Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Karolina Chudzinska

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2025 roku w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania ubezpieczonego

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 10 października 2024r. , znak:(...)

oddala odwołanie

Sędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 1829/24

UZASADNIENIE

W dniu 04.10.2024r. ubezpieczony R. K. złożył wniosek o wznowienie postępowania i ponowne ustalenie wysokości emerytury w związku z wyrokiem wydanym przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 4 czerwca 2024r. w sprawie SK 140/20.

Decyzją z dnia 10 października 2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił wznowienia postępowania i ponownego ustalenia wysokości emerytury podnosząc, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na który powołuje się ubezpieczony, nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, zatem brak jest podstaw do wznowienia postępowania.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony domagając się jej zmiany przez wznowienie postępowania i ponownego wyliczenia emerytury, wypłaty wyrównania oraz przeprowadzenia zaległych waloryzacji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się ponownie na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2023r., poz. 1251 ze zm. ) – w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Taką nową okolicznością, na którą wskazuje przytoczony przepis, może być uznanie przepisu, który był brany pod uwagę przy ustalaniu świadczenia, za niekonstytucyjny. Tego rodzaju interpretacja pojawia się nie tylko w orzecznictwie ( por. postanowienie SN z 29.10.2020r., III UZP 4/20 ), ale też w sposób pośredni wynika z art. 190 ust. 4 Konstytucji.

Zgodnie bowiem z art. 190 ust. 4 Konstytucji – orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją , umową międzynarodową lub ustawa aktu normatywnego, na podstawie którego została wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonym w przepisach właściwych dla danego postępowania.

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że wznowienie postępowania, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń ( orzeczenie SA w Białymstoku, sygn. akt III AUa 702/19 ). Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 23.07.2020r. ( sygn.. akt III AUa 682/20 ) stwierdził natomiast, że specyfika spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych powoduje, iż ostateczna decyzja administracyjna nie ma charakteru bezwzględnego, bowiem istnieje możliwość dokonania ponownych ustaleń warunkujących prawo lub wysokość przyznanego wcześniej świadczenia a podstawę tego zawiera art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy czym instytucja przewidziana w tym przepisie nie jest wznowieniem postępowania sensu stricto, lecz co najwyżej „swoistym wznowieniem postępowania”.

W dniu 4 czerwca 2024r. w sprawie o sygn.. SK 140/20 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że „ art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2023r., poz. 1251 ) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W uzasadnieniu wyroku wskazano, podobnie, jak Trybunał w wyroku o sygn. P 20/16, że „w celu zagwarantowania jednolitych zasad (zwrotu) świadczeń należnych uprawnionym ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w tym zakresie” Powołano się przy tym na wprowadzone przepisy – art. 194i i art. 194j ustawy o emeryturach i rentach z FUS, podnosząc, iż w ten sposób prawodawca uregulował od strony materialno-prawnej kwestię wysokości świadczeń emerytalnych ubezpieczonych urodzonych w 1953r., którzy przed 1 stycznia 2013r. pobierali emeryturę w wieku obniżonym, a prawo do emerytury w wieku powszechnym uzyskali po tej dacie. Opisane powyżej rozwiązanie umożliwiło jednakże dochodzenie roszczeń wyłącznie osobom objętym zakresem określonym w orzeczeniu o sygn. P 20/16.

Tym samym, na skutek wyroku wydanego w sprawie SK 140/20, na ustawodawcy spoczywać będzie obowiązek podjęcia dalszych kroków w celu dostosowania przepisów i tym samym zrównania sytuacji wszystkich osób pokrzywdzonych normą prawną uznaną za niekonstytucyjną.

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że „do czasu wprowadzenia przez ustawodawcę przepisów doprecyzowujących wdrożenie w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. ( sygn. akt P 20/16 ) brakowało jednolitej podstawy prawnej wzruszalności decyzji rentowych, które uprawomocniły się na skutek upływu terminu do wniesienia od nich odwołania do Sądu, jeśli Trybunał orzekł o niekonstytucyjności normy prawnej, z której zastosowaniem decyzje te zostały wydane i taka sama będzie sytuacja następstwem wejścia w życie niniejszego wyroku” ( cytat z uzasadnienia wyroku TK w sprawie SK 140/20 ).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, jak wynika z brzmienia art. 190 ust. 3 zdanie pierwsze 1 Konstytucji – wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, przy czym – uwzględniając kontekst i systematykę uregulowań Konstytucyjnych – nie budzi wątpliwości, że chodzi tu o ogłoszenie w organie urzędowym. Należy przy tym rozróżnić dwa momenty: publiczne ogłoszenie regulacji ( czyli ogłoszenie, odczytanie wyroku ), które skutkuje utratą domniemania konstytucyjności wadliwej regulacji oraz ogłoszenie w organie urzędowym, które skutkuje utratą jej mocy obowiązującej. Ustawodawca wykreował zatem w Konstytucji zasadę - derogacja aktu prawnego ( lub przepisu ) uznanego orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niekonstytucyjny następuje w dniu ogłoszenia orzeczenia w organie urzędowym lub w terminie późniejszym wskazanym przez Trybunał Konstytucyjny, zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji.

Wyrok TK z 04.06.2024r. ( SK 140/20 ) jest wyrokiem zakresowym, w którym TK stwierdził niezgodność z Konstytucją przepisu prawnego w określonym podmiotowo zakresie jego zastosowania, w konsekwencji czego wyeliminowana zostanie norma zakodowana w treści przepisu, co nie znajdzie odzwierciedlenia w jego literalnym brzmieniu. Derogacja zakresu określonego przepisu skutkuje zatem powstaniem luki w systemie prawa, co wymaga interwencji ustawodawcy. Skoro bowiem została wyłączona grupa ubezpieczonych z zakresu stosowania art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to wymagana jest regulacja wskazująca na to, w jaki sposób należy obliczać należne tym osobom świadczenia co pozwoli w sposób jednakowy traktować ubezpieczonych objętych orzeczeniem TK – tak, jak to miało miejsce w przypadku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego osób urodzonych w 1953r. ( P 20/16 ), na które powołał się Trybunał Konstytucyjny w orzeczenie SK 140/20.

W ocenie Sądu, na obecnym etapie nie ma podstaw do wznowienia postępowania i dokonywania przeliczeń emerytury ubezpieczonego, bowiem podstawa taka zaistnieje, gdy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wydane w sprawie SK 140/20 wejdzie w życie ( nową okolicznością przewidzianą w art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej nie jest wydanie orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny, ale utrata mocy obowiązującej przepisu na podstawie wydanego orzeczenia – co ma miejsce z momentem wejścia w życie orzeczenia, czyli z chwilą jego ogłoszenia w dzienniku urzędowym – lub w terminie późniejszym wskazanym przez ten Trybunał ), przy czym w celu zagwarantowania jednolitych zasad obliczania świadczeń należnych uprawnionym zasadne jest, aby ustawodawca dokonał zmian przepisów, analogicznie, jak to miało miejsce w przypadku przytaczanego już wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego w sprawie P 20/16, na co wskazano wyżej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. wniesione przez ubezpieczonego odwołanie oddalił.

Sędzia Karolina Chudzinska