Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Karolina Chudzinska

Protokolant – stażysta Martyna Słowińska

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2025 roku na rozprawie

sprawy (...) spółka z o.o. z siedzibą w B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne

na skutek odwołań (...) spółka z o.o. z siedzibą w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z dnia 10 marca 2022r. nr (...)

z udziałem : Y. Z., N. K., A. Z., M. D.

1.  Oddala odwołania.

2.  Zasądza od odwołującej się (...) spółki z.o.o. z siedzibą w B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. kwotę 1.530 zł (tysiąc pięćset trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

S ędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 1218/23

UZASADNIENIE

Kolejnymi decyzjami z dnia 10 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz kwoty składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. dla: M. D. ( (...)), A. Z. (05-07/2018).W uzasadnieniu każdej z tych decyzji organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umowy zlecenia zawartej z (...) (...) Sp. z.o.o. dla ww. ubezpieczonych wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy (...) Sp. z.o.o. w miesiącach wskazanych w zaskarżonych decyzjach. Dodał, że (...) Sp. z o.o. jest agencją pracy tymczasowej, zatrudniającą cudzoziemców, głównie obywateli U.. Wskazał również, że od 17 września 2017r. (...) Sp. z.o.o. zatrudniła pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, a od listopada 2017r. Spółka zatrudniła także osoby na podstawie umów zlecenia, deklarując jedynie składkę zdrowotną. Osoby te zatrudnione były na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia w (...) (...) SP.z.o.o., gdzie deklarowano składki na ubezpieczenia społeczne. Natomiast pracownicy (...) Sp.z.o.o. wykonywali umowy zlecenia w (...) (...) Sp. z.o.o., gdzie deklarowano z tego tytułu jedynie składkę zdrowotną. Wobec tego organ rentowy uznał, że zawieranie umów zlecenia z pracownikami zatrudnionymi w (...) (...) Sp. z.o.o. przez (...) Sp. z.o.o. i odwrotnie zawieranie z pracownikami (...) Sp. z.o.o. umów zlecenia przez (...) (...) Sp. z.o.o. miało na celu obejście przepisów prawa w rozumieniu art. 58§1 Kodeksy cywilnego i obniżenia kosztów wynikających z obowiązku odprowadzania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.

Odwołania od ww. decyzji złożył płatnik składek – (...) spółka z o.o., zaskarżając je w części, w jakiej ustalają podstawę wymiaru składek ponad kwotę zadeklarowaną przez płatnika składek. W uzasadnieniu odwołań pełnomocnik odwołującej spółki wskazał, że płatnik był zobowiązany do zadeklarowania składek na ww. ubezpieczenia od kwoty wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia zawartej z ubezpieczonymi, nie był jednak zobowiązany do zadeklarowania składek na wspomniane ubezpieczenia od umowy zlecenia, której nie zawierał z ubezpieczonym, ani której nie był beneficjentem. Płatnik zaprzeczył okolicznościom podnoszonym w uzasadnieniu decyzji organu rentowego, ponieważ według niego są one oparte na z góry dokonanych w toku kontroli, krzywdzących dla płatnika założeniach o zawieraniu umów w celu obejścia przepisów prawa w rozumieniu art. 58§1 k.c. Wskazał, ustalenie organu dotyczy czynności prawnej, której płatnik nie był stroną ani beneficjentem, zatem nie mogą dotykać go skutki ewentualnej nieważności umowy. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że czynność prawna polegająca na zawarciu umowy zlecenia, której płatnik nie był stroną służy do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 K.c. Wobec powyższego pełnomocnik odwołującej spółki w jej imieniu wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zgodnie z kwotami zadeklarowanymi przez płatnika składek oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Ponadto kolejnymi decyzjami z dnia 10 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...)
Sp. z o.o. z siedzibą w B. dla ubezpieczonych:N. K. ( (...)), Y. Z. (11-12/2017).

W uzasadnieniu ww. decyzji organ rentowy wskazał, że w wyniku kontroli przeprowadzonej u płatnika składek (...) Sp. z o.o. ustalono, że nie zadeklarował on składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonych wskazanych imiennie w treści decyzji z tytułu umów zlecenia zawartych przez te osoby z (...) (...) Sp. z o.o., a faktycznie wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy – (...) Sp. z o.o. w miesiącach wskazanych w decyzjach.

