Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 310 425,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu obejmujących także koszty zastępstwa adwokackiego.

Uzasadniając pozew powód wyjaśnił, że z pozwanym łączył go stosunek ubezpieczenia m.in. skrzyniopalet stanowiących element wyposażenia kompleksu przechowali warzyw powodowej spółki. Powyższe skrzyniopalety uległy uszkodzeniu bądź też całkowitemu zniszczeniu w wyniku działania silnego wiatru. Powód niezwłocznie zgłosił szkodę ubezpieczycielowi, który jednak odmówił przyznania i wypłaty odszkodowania uznając, że składowane na wolnym powietrzu palety nie były w odpowiedni sposób zabezpieczone. W ocenie powoda powyższe stanowisko należy uznać za bezpodstawne, gdyż sposób składowania ww. skrzyniopalet – w odległości nie mniejszej niż 10 metrów od ścian budynków – był skutkiem uzgodnień poczynionych pomiędzy stronami. Nadto składowanie pustych skrzyniopalet wewnątrz budynków lub w ich bezpośredniej bliskości stanowi zagrożenie pożarowe. Powód podkreślił także, że nie dopuścił się żadnych zaniechań, które spowodowałyby powstanie szkody, zastosował bowiem w tym przypadku sposób składowania pustych skrzyniopalet zgodny z powszechnie stosowanym w innych obiektach o porównywalnych rozmiarach i funkcji. Układanie skrzyniopalet w blokach złożonych z kilkuset do kilku tysięcy sztuk było uzasadnione potrzebą zabezpieczenia ich przed nagannymi skutkami gwałtownych zjawisk pogodowych. Podkreślono przy tym, że spośród ogólnej liczby skrzyniopalet (ok. 7 000 sztuk), uszkodzeniu uległa tylko niewielka ilość (900 sztuk). Powód przedstawił ponadto przyjęty sposób wyliczenia szkody wskazując, iż w dniu wystąpienia szkody skrzyniopalety były nowe i nosiły tylko drobne ślady użytkowania, stąd ich wartość należało obniżyć jedynie o 10 %. Część skrzyniopalet, które zostały całkowicie zniszczone sprzedano na opał, pozostałe natomiast – uszkodzone – powód oszacował na połowę wartości nowych skrzyniopalet.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował w pierwszej kolejności legitymację powoda do dochodzenia w imieniu własnym i na własną rzecz przedmiotowego odszkodowania, wskazując na fakt dokonania cesji praw z polisy na rzecz Banku (...). Podniósł ponadto, że skrzyniopalety powoda uszkodzone zostały na skutek działania wiatru o dużej sile (orkan/huragan K.), przy czym nie były one należycie zabezpieczone przed ryzykiem powstania szkody. Pozwany podkreślił, że nie chodzi o to gdzie były one składowane, ale o sposób składowania poprzez ich ułożenie jedna na drugiej w stos wynoszący 7,5 metra wysokości. Taki stos miał dużą powierzchnię oporu dla wiejącego wiatru, co doprowadziło w konsekwencji do jego przewrócenia i uszkodzenia skrzyniopalet. Zdaniem pozwanego powszechnie dostępna informacja o wystąpieniu silnych wiatrów o sile orkanu/huraganu powinna skutkować podjęciem przez powoda działań mających na celu zabezpieczenie mienia przed powstaniem szkody, poprzez zmianę sposobu składowania skrzyniopalet polegającą na zmniejszeniu liczby ich warstw w stosie, a tym samym wysokości stosu (zmniejszenie powierzchni oporu dla wiatru), lub też ich dodatkowe obciążenie. W konsekwencji, w ocenie pozwanego, powstanie i rozmiar szkody za efekt umyślnego zaniechania lub rażącego niedbalstwa powoda, co skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności ubezpieczeniowej. Pozwany zakwestionował ponadto powództwo co do wysokości wskazując, że w przypadku szkód spowodowanych huraganem franszyza redukcyjna (zmniejszająca kwotę odszkodowania) została określona na kwotę 2 000 zł.

