Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy w składzie:
Przewodniczący:	sędzia Elżbieta Kala
po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2025 r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa: S. S. przeciwko : J. H. o zapłatę

utrzymuje w całości w mocy wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 13 stycznia 2021 r., wydany w sprawie o sygn. akt VIII GC 225/20.

Sygn. akt VIII GC 77/25

UZASADNIENIE

Powód S. S. złożył pozew, w którym wniósł o zasądzenie od pozwanej J. H. kwoty 100.000 zł wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu do dnia zapłaty na podstawie art. 299 k.s.h. Wniósł również o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwana jest prezesem zarządu i jednocześnie posiada 100 % udziałów w spółce (...) spółka z o.o. Powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sprzedawał na rzecz tej spółki towar w postaci mrożonek warzyw i owoców, za które spółka jednak nie płaciła. W związku z brakiem uiszczania należności oraz wzrastającym zadłużeniem wobec powoda, w dniu 17 grudnia 2019 r. zawarta została pomiędzy stronami w formie aktu notarialnego ugoda wraz z uznaniem długu przez spółkę. Pozwana działając w imieniu (...) spółka z o.o., jako prezes zarządu oświadczyła wówczas, iż potwierdza istnienie bezspornego i wymagalnego zadłużenia wynikającego z wystawionych przez powoda faktur na łączną kwotę 833.757,14 zł oraz skapitalizowanych odsetek w łącznej wysokości 62.771,80 zł. Zgodnie z treścią zawartej ugody, należności wobec powoda miały być regulowane w 12 ratach po 74.710,74 zł każda.

Mimo postanowień zawartych w ugodzie, żadne raty ani płatności nie zostały regulowane przez spółkę, tym samym powód wystąpił do sądu o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

W dniu 8 maja 2020 r. wydany został przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy nakaz zapłaty w sprawie o sygn. VIII GNc 84/20, zgodnie z żądaniem powoda, którym nakazano spółce (...) spółka z o.o. zapłacić na rzecz powoda kwotę 896.528,94 zł tytułem należności głównej oraz kwotę 18.424 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W dniu 17 lipca 2020 r. powód złożył do Komornika Sadowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, w wyniku którego udało się wyegzekwować na rzecz powoda kwotę 77.540,89 zł.

Pismem z dnia 29 lipca 2020 r. Komornik poinformował powoda, że nie udało mu się ustalić żadnego innego mienia spółki (...) spółka z o.o, rokującego na zaspokojenie całości roszczenia powoda. Tym samym, niezaspokojona wierzytelność powoda wynosi 871.714,93 zł, natomiast spółka nie dysponuje już żadnym majątkiem pozwalającym na zaspokojenie roszczeń powoda.

Powód dodał, że pozwana działając jako prezes zarządu, a także jedyny udziałowiec spółki, miała pełny wgląd w sytuację finansową swojego przedsiębiorstwa, a mimo to, nie podjęła wymaganych prawem kroków, m.in. w postaci zgłoszenia wniosku o upadłość lub restrukturyzację spółki, doprowadzając do wyrządzenia powodowi szkody. W ocenie powoda, pozwana zdawała sobie lub musiała zdawać sobie sprawę ze złej sytuacji spółki, gdyż jako członek zarządu zobowiązana była do sporządzenia sprawozdania z jej działalności za rok 2018 oraz sporządziła i zatwierdziła sprawozdanie finansowe spółki, z których to sprawozdań jednoznacznie wynika, że spółka już w pierwszym roku działalności przynosi olbrzymie straty na poziomie około 4 ml złotych netto. Tym samym, zdaniem powoda, należy uznać, że egzekucja prowadzona przez niego wobec spółki okazała się bezskuteczna, a w chwili składania pozwu spółka nie posiada żadnego majątku, z którego możliwe byłoby zaspokojenie roszczenia powoda w pełnej wysokości. Tym samym, odpowiedzialność za zobowiązania spółki przechodzi na pozwaną.