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej się spółki na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując stanowisko zaprezentowane w treści zaskarżonych decyzji.

Na podstawie art. 219 k.p.c., Sąd Okręgowy połączył sprawy z ww. odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Postanowieniem z dnia 14 września 2023 roku Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. powstała
w 2017 roku. Prowadzi działalność w przedmiocie pośrednictwa pracy w zakresie pracowników tymczasowych i sezonowych. Jest agencją pracy tymczasowej. Podejmuje współpracę z wieloma przedsiębiorstwami na terenie całej Polski, którym na podstawie umów o współpracę udostępnia osoby do pracy. Celem wywiązania się z umów o współpracę spółka zawiera umowy o pracę i umowy zlecenia z cudzoziemcami, głównie narodowości (...). Obecnie siedziba spółki znajduje się w T. (...), gmina Z..

/okoliczno ści bezsporne/

W dniu 1 marca 2017 roku spółka (...) Sp. z o.o. i spółka (...) (...) Sp. z o.o. zawarły porozumienie o współpracy partnerskiej. Porozumienie to zostało zawarte do dnia 30 września 2018 roku i następnie zostało przedłużone w dniu 1 października 2018 roku na czas nieokreślony. Na podstawie tego porozumienia ww. spółki uregulowały wzajemne prawa i obowiązki w związku z realizacją wzajemnego użytkowania pracowników dla potrzeb terminowej realizacji zamówienia, zlecenia lub kontraktu, wzajemnego korzystania z nieruchomości dla działalności biurowej, kwaterunkowej i produkcyjnej w ramach prowadzonej realizacji zlecenia lub kontraktu oraz wzajemnego użyczania sprzętu, narzędzi i samochodów. Obie spółki w okresie spornym miały tę samą siedzibę – w B. przy ulicy (...). Spółka (...) Sp. z o.o. zawierała umowy zlecenia z pracownikami spółki (...) (...) Sp. z o.o. w czasie trwania stosunku pracy, a spółka (...) (...) Sp. z o.o. zawierała umowy zlecenia z pracownikami spółki (...) Sp. z o.o. Praktyka spółek była taka, że osoby, będąc związane umową o pracę w jednej ze spółek i umową zlecenia w drugiej ze spółek, były zgłaszane do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy o pracę i wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy zlecenia i od przychodów uzyskiwanych z tytułu umowy zlecenia opłacano za nie składki tylko na ubezpieczenie zdrowotne.

/okoliczno ści bezsporne/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. prowadził kontrolę względem płatnika składek (...) Sp. z o.o. Kontrolą tą objęto okres od marca 2017r. do grudnia 2019r. W trakcie kontroli stwierdzono nieprawidłowości w zgłaszaniu pracowników do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, w ustalaniu podstaw wymiaru składek oraz w ich opłacaniu. Dotyczyły one m.in. zawierania ww. ubezpieczonych z (...) (...) Sp. z.o.o. umowy zlecenia wykonywanej na rzecz (...) Sp. z.o.o. i nie zadeklarowania przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tego tytułu w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach. W ocenie organu rentowego zleceniobiorcy w okresie wykonywania umów zlecenia w (...) sp. z.o.o. byli jednocześnie zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy zlecenia przez płatnika składek (...) P. (...) Sp z.o.o. Na podstawie wyników kontroli ustalono również, że zawieranie z ubezpieczonymi równolegle umowy o pracę z jedną spółek i umowy zlecenia z drugą spółek miało na celu obejście przepisów w zakresie nadgodzin, a tym samym opłacenie niższych składek na ubezpieczenia społeczne z pominięciem pełnych przychodów uzyskiwanych przez ubezpieczonych.

