Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2023 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: (...) sp. z o.o. z siedzibą w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 12 września 2022r., znak: (...) z dnia 12 września 2022r., znak: (...)

w sprawie: (...) sp. z o.o. z siedzibą w B.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

przy udziale A. Z. (1) i K. D.

o podstawę wymiaru składek

1/ oddala odwołania,

2/ zasądza od odwołującej się spółki na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 3870 ( trzy tysiące osiemset siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn. akt VI U 2413/22

UZASADNIENIE

Spółka (...) spółka z o.o. w B. wniosła odwołania od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 12 września 2022r. , którymi określono podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe , wypadkowe i zdrowotne z tytułu zatrudnienia w tej spółce we wskazanych okresach na podstawie umowy o pracę A. Z. (1) oraz K. D. . Odwołująca się spółka wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez uznanie, że spółka (...) należnie zadeklarowała podstawę i wymiar składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne za w/w- nych pracowników w okresach wskazanych w decyzjach .

W odpowiedziach na odwołania pozwany wniósł o ich oddalenie i zasądzenie od odwołującej się spółki na jego rzecz kosztów zastępstwa prawnego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu argumentował, iż w jego ocenie zawieranie z ubezpieczonymi odrębnych umów zlecenia zmierzało do sprzecznego z prawem zaniżania ich składek na ubezpieczenie społeczne. Zastosowanie mechanizmu polegającego na podzieleniu zakresu prac świadczonych przez ubezpieczonych na dwie umowy miało na celu obejście przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych , w rozumieniu art. 58 k.c. co skutkowało obniżeniem kosztów wynikających z obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

Ubezpieczona K. D. od 2013 r. pozostaje zatrudniona w spółce (...) spółka z o.o. w B. na podstawie umowy o pracę na stanowisku pracownika utrzymania czystości. Do jej obowiązków należy sprzątanie klatek schodowych, piwnic oraz garaży w blokach mieszkalnych przy ul. (...) w B. należących do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej . Pracę wykonuje w godzinach od 6 ⁰⁰ do 14 ⁰⁰. W ramach zawieranych równolegle do umowy o pracę umów zlecenia z (...) spółka z o.o. w/w- na po godzinach pracy w (...) ( w tym w weekendy ) zajmowała się sprzątaniem należących do tej samej spółdzielni ( (...) ) w dwóch innych lokalizacjach budynków ( bloków mieszkalnych na ul. (...) oraz siedzibie spółdzielni na ul. (...) ) , a także myciem szyb w jednym z (...) szpitali.

A. Z. (1) pozostawał zatrudniony na podstawie umowy o pracę w spółce (...) w latach 2016 – 2017 . Pracę polegającą na sprzątaniu hali produkcyjnej , wykonywał w godzinach od 6 ⁰⁰ do 14 ⁰⁰ w obiekcie firmy (...) ( obecnie (...)) w S.. Po godzinach i w weekendy ( w ramach nadgodzin ) zajmował się wykonywaniem tego samego rodzaju prac w tym samym obiekcie ( jak to określił było to „ doczyszczanie „ tego co robił wcześniej ). Przy wykonywaniu prac w godzinach 6 – 14 oraz po godzinach używał tej samej odzieży roboczej i środków czystości. Prace zlecał ten sam koordynator.

/ dowód : zeznania w/w- nych – zapis AV k. 54 akt sprawy /

Pracownicy ochrony ( portierzy ) zatrudnieni w odwołującej się spółce ( (...) ) na podstawie umowy o pracę, w ramach umów zlecenia łączących ich formalnie ze spółką (...) wykonywali identyczne czynności w tych samych obiektach . Były to w istocie dodatkowe służby przydzielane im ( za zgodą ) np. w przypadku choroby lub urlopów innych pracowników , opłacane wg tej samej stawki , realizowane w tej samej odzieży, w jaką wyposażał ich pracodawca.

