Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2023 r. w B.

na rozprawie

odwołania: (...) z siedzibą w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 25 kwietnia 2022r. nr (...)

z dnia 25 kwietnia 2022r. nr (...)

z dnia 25 kwietnia 2022r. nr (...)

z dnia 25 kwietnia 2022r. nr (...)

w sprawie: (...) z siedzibą w B.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

przy udziale: D. L. (1), Y. Y., Y. K., M. K.

o podstawę wymiaru składek

1/ oddala odwołania,

2/ zasądza od odwołującej się spółki na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 1710 ( jeden tysiąc siedemset dziesięć) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn akt VI U 1804/22

UZASADNIENIE

Spółka (...) w B. wniosła odwołania od decyzji ZUS dnia 25 kwietnia 2022 r. , którymi ustalono nowe podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe , wypadkowe i zdrowotne dla M. K., D. L. (2), Y. Y. i Y. K. z tytułu wykonywania pracy na podstawie dwóch umów zlecenia u płatnika składek . W uzasadnieniach odwołań spółka argumentowała, iż jako płatnik nie była zobowiązana do zadeklarowania składek na ubezpieczenia od kolejnej umowy zlecenia, bowiem na podstawie pierwszej umowy zlecenia ubezpieczeni osiągnęli przychód odpowiadający minimalnemu wynagrodzeniu za pracę , a zakresy przedmiotowe spornych umów nie były tożsame. Nie ma przeszkód prawnych aby w danym podmiocie dana osoba wykonywała pracę na podstawie kilku umów zlecenia , pod warunkiem , że swoim zakresem obejmuje ona różne rodzaje obowiązków i czynności .

Sprawy z odwołań spółki od powyższych decyzji zostały na zasadzie art. 219 k.p.c. połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

W odpowiedziach na odwołania pozwany wniósł o ich oddalenie i zasądzenie od odwołującej się spółki na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu opisał ustalenia przeprowadzonej kontroli wskazując, że w jego ocenie stworzenie schematu zbiegu tytułów ubezpieczenia miało na celu obejście przepisów prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. i obniżenia kosztów wynikających z obowiązku odprowadzania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalono, że umowy zlecenia z rozróżnieniem na poszczególne czynności zostały zawarte w celu stworzenia drugiego tytułu ubezpieczeń społecznych i deklarowania składek tylko od części przychodu uzyskiwanego przez zleceniobiorców. Podleganie ubezpieczeniom społecznym z określonych tytułów , a w konsekwencji również podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne muszą wynikać z rzeczywistego stanu rzeczy i sposobu wykonywania zatrudnienia , a nie z samego faktu sporządzenia umowy w określony sposób , czyli poprzez rozdzielenie wykonywanych czynności na dwie umowy.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

D. L. (2) łączyły z (...) w B. dwie umowy zlecenia . Pierwsza umowa została zawarta w dniu 28 lutego na okres do 20 maja 2018r. Jej przedmiotem miało być wykonywanie przez w/w- nego czynności związanych z przygotowywaniem materiałów, półproduktów i produktów do produkcji i wypieku wg obowiązującej technologii i receptur. Druga umowa zlecenia pomiędzy stronami jest datowana na 1 marca 2018 r. , zawarta została na okres do 20 maja 2018 r. Jej przedmiot określono jako czynności magazynowe polegające na sortowaniu produktów, , ich pakowaniu, etykietowaniu oraz przygotowaniu towar do transportu. Powyższe czynności zlecone w ramach obu umów miały być wykonywane u pracodawcy - użytkownika , w firmie (...), M. G., (...) spółka cywilna w K.. W rzeczywistości w/w- ny pracował we wskazanej firmie ( wg jego wiedzy o nazwie (...) ) w piekarni, wykonując te same czynności związane z przygotowaniem do wypieku pieczywa, w tym naprzemiennie czynności magazynowe, w zależności od potrzeb dostarczenia produktów czy półproduktów niezbędnych do wypieku .