Powód wskazał jednocześnie, że niniejszym pozwem ograniczył swoje roszczenie do kwoty 100.000 zł jedynie z uwagi na informacje o aktualnej, złej sytuacji majątkowej pozwanej.

Wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z 13 stycznia 2021 r., sygn. akt VIII GC 225/20 zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 12 listopada 2020 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 10.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Wyrokowi zaocznemu nadano rygor natychmiastowej wykonalności (wyrok zaoczny, k. 79).

Pozwana w ustawowym terminie złożyła sprzeciw od wyroku zaocznego. Wniosła o oddalenia powództwa i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. Podniosła, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. nastąpiło nie z jej winy, gdyż pełniąc funkcję prezesa zarządu spółki była wprowadzana w błąd przez swoich pracowników co do sytuacji finansowej spółki, a w konsekwencji nie miała świadomości o istnieniu podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Postanowieniem z dnia 30 września 2021 r. Sąd zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c, z uwagi na ogłoszenie upadłości pozwanej postanowieniem Sadu Rejonowego w Rosenheim z dnia 20 stycznia 2021 r.

Postanowieniem z dnia 19 marca 2025 r. Sąd podjął postępowanie w spawie, w związku z umorzeniem postępowania upadłościowego pozwanej postanowieniem Sądu Rejonowego w Rosenheim z dnia 25 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

Pozwana J. H. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego jako prezes zarządu spółki (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. w dniu 8 czerwca 2018 r. i figurowała w nim do chwili wydania orzeczenia końcowego w niniejszej sprawie.

Jako prezes zarządu, pozwana podzieliła funkcje zarządzania spółką między pracowników. Produkcją zajmował się D. P. (1), zamówieniami, płatnościami, ich terminowością zajmowały się pracownice spółki A. S. i K. S.. A. S. miała upoważnienie pozwanej do dysponowania środkami finansowymi spółki i jej rachunku bankowego. Pozwana na stałe mieszka w Niemczech, natomiast do siedziby spółki przyjeżdżała co 2 - 3 miesiące. Pozwana na bieżąco nie przeglądała dokumentów finansowych spółki,

okoliczność bezsporna; odpis z KRS k-15-18; zeznania świadka D. P. (1), k. 244-247

W sprawozdaniu zarządu z działalności spółki (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. za rok obrotowy 2018, zawarta została informacja, że rok obrotowy 2018 spółka zakończyła stratą w wysokości 3.681.815,98 zł. W informacji dodatkowej do sprawozdania (...) spółka z o.o. wskazano, że spółka na dzień bilansowy 31 grudnia 2018 r. nie posiada majątku trwałego.

dowód: sprawozdanie zarządu z działalności spółki (...) spółka z o.o za 2018 r., k-34;informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego za rok 2018 , k-41

Powód S. S. prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której w 2019 r. sprzedał towar spółce (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. na łączną kwotę 833.757,14 zł. Spółka (...) spółka z o.o. nie zapłaciła powodowi należności za zakupiony od powoda towar, w terminach wynikających z wystawionych przez powoda faktur.

W dniu 17 grudnia 2019 r. powód i pozwana, która działała w imieniu i na rzecz spółki (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. podpisali ugodę w formie aktu notarialnego Rep. A (...), w której pozwana jako prezes zarządu spółki (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. potwierdziła istnienie bezspornego i wymagalnego zadłużenia spółki wobec powoda na łączną kwotę 833.757,14 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w łącznej kwocie 62.771,80 zł. Pozwana jednocześnie złożyła oświadczenie, że spółka zobowiązuje się do zapłaty na rzecz powoda łącznej kwoty 896.528,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi, w 12 ratach w kwocie 74.710,74 zł każda. Dodatkowo pozwana złożyła oświadczenie o poddaniu reprezentowanej spółki (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. egzekucji w myśl art. 777 § 1 pkt 5 k.c do kwoty 1.000.000 zł.

okoliczność bezsporna; akt notarialny z dnia 17 grudnia 2019 r., Rep. A (...) k-19-22; wyciąg z CEiIDG k- 221