/dowód : zeznania świadków B. S. i Z. C. - zapis AV k. 54 akt sprawy /

Odwołująca się spółkę (...) wiązała z (...) Spółdzielnią Mieszkaniową w B. umowa na sprzątanie siedziby spółdzielni na ul. (...) oraz bloków mieszkalnych na ul. (...), , (...) , G. i S..

/ dowód : zeznania prezesa odwołującej się spółki (...) - zapis AV k. 54 akt sprawy /

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań świadków , ubezpieczonych , a także w dużej części w oparciu o zeznania prezesa odwołującej się spółki, który co do zasady nie zakwestionował skutecznie świadczenia przez ubezpieczonych w ramach umów zlecenia zawartych z firmą (...) pracy na rzecz (...) spółka z o.o. ( podnosząc jedynie okoliczność zlecania podwykonawstwa firmie (...) ) , przyznając tym samym niejako , że ustalenia organu rentowego co do zaistnienia przesłanek z art. 8 ust. 2 a ustawy systemowej są prawidłowe.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie. Przy czym na wstępie należy zaznaczyć, iż argumentacja prawna wyeksponowana przez organ rentowy w odpowiedziach na odwołania , opierająca się na tezie o rozbiciu tych samych rodzajowo czynności na dwie różne umowy jest niepełna i nie do końca trafiona. O ile bowiem w przypadku ubezpieczonego A. Z. (1) materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości co do tego , iż zarówno w ramach stosunku pracy łączącego go ze spółką (...) , jak i umowy zlecenia łączącej go formalnie ze spółką (...) wykonywał on prace w tym samym miejscu tyle , że po godzinach i mające charakter prac uzupełniających ( w większym zakresie ) , o tyle w przypadku ubezpieczonej K. D. pozwany nie zbadał w należyty sposób , na czyją rzecz ( gdzie, w ramach jakiej umowy łączącej jakie podmioty ) wykonywała ona prace porządkowe realizując umowy zlecenia. Z zeznań w/w- nej złożonych przed ZUS wynikało jedynie tyle, że prace w oparciu o umowy zlecenia powierzała jej ad hoc ( nieregularnie , w zależności od potrzeb ) przełożona ze spółki (...) . Z tych samym zeznań wynikało jednocześnie, że zadania te wykonywane były w zupełnie innych miejscach – lokalizacjach ( na innym osiedlu , w innych blokach mieszkalnych, choć należących do tej samej spółdzielni, w szpitalu itp. ) po godzinach ( lub w weekendy ) oraz z użyciem odrębnego sprzętu , aniżeli ten używany w trakcie świadczenia pracy w (...) ( za wyjątkiem fartucha , który otrzymała od pracodawcy i który służył jej także w czasie pracy w ramach umów zlecenia ) . Materiał zgromadzony przez ZUS wskazywał wprawdzie na stworzenie i stosowanie przez spółkę pewnego mechanizmu ( potwierdziły to jednoznacznie zeznania zatrudnionych w niej pracowników ochrony złożone przed sądem ) , ale nie pozwalał jeszcze na wyciągnięcie tożsamych wniosków stosunku do każdego ubezpieczonych, zwłaszcza w odniesieniu do K. D.. Tym samym pozwany nie miał podstaw, aby kategorycznie stwierdzić, iż również w przypadku ubezpieczonych będących stronami niniejszej sprawy te same czynności rozdzielono pomiędzy dwie różne umowy , w każdym razie nie było to w świetle zebranych przez pozwanego dowodów tak oczywiste ( A. Z. (1) w ogóle nie przesłuchano, natomiast zeznania K. D. nie pozwalały na wysnucie takich wniosków ). Dopiero uzupełniony przez sąd materiał dowodowy ( przesłuchania stron, świadków, a przede wszystkim informacje pozyskane od podmiotów, na rzecz których w/w- na świadczyła usługi porządkowe w ramach umowy zlecenia ) pozwalają bez cienia wątpliwości stwierdzić, iż K. D. realizując przedłożone jej do podpisu umowy zlecenia, w istocie świadczyła pracę na rzecz swojego pracodawcy ( co do A. Z. (1) fakt ten jest oczywisty ) . Z odpowiedzi udzielonych przez (...) Szpital Miejski nr (...) w B. oraz (...) Spółdzielnie Mieszkaniową w B., gdzie ubezpieczona realizowała po godzinach pracy umowy zlecenia wynika jednoznacznie, iż podmiotów tych nie łączyły jakiekolwiek umowy na wykonywanie tego rodzaju czynności ze spółką (...). Jednocześnie prezes odwołującej się spółki przyznał, że posiadała ona kontrakt na sprzątanie siedziby (...) na ul. (...) oraz bloków na ul. (...). Powyższe wskazuje na w istocie fikcyjny charakter umów zlecenia i instrumentalne wykorzystanie rzekomego zatrudnienia w tej formie przez innym podmiot nakierowane wyłącznie na obniżenie kosztów prowadzonej działalności poprzez uniknięcie odprowadzenia należnych składek . Tym samym pozwany organ rentowy podstawą zaskarżonych decyzji winien był uczynić przede wszystkim art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Dz.U.2009.205.1585 j.t. ( oznaczanej dalej jako „ ustawa o sus „ ) . Przepis ten stanowi , iż za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W wyroku z dnia 6 lutego 2014 r. II UK 279/13 LEX nr 