Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Siupka-Mróz

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2025 roku w B.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 25 lipca 2023 roku, nr. (...)

w sprawie M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o zasiłek chorobowy i o zwrot pobranych świadczeń

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w B. z dnia 18 października 2024 roku

w sprawie o sygn. akt VII U 551/23

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz odwołującej M. K. kwotę 180 złotych
(sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sędzia Joanna Siupka-Mróz

Sygn. akt VI Ua 2/25

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lipca 2023 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił M. K. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29 czerwca 2021 r. do 3 listopada 2021 r. oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami liczonymi od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia decyzji, w łącznej kwocie 26 048,29 zł. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż w związku z niezdolnością ubezpieczonej do pracy od 17 czerwca 2021 r. do 3 listopada 2021 r. płatnik (...) sp. z o.o. wypłacił ubezpieczonej wynagrodzenie za czas choroby od 17 czerwca 2021 r. do 28 czerwca 2021 r. Następnie tutejsza placówka ZUS wypłaciła zasiłek chorobowy za 29 czerwca 2021 r. do 3 listopada 2021r. W trakcie weryfikacji uprawnień ubezpieczonej do zasiłku chorobowego za powyższy okres ZUS ustalił, że ubezpieczona jednocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. W toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ZUS ustalił, że powódka w czasie orzeczonej niezdolności do pracy dokonywała zakupów i usług wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem organ rentowy uznał, że w weryfikowanym okresie ubezpieczona wykonywała czynności związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dlatego też nie ma ona prawa do zasiłku chorobowego za sporny okres.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona, działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o jej zmianę. W uzasadnieniu wskazała, iż dokonywała zakupów, które księgowane były w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Organ nie przeprowadził natomiast żadnych dowodów mogących potwierdzić, że zakupy te wykorzystywane były przez nią do wykonywania pracy zarobkowej, a nawet gdyby takie dowody przeprowadził, to z przyczyn oczywistych dałyby one organowi odpowiedź negatywną. Podkreśliła, że brak przychodów w danym okresie podatkowym nie stanowi przeszkody do ujmowania kosztów działalności gospodarczej. Dalej podkreśliła, że od dłuższego czasu walczyła z depresją. Miewała okresy lepszego i gorszego stanu zdrowia, które spowodowane były zarówno problemami w życiu osobistym, jak i zawodowym. Lekarz prowadzący zalecił jej relaks połączony z poszukiwaniem nowej drogi zawodowej oraz oddawanie się pasjom. Taką pasją dla ubezpieczonej jest fotografia, dlatego też założyła działalność gospodarczą. W okresie lepszego samopoczucia zaczęła wracać do robienia zdjęć, którymi dzieliła się w mediach społecznościowych. W tym okresie nie przyjmowała żadnych zleceń, bo miała problemy z zorganizowaniem się, skupieniem, dotrzymywaniem terminów. Tym samym zaistniała niemożność wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 18 października 2024 r. Sąd Rejonowy w B.przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za sporny okres zmieniając zaskarżoną decyzję.

Sąd ten ustalił, co następuje:

Ubezpieczona M. K. była zatrudniona u płatnika składek (...) sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie od maja 2020 r. ubezpieczona prowadziła swoją działalność gospodarczą, której profilem była fotografia, głównie kobieca, czasami produktowa. W dniu 17 czerwca 2021 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu depresji. Płatnik składek (...) sp. z o.o. wypłacił ubezpieczonej wynagrodzenie za okres od 17 czerwca 2021 r. do 28 czerwca 2021 r. Następnie od 29 czerwca 2021 r. do dnia 3 listopada 2021 r. organ rentowy wypłacił ubezpieczonej zasiłek chorobowy.

W trakcie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczona dokonywała zakupów produktów oraz usług wykorzystywanych w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, jednakże nie wykonywała żadnych zleceń w ramach prowadzonej niezdolności do pracy z uwagi na zaburzenia depresyjne. W tym czasie nie zdawała sobie sprawy, że nie powinna dokonywać zakupów związanych z fotografią, a jednocześnie była to dla niej odskoczenia w trudnym okresie i dawało nadzieję, że będzie miała do czego wrócić, gdyż fotografia była jednocześnie jej pasją. Tym samym, pomimo dokonywania zakupów, nie miała żadnych dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej. W tym czasie nie uzyskiwała też żadnych innych dochodów.

W okresie od października 2020 do 2023 r. ubezpieczona uczestniczyła w kursie akupunktury, po którym zdała egzamin. W trakcie orzeczonej niezdolności do pracy nie prowadziła odpłatnych sesji z akupunktury, a jedynie uczestniczyła w warsztatach, w których uczestniczyły jej koleżanki.

