Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2018 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: P. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 2 września 2015 r., znak: (...)

w sprawie: P. S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę socjalną

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej P. S. prawo do renty socjalnej od dnia 29 czerwca 2015 r. do dnia 28 czerwca 2020 r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Ubezpieczona P. S. wniosła w dniu 29.06.2015r. o przyznanie prawa do renty socjalnej.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do renty socjalnej w oparciu o art. 4 ustawy o rencie socjalnej, powołując się na fakt, że Komisja lekarska w orzeczeniu z dnia 28.08.2015r. nie stwierdziła u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do renty socjalnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona P. S. ukończyła Technikum (...) i zdała maturę, posiada zawód technika logistyka. Ubezpieczona kilkakrotnie podejmowała próby zatrudnienia. Pracowała 8 dni w B. na umowie zlecenia wykładając towar oraz w Klubie (...) przez 4 dni jako pomoc na recepcji. Pracowała też w firmie (...) przy pakowaniu towaru przez okres miesiąca na umowie zlecenia, ale odbywało się to w ramach praktyk szkolnych w czasie nauki w Technikum. Ubezpieczona leczy psychiatrycznie od 2009 r. z powodu zespołu Aspergera, który stwierdzono we wrześniu, październiku 2009 r. Ubezpieczona leczy się w (...) i prywatnie u psychologa B. B. z częstotliwością wizyt co trzy tygodnie. U ubezpieczonej zdiagnozowano Zespół Aspergera czyli niedostosowanie społeczne wyrażające się objawami:

- nieumiejętność nauki nowych rzeczy,

- lęk przed byciem samym, nowością, przebywaniem w tłumie, otoczeniem i zmiana otoczenia,

- problem z pamięciom krótkotrwałą,

- brak zrozumienia dla wydanych prostych poleceń.

Ubezpieczona bierze leki antydepresyjne i stabilizujące nastrój: Asentra, Convulex w okresach problematycznych.

W dniu 29.06.2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do renty socjalnej. Lekarz Orzecznik i Komisja Lekarska uznali, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. W 2009 r. ubezpieczona została zaliczona do osób niepełnosprawnych a orzeczeniem z dnia 18.12.2014 r. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności zaliczył ubezpieczoną do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do dnia 31.12.2017 r. oraz uznał, że niepełnosprawność istnieje od 15 roku życia.

dowód – wniosek i orzeczenia w aktach rentowych, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 19 akt sprawy, zeznania świadka J. J. zapis A/V k.97

W celu weryfikacji orzeczeń lekarskich Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarza psychologa i psychiatry . Biegły psycholog w swojej opinii z dnia 6.01.2016r., po przeprowadzeniu wywiadu z ubezpieczoną i jej badaniu stwierdził, że ubezpieczona funkcjonuje intelektualnie w obszarze przeciętnej normy wiekowej. Mimo normalnego poziomu rozwoju ma problemy w odnoszeniu wiedzy na dany temat do praktycznego działania, co wynika charakteru jej zaburzeń. Cechuje ją konkretyzm myślenia, sztywność, niezdolność do wyciągania adekwatnych wniosków z doświadczeń, szczególnie relacyjnych, społecznych. Może to jej utrudniać znacznie rozumienie instrukcji, poleceń, planowania działań.

Zdaniem biegłego ubezpieczona ujawnia zaburzenia rozwoju sfery emocjonalno - społecznej osobowości. Neurotyczna, chwiejna emocjonalnie, skłonna do popadania w skrajne stany emocjonalne. Introwertywna, skoncentrowana na własnych przeżyciach i lękach. Ma problemy z przyjmowaniem perspektywy innej osoby, rozumienia jej uczuć i sposobu funkcjonowania. Okresowo ksobnie interpretuje docierające bodźcie społeczne, czuje się zagrożona mimo obiektywnego braku takiego zagrożenia. Wysoce niedostosowana do wymagań społecznych. Impulsywna, emocjonalna, z obniżoną zdolnością do kontroli wyrażania emocji. Ma dużą potrzebę utrzymywania relacji społecznych przy braku umiejętności nawiązywania i utrzymania związków adekwatnych do wieku.

Biegły psycholog stwierdził, że w aktualnym stanie zdrowia psychicznego i sposobu funkcjonowania ubezpieczona nie jest zdolna do poszukiwania i utrzymania pracy na otwartym rynku pracy ale jest zdolna do pracy w warunkach chronionych, uwzględniających jej ograniczenia. Taka praca lub dalsza nauka na kierunku, który zdołałaby opanować miałaby walor terapeutyczny - uczenia relacji społecznych i wykorzystywania wiedzy w praktyce. Niezbędna jest jednak regularna terapia i leczenie farmakologiczne.

