Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Kolejnymi decyzjami z dnia 25 kwietnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz kwoty składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie dwóch umów zlecenia u płatnika składek (...) (...) Sp. z o.o. dla: M. C. (za okres: (...)), A. A. (za okres 10-12/2019), O. A. (za okres 07-12/2019), T. A. (za okres (...), 04-05/2018, 07-09/2018, (...), (...)), Nadii B. (za okres (...), 04-08/2018, (...)- (...)), Y. B. (za okres 07-08/2019), N. B. (za okres 08/2019-12/2019), N. D. ( (...)), T. D. (za okres 08-09/2019, (...)), A. B. (za okres 10-11/2018). W uzasadnieniu każdej z tych decyzji organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu kolejnej umowy zlecenia zawieranej z tym samym ubezpieczonym w miesiącach wskazanych w decyzjach. Dodał, że (...) (...) Sp. z o.o. jest agencją pracy tymczasowej, zatrudniającą cudzoziemców, głównie obywateli U.. Spółka zatrudniała osoby na podstawie dwóch umów zlecenia w tym samym okresie i zgłaszała je z jednej umowy do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a z drugiej umowy wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. Z treści umów zlecenia i oświadczeń niektórych ubezpieczonych wynika, że umowy były zawierane na te same okresy (bądź okresy zbliżone), zleceniobiorcy wykonywali pracę w tym samym miejscu, przedmiot umów był tożsamy, bądź o podobnym charakterze, a wynagrodzenie z tytułu umów było wypłacane najczęściej raz w miesiącu jednym przelewem. W ocenie organu rentowego wysokość podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wynika z rzeczywistego stanu i sposobu wykonywania zatrudnienia, a nie z samego faktu tworzenia zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Wobec tego organ rentowy uznał, że tworzenie przez płatnika składek schematu zbiegu tytułów do ubezpieczeń miało na celu obejście przepisów prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. i tym samym obniżenie kosztów wynikających z obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne od łącznej kwoty przychodów rozliczanych pozornie na dwie umowy.

Odwołania od ww. decyzji złożył płatnik składek – (...) (...) spółka z o.o., zaskarżając je w części, w jakiej ustalają podstawę wymiaru składek ponad kwotę zadeklarowaną przez płatnika składek. W uzasadnieniu odwołań pełnomocnik odwołującej spółki wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego płatnik składek nie był zobowiązany do zadeklarowania składek na ubezpieczenia społeczne od kolejnej (drugiej) umowy zlecenia, albowiem na podstawie pierwszej umowy zlecenia ubezpieczeni osiągnęli przychód odpowiadający wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zakresy przedmiotowe spornych umów nie były tożsame. Nie było zatem przeszkód prawnych, aby w danym momencie osoba wykonywała pracę na podstawie kilku umów zlecenia, pod warunkiem, że swoim zakresem obejmują one różne rodzaje obowiązków i czynności. Organ rentowy nie zaoferował dowodów, z których wynikałoby, że przedmiot umów zawieranych z poszczególnymi osobami był taki sam, bowiem organ rentowy okoliczności tej nie badał, a odwołujący temu zaprzecza. Organ rentowy nie wykazał jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej adekwatnej do przedmiotu sporu. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że czynność prawna polegająca na zawarciu dwóch umów zlecenia zmierza do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 K.c. Wobec powyższego pełnomocnik odwołującej spółki w jej imieniu wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zgodnie z kwotami zadeklarowanymi przez płatnika składek oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej się spółki na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując stanowisko zaprezentowane w treści zaskarżonych decyzji.

Zarządzeniem z dnia 20 lipca 2022 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w trybie art. 219 k.p.c. połączył sprawy z odwołań od wszystkich ww. decyzji do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą VI U 1177/22.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

(...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego Rejestru Przedsiębiorców dokonanego w dniu 16 kwietnia 2013 roku pod numerem KRS (...). Prezesem zarządu spółki jest O. H.. Spółka prowadzi działalność w zakresie agencji pracy tymczasowej, zatrudniając cudzoziemców do pracy na terenie całej Polski, głównie obywateli Ukrainy, na podstawie umowy o pracę oraz zleceniobiorców na podstawie umów zlecenia. (...) P. (...) współpracuje z firmami zewnętrznymi, którym to dostarcza pracowników na podstawie umów o udostępnianie pracowników, umów o świadczenie usług pracy tymczasowej bądź umów o świadczenie usług.