Pismem z dnia 20 kwietnia 2023 r. ZUS zawiadomił ubezpieczoną o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie weryfikacji uprawnień do zasiłku chorobowego ubezpieczonej. W wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ rentowy, decyzją z dnia 25 lipca 2023 r., odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego oraz zobowiązał ją do zwrotu wypłaconego świadczenia.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie było zasadne, a tym samym zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu, a odrębny charakter postępowania nie wyłącza zasady kontradyktoryjności w tych sprawach, w tym ciężaru dowodzenia swych twierdzeń przez ubezpieczonego i pozwany organ (por. wyroki SN z dnia 8 stycznia 2008 r., I UK 193/07, Lex nr 447681; z dnia 8 lipca 2008 r., II UK 344/07, Lex nr 497701; z dnia 11 lutego 2011 r., II UK 269/10, Lex nr 794791 i z dnia 9 sierpnia 2011 r., I UK 52/11, Lex nr 1084706).

W niniejszej sprawie to na pozwanym organie rentowym spoczywał obowiązek wykazania okoliczności, z których wywodził korzystne dla siebie skutki prawne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zarzucał ubezpieczonej świadczenie pracy zarobowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy i stwierdził, że konsekwencją takiego działania jest utrata prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził całe postępowanie dowodowe, zgodnie ze zgłoszonymi wnioskami dowodowymi, aż wreszcie na rozprawie w dniu 22 lutego 2024 r. zobowiązał strony do złożenia ostatecznych twierdzeń i wniosków dowodowych w terminie 7 dni pod rygorem ich pomięcia na dalszym etapie postępowania (k. 61v.). W odpowiedzi strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska, nie składając dalszych wniosków dowodowych (k.75), a w tej sytuacji po zakreśleniu terminu na przedstawienie stanowisk końcowych, Sąd zamknął rozprawę i opierając się na art. 224 § 3 k.p.c. wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym.

Odnosząc się do materialnoprawnej podstawy wydania wyroku na wstępie należy wskazać, iż zgodnie z art. 6 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2023r., poz. 2780, powoływana dalej jako: ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Jednakże ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej). W niniejszej sprawie strony prowadziły spór po pierwsze co do ustalenia, czy odwołująca, w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, wykonywała pracę w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że prawo do zasiłku chorobowego podlega utracie w przypadku wystąpienia jednej z dwóch niezależnych przesłanek określonych w cytowanym przepisie, a więc wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. Pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie powyższego przepisu jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na wolnieniu lekarskim (wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2005 r., I UK 370/04, OSNP 2005/21/342).

Sąd Najwyższy jednak stoi na stanowisku, który tutejszy Sąd w pełni podziela, iż tylko sporadyczna, wymuszona okolicznościami, aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. W innych przypadkach za okres niezdolności do pracy, w czasie której ubezpieczone wykonuje pracę zarobkową, nie należy się zasiłek lecz wynagrodzenie, przy czym jest niezbędne, aby wykonywana praca była niezgodną z celem zwolnienia lekarskiego (wyrok SN z dnia 9 października 2006 r., II UK 44/06, OSNP 2007/19-20/295). Ponadto o zakwalifikowaniu wykonywania określonych czynności jako "pracy" nie decyduje charakter stosunku prawnego, na podstawie którego są one wykonywane, ale rodzaj tych czynności. Ponieważ w art. 17 pkt 1 ustawy zasiłkowej brak jest odniesienia do wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku zatrudnienia w szerokim tego słowa znaczeniu - nie chodzi zatem w nim w szczególności wyłącznie o wykonywanie pracy podporządkowanej czy zależności służbowej, co jest charakterystyczne dla stosunku pracy. Nadto praca powinna być świadczona osobiście, choć nie musi to być praca fizyczna (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 6 czerwca 2012 r., I UK 70/12, Lex 1675215). Z zebranego materiału dowodowego wynika, iż odwołująca nie podejmowała żadnych czynności zarobkowych w związku z zarejestrowaną działalnością gospodarczą. W ocenie Sądu wskazane przez pozwany organ zakupy, udokumentowane fakturami wystawionymi w związku z działalnością gospodarczą w zakresie fotografii, same w sobie nie stanowią dowodu wykonywania pracy zarobkowej. Zauważyć bowiem wypada, iż celem zasiłku chorobowego jest utrzymanie przez osobę ubezpieczoną płynności finansowej. Zasiłek chorobowy ma bowiem na celu zapewnienie osobie chorej środków utrzymania. Z kolei z przeprowadzonego postępowania dowodowego wprost wynika, iż ubezpieczona w okresie orzeczonej niezdolności do pracy nie wykonywała żadnych odpłatnych zleceń, a jedynie wykonywała zdjęcia sama dla siebie, ewentualnie w celu zamieszczenia ich w swoich mediach społecznościowych, z których również nie czerpała korzyści. Tym samym, zdaniem Sądu, nie sposób podzielić stanowiska organu rentowego, że dokonanie zafakturowanych zakupów stanowi pracę zarobkową bez jednoczesnego ustalenia, czy w rzeczywistości ubezpieczona uzyskała jakikolwiek przychód. Jest to stanowisko zbyt daleko idące, pozostające w sprzeczności z całym zebranym materiałem dowodowym. Trzeba przy tym podkreślić, że fotografia była także jej hobby, więc pozostaje w zgodzie z doświadczeniem życiowym, że w sytuacji epizodów depresji wracała do rzeczy, które dawały ubezpieczonej możliwość poprawy samopoczucia, oderwania od problemów, z którymi się mierzyła. Żaden dowód nie potwierdził również i tego, że udział ubezpieczonej w kursie czy warsztatach akupunktury, należy kwalifikować jako pracę zarobkową. W tym zakresie należy podkreślić, że organ rentowy przedstawił jedynie wydruki z portalu Facebook, które nie dowodzą prowadzenia dzielności zarobowej. Podkreślić przy tym należy, że w związku z powyższymi okolicznościami oraz pozyskaną dokumentacją medyczną Sąd zobowiązywał strony do przedstawienia dalszych twierdzeń i wniosków dowodowych pod rygorem pomięcia na dalszym etapie postepowania, a także udzielił terminu do przedstawienia stanowisk końcowych przed zamknięciem rozprawy, a strony nie złożyły na żadnym z tych etapów dalszych wniosków dowodowych, a w tej sytuacji po prowadzonym postępowaniu dowodnym w całości, w świetle zasady kontradyktoryjności postepowania obowiązkiem Sądu było zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku. W świetle powyższego Sąd doszedł do przekonania, że organ rentowy, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi dowodzenia, nie wykazał, aby ubezpieczona wypełniła swoim zachowaniem jakiekolwiek przesłanki powodujące utratę prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