1436176 SN wskazał , iż dla celów ubezpieczeń społecznych zarówno wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą, jak i zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, jest traktowane tak jak świadczenie pracy w ramach klasycznego stosunku pracy łączącego jedynie pracownika z pracodawcą. Przepis ten został wprowadzony z dniem 30 grudnia 1999 r. (ustawą z dnia 23 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; Dz. U. z 1999 r. Nr 110, poz. 1256), po to, aby wyeliminować sytuacje, gdy w ramach umowy cywilnoprawnej ubezpieczony wykonywałby te same obowiązki, które świadczył w ramach umowy o pracę, wskutek czego pracodawca nie musiałby zatrudniać pracownika w większym wymiarze czasu pracy lub w godzinach nadliczbowych i odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne od wyższego wynagrodzenia ( patrz uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 czerwca 2013 r. III AUa 1924/12 ). W wyroku SA w Białymstoku z dnia 27 marca 2018 r. III AUa 852/17, gdzie sąd skonstatował, iż „… zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne. Włączenie w tą konstrukcję prawną dodatkowego podmiotu jako formalnego kontrahenta pracownika nie powinno mieć większego znaczenia , skoro beneficjentem pracy pozostaje ten sam pracodawca, kosztem pracy pracownika „. Mając powyższe na uwadze ponownie należy wskazać, iż z zeznań innych pracowników spółki ( świadków , którzy zeznali przed sądem oraz osób, które złożyły zeznania w toku postepowania kontrolnego przed ZUS ) wyłania się jednoznaczny obraz stosowanego przez firmę (...) mechanizmu polegającego na przedkładaniu pracownikom do podpisu umów zlecenia formalnie zawieranych z innym podmiotem we wszystkich przypadkach zlecania im prac dodatkowych , po godzinach, czy to na rzecz tego samego podmiotu ( (...) w przypadku K. D. czy (...) w przypadku A. Z. ) , na rzecz którego świadczyli pracę w ramach umów o pracę czy to na rzecz innego podmiotu , ale w każdym przypadku będącego kontrahentem spółki (...). Za chybione należy uznać próby powodowej spółki uwikłania ( celem wykreowania rzekomego świadczenia usług na ich rzecz ) w sprawę jeszcze trzeciego podmiotu – (...) spółka z o.o. Podnoszona przez prezesa spółki okoliczność zlecania podwykonawstwa tej spółce ( zakładając , że tak było, choć odwołująca nie przedłożyła na tą okoliczność żadnego dowodu na piśmie, a zawnioskowanie świadka , który nie odebrał wezwania zmierzało zdaniem sądu jedynie do przewlekania postępowania ) niczego nie zmienia w kontekście spełnienia warunków opisanych w art. 8 ust. 2 a ustawy systemowej. Także bowiem w sytuacji świadczenia przez ubezpieczonych czynności w ramach podwykonawstwa zlecanego przez odwołującą się, ostatecznym beneficjentem ich usług był nie kto inny jak właśnie (...) spółka z o.o. Jeżeli odwołująca się spółka twierdziła, że ubezpieczeni w ramach umów zlecenia zawartych ze spółką (...) wykonywali usługi na rzecz spółki (...) , to powinna powyższe wykazać , przedkładając stosowne dokumenty np. potwierdzające brak jej związania jakimikolwiek kontraktami z podmiotami obsługiwanymi przez A. Z. (1) i K. D. w ramach umów zlecenia. Tego nie była jednak w stanie uczynić, albowiem w obu przypadkach w/w- ni świadczyli pracę w ramach stosunku pracy w tych samych podmiotach, w których następnie realizowali przedłożone im do podpisu umowy zlecenia zawarte jakoby z O. B. ( w pierwszym przypadku była to (...), obecnie (...) na ul. (...) w S., w drugim bloki mieszkalne (...) Spółdzielni Mieszkaniowej na ul. (...) w innej dzielnicy B. ), a które to podmioty związane były kontraktami na usługi sprzątania ni mniej ni więcej właśnie ze spółką (...) . Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 marca 1971 r. II PR 453/17 w orzecznictwie można uznać za ukształtowany pogląd, że ilekroć jedna ze stron swoim postępowaniem spowoduje uniemożliwienie lub poważne utrudnienie wykazania okoliczności przeciwnikowi, na którym spoczywał ciężar ich udowodnienia, wówczas na tę stronę przechodzi ciężar dowodu, co do tego, że okoliczności takie nie zachodziły. W realiach przedmiotowej sprawy strona powodowa usiłując skierować postępowanie na „ ślepy tor „ i nie przedkładając w istocie żadnych rzeczowych dowodów na okoliczności przeciwne do tych, które legły u podstaw zaskarżonych decyzji, powyższemu ciężarowi nie sprostała. Wspomniane wcześniej , zebrane w sprawie dowody układają się w logiczną całość prowadzącą do jednoznacznego wniosku, iż w istocie beneficjentem pracy ubezpieczonych wykonywanej w ramach umów o zlecenia zawartych przez nich ( wyłącznie formalnie ) ze spółką (...) był nie ich rzekomy zleceniodawca – spółka (...), a dotychczasowy pracodawca - spółka (...).