/ dowód : kopie umów zlecenia - k. 20 , zeznania strony - zapis AV k. 91 akt sprawy /

Ubezpieczony Y. K. podpisał ze spółką (...) dwie następujące po sobie umowy zlecenia – pierwszą 30 sierpnia 2019 r. na okres do 9 marca 2020 r. , drugą 10 marca 2020r. na okres do 24 sierpnia 2020r. Przedmiot umowy określono jako prace w sklepie polegające na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań , sprawdzanie terminu ważności towaru. Jednocześnie został zgłoszony do ubezpieczenia z tytułu równolegle zawartej kolejnej umowy zlecenia z odwołującą się spółką . W ramach zatrudnienia w (...) ubezpieczony wykonywał tą samą pracę na dziale owoców i warzyw w S. ((...) w G. )

Ubezpieczonego Y. Y. łączyły z (...) dwie równoległe umowy zlecenia – pierwsza z dnia 8 listopada 2018 r. zawarta na okres do 25 lutego 2019 r. , której przedmiot oznaczono jako czynności związane z segregowaniem owoców , druga z dnia 9 listopada 2018 r. zawarta na okres do 25 lutego 2019 r. , której przedmiot określono jako czynności związane z magazynowaniem i transportem owoców ( ważenie , przewożenie, paletowanie, znakowanie produktów ). Obie umowy zlecenia miały być realizowane na rzecz pracodawcy użytkownika (...) S.A. w M.. Kolejne dwie umowy zawarte przez strony pochodziły – pierwsza z dnia 12 października 2018 r. zawarta na okres do 25 lutego 2019 r. , z przedmiotem określonym jako praca w sklepie polegająca na układaniu towaru na półki sklepowe, sprawdzaniu ewentualnych uszkodzeń opakowań, sprawdzanie terminu ważności towaru i - druga z 13 października 2018 r., zawarta na okres do 25 lutego 2019 r. z przedmiotem określonym jako prace w magazynie polegające na przygotowaniu towaru do transportu , etykietowaniu towaru i jego paletowaniu . Obie umowy miały być realizowane w (...) spółka z o.o. w S. ( wspomniany wyżej S. ) .

/ dowód : kopie umów zlecenia k. 20 akt sprawy /

Ubezpieczonego M. K. łączyły z (...) dwie równoległe umowy zlecenia – pierwsza z dnia 17 września 2019 r. , zawarta na okres do 20 lutego 202 r., której przedmiot określono jako czynności związane z przygotowywaniem materiałów, produktów i półproduktów do produkcji i wypieku wg obowiązującej technologii i receptur i druga z dnia 19 września 2019 r., zawarta na okres do 20 lutego 2020 r. z przedmiotem oznaczonym jako czynności magazynowe polegające na sortowaniu produktów , ich paletowaniu, etykietowaniu oraz przygotowanie towaru do transportu. Obie miały być realizowane w w firmie (...), (...) spółka cywilna w K..

/ dowód : kopie umów zlecenia k. 20 akt sprawy /

(...) z siedzibą w B. jest agencją pracy tymczasowej . W latach 2018 – 2020 zatrudniała u. pracowników w oparciu o umowy zlecenia. Osoby te były kierowane celem realizacji umów do poszczególnych pracodawców - użytkowników. Zlecone czynności wykonywane przez nie w ramach łączących je z odwołującą się spółką umów zlecenia były wykonywane w jednym miejscu – wskazanym zakładzie produkcyjnym lub placówce handlowej i jednakowo opłacane. Nie było rozdziału na czynności wykonywane w ramach jednej umowy zlecenia i czynności wykonywane w ramach drugiej umowy zlecenia. W zależności od potrzeb brygadziści zlecali wykonywanie im wykonywanie określonych czynność w określonych miejscach.

/dowód : protokoły przesłuchań świadków i stron w analogicznych sprawach k. 36 -62 , 73- 85 , zeznana stron w niniejszej sprawie - zapis AV k. 91 akt sprawy/