Organ ustalił, że dla ubezpieczonych kwoty zadeklarowane z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek (...) (...) sp. z.o.o. należy doliczyć do podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne u ich właściwego płatnika składek (...) sp. z.o.o. Na podstawie zapisów na ich kontach Stworzenie schematu pozornego zbiegu tytułów do ubezpieczeń przedstawionego w zastanym podczas kontroli stanie faktycznym i prawnym skutkowało: odprowadzeniem zaniżonych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, naruszeniem zasady nieuprawnionego nieuszczuplania środków funduszu ubezpieczeń społecznych oraz zaniżeniem podstawy wymiaru i wysokości ewentualnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych zleceniobiorców.

D. ód: kopia protokołu kontroli, zeznania świadka D. J. w sprawie o sygn. akt VI U 643/22

Ubezpieczony M. D. zawarł w dniu 10 kwietnia 2018 roku umowę zlecenia z (...) sp. z.o.o. w B., na mocy której zobowiązał się do wykonywania czynności magazynowych polegających na przygotowaniu produktu do transportu (foliowanie, pakowanie, etykietowanie). Umowę zobowiązał się wykonywać w okresie od dnia 19 kwietnia 2018 roku do 9 października 2018 roku na rzecz użytkownika – Przedsiębiorstwo (...) Spółka Jawna w B. za wynagrodzeniem 13,70 zł brutto za godzinę.

W okresie wykonywania umowy zlecenia w (...) sp. z.o.o. ubezpieczony był jednocześnie zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy zlecenia przez płatnika składek (...) (...) sp. z.o.o.

D. ód: umowa zlecenia z dnia 10.04.2018r. – dołączona do skarżonej decyzji, w aktach VI U 997/22

Ubezpieczony A. Z. podczas wykonywania umowy zlecenia u płatnika składek (...) sp. z.o.o. jednocześnie miał zawartą umowę zlecenia z (...) (...) sp. z.o.o. w okresie od 11 kwietnia do 4 lipca 2018 roku.

/Okoliczno ści bezsporne/

Ubezpieczona N. K. zawarła w dniu 31 sierpnia 2017 roku z (...) sp. z.o.o. umowę o pracę na okres od dnia 1 września 2017 roku do 25 lutego 2018 roku. Na mocy tej umowy ubezpieczona zobowiązała się wykonywać pracę za wynagrodzeniem 2000 zł brutto w wymiarze pełnego etatu na stanowisku pracownika fizycznego. Kolejną umowę zawarła w dniu 29 grudnia 2017 roku na okres od dnia 2 stycznia 2018 roku do 25 lutego 2018 roku, na mocy której zobowiązała się wykonywać pracę za wynagrodzeniem 2100 zł brutto miesięcznie w wymiarze pełnego etatu na stanowisku pracownika fizycznego. W trakcie wykonywania umowy o pracę ubezpieczona zatrudniona była na podstawie umowy zlecenia u płatnika (...) (...) sp. z.o.o. w okresie od 1 września 2017 roku do 14 lutego 2018 roku.

Dowód: bezsporne, umowy o pracę z dnia 29.12.2017r. i 31.08.2017r. – dołączone do skarżonej decyzji w aktach VI U 909/22

Y. Z. zawarła w dniu 29 września 2017 roku z (...) sp. z.o.o. umowę o pracę na okres od dnia 2 października 2017 roku do 16 marca 2018 roku, na mocy której zobowiązała się wykonywać pracę w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2000 zł brutto miesięcznie. W trakcie wykonywania umowy o pracę ubezpieczona zatrudniona była na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) (...) sp. z.o.o. w okresie od 2 października do 21 listopada 2017 roku.

Dowód: bezsporne, umowa z dnia 29.09.2017r. – dołączona do skarżonej decyzji

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, w tym w aktach ZUS, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a które nie były kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności, jak i prawdziwości zawartych w nich informacji. Jako wiarygodne Sąd ocenił również zeznania świadka D. J., inspektora ZUS złożone na okoliczność przebiegu i ustaleń kontroli ZUS, gdyż zeznania te nie budziły wątpliwości Sądu. Przy czym dowód z zeznań ww. świadka Sąd, mając na względzie szybkość postępowania i brak potrzeby osobistego udziału świadka w niniejszym postępowaniu, przeprowadził z protokołu zeznań świadka w sprawie o sygn. akt VI U 643/22.