Pomimo postanowień zawartych w ugodzie, spółka (...) spółka z o.o. nie uiściła na rzecz powoda żadnej kwoty, w związku z czym powód wystąpił do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy o wydanie nakazu zapłaty.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w dniu 8 maja 2020 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, sygn. akt VIII GNc 84/20, w którym zobowiązał spółkę (...) spółka z o.o. w B. do zapłaty na rzecz powoda kwoty 896.528,94 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 18.424 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty uprawomocnił się i została mu nadana klauzula wykonalności.

dowód: nakaz zapłaty z dnia 8 maja 2010 r. k-23

Pismem z dnia 5 lutego 2020 r. powód wezwał (...) spółkę z o.o do zapłaty I raty w kwocie 74.710,74 zł, wraz z ustawowymi odsetkami, wynikającej z ugody zawartej z powodem w dniu 17 grudnia 2019 r.

Pismem z 20 lutego 2020 r. powód wezwał (...) spółkę z o.o do zapłaty całej niezapłaconej kwoty zobowiązania, w wysokości 896.528,94 zł wraz z odsetkami w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.

Pismo doręczone zostało 26 lutego 2020 roku.

dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 5.02.2020 r., k-54; wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru, k. 57-60

(...) spółka z o.o nie uiściła żądanej przez powoda kwoty w zakreślonym przez niego terminie, powód wystąpił do Komornika Sądowego z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

W toku postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano od spółki na rzecz powoda kwotę 77.540,89 złotych.

Pismem z dnia 17 lipca 2020 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy zawiadomił (...) S.A o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego (...)

Pismem z dnia 20 lipca 2020 r. (...) S.A zawiadomił Komornika Sądowego o przeszkodzie w realizacji zajęcia – zbieg egzekucji, z uwagi na fakt, iż wierzytelność z rachunku bankowego prowadzonego dla (...) spółka z o.o została zajęta przez łącznie 28 innych wierzycieli.

Kolejnym pismem z dnia 29 lipca 2020 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy zawiadomił pełn. powoda, że w wyniku czynności określonych w art. 801 k.p.c nie udało się ustalić składników majątku dłużnika tj. (...) spółki z o.o, do których można skutecznie skierować egzekucję. Komornik poinformował jednocześnie pełn. powoda w trybie art. 827 k.p.c, że postępowanie egzekucyjne będzie umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji (art. 824 § 1 pkt k.p.c).

dowód: zawiadomienie o zajęciu wierzytelności, k-24; zawiadomienie wierzyciela o niemożności ustalenia majątku dłużnika k-25; zawiadomienie o przeszkodzie w realizacji zajęcia k- 26-28

Dalsza egzekucja okazała się bezskuteczna, wobec czego Komornik Sądowy postanowieniem z 26 stycznia 2021 roku umorzył postępowanie egzekucyjne wobec (...) spółki z o.o z uwagi na to, że jest oczywistym, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

okoliczności bezsporne; postanowienie Komornika Sądowego z dn. 26.01.2021r, k-92

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z 3 listopada 2020 r. w sprawie XV GU 533/20 z wniosku wierzyciela, oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości (...) spółki z o.o na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

dowód: wydruk z Krajowego Rejestru Zadłużonych, k. 179; postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 3.11.2020 r. k-256

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rosenheim z dnia 20 stycznia 2021 r. roku sygn. akt 610 IN 226/20, sąd niemiecki otworzył postępowanie upadłościowe pozwanej J. H., z powodu niemożności dokonania zapłaty.

dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Rosenheim z 20.01.2021 r. sygn. akt 610 IN 226/20, k- 264-266, k-287-