W konsekwencji wskazać również należy, że zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t.: Dz. U. z 2024 r., poz. 497 ze zm.; powoływana dalej, jako „ustawa systemowa”) osoba, która pobrała nienależnie świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Stosownie przy tym do art. 84 ust. 2, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia oraz

3)  świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

W prawie ubezpieczeń społecznych obowiązek zwrotu jest zatem wyraźnie ograniczony do wypadków, w których wzbogacony przyjął świadczenia w złej wierze, wiedząc, że mu się one nie należą. Świadomość nienależności świadczenia wypływa bądź z pouczenia przez organ rentowy o okolicznościach powodujących zwrot świadczeń, bądź stąd, że osoba ta sama spowodowała wypłatę nienależnych świadczeń swoim zawinionym działaniem. Pouczenie stanowi warunek sine qua non obowiązku zwrotu nienależnych kwot (A. Kijowski, Zwrot nienależnych świadczeń, s. 1512; por. wyr. SN z 26.4.1980 r., II URN 51/80, OSNC 1980, Nr 10, poz. 202; wyr. SN z 11.1.2005 r., I UK 136/04, OSNP 2005, Nr 16, poz. 252; wyr. SN z 9.2.2005 r., III UK 181/04, OSNP 2005, Nr 17, poz. 275; wyr. SN z 16.1.2009 r., I UK 190/08, OSNP 2010, Nr 15-16, poz. 194). Należy także przytoczyć uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r. (I UK 147/09, Lex nr 585709), w którym wskazano, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (także na tle niemal analogicznych uregulowań zawartych w uprzednio obowiązujących art. 80 i 81 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. Nr 3, poz. 6 ze zm., oraz art. 106 i 107 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm., a także aktualnego art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) przyjmuje się, że organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę (wyrok Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 maja 1966 r., I TR 49/66, niepubl.-patrz: B. Gudowska, Ubezpieczenie emerytalno-rentowe w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Warszawa 1993 r., s. 171). Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze wiedząc, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Zatem podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl powołanego przepisu jest po pierwsze: brak prawa do świadczenia oraz po drugie: świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, która płynie ze stosownego pouczenia. W zaistniałych okolicznościach faktycznych, art. 84 ust. 1 ustawy systemowej nie mógł mieć zatem zastosowania, skoro organ rentowy w ogóle nie wykazał przesłanek wynikających z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. W tym stanie rzeczy Sąd orzekł jak sentencji wyroku.

W imieniu organu rentowego apelację od wyroku Sądu Rejonowego w B.VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 18.10.2024 r., sygn. akt VII U 551/23 (doręczonego wraz z uzasadnieniem 12.12.2024 r.) złożył pełnomocnik zaskarżając niniejszy wyrok w całości.

Zaskarżanemu wyrokowi zarzucił:

naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, to jest art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów, skutkującej uznaniem, że czynności podejmowane przez Ubezpieczoną w okresie orzeczonej niezdolności do pracy nie są niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego;

1.  naruszenie prawa materialnego, to jest:

-

art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że Ubezpieczona spełniła warunki do przyznania prawa do zasiłku chorobowego za okres 29.06.2021 r. do 3.11.2021 r. pomimo, że w tym okresie wykorzystywała zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

-

art. 84 ust. 1 i 2 pkt. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez uznanie, że Ubezpieczona nie jest zobowiązana do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za okres od 29.06.2021 r. do 3.11.2021 r. w kwocie 26.048,29 zł.

