Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2017 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: G. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

nr (...) z dnia 22 października 2015 r.

w sprawie: G. F.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

z udziałem K. B. (1)

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż G. F., jako pracownik u płatnika składek K. B. (1) ( prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w I. ) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 17 maja 2010 roku do 16 maja 2011 r.

Na oryginale właściwy podpis.

VI U 3467/15

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 22 października 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – na podstawie art.83 ust.1 pkt 2 w związku z art.6 ust.1 pkt 1, art.11 ust.1, art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art.83 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art.22 § 1 oraz art.26 Kodeksu pracy – stwierdził, że G. F. jako pracownik u płatnika składek (...) K. B. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 17 maja 2010r. do 16 maja 2011r.

W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, że z posiadanej przez siebie dokumentacji wynika, iż płatnik składek K. B. (1) dokonał zgłoszenia G. F. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 17 maja 2010r. do 16 maja 2011r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jako pracownik. Z wymienionego tytułu zidentyfikowano za ubezpieczonego imienne raporty miesięczne ZUS RCA z wykazaną podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości: 05/2010r. – 615 zł, 06-011/2010r. – 1.317 zł, 12/2010r/ - 483 zł, 01/2011r. – 278 zł, 02/2011r. – 231 zł, 03/2011r. – 1.248 zł, 04/2011r. – 231 zł, 05/2011r. – 693 zł.

Zgodnie z informacją będącą w posiadaniu organu rentowego G. F. pobierał wynagrodzenie z tytułu niezdolności do pracy wypłacane przez zakład pracy w okresie od 13 grudnia 2010r. do 26 grudnia 2010r., od 4 lutego 2011r. do 17 lutego 2011r., natomiast w okresie od 27 grudnia 2010r. do 24 stycznia 2011r., od 18 lutego 2011r. do 3 marca 2011r. oraz od 6 kwietnia 2011r. do 30 kwietnia 2011r. miał wypłacany zasiłek chorobowy z ZUS.

Z materiału dowodowego dostarczonego organowi rentowemu wynika, że G. F. został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 17 maja 2010r. do 16 maja 2011r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika ogólnobudowlanego z wynagrodzeniem 1.317 zł, a w krótkim okresie od zgłoszenia stał się niezdolny do pracy.

Zdaniem organu rentowego analiza przedłożonej przez strony dokumentacji budzi wątpliwości i może mieć status formalny. W oświadczeniu z dnia 22 września 2015r. płatnik składek K. B. (1) stwierdził, że nie jest w stanie wskazać żadnych okoliczności odnośnie prowadzenia firmy, jak również poinformował, że od 1 listopada 2008r. sprawami firmy – na podstawie pełnomocnictwa – zajmuje się R. B.. Na skierowane do R. B. przez (...) Oddział w B. pismo o kontakt w sprawie toczącego się postępowania, w wyznaczonym terminie R. B. się nie zgłosił. Organ rentowy ustalił, że płatnik składek nie jest spokrewniony z ubezpieczonym. Na podstawie bazy (...) organ ten stwierdził, że G. F. był w innym okresie zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako pracownik płatnika składek P. K., który pozornie zgłaszał do ubezpieczeń społecznych pracowników w celu uzyskania długotrwałego świadczenia z ubezpieczenia chorobowego przez tych pracowników. Zakład wydał decyzję o niepodleganiu G. F. od 1 września 2010r. jako pracownika u płatnika składek P. K. i decyzja ta jest prawomocna.

Organ rentowy nadmieniał, że brak jest również bezpośrednich dowodów świadczenia pracy oraz brak oświadczeń współpracowników, którzy mogliby potwierdzić bezspornie, że praca była świadczona przez G. F..