Bezsporne, nadto dane zawarte w KRS spółki.

Ubezpieczona A. A. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. w dniu 13 sierpnia 2019 roku dwie umowy zlecenia na okres od dnia 13 sierpnia 2019 roku do 10 października 2020 roku, na mocy których zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika (...) sp. z.o.o. w G. za wynagrodzeniem 14,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy była praca w sklepie polegająca na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań, sprawdzanie terminu ważności towaru, natomiast przedmiotem drugiej umowy była prace w magazynie polegające na przygotowaniu towaru do transportu, etykietowanie towaru oraz jego paletowanie. Faktycznie ubezpieczona wykonywała pracę w ramach jednej umowy na rzecz tego samego pracodawcy użytkownika. Praca była zlecana przez jednego kierownika działu wędlin, do którego była przydzielona. Od 4 lutego 2019 roku do 31 maja 2023 roku ubezpieczona zatrudniona była u użytkownika na podstawie stosunku pracy.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 13.08.2019r – w kopercie – k. 21 akt sprawy, zeznania ubezpieczonej złożone na piśmie – k. 163 – 165 akt sprawy, pismo z dnia 01.08.2024r. – k. 370-371 akt sprawy

W dniu 11 i 12 czerwca 2019 roku ubezpieczona O. A. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. umowę zlecenia, jedną na okres od dnia 11 czerwca 2019 roku do 18 maja 2020 roku, a drugą od dnia 12 czerwca 2019 roku do 18 maja 2020 roku. Na mocy oby tych umów zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika (...) S.A. w M.. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności związane z przygotowaniem materiałów, półproduktów i produktów do produkcji i wypieku wg obowiązującej technologii i receptur, natomiast przedmiotem drugiej umowy były czynności magazynowe polegające na sortowaniu produktów ich pakowaniu i etykietowaniu oraz przygotowanie towaru do transportu. Pracę wykonywała w obszarze produkcji/ pakowania pomiędzy godzinami 12:00 – 22:00.

W zezwoleniu na pracę ubezpieczonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wskazano, że będzie ona wykonywała pracę robotnika magazynowego.

Dowód: zezwolenie na pracę nr (...) – w kopercie – k. 21 akt sprawy, pismo z dnia 29.07.2024r. – 368 akt sprawy, umowy zlecenia z dnia 11.06.2019r. i 12.06.2019r. – w kopercie – k. 21 akt sprawy

Ubezpieczona T. A. zawarła w dniu 2 stycznia 2018 roku dwie umowy zlecenia z (...) (...) sp. z.o.o. na okres ważności oświadczenia lub zgody wojewody od dnia 2 stycznia 2018 roku. Przedmiotem pierwszej umowy była praca w sklepie polegająca na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań, sprawdzanie terminu ważności towaru, natomiast przedmiotem drugiej umowy były prace w magazynie polegające na przygotowaniu towaru do transportu, etykietowanie towaru oraz jego. Następnie w dniu 22 października 2018 roku ubezpieczona również zawarła ze spółką dwie umowy zlecenia na okres ważności oświadczenia lub zgody wojewody od dnia 22 października 2018 roku. Przedmiotem pierwszej umowy była praca w sklepie polegająca na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań, sprawdzanie terminu ważności towaru, natomiast przedmiotem drugiej umowy były prace w magazynie polegające na przygotowaniu towaru do transportu, etykietowanie towaru oraz jego.

