Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2025 r. w B.

na rozprawie

odwołania: M. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 9 lipca 2024 r., nr (...)

w sprawie: M. K. (1)

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

przy udziale M. K. (2)

o podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 9 lipca 2024 roku w ten sposób, że M. K. (1) podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca u M. K. (2) w okresie od 1 lutego 2021 roku do 29 lutego 2024 roku,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz odwołującego się kwotę 360 ( trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn akt VI U 1503/24

UZASADNIENIE

Ubezpieczony M. K. (1) wniósł odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 9 lipca 2024r. ( którą stwierdzono , że podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 marca 2024r. , a nie podlega temu ubezpieczeniu w okresie od 1 lutego 2021r. do 29 lutego 2024r. ), domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, iż podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 lutego 2021r. do 29 lutego 2024r. oraz zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Zarzucił organowi rentowemu naruszenie art. 14 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie. Wskazał, iż skoro organ rentowy wyraził zgodę na zawarcie układu ratalnego , to należy uznać, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek, o ile opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonej w umowie o układ ratalny i nie posiada zadłużenia z tytułu składek nieobjętych umową.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującego się na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu opisał okoliczności stwierdzenia niedopłaty na koncie płatnika, podnosząc, iż w listopadzie 2023r. płatnik złożył korekty dokumentów rozliczeniowych za okres od lutego 2021r. do grudnia 2022r. co spowodowało , że na jego koncie powstała zaległość, na którą zawarto umowę ratalną. . W wyniku ponownego rozliczenia konta płatnika, ustalono nowe okresy podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Stan faktyczny w sprawie jest bezsporny. Ubezpieczony pozostaje zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 2019 r. jako osoba współpracująca z prowadzącą działalność gospodarczą żoną – M. K. (2). W listopadzie 2023r. płatnik - w związku ze stwierdzonymi przez Państwową Inspekcje Pracy nieprawidłowościami dotyczącymi nieodprowadzenia składek na ubezpieczenie od nagród wypłaconych pracownikom ( na kwotę około (...)tysięcy złotych ) złożył korekty deklaracji rozliczeniowych. W związku z powyższym ( i przesunięciem środków na kontach ) , powstała niedopłata na koncie ubezpieczeniowym płatnika. Celem spłaty zaległości powstałych na koncie dotyczącym obowiązkowych ubezpieczeń społecznych , strony ( płatnik czyli M. K. (3) oraz ZUS ) zawarły układ ratalny, w ramach którego płatnik spłaca należność organu rentowego z tego tytułu.

Decyzją z 9 lutego 2014 r. pozwany stwierdził, iż ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego za okresy od 24 do 28 maja 2021 r., od 30 grudnia 2021r. do 9 stycznia 2022r. , od 17 października 2022r. do 28 października 2022r. oraz od 8 maja do 19 czerwca 2023r.