W związku z powyższym organ rentowy stanął na stanowisku, że w świetle zebranego materiału dowodowego stanowisko pracy zostało celowo stworzone na potrzeby roszczenia o zasiłek chorobowy, a nie faktyczne zapotrzebowanie pracodawcy w celu wykonywania określonych zadań, wykreowano jedynie pozory stosunku pracy, natomiast prowadzona dokumentacja, która została przedłożona w sprawie miało jedynie status formalny.

Zgodnie z art.26 K.p. do nawiązania stosunku pracy wystarczającymi są zgodne oświadczenia woli obu stron, ta okoliczność jednak nie przesądza jeszcze o faktycznym zatrudnieniu pracownika, gdyż istotne jest czy praca rzeczywiście była wykonywana. W sytuacji gdy zawarcie umowy o pracę nie wiąże się z rzeczywistym wykonywaniem obowiązków pracowniczych, dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Dochodzi bowiem do zgłoszenia do ubezpieczenia osoby, która nie może być uznana za podmiot tego ubezpieczenia, ponieważ nie świadczy pracy i przez to nie można jej przypisać cech zatrudnionego pracownika. Podleganie ubezpieczeniu społecznemu wynika z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę. Pozorna umowa o pracę, na podstawie której strony nie miały zamiaru i nie realizowały konstrukcyjnych cech tego zobowiązania, nie stanowi uprawnionego tytułu podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2009r. I UK 21/09).

W związku z powyższym organ rentowy uznał, że brak dowodów świadczenia pracy przez G. F. świadczy o pozorności stosunku pracy i chęci uzyskania zasiłku chorobowego z ZUS.

Organ rentowy zaznaczył przy tym, iż dla ustalenia, iż umowa o pracę nie jest pozorna nie wystarczy zgłoszenie do ubezpieczenia pracownika i opłacenie składek. Istotą zawarcia umowy dla pozoru jest wprowadzenie w błąd innych podmiotów (ZUS) co do tego, że umowa została zawarta. Spełnienie tylko formalnych warunków nie jest wystarczające, a należy mieć przede wszystkim na uwadze faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony G. F. twierdząc, że był pracownikiem firmy (...) należącej do K. B. (1), co potwierdzają posiadane przez niego dokumenty: świadectwo pracy i druk PIT-11 na podstawie którego rozliczał się z Urzędem Skarbowym. Ubezpieczony wskazywał, iż ze względu na stan zdrowia przebywał w okresie zatrudnienia na zwolnieniu lekarskim, a obecnie otrzymuje rentę z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, powołując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

W dniu 17 maja 2010r. R. B. (jako pełnomocnik pracodawcy K. B. (1), prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w I.) oraz G. F. podpisali umowę o pracę, zgodnie z którą G. F. zatrudniony został na czas określony od 17 maja 2010r. do 16 maja 2011r. na stanowisku pracownika ogólnobudowlanego, w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem brutto 1.317 zł.

(odpis umowy k.1 akt sprawy administracyjnej prowadzonej przez ZUS Oddział w B., kserokopia umowy – k.34 a.s.)

Co do ważności tej dwustronnej czynności prawnej powstał pomiędzy ZUS Oddziałem w B. a G. F. spór związany z zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 22 października 2015r., która oparta była na ustaleniu, iż umowa ta została zawarta dla pozoru i jako dotknięta tą wadą nie wywołuje skutków prawnych w sferze praw i obowiązków z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż zgodnie z art.6 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r., poz.963 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art.8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

Osoby te podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu, stosownie do unormowań art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy systemowej.

Zgodnie z art.83 § 1 Kodeksu cywilnego nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Organ rentowy – powołując się na powyższy przepis Kodeksu cywilnego oraz art.22 § 1 i art.26 Kodeksu pracy – dokonał w postępowaniu administracyjnym ustalenia, zgodnie z którym powyższa umowa o pracę zawarta została dla pozoru wobec braku dowodów świadczenia przez G. F. pracy.