Na mocy ww. umów ubezpieczona zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika (...) sp. z.o.o. w G. za wynagrodzeniem 13,70 zł brutto za godzinę. Faktycznie ubezpieczona wykonywała pracę w systemie godzinowym w hali sprzedaży jako kasjer w dziale Kas. W ramach jednej umowy na rzecz tego samego pracodawcy użytkownika. Praca była zlecana przez jednego przełożonego – kierownika działu.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 02.01.2018r. i 22.10.2018r. – w kopercie – k. 21 akt sprawy, zeznania ubezpieczonej złożone na piśmie – k. 157 – 158v. akt sprawy, pismo pracodawcy użytkownika – k. 370-371 akt sprawy

Ubezpieczona N. B. zawarła w dniu 14 marca 2018 roku z (...) (...) sp. z.o.o. dwie umowy zlecenia na okres ważności oświadczenia lub zgody wojewody zgodnie z zapotrzebowaniem od dnia 14 marca 2018 roku, na mocy których zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz (...) sp. z.o.o. w G. za wynagrodzeniem 13,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy była praca w sklepie polegająca na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań, sprawdzanie terminu ważności towaru, natomiast przedmiotem drugiej umowy były prace w magazynie polegające na przygotowaniu towaru do transportu, etykietowanie towaru oraz jego paletowanie. Pracowała w systemie godzinowym na rzecz jednego użytkownika i w jednym dziale tj. dział słodycze, do którego została przypisana.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 14.03.2018r. – w kopercie – k. 21 akt sprawy, pismo pracodawcy użytkownika z dnia 01.08.2024r. – k. 370 – 371 akt sprawy

Ubezpieczona Y. B. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. umowę zlecenia w dniu 4 czerwca 2019 roku na okres od dnia 4 czerwca 2019 roiku do 18 lipca 2019 roku oraz w dniu 6 czerwca 2019 roku na okres od dnia 4 czerwca 2019 roku do dnia 18 lipca 2019 roku. Na mocy obu tych umów zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika (...) Sp. z.o.o. w B. za wynagrodzeniem 14,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności polegające na przygotowaniu elementów metalowych do malowania (obsługa wieszaka lakierniczego), natomiast przedmiotem drugiej umowy były czynności polegające na sortowaniu produktów i kompletowaniu zestawów asortymentowych. W oświadczeniu podmiotu działającego jako agencja pracy tymczasowej wskazano, że ubezpieczona będzie zajmować stanowisko pracownika produkcji.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 4 i 6.06.2019r. oraz oświadczenie – w kopercie – k. 21 akt sprawy

Ubezpieczona N. B. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. umowę zlecenia w dniu 2 sierpnia na okres od dnia 2 sierpnia 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku oraz w dniu 3 sierpnia 2019 roku na okres od dnia 3 sierpnia 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku, Na mocy tych umów zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika (...) sp. z.o.o. w E. za wynagrodzeniem 14,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności związane z obsługą linii produkcyjnej cukierków i czekolady, natomiast przedmiotem drugiej umowy były prace w dziale transportu związane z przygotowaniem towaru do transportu. Następne dwie umowy ubezpieczona zawarła ze spółką w dniu 16 lipca 2019 roku, jedną na okres od dnia 16 lipca 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku, a drugą na okres od dnia 17 lipca 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku. Obie umowy ubezpieczona zobowiązała się wykonywać na rzecz użytkownika (...) Sp. z.o.o. w K. za wynagrodzeniem 14, 70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności związane z etapami produkcji polegającej na tworzeniu i formowaniu świeczek, natomiast przedmiotem drugiej umowy były czynności magazynowe polegające na sortowaniu produktów, ich foliowaniu, pakowaniu i etykietowaniu oraz przygotowaniu do transportu. Ubezpieczona pracowała w systemie dwunastogodzinnym w obszarze działu dekoracji, zgodnie z poleceniami pracodawcy. Wykonywała, przygotowywała i pakowała wyroby gotowe – świece.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 2 i 3.08.2019r. oraz z 16.07.2019r. - w kopercie – k. 21 akt sprawy, pismo pracodawcy użytkownika z dnia 22.07.2024r. – k. 354 akt sprawy