Powód w piśmie procesowym z dnia 29 lutego 2016 r. podniósł, że dokonana przez niego cesja praw z polisy wygasła (z uwagi na fakt, że powód spłacił w całości kredyt dla zabezpieczenia którego została ona ustanowiona), zatem zarzut braku legitymacji czynnej nie może być uznany za uzasadniony. Zwrócił ponadto uwagę, że z uwagi na ostrzeżenia w mediach o możliwości wystąpienia silnych podmuchów wiatru podjął szereg środków zaradczych, by uniknąć szkód w mieniu. Wszystkie puste skrzyniopalety zostały wówczas ustawione w jeden blok, tzw. monolit na placu z kostki betonowej, co miało zapewnić stabilną i równą podstawę dla ww. bloku. Skrzyniopalety ściśle do siebie przylegały, co miało zapobiec ich przemieszczaniu się i przewróceniu się bloku. Środki podjęte przez powoda spełniły swoje założenia, gdyż uszkodzeniu uległa tylko niewielka część skrzyniopalet.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony łączyła umowa ubezpieczenia mienia od wszystkich ryzyk stwierdzona polisą Nr (...) z dnia 24 stycznia 2012 r., zmieniona następnie polisą Nr (...) w dniu 23 stycznia 2013 r. Na mocy aneksu z dnia 27 marca 2013 r., nr (...), za opłatą dodatkowej składki ubezpieczyciel – (...) S.A. przyjął z dniem 28 marca 2013 r. do ubezpieczenia dodatkowe mienie, w tym także m.in. skrzyniopalety – do sumy ubezpieczenia 4 524 891 zł, w okresie obowiązywania aneksu, tj. od dnia 28 marca 2013 r. do dnia 24 stycznia 2014 r.

Zakres odpowiedzialności pozwanego – stosownie do klauzuli zawartej w polisie z dnia 23 stycznia 2013 r. – obejmował m.in. ryzyko huraganu do wysokości sumy ubezpieczenia, ograniczonej franszyzą redukcyjną w kwocie 2 000 zł.

( okoliczności bezsporne ; polisy – k. 17-29, aneks – k. 30-31 akt)

Umowa stron obejmowała Ogólne Warunki Ubezpieczenia mienia od wszystkich ryzyk dla klienta korporacyjnego ustalone uchwałą nr UZ/432/2007 Zarządu pozwanego z dnia 26 lipca 2007 r. – ze zmianami ustalonymi uchwałą nr UZ/65/2011 z dnia 21 lutego 2011 r. oraz ze zmianami ustalonymi uchwałą nr UZ/135/2012 z dnia 13 kwietnia 2012 r. (OWU). Ochroną ubezpieczeniową objęte zostały na podstawie § 5 OWU wszystkie szkody w ubezpieczonym mieniu, powstałe w okresie i miejscu ubezpieczenia w wyniku zaistnienia zdarzeń losowych.

Ochroną ubezpieczeniową nie zostały objęte szkody będące bezpośrednim lub pośrednim następstwem umyślnego działania lub zaniechania lub rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub ubezpieczonego, chyba że w razie rażącego niedbalstwa zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności (§ 7 ust. 1 pkt 2 OWU). Ubezpieczyciel nie ponosił odpowiedzialności za szkody w mieniu, które niezgodnie ze swym przeznaczeniem i warunkami przechowywania, magazynowania lub eksploatacji znajdowało się na wolnym powietrzu, jeżeli miało to wpływ na powstanie lub zwiększenie szkody (§ 7 ust. 3 pkt 2 OWU).

W § 17 ust. 2 i 3 OWU postanowiono, że ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie najpóźniej w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o zdarzeniu, z tym jednak zastrzeżeniem, że gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności pozwanego albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie powinno być wypłacone najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.