Biegły psychiatra w tej samej opinii rozpoznał u ubezpieczonej osobowość kształtująca się nieprawidłowo i Zespół Aspergera.

We wnioskach opinii biegli uznali, że ubezpieczona P. S., z punktu widzenia oceny psychiatryczno — psychologicznej, nie jest całkowicie niezdolna do wykonywania zatrudnienia i podzielili opinię Lekarza Orzecznika ZUS oraz Komisji Lekarskiej ZUS.

dowód: opinia biegłych k.24-29 akt sprawy.

Ubezpieczona zgłosiła zastrzeżenia do opinii biegłych zarzucając, że w opinii psychologa stwierdzono iż ubezpieczona może pracować jedynie w warunkach chronionych uwzgledniających ograniczenia zdrowotne ubezpieczonej.

W opinii uzupełniającej biegli stwierdzili, że mają wiedzę i doświadczenie kliniczne z zakresu psychiatrii i psychologii klinicznej w tym o objawach i zaburzeniach dotyczących Zespołu Aspergera. Nie pracowały natomiast w placówkach zajmujących się wyłącznie chorymi z takim zaburzeniem.

Zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym ubezpieczonej są wypadkową jej problemów rozwojowych (Zespół Aspergera), nieprawidłowo kształtującej się osobowości oraz braku systematycznego leczenia farmakologicznego i terapii psychologicznej. Zdaniem biegłych ocena psychiatryczno -psychologiczna dokonana przez biegłe na podstawie dokumentów i badania w kontekście możliwości podjęcia pracy przez ubezpieczoną jest taka, że nie jest ona obecnie zdolna do pracy w wyuczonym zawodzie, ani pracy wymagającej uczenia się rzeczy nowych, pod presją czasu i pracy w zespole jest natomiast zdolna do pracy prostej np. sprzątaczki, pracy przy taśmie, gdzie wykonuje się jedną powtarzalną czynność. Biegłe przyjęły w swojej opinii, że Ubezpieczona nie jest niezdolna do jakiegokolwiek zatrudnienia gdyż jest zdolna do pracy na stanowiskach uwzględniających jej ograniczenia przytoczone powyżej. Biorąc pod uwagę realia rynku pracy i orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności biegłe uznały, że ubezpieczona jest zdolna do pracy w
zakładach pracy chronionej oraz do prostej pracy fizycznej w warunkach tzw. normalnych. Warunkiem podjęcia i utrzymania pracy jest jednak regularna
farmakoterapia i terapia psychologiczna.

dowód : opinia uzupełniająca k.59

W kolejnych zastrzeżeniach do opinii ubezpieczona zakwestionowała wnioski opinii biegłych, wskazując na sprzeczności zawarte w opinii. Ubezpieczona wniosła o powołanie w sprawie psychiatry i psychologa dziecięcego i specjalisty medycyny pracy. Sąd Okręgowy wniosek ten uwzględnił, powołując dowód z opinii biegłych z dziedziny psychiatrii dzieci i młodzieży, psychologa i specjalisty medycyny pracy.

W opinii z dnia 20.01.2017 r. kolejny zespół biegłych rozpoznał u ubezpieczonej całościowe zaburzenia rozwoju (autystyczne) - Zespól Aspergera.

Na podstawie przeprowadzonych badań sądowo-lekarskich i zapoznaniu się z dokumentacją medyczną znajdującą się w aktach sprawy biegli stwierdzili, że stan zdrowia ubezpieczonej powoduje całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy zarobkowej — okresowo do 31.01.2020 roku - od dnia złożenia wniosku o rentę. Biegli podkreślili, że u badanej rozpoznano zaburzenie ze spektrum autyzmu. Zespół Aspergera to trwające całe życie zaburzenie neurorozwojowe, w którym występują jakościowe nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych. Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia. W związku z diagnozowanymi u badanej trudnościami w prawidłowym rozpoznawaniu społecznego i emocjonalnego kontekstu w relacjach interpersonalnych nie zaistniały w rozwoju ubezpieczonej warunki dla wytworzenia sprawnego systemu kontroli zachowania. Występujące u ubezpieczonej zaburzenia powodują znaczne ograniczenia i dezorganizację funkcjonowania w wielu sferach życia.

Biegli podkreślili też, że Lekarz specjalista psychiatra - konsultant ZUS w badaniu dla celów orzeczniczych potwierdził u ubezpieczonej 1) Zespół Aspergera 2) Zaburzenia lękowo-subdepresyjne. Ustalił, że ze względu na aktualny stan psychiczny przeciwwskazana jest praca na akord, w pełnym wymiarze godzin, przy obsłudze maszyn i urządzeń oraz praca samodzielna, bez nadzoru i zaproponował częściową niezdolność do pracy.