Ubezpieczona T. D. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. umowę zlecenia w dniu 10 lipca 2019 roku na okres od dnia 10 lipca 2019 roku do 11 października 2019 roku oraz w dniu 12 lipca 2019 roku na okres od dnia 10 lipca 2019 roku do 11 października 2019 roku, na mocy których zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika (...) sp. z.o.o. w G. za wynagrodzeniem 14,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy była praca w sklepie polegająca na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań, sprawdzanie terminu ważności towaru, natomiast przedmiotem drugiej umowy była prace w magazynie polegające na przygotowaniu towaru do transportu, etykietowanie towaru oraz jego paletowanie. W oświadczeniu podmiotu działającego jako agencja pracy tymczasowej wskazano, że ubezpieczona będzie zajmować stanowisko pracownika hali.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 10.07.2019r. i 12.07.2019r., oświadczenie nr PoOs/ (...) - w kopercie – k. 21 akt sprawy

Ubezpieczona A. B. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. w dniu 25 sierpnia 2018 roku za okres ważności oświadczenia lub zgody wojewody od dnia 25 sierpnia 2018 roku dwie umowy zlecenia, na mocy których zobowiązała się pracować na rzecz użytkownika (...) Sp. z.o.o. w miejscowości D. za wynagrodzeniem 13,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności związane z etapami produkcji polegającej na tworzeniu i formowaniu świeczek, natomiast przedmiotem drugiej umowy były czynności magazynowe polegające na sortowaniu produktów, ich foliowaniu, pakowaniu i etykietowaniu oraz przygotowaniu do transportu. Ubezpieczona pracowała w systemie godzinowym wyłącznie na dziale produkcji, który obejmuje kilka strumieni produkcyjnych. W zależności od zamówień, pracowała: w dziale podgrzewaczy, form aluminiowych, form silikonowych. Konkretne zadania były przydzielane stosowanie do zamówień.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 25.08.2018r. – w kopercie – k. 21 akt sprawy, pismo z dnia 23.07.2024r. – k. 357 – 357v. akt sprawy

Ubezpieczona M. C. zawarła z (...) (...) sp. z.o.o. w dniu 3 czerwca 2019 roku na okres od dnia 3 czerwca 2019 roku do 6 października 2019 roku oraz w dniu 4 czerwca 2019 roku na okres od dnia 4 czerwca 2019 roku do 6 października 2019 roku umowy zlecenia, na mocy których zobowiązała się pracować na rzecz użytkownika (...) Sp. z.o.o. w B. za wynagrodzeniem 14,70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności polegające na przygotowaniu elementów metalowych do malowania (obsługa wieszaka lakierniczego), natomiast przedmiotem drugiej umowy były czynności polegające na sortowaniu produktów i kompletowaniu zestawów asortymentowych.

Dowód: umowy zlecenia z dnia 03.06.2019r. i 04.06.2019r. – w kopercie – k. 21 akt sprawy

Ubezpieczona N. D. zawrła z (...) (...) sp. z.o.o. dwie umowy zlecenia. Pierwszą w dniu 30 września 2019 roku na okres od dnia 30 września 2019 roku do 15 października 2019 roku, drugą w dniu 1 października 2019 roku na okres od dnia 1 października 2019 roku do 15 października 2019 roku. Na mocy obu umów ubezpieczona zobowiązała się wykonywać pracę na rzecz użytkownika Gospodarstwa Rolnego (...) w miejscowości S. za wynagrodzeniem 14, 70 zł brutto za godzinę. Przedmiotem pierwszej umowy były czynności związane z bieżącą pielęgnacją roślin i sadzonek (podlewanie, pielenie, nawożenie), natomiast przedmiotem drugiej umowy były czynności związane z rozsadą sadzonek (segregowanie rozsad, pęczkowanie rozsad, przygotowanie rozsad/sadzonek do uprawy).