( dowód : Ogólne Warunki Ubezpieczenia – k. 70-84 akt)

Integralną część umowy ubezpieczenia stron stanowił załącznik zawierający przygotowaną przez pozwanego listę zaleceń prewencyjnych wraz z oczekiwanymi terminami ich realizacji. Spełnienie wymagań ubezpieczyciela – zaleceń po przeprowadzonej ocenie ryzyka – warunkowało przygotowanie oferty ubezpieczenia i objęcie mienia powoda ochroną ubezpieczeniową. Warunkiem takim było m.in. aby przed zawarciem umowy ubezpieczenia wprowadzono zakaz składowania paleto-pojemników w odległości mniejszej niż 10 m od ścian budynków wykonanych w technologii płyty warstwowej.

Spełnienie wymogu składowania skrzynio-palet zgodnie z zaleceniem potwierdził prezes powoda w oświadczeniu z dnia 15 grudnia 2011 r.

( okoliczności bezsporne ; polisa – k. 21, zalecenia – k. 39, oświadczenie reprezentanta powoda z dnia 15.12.2011 r. – k. 38 akt)

Ubezpieczenie według zawartego aneksu z dnia 27 marca 2013 r. obciążone zostało cesją na rzecz Banku (...) w I. do wysokości szkody ustalonej przez pozwanego. Cesja stanowiła zabezpieczenie spłaty kredytu zaciągniętego przez powoda w Banku (...) SA.

Kredyt ten został w całości spłacony i w konsekwencji wygasła również cesja praw z polisy ubezpieczeniowej.

( okoliczności bezsporne ; polisa – k. 28, aneks – k. 31, zaświadczenie Banku (...) SA z 25.02.2016 r. – k. 106, notarialne odpisy pełnomocnictw – k. 107-108 , odpis z KRS Banku – k. 110-143 akt).

W dniu 5 grudnia 2013 r. pojawiły się w mediach informacje o nadciągającym nad Polskę orkanie K.. W wiadomościach podawanych w portalach internetowych powołano się na ostrzeżenia Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW) przez groźbą silnych wiatrów o mocy huraganu o porywach do 135 kilometrów na godzinę.

( okoliczności bezsporne ; wydruki wiadomości z internetu – k. 86-91 akt)

W dniu 6 grudnia 2013 r. wskutek działania silnego wiatru doszło do uszkodzenia i zniszczenia skrzyniopalet w ilości 900 sztuk będących własnością powoda, składowanych przez niego na placu na terenie (...) w L. (z ogólnej liczby znajdujących się tam wówczas ok. 5 000 - 7 000 sztuk skrzyniopalet).

W dniu szkody przedmiotowe skrzyniopalety składowane były na utwardzonym placu, ustawiane na wysokość 5-6 skrzyń w rzędzie i w kilku rzędach, co powodowało, że powstawał zwarty prostopadłościan na grubość kilkunastu skrzyniopalet o długości kilkudziesięciu skrzyniopalet. Dodatkowo monolit, w jaki ułożone były palety na bokach, w narożniku zabezpieczono deskami nabijanymi na całej długości.

W układaniu palet na wolnym powietrzu wykluczono stosowanie wyodrębnionych kilku stosów ze względów bezpieczeństwa. Taka praktyka była stosowana także w innych zakładach o podobnym profilu działalności położonych w kraju i w całej Europie.

( dowód : informacje o szkodzie oraz zdjęcia z akt szkodowych – k. 207-213, wykaz strat sporządzony przez powoda – k. 32, zeznania świadków: M. C. – k. 244v-245v, I. D. – k. 246 akt, zeznania przedstawiciela powoda – k. 246v-247, wydruki ze strony internetowej producenta palet – k. 144-146 akt)

Powód niezwłocznie dokonał zgłoszenia szkody stronie pozwanej, wskutek zaś tego zawiadomienia wszczęte zostało postępowanie likwidacyjne. W dniu 12 grudnia 2013 r. przedstawiciel pozwanego dokonał oględzin uszkodzonych i zniszczonych skrzyniopalet. Przedstawiciele powoda sporządzili wykaz strat, a następnie – w dniu 23 grudnia 2013 r. – protokół z przeglądu i segregacji skrzyniopalet, w którym ustalono, że 685 sztuk skrzyniopalet zostało całkowicie zniszczonych. Wartość pozostałych uszkodzonych skrzyniopalet w ilości 215 sztuk została oszacowana na połowę wartości nowych skrzyniopalet, tj. 229 zł netto za sztukę.

