Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2018 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: K. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 8 marca 2016 r., znak: (...)

w sprawie: K. A.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę socjalną

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej K. A. prawo do renty socjalnej od dnia 23 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 8 marca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej K. A. prawa do renty socjalnej wskazując, że komisja lekarska ustaliła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Odwołanie od decyzji wniosła ubezpieczona domagając się uznania, że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. W uzasadnieniu swojego odwołania ubezpieczona opisała schorzenia oraz dolegliwości, z którymi się zmaga wskazujące na całkowitą niezdolność do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona K. A. (ur. (...)) w dniu 23 grudnia 2015 złożyła wniosek o rentę socjalną. Ubezpieczona ukończyła 18 lat (...)r. Lekarz orzecznik i komisja lekarska ZUS w swoich orzeczeniach ustalili, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Bezsporne

Ubezpieczona posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu upośledzenia narządu ruchu oraz zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu. Orzeczenie zostało wydane do 31 lipca 2017 r. Ubezpieczona w toku postępowania przed Sądem otrzymała kolejne orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z tych samych przyczyn na okres do 31 sierpnia 2020 r. W orzeczeniu zawarto wskazania dotyczące odpowiedniego zatrudnienia (praca w warunkach chronionych) oraz szkolenia, w tym specjalistycznego zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz korzystania z systemu środowiskowego wsparcia
w samodzielnej egzystencji.

dowód: akta organu rentowego – orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dn. 28.07.2014 r. k. bez numeracji, akta sądowe – orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dn. 18.08.2017 r. k. 84,

W celu oceny stanu zdrowia ubezpieczonej postanowieniem z dnia 16.05.2016 r. Sąd Okręgowy dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych o wskazanych w postanowieniu specjalnościach a na skutek zastrzeżeń stron dopuszczał w toku postępowania kolejne dowody z opinii biegłych.

Pierwszy zespół biegłych (w składzie: neurolog, otolaryngolog, okulista, ortopeda, psychiatra) stwierdził, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Biegli I zespołu stwierdzili, że istniejące u ubezpieczonej schorzenia w postaci idiopatycznej skoliozy młodzieńczej kręgosłupa piersiowego leczonej operacyjnie ze stabilizacją, zespołu bólowego piersiowo-lędźwiowy objawowego z okresami zaostrzeń, obustronnego niedosłuchu odbiorczego – zaprotezowanego bez upośledzenia wydolności socjalnej, oczopląsu poziomego wrodzonego, zezu zbieżnego oka lewego z niedowidzeniem dużego stopnia, organicznych zaburzeń osobowości, koślawości stóp w aktualnym stadium zaawansowania nie powodują znacznego upośledzenia sprawności psychofizycznej ustroju i całkowitej niezdolności do pracy. Według biegłych powyższe schorzenia w okresie zaostrzenia mogą powodować takie dolegliwości, jak podaje ubezpieczona i z tego powodu konieczne może być czasowe odsunięcie od pracy. Wskazane jest prowadzenie systematycznego leczenia prewencyjnego, w tym rehabilitacyjnego oraz zastosowania ulg w pracy zgodnych z przyznanym stopniem niepełnosprawności.

dowód: opinia biegłych k. 18-19

Na skutek zastrzeżeń ubezpieczonej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych psychologa i specjalisty medycyny pracy. Kolejna opinia została wydana przez drugi zespół biegłych w w/w składzie. Psycholog w diagnozie stwierdził, że funkcja intelektualna ubezpieczonej na poziomie poniżej przeciętnej normy w stosunku do wieku, jednak z punktu psychologicznego nie stwierdził niezdolności do pracy. Specjalista medycyny pracy stwierdził, że ubezpieczona cierpi na: ogólne wyniszczenie ciała, znaczne niedowidzenie obu oczu (zwłaszcza lewego), wrodzoną wadę kręgosłupa leczoną operacyjnie z miernym rezultatem, z utrzymującym się zespołem bólowym, obustronny niedosłuch odbiorczy (mimo zaprotezowania nadal ogranicza kontakt słowny). Zdaniem specjalisty medycyny pracy występujące u ubezpieczonej zaburzenia należy rozpatrywać łącznie – mają one charakter sprzężony, a większość z nich datuje się przed 18 rokiem życia. Z punktu widzenia medycznego i socjalnego, zdaniem specjalisty medycyny pracy, K. A. jest całkowicie okresowo niezdolna do pracy przed 18 rokiem życia do 31 grudnia 2020 r. W tym czasie powinna być rehabilitowana w zakresie neurologicznych, prawidłowego naboru masy ciała, prawidłowego zaprotezowania słuchu oraz leczenia psychiatrycznego. W ocenie specjalisty medycyny pracy, zatrudnienie ubezpieczonej w warunkach pracy chronionej nie byłoby możliwe

dowód: opinia biegłych k. 52-53

Organ rentowy wniósł zastrzeżenia do opinii biegłego specjalisty medycyny pracy, wskazując, że ta opinia jest sprzeczna z wnioskami pozostałych biegłych.

