Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2024r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Karolina Chudzinska

Protokolant stażysta Roksana Prill

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2024r. w B.

odwołania: U. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 20 września 2023r., znak: (...)

w sprawie: U. S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

Sędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI 1596/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 września 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., działając na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2023r., poz. 1251 ze zm. ), ustalił wysokość i podjął od dnia 1 sierpnia 2023r. wypłatę należnej U. S. emerytury.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i wspomnianego kapitału zaewidencjonowana na koncie ubezpieczonej do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień zgłoszenia wniosku om podjęcie wypłaty emerytury, tj. na dzień 29.08.2023r. Jak wskazano wysokość emerytury została obliczona zgodnie z art. 26 przytoczonej na wstępie ustawy, zwanej dalej ustawą emerytalną i wyniosła 5.243,78 zł. Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 987,27 zł. Łączna kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wynosi 6.231,05 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona, domagając się jej zmiany i wypłaty emerytury w wyższej wysokości.

Uzasadniając odwołanie ubezpieczona podniosła, że przy wyliczeniu ostatecznej kwoty świadczenia na dzień 1 sierpnia 2023r. nie została uwzględniona waloryzacja emerytury z 1 marca 2023r. oraz użyto niewłaściwych tablic średniego dalszego trwania życia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, że wyliczenie należnej ubezpieczonej emerytury przeprowadzono zgodnie z obowiązującymi przepisami ( art. 24 - 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ).

Sąd ustalił i zważył co następuje :

Ubezpieczona U. S. złożyła w dniu 7 lutego 2023r. wniosek o emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego, pozostając nadal w zatrudnieniu (nie rozwiązała stosunku pracy, nie złożyła świadectwa pracy)

Decyzjami z dnia 2 marca 2023r. przyznano ubezpieczonej prawo do emerytury - z FUS i okresowej kapitałowej - od dnia 1 lutego 2023r. Wysokość świadczenia obliczono teoretycznie w tzw. kwocie zaliczkowej - na dzień 1 lutego 2023r. Emerytura kapitałowa wyniosła 957,98 zł, a emerytura z FUS- 5216,42 zł. Łącznie dało to 6174,40 zł. Przy obliczeniu wysokości jednej i drugiej emerytury w kwocie zaliczkowej przyjęto wartość dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę dla ubezpieczonej (63 lata i 1 miesiąc) wynoszącą 212 miesięcy. (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 marca 2022 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn). Wartości te wpisano w system, który automatycznie dokonał waloryzacji świadczenia na podstawie art. 88 ustawy emerytalnej na dzień 1 marca 2023r . tak, jakby na dzień 28 lutego 2023r. świadczenie to było już ostatecznie ustalone i od 1 marca 2023r. kwota świadczenia po waloryzacji rocznej wynosiłaby 7088,21 zł.

Ubezpieczona w dniu 29 sierpnia 2023r. złożyła w ZUS wniosek o podjęcie wypłaty emerytury, składając świadectwo pracy.

W tej sytuacji ZUS wydał w dniu 20 września 2023r. dwie decyzje ( jedną dotyczącą emerytury kapitałowej, drugą z FUS ). Przy obliczaniu wartości świadczenia ZUS użył innych tablic życia, tj. obowiązujących na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia, przy czym wartość średniego dalszego trwania życia dla ubezpieczonych w wieku równym wiekowi zgłoszenia wniosku o wypłatę dla ubezpieczonej (63 lata i 7 miesięcy) wynosiła 222,10 miesięcy. (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 27 marca 2023 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

Wyliczona kwota emerytury z FUS na dzień 1.08.2023r. wyniosła 5243,75 zł, a kwota emerytury kapitałowej 987,27 zł, razem 6231,05 zł.

Zgodnie z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184, a także art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2023 r. poz. 984, 1234, 1586 i 1672).

W myśl art. 25 ust. 1 - podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Na podstawie art. 26 ust. 1 - emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Natomiast w myśl art. 88 ustawy o emeryturach i rentach z FUS -

1. Emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca.

2. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.

3. Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego , w którym przeprowadza się waloryzację.

4. Waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji.

Przyznanie emerytury przysługującej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego nie jest uzależnione od rozwiązania przez wnioskodawcę stosunku pracy. Spełnienie tego warunku jest jednak konieczne w celu podjęcia wypłaty świadczenia. Zgodnie z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury podlega zawieszeniu w przypadku nierozwiązania stosunku pracy, w którym wnioskodawca pozostawał bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia – bez względu na wysokość przychodu osiąganego przez emeryta z tego tytułu.

W przypadku kontynuowania stosunku pracy ZUS przyznaje emeryturę i oblicza jej wysokość. Jeśli jednak jest to emerytura ustalana według nowych zasad, obliczona wówczas wysokość świadczenia ma charakter zaliczkowy (wstępny). Zgodnie bowiem z art. 25 i 26 ustawy emerytalnej podstawa obliczenia emerytury (suma składek i kapitału początkowego) ustalana jest na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. W przypadku gdy z góry wiadomo, że emerytura zostanie zawieszona w związku z nierozwiązaniem stosunku pracy, nie można określić dnia podjęcia jej wypłaty, a co za tym idzie – brak jest również możliwości ostatecznego obliczenia jej wysokości. Może to nastąpić dopiero wraz z podjęciem wypłaty emerytury po ustaniu zatrudnienia.