Powyższe dokumenty wraz z potrzebnymi także do likwidacji szkody fakturami VAT : z dnia 19 grudnia 2012 r. dotyczącą zakupu nowych skrzyniopalet (w cenie 457 zł netto za sztukę), a także z dnia 5 lutego 2014 r. dotyczącą sprzedaży 685 sztuk skrzyniopalet uszkodzonych i rozbitych (za kwotę 20 550 zł netto) powód przesłał pozwanemu mailem w dniu 19 lutego 2014 r.

( okoliczności bezsporne ; informacje o szkodzie oraz zdjęcia z akt szkodowych – k. 207-213, wykaz strat sporządzony przez powoda – k. 32, protokół z przeglądu i segregacji skrzyniopalet z dnia 23.12.2013 r. – k. 33, pismo powoda z dnia 10.02.2014 r. z adnotacją o przesłaniu mailem – k. 46, faktury VAT – k. 47-48, informacja o dokumentach potrzebnych do ustalenia odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania – 49-50 akt, informacja likwidatora o szkodzie – k. 213 akt)

Decyzją z dnia 27 maja 2014 r. pozwany odmówił powodowi wypłaty odszkodowania twierdząc, że niezgodnie z § 7 ust. 3 pkt 2 OWU puste i niczym niezabezpieczone skrzyniopalety składowane były na wolnym powietrzy podczas huraganu. Ponadto wskazał, że zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 2 OWU, ochroną nie była objęta szkoda będąca następstwem zaniechania ubezpieczonego.

Po odwołaniu się powoda od przedmiotowej decyzji pozwany, w piśmie z dnia 11 sierpnia 2014 r., podtrzymywał swoje stanowisko wskazując, że mimo ostrzeżenia o zbliżającym się huraganie skrzyniopalety nie zostały w żaden sposób zabezpieczone poprzez przymocowanie, związanie, obciążenie, przewiezienie do budynku, czy choćby ułożenie ich w niższe stosy, co zapobiegłoby powstaniu szkody. Jako podstawę odmownej decyzji ponownie wskazano § 7 ust. 1 pkt 2 OWU.

Powód wzywał pozwanego do wypłaty odszkodowania pismami z dnia 7 sierpnia 2014 r. oraz z dnia 22 grudnia 2014 r., jednak wezwania te okazały się bezskuteczne.

( okoliczności bezsporne ; decyzje – k. 34 i 192; wezwania do zapłaty z dowodami nadania przesyłek – k. 51-57 akt)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, których prawdziwość oraz autentyczność nie była kwestionowana w toku procesu i nie budziła również wątpliwości Sądu, a także w oparciu o zeznania świadków : M. C. i I. D. oraz reprezentanta powoda – które należało uznać za wiarygodne. Wyjaśnić przy tym trzeba, że dowód z przesłuchania stron ograniczony został, w trybie art. 302 § 1 k.p.c. do przesłuchania wyłącznie prezesa zarządu powodowej spółki, z przyczyn faktycznych bowiem oczywistym było, że członkowie zarządu pozwanego ubezpieczyciela nie będą mieli wiedzy o okolicznościach niniejszej sprawy.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż stan faktyczny w istocie rzeczy nie był sporny pomiędzy stronami. Tak zakres i czas obowiązywania ubezpieczenia, jak i fakt wystąpienia szkody w dniu 6 grudnia 2013 r. w wyniku zapowiadanego wcześniej huraganowego wiatru oraz jej rozmiary nie były przedmiotem kontrowersji. Z tego właśnie powodu – wobec niezakwestionowanie przez pozwanego przedstawionego w uzasadnieniu pozwu sposobu wyliczenia wartości szkody ( k. 10-11 akt) – powód cofnął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na tą okoliczność ( k. 247 akt).