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentacji ( kopii umów zlecenia ) oraz zeznań stron, które zostały przesłuchane w niniejszej ( Y. K. oraz D. L. (2) ) i w analogicznych sprawach. W kluczowej dla sprawy kwestii dotyczącej sposobu realizacji powierzonych zleceniobiorcom zadań u pracodawców użytkowników oraz braku faktycznego podziału czynności wykonywanych w ramach odrębnych umów zlecenia są one ze sobą w pełni zgodne, potwierdzając funkcjonowanie w odwołującej się spółce polegającego na „ rozbijaniu „ tych samych czynności wykonywanych przez zleceniobiorców na dwie umowy mechanizmu zmierzającego do obniżenia kosztów działalności poprzez wykreowanie dwóch tytułów ubezpieczenia i w następstwie brak odprowadzenia należnych składek. Co więcej, niektórzy z przesłuchanych w analogicznych sprawach zleceniobiorców mieli podobne wątpliwości w ogóle co do zawarcia drugiej z umów zlecenia i złożonego na nich podpisu , co może wskazywać na znacznie poważniejsze nieprawidłowości w działalności odwołującej się spółki sprowadzające się do sporządzania fikcyjnych umów dla określonych potrzeb nawet bez jakiejkolwiek wiedzy osób, których miały dotyczyć.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Skromny ( jeżeli wziąć pod uwagę liczbę ubezpieczonych, których udało się przesłuchać w stosunku do ogólnej liczby wydanych przez ZUS decyzji ) , choć coraz obszerniejszy ( z uwagi na przesłuchiwanie kolejnych osób w kolejnych postępowaniach ) materiał dowodowy jaki dotąd został zgromadzony w odniesieniu do ubezpieczonych w tej i innych ( analogicznych sprawach ) pozwala w ocenie sądu podzielić stanowisko organu rentowego, zgodnie z którym podpisywanie , czy generalnie istnienie dwóch umów zlecenia ( bo - jak wspomniano już wyżej - nawet kwestia podpisu budziła w niektórych przypadkach zasadnicze wątpliwości ) było podyktowane zamiarem odwołującej się spółki ( (...) ) sztucznego rozbicia czynności wykonywanych przez ubezpieczonych na dwie umowy zlecenia ( wykreowania dwóch tytułów ) celem obejścia prawa – obniżenia kosztów w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia ( być może również celem zachowania konkurencyjności na rynku - zatrudnieni obcokrajowcy dzięki ograniczeniu oskładkowania wynagrodzenia z drugiej umowy do składki zdrowotnej mogli uzyskać wyższe wynagrodzenie netto ) . Fakt, iż pomimo istnienia dwóch umów zleceniobiorcy robili to samo to jest wykonywali tożsame rodzajowo lub różne , bez wyraźnego podziału ( naprzemiennie ) , w tym samym miejscu i pod nadzorem tych samych przełożonych , uzależnione od bieżących potrzeb ( u danego pracodawcy - użytkownika ) czynności potwierdzają w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości sądu zeznania ubezpieczonych w niniejszej sprawie , a także zeznania u. zleceniobiorców w analogicznych sprawach ( czy to tych dotyczących spółki (...) czy też tych z udziałem kooperującej z nią spółki (...) ), a nawet zeznania prezesa O. H. w sprawie VI U 1625/22 ( k. 46 v – 47 akt sprawy ) . Ten zawieranie drugiej umowy zlecenia uzasadniał wolą zleceniobiorców wypracowywania większej , aniżeli normatywna ( czy przyjęta - mając na uwadze cywilnoprawny , a nie pracowniczy charakter umowy ) liczby godzin . Pomijając w tym miejscu kwestie rzeczywistych motywów jakie legły u podstaw zawarcia dwóch umów zlecenia na te same okresy, realizowanych w tym samym podmiocie ( w ocenie sądu celem było ograniczenie kosztów - wysokości odprowadzonych składek ) , już z zeznań samego prezesa wynika fasadowy w istocie charakter drugiej z nich , która była zawierana na wspomniane „ godziny powyżej 8 dziennie „. Strona przyznała bowiem, że nie chodziło o umowę zlecenia , w ramach której dana osoba wykonywałaby inne , wyodrębnione czasowo, przestrzennie i rodzajowo obowiązki ( czy usługi ) . Generalnie podmioty, w których - zgodnie z umowami zlecenia zawieranymi z obiema spółkami - u. zleceniobiorcy mieli realizować wynikające z nich zadania powtarzały się . Sposób sformułowania przedmiotu zawieranych równolegle przez daną spółkę z u. pracownikiem umów cywilnoprawnych był analogiczny. Polegał w istocie na fikcyjnym rozbiciu czynności zleconych w danej placówce handlowej na czynności wykonywane w sklepie i czynności wykonywane w magazynie, zaś w przypadku zakładu produkcyjnego ( fabryki ) na sztucznym wyodrębnieniu wykonywanych czynności na produkcyjne i porządkowe ( czy gospodarcze ) . Tymczasem, jak wynika wprost z zeznań tych osób, które udało się przesłuchać, nie dość , że wykonywały one przez cały czas te same czynności w tym samym miejscu ( np. w przypadku Y. K. czy D. L. (2) ) , to przynajmniej w niektórych przypadkach były to inne rodzajowo czynności, aniżeli te które wynikałyby z umów zlecenia , a niektórzy zleceniobiorcy w ogóle poddawali w wątpliwość podpisanie drugiej, równoległej umowy zlecenia ( T. P. w sprawie VI U 858/22 ) . Opisany wyżej sposób zatrudnienia zleceniobiorców potwierdzają również zeznania świadka ( kontrolera ZUS ) w sprawie VI U 1479/22 ( kopia protokołu rozprawy k. 83- 85 akt sprawy ). Czynności dzielone przez odwołującą się na dwie odrębne umowy zlecenia były ze sobą bezpośrednio powiazanie, a w ciągu dnia pracy wykonywane mogły być naprzemiennie ( np. ułożenie towaru na półkach na hali sklepowej , a jego etykietowanie, czy paletowanie w magazynie ) . Umowy zawierano w istocie na te same okresy , niekiedy z jednodniowym przesunięciem. Powyższe jednoznacznie wskazuje na zupełnie ramowy , a w zasadzie fasadowy charakter przedmiotowych umów ( abstrahując od tego, czy w ogóle u. czy b. zleceniobiorcy podpisywali dwie umowy, czy jedną, a drugą podpisywał ktoś inny dla celów rozliczeniowych – opłacenia niższych składek ) i nie odzwierciedlanie przez nie rzeczywistych zadań powierzanych zleceniobiorcom , za wyjątkiem szeroko pojętej pracy w danej placówce handlowej lub zakładzie produkcyjnym. Uprawnionym jest zatem wniosek organu rentowego , zgodnie z którym rozdział czynności kreowany w sporządzanych mających wiązać zleceniobiorców równolegle umowach zlecenia był całkowicie oderwany od rzeczywistości, niezależny od realiów zatrudnienia i wyłącznie na potrzeby uchylenia się od odprowadzania należnych składek na ubezpieczenie społeczne . Strona powodowa nie wykazała w najmniejszym stopniu, aby zachodziła potrzeba rozbicia obowiązków powierzonych u. zleceniobiorcom przez tą samą firmę ( (...)) w tym samym zakładzie pracy ( (...) spółka cywilna , T. czy inne ). W konsekwencji należy podzielić stanowisko organu rentowego , zgodnie z którym tworzenie ( sporządzanie ) dwóch równoległych umów zlecenia ( z wyodrębnionymi rodzajów czynnościami u tego samego pracodawcy -- użytkowania ), skutkujące wykreowaniem zbiegu tytułów do ubezpieczeń miało na celu wyłącznie obejście prawa ( art. 58 k.c. ), a nie faktyczne realizowanie dwóch odrębnych umów zlecenia . W rezultacie zaskarżone decyzje, w których do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne włączono wynagrodzenia zleceniobiorców uzyskiwane również z drugiej , równolegle funkcjonującej umowy zlecenia, są prawidłowe.