Sąd Krajowy Izba Karna w Monachium stwierdził w dniu 9 września 2024 r., że w dniu 20 sierpnia 2024 r. uprawomocnił się wyrok tego Sądu (sygn. akt (...)), uznający pozwaną winną popełnienia przestępstwa oszustwa w zbiegu 6 czynów i przestępstwa niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i tym samym skazujący pozwaną na łączną karę pozbawienia wolności 1 roku i 10 miesięcy. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że oskarżona jako członek zarządu spółki (...) , w okresie od lipca 2019 r. do lutego 2020 r. zamówiła dla spółki u trzech polskich dostawców towar na łączną kwotę 441.048,70 EUR. Zataiła jednocześnie fakt, że spółka (...) już w tym czasie była niewypłacalna i w związku z tym prawdopodobnie nie byłaby w stanie zapłacić terminowo za dostarczony towar (…). Ponadto oskarżona pomimo, że uważała, że jej niewypłacalność była możliwa już co najmniej od początku roku 2019 i przyjmowała ten fakt z akceptacją, dopiero w dniu 24.03.2020 r. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...).

dowód: okoliczność bezsporna; kopia wyroku Sądu krajowego – Izba Karna w Monachium, sygn. akt W10 Kls 67 Js 35448/20, k-362, k-435-436.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rosenheim z 25 listopada 2024 roku sygn. akt 603 IN 226/20 sąd niemiecki umorzył postępowanie upadłościowe wobec pozwanej.

dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Rosenheim z 25 listopada 2024 roku sygn. akt 603 IN 226/20, k. 363

W opinii biegłego z dnia 14 marca 2025 r., sporządzonej w sprawie karnej prowadzonej przez Sąd Okręgowy we Włocławku pod sygn. akt II K 3/23 biegły stwierdził, iż wobec spółki (...) spółka z o.o, zachodziły przesłanki do ogłoszenia jej upadłości, zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego, od października 2018 r. Jak stwierdził biegły, od tego momentu spółka utraciła zdolność do regulowania swoich zobowiązań, a zarząd spółki pomimo obowiązku posiadania wiedzy o nieuregulowanych zobowiązaniach i występowaniu przesłanek do upadłości spółki, zaciągał nowe zobowiązania.

dowód: okoliczność bezsporna; opinia biegłego w sprawie II K 3/23, k- 398-399, k-414

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2025 r. (sygn. akt II K/3/23) Sąd Okręgowy we Włocławku w pkt-cie II. uznał pozwaną winną m.in. popełnienia czynu polegającego na tym, że w okresie od października 2018 r. do dnia 16 lipca 2020 r. na terenie B., W., I., G.-D. oraz innych miejscowości województwa (...), będąc prezesem i jedynym członkiem zarządu (...) spółki z o.o oraz prezesem (...) z siedzibą na terenie R., w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry wziętego zamiaru, doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem kontrahentów spółki (...) spółka z o.o i (...), za pomocą wprowadzenia ich w błąd co do kondycji finansowej w.w spółek oraz możliwości wywiązania się z zawieranych umów, w ten sposób, że zawarła m.in. umowę ze S. S. – (...) na zakup towaru i nie opłaciła należności wynikających z faktur: (...), (...) (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) w łącznej kwocie 833.757,14 zł, czym działała na szkodę (...) – tj. przestępstwa z art. 286 § 1 k.k w zb. z art. 294 § 1 k.k w zb. z art. 12 § 1 k.k i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k w zw. z art. 57 b k.k wymierzył jej karę 1 (jednego) roku 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności.

W pkt-cie V. wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 85 § 1 k.k, art. 85 a k.k i art. 86 § 1 k.k w miejsce orzeczonych kar pozbawienia wolności wymierzył pozwanej łączną karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

dowód: okoliczność bezsporna; kopia wyroku Sądu okręgowego we Włocławku z dnia 10.06.2025 r., sygn. akt II K 3/23, k-437-441

Stan faktyczny w sprawie ustalony został w oparciu o okoliczności bezsporne między stronami postępowania, dowody z przywołanych wyżej dokumentów oraz zeznania świadka.

Dokumenty, które legły u podstaw ustaleń faktycznych, Sąd uznał w całości za autentyczne, a w konsekwencji za wiarygodne.