Sąd – na zasadzie art. 235 Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie pomiędzy stronami bezsporne pozostawało to, że ubezpieczeni N. K. i Y. Z. byli pracownikami spółki (...) Sp. z o.o. w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach, jak również to, że w czasie trwania stosunku pracy zawarli oni ze spółką (...) (...) Sp. z o.o. umowy zlecenia i na ich podstawie faktycznie wykonywali określone w tych umowach czynności. Bezsporne było również to, że ubezpieczeni A. Z. i M. D. w trakcie wykonywania umowy zlecenia u płatnika (...) sp. z.o.o., zatrudnieni byli w tym czasie również na podstawie umowy zlecenia u (...) (...) sp. z.o.o. Spór powstał natomiast w kwestii ustalenia podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a dokładniej czy (...) Sp. z o.o. jako pracodawca ubezpieczonych zobowiązany jest zadeklarować podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za ww. ubezpieczonych również od przychodów uzyskiwanych przez w/wym. z tytułu umów zlecenia zawieranych z (...) (...) Sp. z o.o., czy też nie.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 1230)
za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W przepisie tym mowa jest o sytuacji faktycznej, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów, tzn. po pierwsze umowy o pracę, po drugie umowy zlecenia między pracownikiem, a osobą trzecią i po trzecie umowy o świadczenie usług między pracodawcą i zleceniodawcą. Pracodawca w wyniku umowy zawartej ze zleceniodawcą przyjmuje w ostatecznym rozrachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy przez zleceniobiorców, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia (świadczenia usług) z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą. Należy wskazać, że art. 8 ust. 2a ustawy dotyczy z reguły takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę w ramach stosunku pracy z tym pracodawcą, z tym, że pracodawca musiałby wówczas przestrzegać przepisów o godzinach nadliczbowych, powierzeniu pracownikowi do wykonywania pracy innej niż umówiona i innych ograniczeń bądź obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy (por. uchw. SN z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09, LEX; wyr. SA w Łodzi z dnia 14 września 2017 r., III AUa 739/16, LEX; wyr. SA w Gdańsku z dnia 17 stycznia 2018 r., III AUa 919/17, LEX).

Rozstrzygając powyższy spór Sąd zobligowany był ocenić, kto był rzeczywistym beneficjentem pracy ubezpieczonych wykonywanej na podstawie umów zlecenia. To na organie rentowym spoczywał obowiązek wykazania, iż stan faktyczny sprawy w odniesieniu do każdego z ubezpieczonych wypełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, to znaczy, że w ramach zawartych umów zlecenia ze spółką (...) (...) Sp. z o.o., ww. zainteresowani wykonywali pracę na rzecz swojego pracodawcy, czyli spółki (...) Sp. z o.o. Stosownie bowiem do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Po myśli art. 232 k.p.c. strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i to one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik.

Pomimo trudności, wynikających z dość dużego stopnia skomplikowania stanu faktycznego niniejszej sprawy, w tym w szczególności zawiłych powiązań istniejących pomiędzy ww. spółkami, których przedmiot działalności jest w zasadzie tożsamy i których działalność odbywa się w tym samym miejscu, jak również przy uwzględnieniu powiązania organizacyjnego obu tych spółek i dużej liczby ubezpieczonych, Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy dostatecznie wykazał, że ostatecznym dysponentem pracy wykonywanych przez ubezpieczonych na podstawie umów zlecenia z (...) (...) Sp. z o.o., był ich pracodawca – spółka (...) Sp. z o.o. Czynnikiem decydującym o tym, na rzecz jakiego podmiotu praca była de facto wykonywana, jest finalny efekt tej pracy, a ściślej rzecz ujmując, należy w takiej sytuacji badać, który podmiot ostatecznie korzysta z wykonania umowy. Nie jest przy tym wymagane, aby pracownik wykonywał w ramach umowy zlecenia takie same czy nawet podobne czynności, jak w ramach stosunku pracy. Mogą być to nawet czynności o zupełnie odmiennym charakterze (por. wyr. SA w Poznaniu z dnia 12 grudnia 2018 r., III AUa 1133/17, LEX). Przepis art. 8 ust. 2 a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że zastosowanie przepisu art. 8 ust. 2a ww. ustawy nie jest wykluczone w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług. Pracodawca jest płatnikiem składek także od wynagrodzenia, które jego pracownik otrzymuje od osoby trzeciej za wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy w ramach umów objętych art. 8 ust. 2a ustawy systemowej (por. wyr. SA w Szczecinie z dnia 5 czerwca 2018 r., III AUa 447/15, LEX; wyr. SA we Wrocławiu z dnia 22 listopada 2017 r., III AUa 941/17, LEX).