I na marginesie, abstrahując od braku możliwości odebrania zeznań od wszystkich ubezpieczonych, będących stronami w niniejszej sprawie ( z uwagi na nieodbieranie dwukrotnie awizowanych wezwań bądź jak w analogicznych sprawach ignorowanie zobowiązania do ich złożenia na piśmie ) , nie było takiej konieczności, ani nawet potrzeby. Funkcjonowanie w spółce polegającego na zawieraniu dwóch umów zlecenia na wykonywanie przez u.zleceniobiorców zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy ( zmierzającego do obniżenia kosztów związanych z odprowadzeniem należnych składek i zachowania konkurencyjności ) mechanizmu ( stosowanego bez wyjątku – na tej samej zasadzie - fikcyjnego rozbicia czynności wykonywanych przez te osoby w ciągu dnia pracy ) wydaje się bowiem oczywiste.

Z powyższych względów , Sąd Okręgowy uznając odwołania za niezasadne , na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku .

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalono w oparciu o § 2 pkt 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 poz. 265). Wartość przedmiotu sporu w 3 przypadkach mieściła się pomiędzy 500 zł , a 1500 zł, a zatem stawka minimalna to 270 zł, w jednym mieściła się pomiędzy 1500 a 5000 zł , a zatem stawka minimalna to 900 zł , łącznie 270 zł razy 3 plus 900 zł = 1710 zł ( postanowienie w pkt 2 sentencji wyroku ) .

Sędzia Maciej Flinik