Ubezpieczona nie zgłosiła zastrzeżeń do tej opinii.

Następnie, została sporządzona kolejna opinia pierwszego zespołu biegłych ( na zlecenie sądu zawarte w postanowieniu dowodowym powołującym biegłych z dziedziny psychologii i medycyny pracy). Biegli I zespołu, po ponownej analizie akt sprawy uznali, że ocena możliwości pracy i stanowisk z nią związanych powinna być orzeczona przez biegłego z zakresu medycyny pracy i wobec tego opinia zespołu biegłych, w skład którego wchodził taki specjalista medycyny pracy powinna być wiążąca. W konsekwencji biegli zmienili swoją opinię i uznali, że ubezpieczona jest okresowo całkowicie niezdolna do pracy. Całkowita niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 18 roku życia i jest spowodowana niepełnosprawnością sprzężoną. Opinia została podpisana przez otolaryngologa, okulistę, neurologa – brakowało podpisów ortopedy i psychiatry.

dowód: opinia uzupełniająca k.72

Następnie sporządzono kolejną opinię innego zespołu w składzie: psycholog, specjalista medycyny pracy. Biegli rozpoznali u ubezpieczonej: organiczne zaburzenia lękowe i osobowości
u osoby z niepełnosprawnością intelektualną, na podłożu wczesnych zaburzeń neurorozwojowych, idiopatyczna skolioza leczona operacyjnie ze stabilizacją i zespołem bólowym, obustronny niedosłuch zaprotezowany z upośledzoną wydolnością społeczną, wada wzroku z oczopląsem poziomym. Biegli stwierdzili, że stan zdrowia ubezpieczonej upośledza sprawność organizmu w stopniu powodującym okresową całkowitą niezdolność do pracy. Ubezpieczona urodzona jako wcześniak z licznymi wadami rozwojowymi: osłabieniem wzroku, słuchu, skoliozą kręgosłupa piersiowego. Z uwagi na opóźniony rozwój psychoruchowy od III klasy szkoły podstawowej, w gimnazjum uczyła się indywidualnie, ukończyła w tym trybie liceum ogólnokształcące (bez matury). Ubezpieczona nie ma żadnego zawodu i dotychczas nie pracowała – próbowała podjąć staż w sekretariacie szkoły, jednak nie podołała. Pomimo obustronnego zaprotezowania wydolność socjalna narządu słuchu w przebiegu obustronnego niedosłuchu odbiorczego jest upośledzona. W ocenie stanu psychicznego wynika niesamodzielność w myśleniu, operowanie prostymi zdaniami, ubogie słownictwo, słabe rozumienie norm i zasad społecznych. Ubezpieczona nie rozumie prostych poleceń, jest niedojrzała społeczno-emocjonalnie z bardzo niskim poczuciem własnej wartości. Biorąc pod uwagę wczesne uszkodzenie(...) oraz współistniejące schorzenia somatyczne łącznie z niedosłuchem i wadą wzroku. W opinii biegłej specjalisty medycyny pracy nie jest zdolna do żadnej pracy i trudno będzie przystosować jakiekolwiek stanowisko pracy w ramach posiadanego umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w zakładzie pracy chronionej.

dowód : opinia biegłych k.87-89

Organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłych, stwierdzając, że nie podziela poglądu biegłych o całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonej i wniósł o uzupełnienie opinii przez biegłych I zespołu podnosząc, że opinia uzupełniająca nie została podpisana przez wszystkich biegłych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów w aktach sprawy, których prawdziwości strony nie kwestionowały oraz opinii biegłych, które uznał za stanowiące dostateczny materiał umożliwiający stanowcze rozstrzygnięcie w sprawie bez konieczności dalszego ich uzupełniania.

Podsumowując opinie wydane przez biegłych stwierdzić należy, że specjaliści:

- biegły neurolog T. Ś.

- biegła otolaryngolog A. S.

- biegła okulista A. Z.

- biegła specjalista medycyny pracy I. C. – D.

- biegła specjalista medycyny pracy M. K.

ostatecznie stanęli na stanowisku, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy.

Tak też uznała psycholog R. B., jakkolwiek jej opinia jest odosobniona - biegła psycholog T. B. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna całkowicie, natomiast biegła psychiatra M. J. nie złożyła podpisu pod opinią, w której stwierdzono całkowitą niezdolność do pracy. Na opinii uzupełniającej I zespołu biegłych brakowało także podpisu biegłego ortopedy S. T., co zarzucał organ rentowy, domagając się kolejnego uzupełnienia opinii.

Wobec faktu, że w/w biegli specjaliści z dziedziny neurologii, okulistyki, otolaryngologii i medycyny pracy jednoznacznie uznali, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy, wypowiadając się w odniesieniu do schorzeń z zakresu specjalności każdego biegłego, Sąd Okręgowy uznał, że ocena psychiatryczno-psychologiczna nie ma zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, skoro biegli z zakresu innych specjalności stwierdzili całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonej. W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego, nie zachodziła potrzeba uzupełnienia braku podpisu na opinii uzupełniającej przez biegłego M. J..