Wskazując na te zarzuty wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania;

1.  zasądzenie od Ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Decyzją z 25.07.2024 r. organ rentowy odmówił Ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29.06.2021 r. do 3.11.2021 r. oraz zobowiązał Ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami liczonymi od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia decyzji w łącznej kwocie 26.048,29 zł.

Wyrokiem z 18 października 2024 r. Sąd Rejonowy w B. zmienił zaskarżoną decyzję z 25.07.2024 r. w ten sposób, że przyznał Ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 29.06.2021 r. do 3.11.2021 r. i orzekł, że Ubezpieczona nie jest zobowiązana do zwrotu zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 26.048,29 zł. Sąd ustalił, że Ubezpieczona była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie od maja 2020 r. prowadziła swoją działalność gospodarczą, której profilem była fotografia, głównie kobieca, czasami produktowa. W dniu 17.06.2021 r. Ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu depresji. Płatnik składek wypłacił Ubezpieczonej wynagrodzenie za okres od 17.06.2021 r. do 28.06.2021 r. , a od 29.06.2021 r. do 3.11.2021 r. organ rentowy wypłacił Ubezpieczonej zasiłek chorobowy. W trakcie orzeczonej niezdolności do pracy Ubezpieczona dokonywała zakupów produktów oraz usług wykorzystywanych w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W okresie od października 2020 do 2023 r. Ubezpieczona uczestniczyła w kursie akupunktury, po którym zdała egzamin. Sąd stwierdził, że trakcie orzeczonej niezdolności do pracy nie prowadziła odpłatnych sesji z akupunktury, a jedynie uczestniczyła w warsztatach w których uczestniczyły jej koleżanki.

Z wyrokiem Sądu nie można się zgodzić.

Sąd analizując zgromadzone w sprawie dowody pominął, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, okolicznością pozbawiającą prawa do zasiłku chorobowego jest nie tylko wykonywanie działalności zarobkowej, ale również wykorzystywanie zwolnienia od pracy niezgodnie z jego celem. W niniejszej sprawie, w ocenie organu rentowego wystąpiły obie przesłanki przewidziane tym przepisem.

Ubezpieczona w czasie orzeczonej niezdolności do pracy nie tylko dokonywała zakupów związanych z założoną przez siebie działalnością gospodarczą w zakresie działalności fotograficznej, ale też brała udział w kursie akupunktury i organizowała warsztaty z tym związane. Wydruki postów Ubezpieczonej z portalu Facebook wyraźnie wskazują, że sama Ubezpieczona podejmowała aktywne działania związane z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą. W poście z 16.10.2021 r. Ubezpieczona napisała „Dziękuję Kochani za dzisiaj!!! Moje pierwsze warsztaty za mną, kolejne planuję już w mojej głowie". Ubezpieczona w CEIDG jako przedmiot prowadzonej działalności wykazała nie tylko działalność fotograficzną, ale też działalność paramedyczną. Sama Ubezpieczona zeznała też, że po zakończeniu szkoły prowadzi działalność w tym zakresie. Ewidentne jest zatem, że Ubezpieczona w okresie zwolnienia do pracy przygotowywała się do zmiany w życiu zawodowym, co - zgodnie z odwołaniem - zalecił jej lekarz. Okoliczność, że Ubezpieczona nie uzyskała wynagrodzenia za prowadzone warsztaty jest bez znaczenia, ponieważ wydarzenie to może być oceniane jako działalność promocyjna, reklama mająca na celu zaprezentowanie swojej firmy w celu pozyskania potencjalnych klientów, co może wiązać się z uzyskaniem przychodu w przyszłości. Nie można zatem uznać, że działania takie nie są związane z prowadzoną działalnością i że nie zmierzają do osiągnięcia przychodu.

Sąd Rejonowy oceniając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pominął ten aspekt.

Należy też podkreślić, że zwolnienia lekarskiego nie można traktować jako dodatkowego urlopu wypoczynkowego, który zostaje przeznaczony np. na wakacyjny wyjazd albo podjęcie dodatkowego zatrudnienia lub czynienia przygotowań do podjęcia nowych aktywności zawodowych. Bez wątpienia wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w takich celach jest nadużyciem ze strony osoby, która na nim przebywa. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W orzecznictwie sądów powszechnych ugruntowany jest pogląd, że niezależnie od wskazań lekarskich, ubezpieczony niezdolny do pracy z powodu choroby może wykonywać jedynie zwykłe czynności życia codziennego oraz czynności związane z jego stanem zdrowia, np. może udać się na wizytę u lekarza, do apteki bądź po codzienne zakupy żywnościowe. Postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego jest zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia lekarskiego. (I. Jędrasik-Jankowska, Prawo socjalne)

Należy przy tym wskazać, że nawet, jeżeli z opinii lekarza wynika, że wykonywane przez ubezpieczonego czynności nie wpłynęły na pogorszenie jego stanu zdrowia, ale czynności te stanowią rozszerzenie „czynności niezbędnych życiowo", to ich wykonywanie jest niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego. W orzecznictwie za niezgodne z celem zwolnienia uznano m.in. wzięcie udziału w wycieczce zagranicznej - pielgrzymce do Włoch (I PKN 308/990), a także wzięcie udziału w imprezie towarzyskiej czy rozrywkowej (I PKN 553/98).