Dopiero, gdy stosunek pracy ulegnie zakończeniu i ubezpieczona dostarczy do ZUS-u dokument potwierdzający tę okoliczność wraz z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury, następuje ostateczne obliczenie wysokości emerytury.

Obliczając emeryturę ZUS uwzględnia kwotę kapitału początkowego i składek na ubezpieczenie emerytalne (z uwzględnieniem również tych waloryzacji składek i kapitału początkowego, które miały miejsce po przyznaniu emerytury) oraz środków zgromadzonych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego będzie przysługiwała wypłata emerytury. Sumę kapitału początkowego, składek emerytalnych oraz środków z subkonta ZUS dzieli przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku ukończonego przez ubezpieczoną w dniu zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

Jak już wskazano wyżej, nabycie prawa do emerytury jest niezależne od kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy, jednakże realizacja tego prawa (wypłata świadczenia) ulega zawieszeniu do czasu rozwiązania stosunku pracy z tym pracodawcą.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia i rozważania należy stwierdzić, że zarzuty stawiane przez ubezpieczoną nie są zasadne. W szczególności zarzut, iż przy obliczaniu świadczenia należnego do wypłaty nie została uwzględniona waloryzacja z 1 marca 2023r. nie zasługiwał na uwzględnienie, bowiem zgodnie z przytoczonym wyżej art. 88 ustawy emerytalnej, waloryzacji na dzień 1 marca danego roku podlegają tylko te świadczenia, które już były ostatecznie ustalone i wypłacane na dzień 28 lutego tego roku. A zatem żeby doszło do waloryzacji ŚWIADCZENIA, świadczenie musi już istnieć na dzień 28 lutego tego roku. Z emeryturą w kwocie zaliczkowej tak nie jest - samo prawo do emerytury już istnieje, ale nie ma ustalonej ostatecznie wysokości tego świadczenia, póki nie są spełnione warunki do jego wypłaty (rozwiązanie stosunku pracy). Ustalona w kwocie zaliczkowej wysokość świadczenia jest kwotą hipotetyczną, która obowiązywałaby w sytuacji, gdyby świadczenie w tej dacie (dacie ustalania hipotetycznej wartości emerytury) było podjęte do wypłaty. Ustalenie emerytury w kwocie zaliczkowej nie tworzy po stronie ubezpieczonego roszczenia o jego wypłatę w kwocie nie niższej niż ustalona.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego użytych tablic średniego dalszego trwania życia należy stwierdzić, że w sierpniu 2023r. ubezpieczona była starsza niż w momencie składania wniosku o emeryturę, zatem dalsza długość życia powinna być mniejsza niż ta z marca 2023r. Ubezpieczona powołuje się na art. 26 zgodnie z którym, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Zasadniczo ubezpieczona ma rację, jednak te tablice byłyby dla niej mniej korzystne. Z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn wynika bowiem, że średnie dalsze trwanie życia dla ubezpieczonego w wieku w którym ubezpieczona złożyła wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia ( 63 i 7 miesięcy) – wynosi 229,1 miesięcy, a zatem jest to wartość mniej korzystna niż z tablic obowiązujących w dniu złożenia wniosku o wypłatę świadczenia.

Skorzystanie z tablic obowiązujących w dniu osiągnięcia wieku 60 lat (dla kobiety) oznacza, że należy odwołać się do aktu prawnego obowiązującego w tej dacie – i odszukać w tabeli stosowną wartość. Dla ubezpieczonej – właściwą dla wieku 63 i 7 miesięcy, czyli tego, w którym zgłosiła wniosek o wypłatę świadczenia. Jeśli będzie ona korzystniejsza niż wartość w tablicach obowiązujących na datę zgłoszenia wniosku o wypłatę świadczenia- użyć tej korzystniejszej. A zatem wybór polega wyłącznie na tym, którego aktu prawnego ( Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) użyć. Przyznając emeryturę, ZUS bierze pod uwagę tablicę trwania życia, która obowiązuje w momencie wpływu wniosku o emeryturę (wypłatę zawieszonej) i w momencie ukończenia wieku emerytalnego. Wybiera zawsze korzystniejszy wariant.

Od czasu covidu wartości tablic się zmieniły. Najkorzystniejsze dla emerytów były tablice w 2022 r. (dane za 2021 r.). Wówczas średnie dalsze trwanie życia skracało się przez zwiększoną śmiertelność z powodu pandemii Covid-19. A to przekładało się na wyższą wysokość świadczeń dla osób, które przechodziły na emeryturę. Tendencja odwróciła się w 2022 roku. Liczba zgonów była niższa, dalsze trwanie życia wydłużyło się, a to oznacza, że wartości w tablicach obowiązujących od 2023r. były wyższe.

Uwzględniając powyższe ustalenia i rozważania należy stwierdzić, że wniesione przez ubezpieczoną odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie, dlatego też Sąd, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. wniesione odwołanie oddalił.

Sędzia Karolina Chudzinska