Tym samym, to odwołująca winna uiścić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne również od przychodów osiągniętych przez ubezpieczonych w ramach umów zlecenia , jakie miały ich jakoby wiązać ze spółką (...) . Co więcej winna byłaby to uczynić także wówczas , gdyby w istocie to firma (...) ( a nie sam pracodawca rozbijając w sposób sztuczny te same rodzajowo czynności na dwie umowy ) zlecała wykonanie określonych usług ubezpieczonym na obiektach obsługiwanych przez spółkę (...). Jak wskazał bowiem w wyroku z 5 czerwca 2018 r. III AUa 349/15 Sąd Apelacyjny w Szczecinie pracodawca jest płatnikiem składek także od wynagrodzenia, które jego pracownik otrzymuje od osoby trzeciej za wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy w ramach umów objętych art. 8 ust. 2a u.s.u.s.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy uznając odwołania za zupełnie bezzasadne na podstawie art 477 ¹⁴ § 1 k.p.c, orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. § 2 pkt 2 i 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych / Dz. U. 2015.1804 / obciążając nimi odwołującą się spółkę jako przegrywającą proces ( w jednym przypadku wps mieszcząca się pomiędzy 500, a 1500 zł , stąd stawka minimalna wynosząca 270 zł, w drugim przypadku wps mieszczące się pomiędzy 10 , a 50 tys. zł. stąd stawka minimalna wynosząca 3600 zł , łącznie 3870 zł ) .