W uzasadnieniu wyroku NSA z 14.07.2020 r. (I OSK 2436/19) wskazano: Zamieszczenie na druku zaświadczenia lekarskiego wystawionego policjantowi cyfry "2" stanowi wskazanie lekarza, że "chory może chodzić". Nie oznacza to jednak, że przebywający na zwolnieniu lekarskim policjant może traktować okres zwolnienia lekarskiego jako czas wolny od służby, którym może swobodnie dysponować. Powyższy zapis uprawnia policjanta jedynie do załatwiania podstawowych potrzeb życiowych, a więc do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, a więc przykładowo poruszania się po mieszkaniu, dokonania zakupów żywnościowych, leków, udania się na wizytę do lekarza, na zabiegi medyczne czy rehabilitacyjne. Zakres dopuszczalnego poruszania się policjanta z powyższym wskazaniem lekarskim co do zasady powinien ograniczać się do najbliższych okolic. Czas zwolnienia lekarskiego nie może być bowiem traktowany jako równoważny okresowi urlopu wypoczynkowego, urlopu bezpłatnego, czy innych dni wolnych od służby, w których to okresach policjant decyduje o sposobie spędzania wolnego czasu (por. m.in. wyrok WSZ\ w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA) Wa 1687/16, wyrok W54 w Gdańsku z dnia 18 października 2018 r., sygn. akt II SA/Gd 511/2018).

W uzasadnieniu cytowanego orzeczenia stwierdzono również, że nawet wyjazd zagraniczny, który był realizacją zaleceń lekarskich (np. lekarza psychiatry) nie może zostać uznany, za wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego zgodnie z jego celem. „Okoliczność, że tego typu wyjazd zagraniczny sprzyja procesowi leczenia, jest z punktu widzenia omawianych regulacji obojętna. Istotne jest bowiem to, czy tego rodzaju zachowanie mieści się w ramach dopuszczalnych czynności policjanta podczas korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Innymi słowy, pewne zachowania mogą być niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego, mimo tego, że pozostają w zgodzie z procesem leczenia. Jak już wyżej wskazano, czym innym jest bowiem okoliczność potwierdzenia niezdolności policjanta do służby - poprzez wystawienie zwolnienia lekarskiego, a czym innym sama diagnoza lekarsko dokonano przez lekarza, jak również zalecony proces leczenia."

Celem zwolnienia lekarskiego jest odzyskanie przez Ubezpieczoną pełnej zdolności do pracy oraz regeneracja organizmu poprzez odpoczynek i ewentualną rehabilitację. W ocenie organu Ubezpieczona potraktowała zwolnienie lekarskie jako dodatkowy czas wolny, który przeznaczyła na dokonanie zmian w życiu zawodowym, co nie może zostać uznane za prawidłowe wykorzystanie okresu ochrony od pracy przeznaczonego na powrót do zdrowia. Zgodnie z art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Odsetki są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty, jednak w razie zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, w terminie wskazanym w decyzji zobowiązującej do zwrotu tych należności, nie nalicza się odsetek od spłaconych należności za okres od dnia przypadającego po dniu wydania decyzji do dnia spłaty. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik ubezpieczonej domagał się oddalenia apelacji i przyznania kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd prawidłowo ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Zachował reguły swobodnej oceny dowodów. Wykonywanie czynności hobbystycznie bez zleceń i dochodów nie może i nie powinno być poczytane jako automatycznie podjęte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podstawą wydania decyzji nie było wykorzystywanie zwolnienia przez powódkę niezgodnie z jego celem. Natomiast w okresie objętym zwolnieniem odwołująca nie wykonywała działalności zarobkowej. Realizowała zalecenia lekarza psychiatry.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja pozwanego jest niezasadna, a podniesione w niej zarzuty nie znalazły uznania Sądu drugiej instancji i nie mogły spowodować zgodnie z wnioskami apelacji, zmiany zaskarżonego wyroku, który odpowiada prawu.

Sąd a quo prawidłowo ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy, w związku z czym ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, oraz właściwie wyjaśnił podstawę prawną orzeczenia z przytoczeniem odpowiednich przepisów prawa i wbrew zarzutom stawianym w apelacji w sposób prawidłowy ocenił zgromadzony materiał dowodowy oraz dokonał trafnej wykładni zastosowanego prawa materialnego i oceny przyjętych kryteriów ustalenia wysokości wnioskowanego świadczenia w odniesieniu do ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Pozwany w apelacji podniósł zarówno zarzuty naruszenia prawa procesowego, jak i prawa materialnego. Z uwagi na to, że zarzuty naruszenia przepisów proceduralnych mają zasadnicze znaczenie dla wyznaczenia podstawy faktycznej, od nich należy rozpocząć analizę. Prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być bowiem właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstaw faktycznej rozstrzygnięcia. Powyższe rodzi konieczność rozpoznania w pierwszym rzędzie zarzutów naruszenia prawa procesowego zmierzających do zakwestionowania stanu faktycznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 18/97, OSNC 1997/8/112).