Odnośnie braku podpisu ortopedy S. T., zdaniem Sądu Okręgowego, również nie zachodziła konieczność uzupełnienia braku podpisu na opinii uzupełniającej, skoro biegły neurolog, biegła okulista i biegły otolaryngolog (jak również dwie biegłe z zakresu specjalności medycyny pracy) potwierdziły, że u ubezpieczonej występuje całkowita niezdolność do pracy.

Opinie wyżej wskazanych biegłych nie budzą zastrzeżeń. Ubezpieczona cierpi na schorzenia związane z narządem ruchu, niedosłuch, oczopląs. W stanie zaawansowania schorzeń, które opisali biegli, ubezpieczona nie jest zdolna do wykonywania jakiejkolwiek pracy fizycznej.
W zasadzie każda praca fizyczna związana jest ze sprawnością obu rąk, nóg, dobrą ruchomością kręgosłupa oraz wzroku nieobarczony wadami, jakie ma ubezpieczona (oczopląs, zez zbieżny z niedowidzeniem dużego stopnia). Ubezpieczona nie posiada żadnego doświadczenia zawodowego ani kwalifikacji, żadnego specjalistycznego wykształcenia, które mogłoby wskazywać na możliwość podjęcia pracy umysłowej (co więcej należy wskazać, to, iż ubezpieczona ma intelekt poniżej przeciętnej). Powyższe potwierdzone zostało także przez dwie biegłe z zakresu medycyny pracy, które w zasadzie zgodnie stwierdziły, że nawet w warunkach zakładu pracy chronionej może być problem z przystosowaniem stanowiska pracy dla potrzeb ubezpieczonej.

W swoich zastrzeżeniach organ rentowy nie wskazał dlaczego uznał stanowisko biegłych ortopedy i psychiatry za decydujące dla rozstrzygnięcia sprawy i w żaden sposób tego nie uzasadnił. W ocenie Sądu Okręgowego zarzut miał charakter formalny i zmierzał do przedłużenia postepowania. Dlatego Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku dowodowego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii uzupełniającej.

Zgodnie z przepisem art. 4 ustawy z 27.06.2003 r. o rencie socjalnej ( tekst jednolity Dz. U. z 2003 roku Nr 135, poz.1268 z późn. zm.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Z opinii wydanej przez biegłych neurologa, okulistę i biegłego otolaryngologa (jak również dwie biegłe z zakresu specjalności medycyny pracy, jak również z dokumentacji medycznej ubezpieczonej wynika jednoznacznie, iż występujące u niej naruszenie organizmu powstało przez ukończeniem przez nią 18 roku życia i czyni ubezpieczoną całkowicie niezdolną do wykonywania zatrudnienia do 31.12.2020 r. W świetle powyższego należy stwierdzić, że zostały spełnione wszystkie wymagane przesłanki do przyznania ubezpieczonej prawa do renty socjalnej na okres wskazany w opinii biegłych.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienionej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Dokonując analizy stanu zdrowia ubezpieczonej przez pryzmat wszystkich wymienionych wyżej przesłanek, Sąd doszedł do przekonania, że występujące u ubezpieczonej schorzenia stanowią podstawę orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w wyroku, przyznając rentę socjalną od ukończenia przez ubezpieczoną 18 roku życia to jest od dnia (...)r.

Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 118 ust. 1a powołanej wyżej ustawy emerytalnej o odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Stosownie bowiem do art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, z uwzględnieniem tego, iż w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji; organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego (ust. 1a). Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności, o której mowa w ust. 1, uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez organ rentowy, albo datę przedstawienia tych dowodów (ust. 3).

W niniejszej sprawie, przyznanie ubezpieczonej z opóźnieniem prawa do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy, było następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Zgodnie z art. 14 ustawy o emeryturach i rentach oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia: daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji, celowości przekwalifikowania zawodowego – dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu (ust. 1). Komisja lekarska, rozpatrując sprzeciw lub zarzut wadliwości, dokonuje oceny niezdolności do pracy i jej stopnia oraz ustalenia okoliczności, o których mowa w ust. 1 (ust. 2e). Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji (ust. 3). Pozwala to na przyjęcie, że zarówno lekarz orzecznik, jak i komisja lekarska, są organami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zobowiązanym do ustalania niezdolności do pracy, jako przesłanki prawa do renty, a tym samym niewłaściwe działanie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej jest okolicznością, za którą odpowiedzialność ponosi organ rentowy. W niniejszej sprawie biegli sądowi przy wydaniu opinii opierali się na materiale dowodowym, uzasadniającym przyznanie renty, którym dysponował organ rentowy, dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonej, co stwierdzono w opinii podstawowej.

SSO Ewa Milczarek