczonego, H. i R. L., byli właścicielami gospodarstwa rolnego położonego w Jeziorach W. liczącego 9,59 ha, gdzie ubezpieczony zamieszkiwał m.in. w spornym okresie, w latach 1972-1974. Rodzice ubezpieczonego nie pracowali zawodowo, zajmując się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Ubezpieczony miał czworo rodzeństwa, które nie pracowało w gospodarstwie. Ubezpieczony w okresie od września 1971 r. do czerwca 1974 r. był uczniem (...) Szkoły Zawodowej nr (...) w I., do której dojeżdżał autobusem lub pociągiem z miejsca zamieszkania. Dojazd zajmował mu ok. 30 minut. Zajęcia w szkole trwały od godziny 7-8 do 13-14. Ubezpieczony przed wyjściem do szkoły zajmował się porannym oprzętem zwierząt, a po powrocie ze szkoły przystępował do pracy w gospodarstwie rolnym. Gospodarstwo nie było zmechanizowane, prace w nim wykonywano przy użyciu stosunkowo prostych narzędzi i jednego konia, uprawiano w nim zboża, buraki, ziemniaki, cykorię, trawę na paszę, hodowano zwierzęta: krowy, bydło, cielęta, trzodę chlewną, kury. Ubezpieczony wykonywał prace w gospodarstwie, w zależności od pory roku były to prace polowe (sianie, pielenie, orka, zbiór zbóż, ziemniaków, buraków). W okresie zimowym ubezpieczony zajmował się młóceniem zboża, przesiewaniem ziarna. Ubezpieczony oprzątał także zwierzęta, wyprowadzał je na pole, nosił wodę dla zwierząt. W okresie szkolnym ubezpieczony pracował w godzinach od 15:30 do 21:00 w gospodarstwie, w okresach przerw świątecznych i wakacji ubezpieczony pracował od rana do świtu, nie wyjeżdżał na wakacje ani ferie. Praca w gospodarstwie spoczywała głównie na ubezpieczonym i jego rodzicach.

- dowód: zeznania ubezpieczonego i świadków A. Ł., J. M., M. M. (1), M. M. (2), R. W. (zapis AV k. 42 akt sądowych) oraz dokumenty znajdujące się w aktach sądowych i aktach rentowych ZUS.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych pozwanego oraz przedłożonych przez ubezpieczonego, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała. Nadto, podstawą dokonanych ustaleń były zeznania świadków A. Ł., J. M., M. M. (1), M. M. (2), R. W. oraz samego ubezpieczonego, które jako logiczne, spójne i korespondujące z pozostałym materiałem dowodowym, Sąd uznał za w pełni wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Sąd dokonał oceny omówionego wyżej stanu faktycznego w kontekście przepisów art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 153,poz.1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 z 1983 r., poz. 43.).

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięciu sądowemu podlegała wyłącznie kwestia osiągnięcia przez ubezpieczonego wymaganej przez art. 32 ustawy liczby 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, gdyż ubezpieczony posiada staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, 8 miesięcy i 8 dni oraz staż ogólny w wymiarze 24 lat, 2 miesięcy i 3 dni.

Zgodnie z treścią przepisu art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W doktrynie i orzecznictwie utrwalił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 roku przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, po pierwsze wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie (tak też wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 OSA 1998, z. 4, poz. 15 i wyrok SN: z dnia 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473). W powyższych orzeczeniach kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi, co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony K. W. spełnia wszystkie przesłanki wymagane do uwzględnienia jego pracy w gospodarstwie rolnym przy ustaleniu prawa do świadczenia emerytalnego. Zgromadzony materiał dowodowy w przedmiotowej sprawie, w szczególności uznane za wiarygodne zeznania świadków i ubezpieczonego wykazał, iż ubezpieczony pracował i zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym swoich rodziców w okresie od 1 września 1972 r. do 4 września 1974 r. Odnośnie charakteru tej pracy i jej rozmiarów czasowych, zeznania świadków jak i zeznania ubezpieczonego wskazują, iż ubezpieczony nie świadczył tylko doraźnej pomocy w gospodarstwie, lecz wykonywał w nim wszelkiego rodzaju prace gospodarskie odpowiednie do pory roku. Prace ubezpieczonego w gospodarstwie należało więc traktować jako stałą pracę w gospodarstwie rolnym w rozmiarze, który powoduje zwiększenie stażu ubezpieczeniowego i podlega tym samym zaliczeniu do okresów pracy, których udowodnienie uprawnia do uzyskania uprawnień emerytalnych na warunkach określonych w art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (Dz. U. z 2009 r. Nr 253, poz. 1227 ze zm.).

Poczynione wyżej ustalenia pozwalają stwierdzić, że w okresie do końca 1998r. ubezpieczony posiada wymagalny 25 – letni okres składkowy i nieskładkowy uzupełniony okresem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia (...)roku, a więc od daty osiągnięcia wieku 60 lat.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie przepisu art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust. 2 oraz § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

W punkcie 3 wyroku Sąd stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania wyroku, albowiem przed organem rentowym obowiązują ograniczenia dowodowe, które uniemożliwiają prowadzenie postępowania dowodowego w takim zakresie, jak to uczynił Sąd, co uniemożliwiało organowi rentowemu wydanie decyzji takiej, jak rozstrzygniecie Sądu.

SSO Karolina Chudzinska- Koczorowicz