Przeprowadzona kontrola sądowa zaskarżonej decyzji wykazała jednak, iż powyższe ustalenia organu rentowego nie odpowiadało rzeczywistemu stanowi faktycznemu.

Na wstępie rozważań w tej kwestii poczynić należy uwagę, iż organ rentowy przeprowadził kontrolę w kwestii zgłoszenia G. F. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz w kwestii istnienia tytułu tych ubezpieczeń po ponad 5 latach od podpisania przez K. B. (1) i G. F. umowy o pracę i ponad 4 lata od wskazanej w treści tej umowy końcowej daty związania stron stosunkiem pracy. Okoliczność ta stawiała odwołującego się powoda w trudnej sytuacji procesowej, związanej z trudnościami w zaoferowaniu dowodów z osobowych źródeł dowodowych. Po tak długim okresie czasu za częściowo usprawiedliwione uznać należy problemy powoda co do przedłożenia – poza dowodami z dokumentów – innych dowodów np. z zeznań świadków, tym bardziej, iż jego zatrudnienie na podstawie kwestionowanej przez ZUS umowy o pracę nie przekraczało 1 roku, przy czym powód część tego okresu nie pracował z powodu niezdolności do pracy.

W związku z tym wyeksponować należy przy rozważaniu wyników postępowania dowodowego, iż pracownicze zatrudnienie powoda potwierdzone zostało nie tylko umową o pracę, ale także innymi dowodami z dokumentów, i to mających istotną dla rozstrzygnięcia sporu wartość dowodową. Otóż zatrudnienie powoda u K. B. (1) poprzedzone zostało zawarciem przez tego ostatniego ze Starostą (...) (za którego działał Dyrektor (...) umowy nr (...) z dnia 17 maja 2010r., w której K. B. (1) zobowiązał się do zatrudnienia od dnia 17 maja 2010r. do dnia 16 maja 2011r. trzech osób bezrobotnych w szczególnie niekorzystnej sytuacji, wymienionych w załączniku nr 2 do tej umowy. Wśród tych osób znajdował się G. F. (dowód: kserokopia umowy w załączniku nr 2 – k.27 – 31 akt sprawy).

Zawarcie przez K. B. (1) tego rodzaju umowy ze Starostą (...) wskazuje wstępnie na rzeczywisty zamiar pracodawcy zatrudnienia osób bezrobotnych, w tym G. F.. Także inne dowody z dokumentów zaprzeczały, aby intencją pracodawcy i powoda było wykreowanie pozornej umowy o pracę, mającej służyć uzyskaniu nienależnych świadczeń np. z ubezpieczenia chorobowego.

Chodzi tutaj o takie dowody jak: karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 17 maja 2010r., podpisana przez powoda i inspektora do spraw bhp B. A. (k.32), kserokopia świadectwa pracy z dnia 16 maja 2011r. (k.41 – 42 a.s.), zaświadczenie lekarskie z dnia 28 maja 2010r. stwierdzające brak przeciwskazań do pracy powoda na stanowisku pracownika ogólnobudowlanego na wysokości do 3m (k.45 a.s.), listy płac i listy obecności (k.47 – 76 oraz k.152 – 172) oraz informacja o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za okres objęty umową o pracę (k.21 i 22 a.s.).

Rzeczywisty charakter zatrudnienia powoda potwierdzały nie tylko powyższe dowody z dokumentów, ale także zeznania świadków: R. B. (e-protokół rozprawy k.87 i skrócony protokół rozprawy k.83 – 85) i A. W. (e-protokół rozprawy k.113 i skrócony protokół rozprawy k.110 – 112 a.s.) oraz dowód z przesłuchania jako strony płatnika K. B. (1) (e-protokół rozprawy k.87 oraz skrócony protokół rozprawy – k.85 – 86 a.s.).