W związku z poinformowaniem przez organ rentowy o konieczności ponownego zgłoszenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, ubezpieczony został ponownie zgłoszony do tego ubezpieczenia od 1 marca 2024r.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy w powyższym stanie faktycznym organ rentowy słusznie uznał, że ubezpieczony z uwagi na korekty deklaracji ( w związku z zawiadomieniem organu rentowego przez PIP o nieprawidłowościach w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne od wypłaconych nagród ) dokonane po niemal 3 latach od rozpoczęcia opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne ubezpieczonego jako osoby współpracującej ( co skutkowało wystąpieniem niedopłaty rozliczonej wpłatami po obowiązującym terminie) nie opłacił składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe i od 1 lutego 2021r. nie podlega w efekcie temu ubezpieczeniu. Kluczową jest odpowiedz na pytanie, czy po paru latach opłacania składek w terminie i we właściwej na moment ich uiszczania wysokości , z powodu niedopłaty powstałej na koncie ubezpieczenia społecznego , w tym na koncie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego M. K. (1) ( na skutek dokonanego przez ZUS w wyniku złożenia przez płatnika korekt przesunięcia na kontach ) należy uznać, iż - jak utrzymuje organ rentowy - doszło do nieopłacenia składki w terminie. Innymi słowy czy właściwym jest przyjęcie swego rodzaju fikcji zaistnienia przesłanek z art. 14 ust . 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym przed 2022 r., czy też stosując przedmiotowy przepis w aktualnym ( na dzień wydania decyzji ) brzmieniu należy uznać, iż uiszczając składki płatnik dawał w ten sposób wyraz zamiarowi dalszego podlegania dobrowolnemu wstecznego ubezpieczeniu chorobowego, w konsekwencji powstała na skutek złożonych korekt niedopłata za tamten okres nie może wywoływać obecnie skutku w postaci wyłączenia go z ubezpieczenia. Sąd orzekający opowiada się za drugim ze wskazanych wyżej stanowisk. Jak stwierdził w wyroku z dnia 26 stycznia 2021r. III AUa 861/20 Sąd Apelacyjny w Białymstoku , a zatem jeszcze przed zmianą treści art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podstaw ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego , „ opłacenie składek należy traktować za chęć kontynuowania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ustanie ubezpieczenia chorobowego wiąże się z elementem woli ubezpieczonego co do trwania ubezpieczenia , która jest podstawą ubezpieczenia. Skutek określony w art. 14 ust . 2 pkt 2 należy interpretować z uwzględnieniem zamiaru ubezpieczonego”. W tym kierunku poszedł również ustawodawca zmieniając art. 14 ( uchylając pkt 2 ) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i eliminując spośród przyczyn ustania ubezpieczenia tą związaną z nieopłaceniem lub opłaceniem w zbyt niskiej wysokości składek na ubezpieczenie. Wg obecnie obowiązujących ( od stycznia 2022r. ) przepisów ( w następstwie uchylenia ust. 2 ) jedynie ustanie tytułu do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu skutkuje ustaniem takiego ubezpieczenia. W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega natomiast wątpliwości fakt, iż ubezpieczony tak w lutym 2021r. jak i obecnie uczestniczy w działalności gospodarczej jako osoba współpracująca z prowadzącą tą działalność jego żoną i tytuł dla dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jaki działalność taka stanowi w jego przypadku nie ustał. Abstrahując od rzeczywistych powodów pojawienia się konieczności korekty dokumentów rozliczeniowych ( czy było to wynikiem wcześniejszego intencjonalnego unikania przez płatnika oskładkowania części wypłacanego pracownikom wynagrodzenia, czy też faktycznie M. K. (3) pozostawała w błędnym przekonaniu, iż wypłacane nagrody takiemu oskładkowaniu nie podlegają ) , co ni mniej ni więcej skutkowało przesunięciem środków i zarachowaniem ich przez system na poszczególne fundusze , w efekcie wystąpieniem niedopłaty składek również na koncie ubezpieczenia chorobowego osoby współpracującej , w ocenie sądu powyższa okoliczność ( niewątpliwie obciążająca prowadzących działalność gospodarczą ) nie może przekładać się na wsteczne wyłączenie M. K. (1) z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Uiszczając należne składki przez okres 3 lat w terminie ( w okresie od stycznia 2021 r. ) i we właściwej w dacie ich uiszczania wysokości, płatnik i odwołujący jako osoba współpracująca wyrażali stały zamiar jego podlegania ubezpieczeniu społecznemu za dalszy okres. Przy czym pozwany do dnia dzisiejszego w istocie nie wyjaśnił, czy deficyt składek na koncie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego M. K. (1) został spowodowany określonym działaniem organu rentowego, czy automatyczną zmianą zarachowania dokonanych wcześniej wpłat na określone konta przez funkcjonujący w ZUS system dystrybuowania składek. Organ rentowy w piśmie z 5 stycznia 2024r. posłużył się jedynie terminem „ …bez wykazania składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe… „ , nie wskazał natomiast z czego powyższy brak wykazania składek na tym konkretnym koncie wynikał. Pozwany swoje niejasne wywody kierowane do płatnika zwieńczył zaś stwierdzeniem „ po dokonaniu ponownej analizy konta ustaliliśmy, że opłaciła Pani składki po upływie ustawowego terminu za miesiąc 11/2020 oraz za okres od 2/2021 do 11 2021” ( „ Ustalenia” na odwrocie tego pisma w aktach ZUS ) . Nie wiadomo tymczasem o jakie konkretnie składki na jakie ubezpieczenia chodzi. W uzasadnieniu decyzji lakonicznie stwierdzono , że konto płatnika zostało rozliczone zgodnie z Rozporządzeniem RM z 21 września 2017 r. w sprawach szczegółowych zasad postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru zobowiązany jest ZUS. Organ rentowy nie raczył już jednak wskazać, w jaki sposób korekta deklaracji przełożyła się na rozliczenie w szczególności konta dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Można jedynie domniemywać, iż zastosowanie znalazły tu przepisy Rozporządzenia RM z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek , do których poboru zobowiązany jest ZUS / Dz. U. 2022 poz. 1771 /, w szczególności art. 13 zgodnie z treścią którego jeżeli kwota wpłaty w części przypadającej na pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od kwoty należnych składek za dany miesiąc kalendarzowy, którego deklaracja dotyczy, w pierwszej kolejności rozlicza się ją na pokrycie należnych składek na fundusz emerytalny i na otwarte fundusze emerytalne ( ust. 1 ) . Jeżeli kwota wpłaty w części przypadającej na pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne, o której mowa w ust. 1, nie pokrywa w pełni należnych składek na fundusz emerytalny i na otwarte fundusze emerytalne, za dany miesiąc kalendarzowy, którego deklaracja dotyczy, rozlicza się ją na częściowe pokrycie każdego z tych funduszy, proporcjonalnie do należnych kwot ( ust. 2 ) . Pozostała po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 1, kwota wpłaty w części przypadającej na pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne podlega podziałowi i zaliczeniu proporcjonalnie na pokrycie należnych składek na fundusz rentowy, fundusz chorobowy i fundusz wypadkowy, proporcjonalnie do kwot należnych składek na te fundusze za dany miesiąc kalendarzowy, którego deklaracja dotyczy ( ust. 3 ) . Jeżeli w wyniku rozliczenia kwoty wpłaty w części przypadającej na pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne, o którym mowa w ust. 2, nie zostały pokryte w pełni należności otwartych funduszy emerytalnych, kwota wpłaty, zaliczona na pokrycie należności na otwarte fundusze emerytalne w odniesieniu do ubezpieczonych, podlega rozliczeniu proporcjonalnie do należnej kwoty składek na otwarty fundusz emerytalny za danego ubezpieczonego, do łącznej kwoty należnych za dany miesiąc kalendarzowy składek na otwarte fundusze emerytalne ( ust. 4 ) . Kwoty składek na ubezpieczenia społeczne rozliczane na fundusz emerytalny, fundusz rentowy, fundusz chorobowy i fundusz wypadkowy podlegają w odniesieniu do każdego ubezpieczonego rozliczeniu, proporcjonalnie do kwoty należnych składek na dany fundusz dotyczących ubezpieczonego, do łącznej kwoty należnych składek na dany fundusz, wynikającej z rozliczenia dokonanego za dany miesiąc kalendarzowy ( ust. 5 ) . Próżno jakiegokolwiek rzeczowego wyjaśnienia poszukiwać w złożonej odpowiedzi na odwołanie ( sprowadza się ona do przytoczenia przepisów, bez powiazania ich z ustalonym stanem faktycznym i jeszcze bardziej ogólnikowego przywołania rzekomych ustaleń organu rentowego ). Należy również zauważyć, iż zaskarżona decyzja dotycząca niedopłaty , jaka wystąpiła na skutek korekt złożonych w listopadzie 2023r. została wydana przez pozwanego w 2024 r. , co skutkuje obecnie brakiem możliwości wystąpienia przez płatnika z ewentualnym wnioskiem o przywrócenie terminie do uiszczenia składek . Zgodnie bowiem z art. 14 ustawy z 24 czerwca 2021r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw , termin do składania wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie dotyczących okresu sprzed 1 stycznia 2022r. upłynął 30 czerwca 2022r. Treść powyższego przepisu w zestawieniu z brakiem innych przepisów intertemporalnych dotyczących kwestii podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu wydaje się potwierdzać słuszność stanowiska o zastosowaniu w niniejszej sprawie ( na bazie takiego, a nie innego stanu - powstania zaległości sięgającej lat 2020 – 2021 pod koniec roku 2023 ) przepisu art. 14 ustawy w brzmieniu nadanym zmianą wprowadzoną od 1 stycznia 2022r.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. uznając odwołanie za zasadne , orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa prawnego orzeczono w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych / Dz. U. 2018 poz. 265 / zasądzając je od pozwanego organu rentowego jako przegrywającego proces na rzecz odwołującego się , jako proces ten wygrywającego ( ryczałtowa kwota 360 zł w sprawach o podleganie ubezpieczeniu ) .

Sędzia Maciej Flinik