Zeznania świadka D. P. (2) obdarzono walorem wiarygodności, gdyż były logiczne i spójne, a świadek zeznawał spontanicznie.

Na rozprawie w dniu 4 czerwca 2025 r. Sąd pominął wnioski stron o przeprowadzenie dowodu z zeznań stron. Pełnomocnik powoda na rozprawie wniosek ten cofnął, natomiast pozwana prawidłowo wezwana na termin rozprawy do osobistego stawiennictwa pod rygorem pominięcia dowodu z jej zeznań (k-426), której dodatkowo, zgodnie z wnioskiem pełnomocnika pozwanej przesłano link do rozprawy na adres mailowy wskazany w piśmie pełnomocnika z dnia 1 kwietnia 2025 r. (k-372, k-422) – bez żadnego usprawiedliwienia nie stawiła się na rozprawie ani osobiście, ani za pośrednictwem łączenia on line. Tym samym, zgodnie z treścią art. 302 § 1 k.p.c Sąd pominął również dowód z zeznań pozwanej. Biorąc jednocześnie pod uwagę wniosek pełn. pozwanej złożony w formie e-mailowej w dniu rozprawy wyznaczonej na dzień 4 czerwca 2025 r. o odroczenie rozprawy – Sąd uznając, iż w związku z pominięciem dowodu z zeznań stron, wyznaczanie kolejnych posiedzeń jawnych jest zbędne - skorzystał z możliwości przewidzianej w art. 224 § 3 k.pc, uznając, że przyczyni się to do sprawniejszego rozpoznania sprawy. Tym samym Sąd skierował sprawę na posiedzenie niejawne, informując pełnomocników stron o możliwości zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym i możliwości złożenia przez strony pism procesowych, celem zabrania głosu końcowego w sprawie – w terminie 14 dni pod rygorem pominięcia ostatecznych stanowisk stron.

Pełnomocnik pozwanej zawiadomienie to odebrał 6 czerwca 2025 r. (k-431), jednak strona pozwana nie skorzystała z możliwości zabrania głosu na piśmie przed zamknięciem rozprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Ocena zasadności żądania pozwu w niniejszej sprawie wiązała się z koniecznością zbadania przesłanek odpowiedzialności pozwanej – jako członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – za jej zobowiązania na podstawie art. 299 k.s.h. Nie budzi wątpliwości, że odpowiedzialność taka ma charakter odszkodowawczy (zob. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009, Nr 2, poz. 20, a także m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2008 r., III CZP 112/08, LEX nr 490503 oraz wyrok tego Sądu z dnia 17 marca 2010 r., II CSK 506/09, OSNC – ZD 2011, Nr 1, poz. 2).

Według art. 299 k.s.h. członkowie zarządu ponoszą deliktową odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadzie winy. Przyjmuje się, że stanowi ona sankcję za zawinione kierowanie sprawami spółki w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji wierzytelności przeciwko spółce – znajdujące wyraz w niezłożeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości (por. m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008, III CZP 143/07, OSNC 2009, nr 3, poz. 38). Z powyższej regulacji wynikają domniemania obejmujące związek przyczynowy między szkodą wierzyciela (wyrażającą się w kwocie niezaspokojonych zobowiązań względem spółki, stwierdzonych tytułem wykonawczym), a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości, jak również zawinienie przez członka zarządu braku zgłoszenia takiego wniosku (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, Nr 2, poz. 22 oraz z dnia 25 września 2014 r., II CSK 790/13, LEX nr 1506784).