W przedmiotowej sprawie istotne jest to, że na podstawie umów o pracę zawartych z (...) Sp. z o.o. i umów zlecenia zawartych z (...) (...) Sp. z o.o. ubezpieczeni wykonywali takie same czynności. Stanowisko ich pracy było określone dość ogólnie: pracownik fizyczny, co umożliwiało powierzenie im różnego rodzaju prac. Prace na podstawie umów o pracę i umów zlecenia odbywały się w tym samym miejscu. Zdaniem Sądu Okręgowego, analiza całokształtu okoliczności niniejszej potwierdza stanowisko organu rentowego, że istotą zawierania przez każdą z ww. spółek z pracownikami drugiej z nich umów zlecenia było rozliczenie pracy tych osób w godzinach ponadnormatywnych, co pozwalało pracodawcy ( (...) Sp. z o.o.) nie tylko uniknąć zapłaty właściwych stawek godzinowych, czy też zapobiec przekroczeniu ustawowych limitów takich godzin, ale przede wszystkim uchylić się od obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń uzyskiwanych przez poszczególne osoby z tytułu umów zlecenia (od wyższej podstawy wymiaru). Obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy. Ostatecznym beneficjentem pracy ubezpieczonych był bowiem ich pracodawca – (...) Sp. z o.o., co niejako wynika również z istotny działania agencji pracy tymczasowej i powiązań pomiędzy spółkami.

Skoro więc płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne w stosunku do pracowników, w tym również tych pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, są pracodawcy, to z uwagi na fakt, że ubezpieczeni w okresie wykonywania umów zlecenia zawartych ze spółką (...) (...) Sp. z o.o., byli pracownikami (...) Sp. z o.o., to właśnie ten podmiot powinien obliczyć, rozliczyć i przekazać do ZUS składki także od przychodów uzyskiwanych z tytułu umów zlecenia w spółce (...) (...) Sp. z o.o. Decyzje ZUS w tym przedmiocie należy uznać za prawidłowe.

Odnośnie natomiast zawarcia przez ubezpieczonych dwóch umów zlecenia na rzecz tego samego użytkownika wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1009) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Z kolei w myśl art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Co więcej, w myśl art. 13 pkt 2 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 ustawy, podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 4 należy do płatnika składek. Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 2561) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami ustawy systemowej.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe określone zostały w art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10. Natomiast art. 18 ust. 3 ustawy stwarza obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 wobec zleceniobiorców, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Artykuł 20 ust. 1 ustawy wskazuje, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pojęcie przychodu określone w art. 4 pkt 9 ustawy systemowej obejmuje przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1992 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 2647) przychodami, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Ustawa systemowa w art. 9 przewiduje zaś regulacje dotyczące zbiegu tytułów do ubezpieczeń, stanowiąc w ust. 2 i ust. 2c, że osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