Trzeba zauważyć, że pozwany, kwestionując powództwo także „co do wysokości” wskazał jedynie na fakt umownego zastrzeżenia zmniejszającego wysokość odszkodowania (tzw. franszyzy redukcyjnej) o kwotę 2 000 zł – w przypadku szkód spowodowanych huraganem i nie przedstawił innych zarzutów w tym zakresie ( k. 65 akt). Tymczasem nie może budzić wątpliwości, że jeśli pozwany nie zgadzał z konkretnymi okolicznościami – podniesionymi w toku procesu dla uzasadnienia żądania pozwu – powinien je wskazać i ustosunkować się do twierdzeń strony powodowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., III CSK 341/08, LEX nr 584753). Zgodnie bowiem z art. 210 § 2 k.p.c. każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Gdy zaś nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane (art. 230 k.p.c.). W ocenie Sądu taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, w konsekwencji zatem nie wymagało dowodu, że wartość skrzyniopalet w dniu zaistnienia szkody obniżyć należało – z uwagi na to, iż były one nowe (zakupiono je w dniu 19 grudnia 2012 r. - k. 47) i nosiły jedynie drobne ślady użytkowania – jedynie o 10 % w stosunku do ceny zakupu, tj. do kwoty 411,30 zł netto (zob. także informację likwidatora o szkodzie – k. 213 v., gdzie przyjęto taki sam stopień ich zużycia). Uwzględniono w tym zakresie, że skoro całkowitemu zniszczeniu uległo bezspornie 685 sztuk skrzyniopalet, które sprzedano następnie na opał w cenie 30 zł netto za sztukę, tj. łącznie za kwotę 20 550 zł netto (zob. k. 48) to przedstawione przez powoda wyliczenie tej części szkody na kwotę 261 190, 50 zł jest prawidłowe (685 sztuk x 411,30 zł = 281 740,50 zł – 20 550 zł = 261 190,50 zł). Z kolei gdy chodzi o pozostałe, uszkodzone, skrzyniopalety – w ilości 215 sztuk – wartość ich oszacowania określona przez powoda na połowę ceny zakupu (215 sztuk x 229 zł [457 zł/2] = 49 235 zł) również nie budzi wątpliwości.

Łączna zatem wartość poniesionej przez powoda szkody to kwota 310 425,50 zł (261 190,50 + 49 235), uwzględniając zaś wartość franszyzy redukcyjnej w kwocie 2 000 zł –określonej w polisie z dnia 23 stycznia 2013 r. ( zob. k. 28 akt) – wartość odszkodowania należało ustalić na kwotę 308 425,50 zł.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o zwrócenie się do Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w W. o udzielenie informacji na temat wydanego ostrzeżenia o przewidywanym wystąpieniu silnych wiatrów w dniach 6 i 7 grudnia 2013 r., skoro występowanie wiatrów o takiej sile zostało przez powoda przyznane (art. 229 k.p.c.).

Wskazać także należy na bezzasadność zarzutu braku legitymacji czynnej. Powód wykazał stosownym zaświadczeniem wierzyciela, że cesja na rzecz Banku (...) wygasła wskutek spłaty kredytu, którego stanowiła zabezpieczała, pozwany zaś ostatecznie przyznał tą okoliczność – w piśmie z dnia 20 czerwca 2016 r. ( k. 106 i 171 akt).

Podstawę odpowiedzialności pozwanego stanowiła zawarta pomiędzy stronami umowa ubezpieczenia (art. 805 i nast. k.c.). Przez taką umowę ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie, przy ubezpieczeniu majątkowym, określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (art. 805 § 1 i 2 lit. a k.c.).