Powyższe dowody dawały podstawę do ustalenia, iż powód rzeczywiście wykonywał umowę o pracę z dnia 17 maja 2010r., a w ramach wyznaczonych mu obowiązków pracowniczych dowoził na budowy pracowników K. B. (1), jeździł pojazdem pracodawcy po potrzebne materiały budowlane, a przede wszystkim pracował przy urabianiu zaprawy murarskiej oraz przy pracach murarskich na budowach realizowanych w I.. Zeznania tych osób były zgodne i stanowcze, a przy ocenie ich wiarygodności Sąd Okręgowy miał także na uwadze, iż wykonywanie przez G. F. obowiązków pracowniczych potwierdzili nie tylko pracodawca (płatnik) i jego pełnomocnik (teść) R. B., ale również świadek A. W., który był osobą zupełnie obcą w stosunku do stron i nie pozostającą aktualnie w żadnym stosunku zależności wobec K. B. (1) czy R. B.. Świadek ten potwierdził, iż G. F. pracował 8 godzin codziennie, przy dowozie pracowników na budowy, wydawaniu materiałów budowlanych, przygotowaniu zaprawy murarskiej i innych zleconych mu przez pracodawcę pracach.

Dowód z zeznań świadka K. J. (e-protokół rozprawy k.175 – 176) także pośrednio lecz wyraźnie potwierdził, iż K. B. (2) rzeczywiście zatrudniał pracowników. Choć w swoich zeznaniach świadek ten podał, iż nie zna G. F. (który nie był obecny na rozprawie, podczas której świadek był przesłuchiwany), to jednak potwierdził, iż na budowy woził go starszy niski mężczyzna samochodem marki m. lub v. (powód urodził się (...) i jest niskiego wzrostu i jak wynikało z pozostałego materiału dowodowego dowoził jako kierowca busa marki v. pracowników na budowy). Świadek ten stanowczo potwierdził, iż był zatrudniony na budowach, a jego przełożonym był R. B..

Powyższy spójny materiał dowodowy zaprzeczał zatem ustaleniom organu rentowego wskazanym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji jakoby umowa o pracę łącząca K. B. (1) (jako pracodawcę) i G. F. (jako pracownika) zawarta została dla pozoru i jako dotknięta tą wadą była nieważna (art.83 § 1 K.c.).

Przeciwko ustaleniom organu rentowego przemawiał dodatkowo i ten niesporny między stronami element stanu faktycznego sprawy, iż powód efektywnie przepracował u K. B. (1) okres od 17 maja 2010r. do 10 grudnia 2010r. (dni 11 i 12 grudnia przypadały na sobotę i niedzielę), a niezdolnym do pracy z powodu choroby stał się dopiero z dniem 13 grudnia 2010r. (okoliczności powołane przez organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i potwierdzone listami obecności). Zatem powód G. F. przepracował efektywnie (realizując obowiązki pracownicze wynikające z umowy o pracę z dnia 17 maja 2010r.) prawie 7 miesięcy, i dopiero po tym okresie zachorował. Zatem zamieszczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (str.3) ustalenie organu rentowego, zgodnie z którym „w krótkim okresie od zgłoszenia stał się niezdolny do pracy” było oczywiście nieprawdziwe. Trudno bowiem uznać, iż powód w krótkim okresie czasu od zgłoszenia go z dniem 17 maja 2010r. do ubezpieczeń społecznych przez pracodawcę stał się niezdolnym do pracy, skoro niezdolność ta wystąpiła po prawie 7 miesiącach od nawiązania stosunku pracy i okres ten stanowił ponad połowę całego okresu zatrudnienia powoda na czas określony.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem (art.22 § 1 Kodeksu pracy).

Zatrudnienie powoda G. F. miało rzeczywisty, a nie pozorny charakter i spełniało wszystkie typologiczne cechy stosunku pracy. Stanowiło zatem także ważny tytuł do objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi w okresie, na który zawarta została umowa o pracę.

W tym stanie rzeczy na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 K.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami ustawy systemowej Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Janusz Madej