Zamiarem ustawodawcy było stosowanie instytucji z przepisu art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tylko wówczas, gdy u danej osoby wystąpi rzeczywisty zbieg tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu, nie zaś wtedy, gdy strony umów w sposób sztuczny i nienaturalny doprowadzają do wytworzenia takiego zbiegu wyłącznie celem uniknięcia opłacania wyższych składek. Istotne jest, ażeby zatrudnienie w oparciu o obie umowy zlecenia miało dla podmiotów zawierających umowę realny wymiar i znaczenie, w szczególności zaś, aby umowy zostały zawarte i realizowane zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (por. wyr. SA w Warszawie z dnia 29 czerwca 2021 r., III AUa 1791/19, LEX nr 3274521, wyr. SA w Rzeszowie z dnia 26 stycznia 2021 r., III AUa 890/18, LEX nr 3121264). W sytuacji, gdy finalnym odbiorcą usługi jest ten sam podmiot, a zleceniobiorca wykonuje czynności w tym samym miejscu i czasie, to rozbicia tego zlecenia na dwie umowy, zawierane nawet z dwoma podmiotami, bez jakiegokolwiek logicznego czy ekonomicznie uzasadnionego celu, nie można rozumieć inaczej, niż jako działanie w celu obejścia prawa – działanie pozorujące zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego. Zastosowanie klauzuli nieważności z art. 58 § 1 k.c. jest szczególne (wyjątkowe), a zarazem szerokie, gdyż ocenie poddaje się skutki różnych zdarzeń i czynności prawnych (por. wyr. SA w Poznaniu z dnia 20 kwietnia 2021 r., III AUa 491/19, LEX nr 3337326).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że pomiędzy stronami bezsporne pozostawało to, że ubezpieczeni A. Z. i M. D. zawierali umowy i byli zleceniobiorcami w (...) Sp. z.o.o. oraz w (...) (...) Sp. z.o.o. Spór powstał natomiast w kwestii zasadności zaliczenia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i ubezpieczenie zdrowotne z przychodów uzyskanych przez ubezpieczonych z tytułu równolegle zawieranych z drugim podmiotem umów zlecenia, jako prac wykonywanych w ostatecznym rozrachunku na rzecz (...) Sp. z.o.o.

W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu przed organem rentowym i następnie uzupełniony w toku postępowania odwoławczego daje podstawę do uznania zasadności skarżonych decyzji. Z uwagi na to, że ww. ubezpieczeni faktycznie świadczyli pracę na rzecz jednego płatnika składek – (...) sp. z.o.o., to kwoty zadeklarowane z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek (...) (...) sp. z.o.o. należy doliczyć do podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne u właściwego płatnika składek (...) sp. z.o.o. Z postępowania wynika, że ubezpieczeni w tym samym lub podobnym czasie świadczyli pracę na rzecz płatnika, który im tą pracę powierzał, a charakter pracy wykonywanej na podstawie obu tych umów był taki sam.

Zawarcie w tym samym okresie dwóch umów zlecenia, na podstawie których ubezpieczeni wykonywali jedną pracę na rzecz jednego płatnika, należało więc uznać za celowe, zmierzające do obejścia prawa poprzez zaniżenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Płatnik składek opłacał bowiem pełne składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne tylko od przychodów uzyskiwanych z jednej umowy zlecenia, a z drugiej umowy zlecenia opłacał wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne, prowadząc niejako do pozoracji zbiegu tytułów ubezpieczenia. W niniejszej sprawie doszło do przedmiotowego wykorzystania przez płatnika składek przepisów o ubezpieczeniu społecznym i stworzenia wyłącznie formalnego tytułu ubezpieczenia, tak aby zawarcie drugiej umowy zlecenia za jedyny cel miało unikanie płacenia składek na ubezpieczenia społeczne od przychodów uzyskiwanych przez ubezpieczonych (tylko formalnie) z kolejnej umowy zlecenia. Takiego celu nie usprawiedliwia zasada wolności umów, gdyż nie jest ona nieograniczona nawet w prawie cywilnym. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego, płatnik składek zobowiązany jest zadeklarować podstawę wymiaru składek i opłacić składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wszystkich przychodów uzyskiwanych przez ww. ubezpieczonych u płatnika składek (...) Sp. z.o.o.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy za słuszne uznał stanowisko organu rentowego zaprezentowane w zaskarżonych decyzjach i oddalił odwołania o czym orzekł na podstawie art. 477Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, Sąd wydał w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) w niniejszej sprawie oraz na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Należne koszty ustalone według wartości przedmiotu sporu (pismo ZUS, pismo z dnia 20.12.24r. - w aktach sprawy) w stawce minimalnej z § 2 pkt. 1, 2 i 3 powołanego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, o czym orzekł w punkcie 2 wyroku, zasądzając od odwołującej się na rzecz organu rentowego kwotę 1530 zł.

S ędzia Karolina Chudzinska