Z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut wyłączenia swojej odpowiedzialności za szkody będące bezpośrednim lub pośrednim następstwem umyślnego zaniechania powoda (§ 7 ust. 1 pkt 2 OWU), a także z uwagi na niewykonanie obowiązku podjęcia wszelkich stosownych działań zapobiegawczych oraz uzasadnionych środków ostrożności w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia szkody (§ 13 ust. 4 pkt 1 OWU; zob. k. 77 akt) przedmiotem sporu pozostawało rozstrzygniecie, czy w tym przypadku ubezpieczony (powód) dopuścił się umyślnego zaniechania polegającego na niewłaściwym sposobie składowania skrzyniopalet w obliczu zapowiadanych silnych wiatrów w dniu 6 grudnia 2013 r. W tym zakresie powód konsekwentnie twierdził, że skrzyniopalety należycie zabezpieczył przed ryzykiem powstania szkody, właściwie je składował i podjął odpowiednie środki zapobiegawcze przed zapowiadanymi silnymi wiatrami (przede wszystkim ułożenie skrzyniopalet na utwardzonym placu w zwarty monolit, co miało być powszechnie stosowanym sposobem takiego zabezpieczenia). Na tą okoliczność powód powołał dowód z zeznań świadków, a także wydruki ze strony internetowej producenta palet ( k. 144-146 akt sprawy).

Kwestie zwolnienia od odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, jeżeli ubezpieczony albo osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, wyrządziła szkodę umyślnie, reguluje przepis art. 827 § 1 k.c., który w odniesieniu do umowy ubezpieczenia mienia ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Uregulowanie wyłączenia odpowiedzialności pozwanego w § 7 ust. 1 pkt 2 OWU odpowiadało treści przepisu art. 827 § 1 k.c., według którego, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności m.in. w przypadku wyrządzenia szkody z winy umyślnej ubezpieczającego. W § 7 ust. 1 pkt 2 OWU określono tą sytuację, jako szkodę będącą bezpośrednim lub pośrednim następstwem umyślnego działania lub zaniechania ubezpieczonego.

W ocenie Sądu wykazanie jednak powyższych okoliczności obciążało w niniejszej sprawie pozwanego. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być bowiem rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli powód udowodnił fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających, jej zdaniem, oddalenie powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, LEX nr 8416).

Jak bowiem słusznie przyjmuje się w orzecznictwie, w świetle unormowania ustawowego z art. 805 § 1 k.c. i umownego przyjąć należy, że zgodnie z art. 6 k.c. na powodzie jako ubezpieczającym ciąży obowiązek udowodnienia tylko takich faktów, jak zawarcie umowy i opłacenie składki oraz powstania szkody wskutek wypadku objętego ubezpieczeniem. Postanowienia umowy, określające przypadki wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela nie mogą być traktowane inaczej niż zastrzeżenie (wyjątek) na korzyść ubezpieczyciela. A zatem, jeśli chce on z tego zastrzeżenia skorzystać (osiągnąć korzystne dla siebie skutki prawne), to musi udowodnić fakty uzasadniające skorzystanie z zastrzeżenia (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1994 r., III CZP 107/94, OSNC 1995, nr 1, poz. 15, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 czerwca 2015 r., VI ACa 1179/14, LEX nr 1765975).

W ocenie Sądu pozwany nie podołał w niniejszej sprawie powyższemu obowiązkowi. Poza wskazywaniem w pismach sprzed procesu, jak i w jego trakcie, na konieczność szczególnego zabezpieczenia składowanych przez powoda skrzyniopalet w obliczu zapowiadanych silnych wiatrów (orkan K.), pozwany nie zdołał wykazać, że środki ostrożności podjęte przez powoda nie były wystarczające, a tym bardziej, że szkoda była wynikiem umyślnego zaniechania.

Wymaganie wykonywania zobowiązania z należytą starannością, to jest starannością ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju stawia dłużnikowi przepis art. 355 § 1 k.c. Wzorzec należytej staranności ma charakter obiektywny. Jego zastosowanie w praktyce polega najpierw na dokonaniu wyboru modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania się dłużnika z takim wzorcem postępowania. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można osobie zobowiązanej postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje nie tylko niezgodność jego postępowania z modelem, lecz także uwarunkowana doświadczeniem życiowym możliwość i powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania dłużnika, którego istota tkwi w zaniechaniu dołożenia staranności, nie może być formułowany na poziomie obowiązków nie dających się wyegzekwować, oderwanych od doświadczeń i konkretnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2003 r., V CK 311/02, LEX nr 82272).