Zdaniem biegłych II zespołu występujące u badanej deficyty spowodowały niepowodzenie w osiągnięciu oczekiwanego poziomu kompetencji społecznych i w znacznym stopniu ograniczają społeczne dostosowanie zawodowe ubezpieczonej.

Uwzględniając potencjalne możliwości, kompensacyjne biegli uznali, że ubezpieczona nie jest zdolna do regularnego wykonywania zatrudnienia w celu osiągnięcia wynagrodzenia na otwartym rynku pracy.

U ubezpieczonej biegli stwierdzili zarówno ograniczony zakres, jak i czas zajęć. Praca, w przypadku ubezpieczonej, może być traktowana wyłącznie jako forma rehabilitacji społeczno-zawodowej (np. zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej (ZAZ) lub na rynku chronionym).

Biegli stwierdzili u badanej całkowitą niezdolność do pracy - okresowo, od dnia złożenia wniosku o rentę (do 31.01.2020 roku).

dowód: opinia biegłych k.122- 124 akt sprawy.

Na skutek zastrzeżeń organu rentowego biegli w opinii uzupełniającej, ustosunkowując się do tych zastrzeżeń wskazali, że stan zdrowia badanej czyni ją całkowicie niezdolną do pracy na otwartym rynku pracy. Przyczyną tej niezdolności jest schorzenie neurorozwojowe trwające" cale życie, w którym występują nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych. Zaburzenie to powoduje nieprzystosowanie w obszarze funkcjonowania psychospołecznego, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia. Zdaniem biegłych, praca może być traktowana wyłącznie jako forma rehabilitacji społecznej.

U osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w każdym indywidualnym przypadku należy rozważyć różne opcje zatrudnienia np. przy współudziale trenera pracy (zatrudnienie wspomagane), w zakładzie pracy chronionej (na stanowisku dostosowanym tak, aby odpowiadało preferencjom i potrzebom danej osoby). Wykształcenie badanej ma charakter bardziej formalny niż rzeczywisty-kompetencyjny. Teoretycznie może mieć pewną wybiórczą wiedzę, tzw. odtwórczą, ale ma trudności, by wykorzystać ją i zastosować w praktyce. Powinna być zatrudniona w zakładzie pracy chronionej, na stanowisku dostosowanym do jej ograniczonych możliwości (m.in. praca w skróconych odcinkach czasowych i wymiarze godzin, rutynowa, w indywidualizowanym tempie pracy, w środowisku z ograniczoną liczbą osób i powtarzalnej organizacji czynności i dnia). U badanej brak jest jakiejkolwiek pomysłowości i plastyczności umysłowo- przystosowawczej (programów działania), jeśli chodzi o wymogi i zadania wybiegające poza jej powtarzalne schematy (sytuacje nowe, zmienne), a to powoduje, że jest mało samodzielna i zaradna. Badana wymaga programowania z zewnątrz i stałego monitorowania jej aktywności. Ma trudności w załatwianiu spraw interpersonalno-urzędowych. W tej sytuacji nie jest w stanie sprawnie poradzić sobie w pracy w normalnych warunkach. Mimo ćwiczenia różnych umiejętności społecznych w trakcie edukacji badana nadal jest w nich niesamodzielna i wymaga wsparcia innej osoby, szczególnie w interakcji z nowo poznanymi osobami i w nieznanych sytuacjach. W obszarze kompetencji zawodowych badana może mieć poważne problemy z utrzymaniem efektywności pracy. Może nie umieć poprosić o pomoc w razie potrzeby i wykonywać prace zgodnie z własnym schematem, nieadekwatnym do zaleceń pracodawcy. Nie zawsze rozumie kontekst sytuacji i nie wie, jak sobie z nim poradzić, w sytuacjach grupowych jest wycofana.

Biegłe podkreśliły, że osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mają problem z dostosowaniem własnych zachowali społecznych do konkretnych miejsc, osób i sytuacji. Dopóki są dziećmi uzyskują istotne wsparcie ze strony rodziców, opiekunów, wychowawców, nauczycieli, dzięki czemu realizują obowiązek edukacyjny równolegle z rówieśnikami. Przełom stanowi podjęcie pracy i obowiązków związanych z dorosłym życiem. Nie otrzymują już tak intensywnego zrozumienia i wsparcia społecznego, natomiast oczekuje się od nich funkcjonowania zgodnego z ogólnie przyjętymi standardami społecznego funkcjonowania. Jakkolwiek defekt w obszarze społecznych kompetencji (osiowy objaw autyzmu) istniał u nich od wczesnego dzieciństwa, ujawniając się z upływem lat i rosnącym i poziomem oczekiwań ze strony otaczającego świata. Biegłe podtrzymały swoją opinię.

dowód: uzupełniająca opinia biegłych k.143-144 akt sprawy.