W myśl powołanego art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania, wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Tylko rażąco błędna lub oczywiście sprzeczna z treścią materiału dowodowego ocena, nieodpowiadająca zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, może czynić usprawiedliwionym zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, nie publ., z dnia 20 września 2002 r., II CKN 817/00, nie publ., z dnia 2 kwietnia 2003r., I CKN 160/01, nie publ.). Dlatego też strona chcąca podważyć sędziowską ocenę dowodów nie może ograniczać się do przedstawienia własnej jej oceny, ponieważ jest to zwykła polemika ze stanowiskiem sądu nie mogąca odnieść skutku. Konieczne jest wskazanie w takiej sytuacji przyczyn, dla których dokonana przez Sąd ocena dowodów nie spełnia kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c., oznaczenie jakie kryteria oceny naruszył Sąd, a nadto wyjaśnienie dlaczego zarzucane uchybienie mogło mieć wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753 czy wyrok z dnia 6 lipca 2005r., III CK 3/05, Lex nr 180925).

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd pierwszej instancji dokonał właściwej, wnikliwej i trafnej oceny zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego i zastosował regułę ciężaru dowodu. W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia szeroko i z przytoczeniem właściwych konkretnych argumentów Sąd I instancji wyjaśnił dlaczego i co było przesądzające do rozpoznania istoty sporu. Z argumentami tymi należy się zgodzić. Na etapie postępowania orzeczniczego a przede wszystkim przed Sądem I instancji organ rentowy nie wykazał aby czynności podejmowane przez ubezpieczoną stanowiły wykonywanie pracy zarobkowej lub też, co wywodził w apelacji były niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego.

W ocenie Sądu drugiej instancji, ciężar dowodu co do istnienia tych okoliczności spoczywał na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, który musi wykazać, że zaistniały wszystkie przesłanki wyłączające prawo do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego.

W judykaturze wskazuje się zaś, że w art. 17 ustawy zasiłkowej chodzi o każdą pracę zarobkową wykonywaną w okresie zwolnienia lekarskiego. Za pracę, o której wyżej mowa, uważa się pracę w potocznym tego słowa znaczeniu, w tym wykonywanie różnych czynności w ramach różnych stosunków prawnych lub poza takimi stosunkami, a także prowadzenie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie czy stosunek o charakterze korporacyjnym. Jeśli z kolei chodzi o cel, jaki ma spełniać art. 17 ustawy zasiłkowej, to chodzi w nim o zapobieganie wykorzystywania zwolnień lekarskich do innych celów niż poprawa zdrowia czy wyzdrowienie. Z tego względu przepis ten zakazuje pracy zarobkowej i innych działań, które mogą zniweczyć ten cel. Ustawodawca uznaje bowiem, że jeśli ktoś może pracować zarobkowo na zwolnieniu lekarskim, to albo jest zdolny do pracy, albo przez swoje zachowanie powoduje, że zwolnienie lekarskie będzie musiało zostać przedłużone, bo jego stan zdrowia się nie poprawi. W doktrynie podnosi się, że interpretacji tych przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego należy dokonywać, biorąc pod uwagę ratio legis regulacji wynikającej z art. 17. Jest nią ochrona funduszu ubezpieczenia chorobowego przed nadużyciami ze strony ubezpieczonych, utrata prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 17 oparta jest bowiem na założeniu nierzetelności zwolnienia lekarskiego. Utrata prawa do zasiłku chorobowego w okolicznościach art. 17 ustawy zasiłkowej ma przeto na celu nie tyle represjonowanie ubezpieczonego za zachowanie sprzeczne ze statusem chorego, lecz raczej przeciwdziałanie wypłacie świadczeń (zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia gwarancyjnego) w okolicznościach, które ustawodawca ocenia jako nadużycie prawa.

( Por. Wyrok SN z 14.05.2024 r., II USKP 123/23, LEX nr 3713580.). Sąd Najwyższy zauważa, że art. 17 ust. 1 obecnie obowiązującej ustawy zasiłkowej jest odpowiednikiem normy zawartej w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 z późn. zm.). Przepis ten ma charakter represyjny o tyle, gdyż ustanawia sankcję za określone w nim delikty związane ze sposobem korzystania przez ubezpieczonego ze zwolnienia lekarskiego. Konstrukcja utraty prawa do zasiłku chorobowego przybrała przy tym postać normy szczególnej, zatem zgodnie z dyrektywą exceptiones non sunt excendendae nie może być interpretowana rozszerzająco (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 lipca 2000r., II UKN 634/99, OSNAPiUS 2002 Nr 2, poz. 48 i z dnia 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 152). W myśl art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Komentowany przepis statuuje więc dwie przesłanki utraty prawa do zasiłku chorobowego:

1) wykonywanie - w okresie orzeczonej niezdolności do pracy - pracy zarobkowej i

2) wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Jak uznał przy tym Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 lutego 2021 r., I USKP 12/21 (OSNP 2021 Nr 12, poz. 139), nie sprawia trudności zastosowanie art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej w przypadku podjęcia (niezaprzestania) przez ubezpieczonego równoległej pracy zarobkowej (np. w sytuacji, gdy pracownik w jednym miejscu zatrudnienia korzysta ze zwolnienia lekarskiego z powodu choroby i pobiera z tego tytułu zasiłek chorobowy, a w innym wykonuje pracę zarobkową i pobiera wynagrodzenie). Trudności pojawiają się natomiast w przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, w której ubezpieczonego nie może zastąpić inna osoba, a prowadzenie tej działalności wymusza regularne podejmowanie pewnych czynności formalnych, które nie są absorbujące ani czasowo, ani intelektualnie, ani fizycznie, a dokonanie ich w odpowiednim terminie jest konieczne. Podobnie rzecz się przedstawia w przypadku wykonywania umów prawa cywilnego (np. umowy zlecenia). Jeżeli w związku z obowiązkiem wykonania takiej umowy - łączącej ubezpieczonego jako zleceniobiorcę z jego zleceniodawcą w dłuższym czasie, np. zawartej na czas nieokreślony - pojawia się konieczność podjęcia sporadycznych, incydentalnych i wymuszonych okolicznościami (sposobem wykonania umowy) czynności faktycznych i prawnych, w których nie może zastąpić zleceniobiorcy inna osoba, i czynności te wiążą się nie tylko z minimalnym nakładem sił fizycznych, psychicznych i intelektualnych oraz minimalnym wymiarem czasu (…), lecz także z minimalnym wynagrodzeniem (...), to sprzeczne z art. 67 ust. 1 Konstytucji byłoby pozbawienie ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego za cały okres niezdolności do pracy tylko z tej przyczyny (...). Z kolei w wyroku z dnia 12 maja 2021r., I USKP 19/21 (OSNP 2022 Nr 3, poz. 26), dotyczącym także ubezpieczonej prowadzącej jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą, Sąd Najwyższy uznał, że przy ocenie, czy doszło do wypełnienia przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, konieczna jest pewna "stopniowalność" zachowań osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, uwzględniająca specyfikę tej działalności. W konsekwencji przyjęcie, że taka osoba wykonywała w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową w rozumieniu powołanego przepisu będzie możliwe wówczas, gdy wykazuje się ona w tym okresie taką samą lub zbliżoną aktywnością zawodową jak w okresach, w których była zdolna do prowadzenia działalności. Natomiast gdy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy osoba prowadząca pozarolniczą działalność ogranicza swoją normalną aktywność wyłącznie do podejmowania sporadycznych, incydentalnych i wymuszonych, np. regulacjami prawnymi, czynności takich jak złożenie podpisu na dokumencie, zwłaszcza urzędowym, sporządzenie rachunku lub faktury, których niedopełnienie prowadziłoby do niedochowania ustawowego lub umówionego z kontrahentem terminu i które dodatkowo nie są sprzeczne z celem zwolnienia, oraz gdy ceduje pozostałe czynności charakteryzujące prowadzoną przez nią działalność na inne osoby (zatrudnionych, w tym celu zleceniobiorców lub ustanowionego na czas trwania niezdolności do pracy pełnomocnika), należałoby przyjąć, że zastosowanie w stosunku do niej regulacji art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie jest uzasadnione.

Nie ma zatem jednego prostego rozwiązania, jeśli chodzi o zastosowanie art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a ocena spełnienia przesłanki "wykonywania pracy zarobkowej" jest uzależniona od stanu faktycznego konkretnej sprawy - Postanowienie SN z 30.01.2024r., II USK 263/23, LEX nr 3666276. Nie należy więc oczekiwać kategorycznych wskazań ujednolicających, mających zastosowanie do każdego przypadku. To podstawy faktyczne danego rozstrzygnięcia będą decydowały o zakwalifikowaniu podejmowanych przez ubezpieczonych czynności jako "incydentalnych" bądź "wymuszonych okolicznościami" (postanowienie Sądu Najwyższego z 12 lipca 2023 r., III USK 103/22, LEX nr 3582651).

Jednak w szczególnych sytuacjach faktycznych prokonstytucyjna wykładnia przez sądy ubezpieczeń społecznych art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej może prowadzić do odmowy jego zastosowania ze względu na to, że sankcja, jaką przewiduje, może być uznana w konkretnym stanie faktycznym za zbyt drastyczną i dolegliwą, a przez to niesłuszną i niesprawiedliwą.

Czynności, których ubezpieczona podjęła się w okresie niezdolności do pracy, należało ocenić w takich kategoriach, uznając, iż były one wręcz relatywnie neutralne względem art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Niewątpliwie dokonanie sporadycznego zakupu na poczet kosztów prowadzonej poza zatrudnieniem działalności gospodarczej było działaniem związanym z minimalnym nakładem sił , niewielkim wymiarem czasu i nie powodowało uzyskania wynagrodzenia.