Dowód: umowy zlecenia z dnia 30.09.2024r. i 01.10.2024r. – w kopercie – k.21 akt sprawy

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. prowadził kontrolę względem płatnika składek (...) (...) Sp. z o.o. Kontrolą tą objęto okres od stycznia 2017 roku do grudnia 2019 roku. W trakcie kontroli stwierdzono nieprawidłowości w zgłaszaniu pracowników do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, w ustalaniu podstaw wymiaru składek oraz w ich opłacaniu. Dotyczyły one m.in. zawierania przez spółkę (...) P. (...) z tym samym ubezpieczonym dwóch umów zlecenia w pokrywających się okresach. Osoby, z którymi spółka zawierała takie umowy zgłoszone były do ubezpieczeń społecznych z pierwszej umowy zlecenia, z której były deklarowane składki na ubezpieczenia społeczne, a z drugiej umowy były zgłoszone wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego i od przychodów uzyskiwanych z tej umowy deklarowano składki wyłącznie na ubezpieczenie zdrowotne. W trakcie kontroli płatnik składek nie przedstawił organowi rentowemu kompletu dokumentów dotyczących osób wykonujących umowy zlecenia. Organ rentowy przesłał do 80 ubezpieczonych wezwania do wypełniania oświadczeń dotyczących ich pracy na podstawie umów zlecenia. Do zakończenia kontroli tylko 9 ubezpieczonych przesłało bądź doręczyło ww. oświadczenia (tj. I. D., L. B., K. I., S. V., O. Y., V. K., S. M., P. T. oraz V. P.). W ocenie organu rentowego z treści umów zlecenia i z oświadczeń ww. ubezpieczonych wynika, że umowy zawierane były na te same okresy bądź okresy zbliżone, zleceniodawcy wykonywali swoją pracę w tym samym podmiocie, przedmiot umów był tożsamy lub o podobnym charakterze, wynagrodzenie z tytułu realizacji umów było wypłacane najczęściej raz w miesiącu. Organ rentowy uznał, że płatnik składek sztucznie tworzył dwa tytuły do ubezpieczeń (zawierał na ten sam okres dwie umowy zlecenia z tym samym ubezpieczonym), zaniżając tym samym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Stworzenie schematu pozornego zbiegu tytułów do ubezpieczeń przedstawionego w zastanym podczas kontroli stanie faktycznym i prawnym skutkowało: odprowadzeniem zaniżonych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, naruszeniem zasady nieuprawnionego nieuszczuplania środków funduszu ubezpieczeń społecznych oraz zaniżeniem podstawy wymiaru i wysokości ewentualnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych zleceniobiorców.

Dowód: protokół kontroli ZUS – w aktach kontroli dołączonych do sprawy VI U 1998/22, zeznania prezesa zarządu odwołującej się spółki w sprawie VI U VI U 1625/22 na rozprawie w dniu 20.01.2023r., inspektora kontroli ZUS M. C. – w sprawie VI U 1479/22, oraz O. D., D. B., I. D.,K. Z.’a i K. Z., S. K., I. K. , K. B., I. K., A. S., L. K., A. T., P. T., P. Z.,K. Y., Oleksandra R., S. L., O. M., K. K., T. S., Y. A., – złożone w charakterze stron w sprawach: VI U 1695/22 – rozprawa z dnia 12 lipca 2023r. oraz w dniu 14 czerwca 2013r., VI U 1242/22 – rozprawa z dnia 18 stycznia 2023r., VI U 1185/22- rozprawa z dnia 20 stycznia 2023 r., VI U 1479/22 – rozprawa z dnia 24 maja 2023r., VI U 1579/22 – rozprawa z dnia 9 listopada 2022r., VI U 1157/22 - rozprawa z dnia 27 marca 2023 r., VI U 1470/22- rozprawa z dnia 08 maja 2023 r , VI U 1492/22 rozprawa z dnia 18 stycznia 2023r., VI U 1742/22 rozprawa z dnia 19 kwietnia 2023r., VI U 1781/22 na rozprawie z dnia 28 lutego 2023 r., VI U 1764/22 na rozprawie z dnia 20 stycznia 2023 r. , VI U 1625/22 na rozprawie z dnia 20 stycznia 2023 r., VI U 1302/22 na rozprawie z dnia 09 grudnia 2022 r., VI U 2418/22 na rozprawie z dnia 15 lutego 2023 r., VI U 2159/22 na rozprawie z dnia 25 stycznia 2023 r. – wypisy z protokołów wskazanych rozpraw: k. 279-307 akt.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie oraz w aktach kontroli ZUS, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a także na podstawie pisemnych zeznań złożonych przez ubezpieczone T. A. oraz A. A.. Postępowanie dowodowe, w tym znajdujące się w aktach kopie umów zlecenia nie potwierdziło, że ubezpieczone wykonywały w tym samym czasie różne prace na rzecz tego samego podmiotu w ramach dwóch umów zlecenia, z treści tych umów, w kontekście ustaleń ZUS zawartych w protokole kontroli, a także zeznań ubezpieczonych złożonych na piśmie w niniejszym postępowaniu, jak też ubezpieczonych przesłuchanych w innych sprawach, wynika, że zasadą było w Agencji Pracy (...), którą jest odwołująca się spółka, że zleceniobiorcy realizowali swoje zobowiązanie wobec użytkownika agencji w ramach jednego stosunku prawnego, otrzymując za nie jedno wynagrodzenie. Użytkownicy prowadzili jedną ewidencję czasu pracy i to na jej podstawie agencja wypłacała ubezpieczonym potem jedno wynagrodzenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia poprawności zadeklarowania przez płatnika składek – (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za M. C., A. A., O. A., T. A., N. B., Y. B., N. B., N. D., T. D., A. B.. Odwołująca spółka bowiem zawierała ze zleceniobiorcami, w tym ubezpieczonymi których dotyczą decyzje zaskarżone w niniejszej sprawie, dwie umowy zlecenia w tych samych bądź zbliżonych czasowo okresach. Organ rentowy uważał, że płatnik składek powinien był zadeklarować podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wszystkich przychodów uzyskiwanych przez ubezpieczonych u płatnika składek (rozliczanych pozornie na dwie umowy zlecenia), zaś płatnik składek wskazywał, że z uwagi na zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych uprawniony był do deklarowania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne od przychodów uzyskiwanych z pierwszej umowy zlecenia i podstawy wymiaru składek wyłącznie na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu drugiej umowy zlecenia zawieranej z tym samym ubezpieczonym, ale dotyczącej innych prac.