Z uwagi na to że biegli I zespołu i zespołu II mieli w zasadzie odmienne wnioski co do możliwości pracy ubezpieczonej, Sąd dopuścił dowód z opinii III zespołu biegłych w składzie takim samym jak II zespół biegłych.

W opinii z dnia 9.10.2017 r. oraz z dnia 22.11.2017 r. biegli III zespołu w rozpoznaniu wskazali, że u ubezpieczonej występuje Zespół Aspergera i nieprawidłowa osobowość typu bordeline.

Zdaniem biegłych ubezpieczona nie jest zdolna do jakiejkolwiek pracy na ogólnym rynku pracy. Jak wynika z wywiadu zawodowego próbowała podejmować różne prace, zarówno proste fizycznie, jak i te wymagające obsługi monitora ekranowego. Nie radziła sobie ani z rytmem pracy ani też z wykonywaniem poleceń przełożonych. Nie mogła sprostać nawet prostym obowiązkom. Nie potrafiła się społecznie dostosować. W ocenie biegłych ubezpieczona jest okresowo całkowicie niezdolna do pracy od daty złożenia wniosku tj. 29.06.2015r. na okres 5 lat do 28.06.2020r. Przyczyną jest stan układu psychicznego. Całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia. Biegłe podzieliły opinię lekarzy II-go zespołu biegłych.

dowód: opinia biegłych k.170-180, 193-194 akt sprawy.

Organ rentowy wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych, powołując się na fakt, że ubezpieczona ma dziecko, była też wcześniej aktywna zawodowo i zdaniem organu ubezpieczona może wykonywać proste prace np. sprzątaczki.

Sąd nie uwzględnił zastrzeżeń organu rentowego uznając, że biegli II i III zespołu w wystarczający sposób odnieśli się do zastrzeżeń organu rentowego a kolejne zastrzeżenia stanowią nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi wnioskami biegłych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Stan faktyczny w sprawie został ustalony w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, których prawdziwości strony nie kwestionowały a ponadto w oparciu o opinię biegłych lekarzy powołanych przez Sąd dla oceny stanu zdrowia ubezpieczonej. Sąd uznał, że biegli powołani w sprawie – specjaliści w zakresie schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczona dokonali wszechstronnej oceny jej stanu zdrowia, biorąc pod uwagę przebieg choroby, czasookres jej trwania, przyjmowane leki.

Zdaniem Sądu Okręgowego biegli II i III zespołu wydali w sprawie orzeczenie, które zostało należycie i starannie uzasadnione (art.285 k.p.c.) a wnioski biegłych znajdują oparcie w dokumentacji lekarskiej zgromadzonej w sprawie. Podkreślenia wymaga też to, że także biegli I zespołu stwierdzili, że ubezpieczona może pracować jedynie w warunkach pracy chronionej. Uznać więc można zbieżność wniosków wszystkich powołanych w sprawie biegłych co do niemożliwości pracy ubezpieczonej na otwartym rynku pracy. Biegli odnieśli się szczegółowo do zastrzeżeń organu rentowego. Kolejnych zastrzeżeń organu rentowego do opinii z dnia 9.10.2017 r. oraz z dnia 22.11.2017 r., bez wskazania istotnych mankamentów tych opinii, Sąd nie uwzględnił.

W myśl art. 4 ust 1 ustawy z dnia 27.06.2003r. o rencie socjalnej, renta ta przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia,

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia,

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Skoro biegli ( II i III zespołu ) w swoich opiniach, których wnioski Sąd Okręgowy w pełni podzielił, stwierdzili, że przyczyną niezdolności do pracy ubezpieczonej jest Zespół Aspergera, a schorzenie to powstało przed ukończeniem przez ubezpieczoną 18 roku życia i powoduje ono całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonej, Sąd Okręgowy uznał, że zaistniały w niniejszej sprawie przesłanki do przyznania ubezpieczonej spornego świadczenia i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję oraz przyznał ubezpieczonej prawo do renty socjalnej od 29.06.2015r. do 28.06.2020 r., zgodnie z wnioskami opinii biegłych II i III zespołu, a w zakresie okresu do którego przyznano rentę, zgodnie z wnioskami biegłych III którzy przyjęli, że niezdolność do pracy trwa od złożenia wniosku o rentę na okres 5 lat.

Wobec faktu, iż biegli sądowi dysponowali tym samym materiałem dowodowym, który był analizowany przez organ rentowy, jak również tymi badaniami lekarskimi, które mogły być przeprowadzone w postępowaniu przed lekarskimi organami orzeczniczymi ZUS, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 118 ust. 1a powołanej wyżej ustawy emerytalnej o

odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Ewa Milczarek