Wymaga podkreślenia, że w rozpoznawanej sprawie – w zaleceniach sprzed zawarcia umowy – przewidziano jedynie obowiązek składowania skrzyniopalet w odległości co najmniej 10 metrów od budynków. Spełnienie wymagań zawartych w liście zaleceń prewencyjnych stanowiło warunek zawarcia umowy ubezpieczenia oraz integralną część tej umowy ( zob. k. 21 i 39 akt). Nie zawarto tam, ani w żadnym innym dokumencie określającym obowiązki umowne powoda, żadnych szczególnych wskazań odnośnie sposobu ustawiania skrzyniopalet, czy ich zabezpieczania na wypadek występowania niekorzystnych warunków atmosferycznych. Tym samym Sąd uznał, że skoro brak było w umowie jakichkolwiek postanowień dotyczących sposobu postępowania ze skrzyniopaletami w przypadku zagrożenia huraganem, to wystarczającym dla zachowania wymogu dbałości o mienie, było jego składowanie w sposób zastosowany przez powoda. Przeciwnego twierdzenia pozwany w żaden sposób nie udowodnił.

Powód wskazywał natomiast konsekwentnie, czemu pozwany nie zaprzeczył, że składowanie skrzyniopalet w jednym bloku tzw. monolicie w rzędach z ustawionymi na sobie 5-6 skrzyniami zapewniało bezpieczeństwo przechowywania i było sposobem powszechnie stosowanym przez podobne do powoda zakłady w Polsce i za granicą (w innych krajach europejskich). Podkreślał w piśmie przygotowawczym z dnia 29 lutego 2016 r., że taki sposób był znany pozwanemu. Powód informował go bowiem o przyjętej praktyce w tym zakresie, odwołując się do znanych standardów stosowanych w innych obiektach, m.in. na terenie przechowalni w fabryce (...) S.A. w G. ( k. 105 akt).

Zarzuty pozwanego odnośnie umyślnego zaniechania w zakresie właściwego składowania i zabezpieczenia skrzyniopalet w obliczu huraganu należało w konsekwencji uznać za gołosłowne. Pozwany nie wskazał nawet, jaki dokładnie sposób składowania skrzyniopalet, inny niż zastosowany przez powoda, mógłby zapewnić minimalizację ryzyka wystąpienia szkody. Nie wykazał żadnymi środkami dowodowymi (np. dowodem z opinii biegłego), że wskazywane przez niego środki ochrony mienia, jak np. w piśmie z 11 sierpnia 2014 r. ( k. 192 akt), polegające na przymocowaniu, związaniu, obciążeniu, czy ułożeniu w niższe stosy, mogły w okolicznościach sprawy, zapobiec powstaniu szkody.

W ocenie Sądu wystarczające dla odparcia wywodów pozwanego były zeznania świadków i reprezentanta powoda, którzy wskazywali, że monolit, w jaki ułożone były palety był dodatkowo zabezpieczony w narożnikach deskami nabijanymi na całej długości na bokach, ciężar zaś skrzyniopalety (ok. 120-140 kg) zapewniał bezpieczeństwo konstrukcji (zeznania świadka M. C. – k. 245-245 v.), natomiast technologia ich wykonania zapewniała wytrzymałość przy znacznym nacisku górnych skrzyń na dolne (zeznania reprezentanta powoda – k. 246 v.). Pozwany nie podważył więc skutecznie twierdzenia powoda, iż nie są mu znane inne możliwości zabezpieczenia skrzyniopalet przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz, że zastosowany sposób składowania był najbardziej adekwatny do warunków pogodowych i w najpełniejszy sposób eliminował ryzyko poniesienia szkody.