Rozstrzygając powyższy spór wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Z kolei w myśl art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Co więcej, w myśl art. 13 pkt 2 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 ustawy, podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 4 należy do płatnika składek. Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami ustawy systemowej.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe określone zostały w art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10. Natomiast art. 18 ust. 3 ustawy stwarza obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 wobec zleceniobiorców, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Artykuł 20 ust. 1 ustawy wskazuje, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pojęcie przychodu określone w art. 4 pkt 9 ustawy systemowej obejmuje przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1992 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Ustawa systemowa w art. 9 przewiduje zaś regulacje dotyczące zbiegu tytułów do ubezpieczeń, stanowiąc w ust. 2 i ust. 2c, że osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

Zamiarem ustawodawcy było stosowanie instytucji z przepisu art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tylko wówczas, gdy u danej osoby wystąpi rzeczywisty zbieg tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu, nie zaś wtedy, gdy strony umów w sposób sztuczny i nienaturalny doprowadzają do wytworzenia takiego zbiegu wyłącznie celem uniknięcia opłacania wyższych składek. Istotne jest, ażeby zatrudnienie w oparciu o obie umowy zlecenia miało dla podmiotów zawierających umowę realny wymiar i znaczenie, w szczególności zaś, aby umowy zostały zawarte i realizowane zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (por. wyr. SA w Warszawie z dnia 29 czerwca 2021 r., III AUa 1791/19, LEX nr 3274521, wyr. SA w Rzeszowie z dnia 26 stycznia 2021 r., III AUa 890/18, LEX nr 3121264). W sytuacji, gdy finalnym odbiorcą usługi jest ten sam podmiot, a zleceniobiorca wykonuje czynności w tym samym miejscu i czasie, to rozbicia tego zlecenia na dwie umowy, zawierane nawet z dwoma podmiotami, bez jakiegokolwiek logicznego czy ekonomicznie uzasadnionego celu, nie można rozumieć inaczej, niż jako działanie w celu obejścia prawa – działanie pozorujące zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego. Zastosowanie klauzuli nieważności z art. 58 § 1 k.c. jest szczególne (wyjątkowe), a zarazem szerokie, gdyż ocenie poddaje się skutki różnych zdarzeń i czynności prawnych (por. wyr. SA w Poznaniu z dnia 20 kwietnia 2021 r., III AUa 491/19, LEX nr 3337326).