Podłożem jednak powiązania art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej i art. 84 ust. 1 i 2 ustawy systemowej według apelującego jest nie praca zarobkowa realizowana przez skarżącą, ale wykorzystywanie przez nią zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. W rezultacie należy przyjąć, że kwalifikacja ta jest prawidłowa tylko wówczas, gdy, po pierwsze, udział w warsztatach pozostaje w opozycji do "celu zwolnienia" (celu zasiłku chorobowego), a po drugie, jeśli odwołująca się działała ze złą wolą, to jest miała świadomość w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego, że jej zachowanie kłóci się z celem przyznania świadczenia, a przez to świadomie wprowadziła organ rentowy w błąd, co do tego, że świadczenie zasiłkowe było jej należne. Chodzi o to, że okoliczności, które doprowadziły do utraty prawa do zasiłku chorobowego, czyli wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, muszą świadczyć o "innym przypadku świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia". Stan taki istnieje tylko wówczas, gdy ubezpieczony w sposób świadomy i oczywisty sprzeciwia się celowi zasiłku chorobowego, a tym samym składając wniosek o jego wypłatę wprowadza organ rentowy w błąd co do zasadności jego wypłaty. Chodzi zatem o zachowanie kwalifikowane, które w ocenie Sądu Najwyższego w sprawie występuje (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, LEX nr 585709 i z dnia 9 lutego 2017 r., II UK 699/15, LEX nr 2255424). Celem zwolnienia lekarskiego jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy. W opozycji do tego celu pozostaje zachowanie, które utrudnia proces leczenia i rekonwalescencji. Można zatem założyć, że wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy zawsze stanowi wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem, którym jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2018 r., III UK 72/17, LEX nr 2497582). Nie chodzi tu zresztą jedynie o odzyskanie pełnej zdolności do pracy, gdyż zdrowie może być traktowane nie tylko jako stan braku objawów patologicznych, ale także jako stan pełnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej, a więc pełnej zdolności organizmu do utrzymywania równowagi między nim a środowiskiem zewnętrznym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2000r., II UKN 71/00, LEX nr 1170615). W jej osiągnięciu przeszkodą może być zarówno wykonywanie pracy zarobkowej (co przesądził ustawodawca), jak i inne zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2009 r., I UK 140/09, LEX nr 564767, z dnia 25 kwietnia 2013 r., I UK 606/12, LEX nr 1391152).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy dokonał kontroli zwolnienia lekarskiego po prawie dwóch latach po skorzystaniu przez ubezpieczoną z prawa do zasiłku chorobowego. Na etapie apelacji już nie podkreślał wykonywanie przez odwołującą pracy zarobkowej ( działalność gospodarcza ) a wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem. Podnieść należy, iż twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227) powinno być udowodnione przez stronę, która zgłasza to twierdzenie - art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. (zob. wyrok SN z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00, W. 2002, nr 7-8, poz. 44; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 kwietnia 1998 r., I ACa 308/98, (...) 2002, Nr 12, poz. 147). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. (wyrok s.apel. 28.02.2013 I ACa 613/12 w B. LEX nr 1294695).

Na gruncie rozpoznawanego przypadku znamiennym jest, iż w postępowaniu przed Sądem I instancji strona apelująca nie była ograniczona co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia. Pomimo tego nie przedstawiła wystarczających dowodów potwierdzających podnoszone przez siebie okoliczności. Odwołująca natomiast walczyła z depresją w spornym okresie. Straciła pracę, utraciła wzrok w prawym oku. Zalecono jej poszukiwanie nowej drogi zawodowej i oddanie się pasjom. Wsparciem były rozmowy, media społecznościowe. Miała bowiem problemy z wychodzeniem z domu, utratą energii. Trafiła na akupunkturę i zaczęła odzyskiwać wzrok. Psychiatra pochwalał działania związane z fotografowaniem niezarobkowym. Udziały w warsztatach akupunktury były dla odwołującej korzystne psychicznie. Tym wyjaśnieniom powódki, potwierdzonym zeznaniami świadków nie przeczy żaden dowód przedstawiony przez organ rentowy.

W rozpoznawanej sprawie Sąd zatem uznał, że czynności wykonywane przez ubezpieczoną nie stanowiły takiego przejawu aktywności zawodowej, który powodowałby utratę prawa do zasiłku chorobowego w myśl art. 17 przywołanej ustawy. Oznacza to, że pobrane przez ubezpieczoną świadczenie nie było nienależne.

Z powyższych względów apelacja jako bezzasadna, z mocy art. 385 k.p.c., została oddalona.

O kosztach zastępstwa prawnego orzeczono zgodnie z dyspozycją art. 98 k.p.c. oraz § 10 1 i 9 2) ( zmieniony przez § 1 pkt 5 lit. b rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2024 r. (Dz.U.2024.1947) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 2024r.) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.).

Sędzia Joanna Siupka-Mróz