Pozwany nie wykazał także, aby ułożenie w mniejsze stosy mogło zapobiec zniszczeniu skrzyniopalet z uwagi na mniejsze opory takich konstrukcji. Twierdzenie pozwanego w tym zakresie powód stanowczo zakwestionował twierdząc, że właśnie ustawienie jednego monolitu, ściśle przylegających do siebie skrzyniopalet zapewniało bezpieczeństwo konstrukcji. Powód zakwestionował także możliwość przewiezienia skrzyniopalet do budynku, gdyż byłoby to niezgodne z zawartą umową zakładającą obowiązek ich składowania w odległości co najmniej 10 metrów od budynków ( k. 21 i 39 akt), a ponadto ewentualne przewiezienie pustych skrzyniopalet do przechowalni powodowałoby zagrożenie pożarowe.

Z powyższych względów uznać należało, że pozwany powołując się na § 7 ust. 1 pkt 2 OWU jako podstawę odmowy wypłaty odszkodowania nie wykazał, aby szkoda była bezpośrednim lub pośrednim następstwem umyślnego zaniechania powoda, czy też, że doszło choćby do przekroczenia podstawowych, elementarnych zasad staranności. Należy przy tym zaznaczyć, że pozwany nie podtrzymał w procesie, nie dającego się obronić w świetle wskazań dotyczących składowania skrzyniopalet stanowiących element umowy stron, twierdzenia, że skrzyniopalety niezgodnie ze swym przeznaczeniem i warunkami przechowywania, magazynowania lub eksploatacji znajdowały się na wolnym powietrzu, jeżeli miało to wpływ na powstanie lub zwiększenie szkody (§ 7 ust. 3 pkt 2 OWU). Na marginesie jedynie trzeba wskazać, że skoro w wytycznych pozwany nakazał składowanie w odległości 10 metrów od budynków, to w świetle umowy nie było możliwości składowania ich w budynkach. Umowa nie przewidywała w tym zakresie wyjątków z uwagi na występowanie określonych warunków atmosferycznych.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd, na podstawie art. 805 § 1 k.c. oraz art. 821 k.c. orzekł jak w punkcie I wyroku, oddalając powództwo jedynie w zakresie kwoty 2 000 zł – stanowiącą franszyzę redukcyjną zmniejszającą wysokość należnego powodowi odszkodowania (punkt II wyroku). Podstawę rozstrzygnięcia o należnych odsetkach ustawowych za czas opóźnienia (za opóźnienie – po zmianie dokonanej w dniu 1 stycznia 2016 r.; zob. art. 2 pkt 2 lit. a i art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2015, poz. 1830) w spełnieniu świadczenia z tego tytułu stanowił przepisy art. 481 § 1 k.c.

W myśl art. 817 § 2 k.c., a także zgodnego z tą regulacją postanowienia § 17 ust. 3 OWU ( k. 80 akt), spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela powinno nastąpić w terminie 14 dni od daty wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia przy zachowaniu należytej staranności, jeśli nie było to możliwe w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Uwzględniając zatem, że powód przesłał pozwanemu komplet dokumentów niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności oraz wysokości odszkodowania dopiero w dniu 19 lutego 2014 r. (zgodnie z adnotacją na piśmie przewodnim – k. 46 akt) to odsetki należały się powodowi od zasądzonej kwoty po upływie 14 dni od tej daty, tj. od 6 marca 2014 r. W konsekwencji żądanie powoda zasądzenia odsetek już od dnia 13 stycznia 2014 r. należało oddalić. Oddaleniu podlegał także jego wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, skoro powód nie uprawdopodobnił nawet aby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę (art. 333 § 3 k.p.c. a contrario).

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik. Powód jest w niniejszym procesie wygranym, jedynie bowiem w minimalnym stopniu „uległ” on pozwanemu, co nie uzasadniało, w ocenie Sądu, stosunkowego rozdzielania kosztów (art. 100 zd. 2 k.p.c.). Na zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda z tego tytułu kwotę 22 739 zł złożyły się: opłata od pozwu (15 522 zł), koszty zastępstwa procesowego (7 200 zł) – ustalone w oparciu o § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2012 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), a ponadto wydatek w postaci opłaty skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).