W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu przed organem rentowym i następnie uzupełniony w toku postępowania przez sądem ubezpieczeń społecznych daje podstawę do stwierdzenia, że decyzje ZUS były prawidłowe. W postępowaniu tym bowiem odwołującej nie udało się wykazać, aby ubezpieczeni w ramach dwóch umów zlecenia zawartych ze spółką (...) (...) Sp. z o.o. wykonywali dwa rodzaje czynności, niezwiązanych ze sobą, w ramach dwóch stosunków zobowiązaniowych. Wręcz przeciwnie, biorąc pod uwagę okoliczność, że faktycznym odbiorcą wykonywanych przez ubezpieczonych czynności, był zawsze ten sam pracodawca - użytkownik, a czynności formalnie różne z dwóch umów, wykonywane były w tym samym miejscu i czasie, a także fakt, że ubezpieczeni mieli zasadniczo pozwolenie na wykonywanie pracy na terytoriom Polski jako cudzoziemcy wyłącznie w zakresie pracy na jeden pełen etat, nie sposób uznać, aby byli w stanie w ramach swojej codziennej pracy, wykonywanej w tym samym miejscu, rozdzielić czynności wykonywane w końcu dla jednego podmiotu, w taki sposób, że wykonywaliby dwa różne stosunki zobowiązaniowe, tym bardziej, że zwykle w każdym wypadku w imieniu każdego z pracodawców- użytkowników pracę ubezpieczonym wyznaczał i zlecał jeden kierownik. Ubezpieczeni wykonywali bowiem wszystkie czynności, do których zobowiązani zostali w obu umowach, na rzecz jednego podmiotu, który to podmiot rozliczał zbiorczo wszystkie godziny wypracowane na jego rzecz przez danego zleceniobiorcę i rozliczenie godzinowe przesyłał do Agencji Pracy (...), która następnie wypłacała jedno wynagrodzenie. Zawarcie w tym samym okresie dwóch umów zlecenia, na podstawie których ubezpieczeni wykonywali zasadniczo rzecz biorąc jedną pracę należało więc uznać za działanie celowe, zmierzające do obejścia prawa poprzez zaniżenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Płatnik składek opłacał bowiem pełne składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne tylko od przychodów uzyskiwanych z jednej umowy zlecenia, a z drugiej umowy zlecenia opłacał wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne, prowadząc niejako do pozoracji zbiegu tytułów ubezpieczenia. Innymi słowy, doszło do przedmiotowego wykorzystania przez płatnika składek przepisów o ubezpieczeniu społecznym i stworzenia wyłącznie formalnego tytułu ubezpieczenia, tak aby zawarcie drugiej umowy zlecenia za jedyny cel miało unikanie płacenia składek na ubezpieczenia społeczne od przychodów uzyskiwanych przez ubezpieczonych (tylko formalnie) z kolejnej umowy zlecenia. Takiego celu nie usprawiedliwia zasada wolności umów, gdyż nie jest ona nieograniczona nawet w prawie cywilnym. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego, płatnik składek zobowiązany jest zadeklarować podstawę wymiaru składek i opłacić składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wszystkich przychodów uzyskiwanych przez M. C., A. A., O. A., T. A., N. B., Y. B., N. B., N. D., T. D., A. B. u płatnika składek.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy za słuszne uznał stanowisko organu rentowego zaprezentowane w zaskarżonych decyzjach i odwołania oddalił, o czym orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w punkcie 1. sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zawarte w punkcie 2, sąd wydał w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) w każdej z połączonych spraw oraz na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Odwołująca się spółka przegrała wszystkie połączone sprawy. Należne koszty ustalone według w.p.s. w każdej z połączonych spraw (pismo ZUS, w kopercie k. 20 i 28 akt sprawy) w stawce minimalnej z § 2 powołanego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości wyniosły łącznie 5.940 zł.

Sędzia Karolina Chudzinska