W konsekwencji przepis art. 299 k.s.h. określa rozkład ciężaru dowodu w sposób ścisły. Obowiązkiem wierzyciela jest wykazanie istnienia zobowiązania i bezskuteczności egzekucji. Wystarczy zatem, aby wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej należności wobec spółki, przedłożył tytuł egzekucyjny stwierdzający jej zobowiązanie i udowodnił, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2016 r., V CSK 699/15, LEX nr 2135821). W takim przypadku członek zarządu – który pełnił funkcję w czasie istnienia zobowiązania, którego egzekucja okazała się bezskuteczna – chcąc uwolnić się od odpowiedzialności z tego tytułu, powinien udowodnić jedną z okoliczności egzoneracyjnych określonych w art. 299 § 2 k.s.h., tj. że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, bądź też że pomimo niezgłoszenia go oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, Nr 2, poz. 22 i z dnia 8 marca 2007 r., III CSK 352/06, „Prawo Spółek” 2008, Nr 4, s. 58). Ciężar dowodu w takich przypadkach spoczywa na pozwanym członku zarządu. Specyfika bowiem odpowiedzialności odszkodowawczej opartej na treści art. 299 § 1 i 2 k.s.h. przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody. Wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki (zob. uchwała SN z dnia 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999/12/203) oraz wykazanie istnienia pozostałych przesłanek.

Wymaga wyjaśnienia, że w orzecznictwie pojęcie „szkody” rozumie się w tym przypadku w sposób specyficzny. Przyjmuje się, że taka szkoda polega albo na zawinionym doprowadzeniu przez członków zarządu do obniżenia potencjału majątkowego spółki i spowodowania w ten sposób stanu jej niewypłacalności, albo na bezprawnym, zawinionym niezgłoszeniu we właściwym czasie przez członków zarządu spółki wniosku o jej upadłość, co może skutkować uszczerbkiem w majątku niezaspokojonego wierzyciela (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009, nr 2, poz. 20 i wyrok tego Sądu z dnia 23 lipca 2015 r., I CSK 580/14, LEX nr 1771078).

Wykazanie w takim przypadku braku szkody powinno polegać więc na udowodnieniu, że wierzyciel nie uzyskałby w postępowaniu upadłościowym, choćby zostało ono wszczęte we właściwym czasie, zaspokojenia swej należności ze względu na brak wystarczającego majątku spółki. Odwołując się do stanu majątkowego spółki istniejącego w czasie właściwym do zgłoszenia upadłości oraz uwzględniając przewidzianą w postępowaniu upadłościowym kolejność zaspokajania się wierzycieli z masy upadłości należałoby wykazać, że na zaspokojenie przedmiotowej należności nie starczyłoby środków (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1999, II CKN 608/98, OSNC 2000, nr 4, poz. 67 i z dnia 16 grudnia 1999 r., II CKN 630/98, LEX nr 332905).

Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się, że niewystąpienie we właściwym czasie przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o ogłoszenie upadłości wywoła u jej wierzyciela szkodę także wówczas, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a na skutek opóźnienia dochodzi do powstania wobec spółki nowych zobowiązań, które nie powstałyby, gdyby wniosek ten został złożony w terminie. Przesłanka egzoneracyjna, określona w końcowej części art. 299 § 2 k.s.h., nie będzie w konsekwencji zachodzić w sytuacji odpowiedzialności członka zarządu spółki za jej zobowiązanie, które nie powstałoby, gdyby z wnioskiem o ogłoszenie upadłości wystąpił on we właściwym czasie. W takim wypadku szkoda wierzyciela spółki – w postaci pogorszenia lub utrudnienia możliwości jego zaspokojenia – jest bezpośrednim skutkiem zaniechania członka zarządu. W razie jego zgodnego z prawem zachowania przedmiotowe wierzytelności nie powstałyby. Skoro zaś na skutek zaniechania członka zarz,ądu ich wyegzekwowanie okazało się następnie niemożliwe, to szkoda ma miejsce (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r., I CSK 646/12, LEX nr 1365595).

Wypada zatem podkreślić, że na podstawie art. 299 k.s.h. członkowie zarządu odpowiadają także za zobowiązania powstałe po spełnieniu się przesłanek do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości; innymi słowy za zobowiązania, które nie powstałyby, gdyby członek zarządu we właściwym czasie wystąpił z wnioskiem o ogłoszenie upadłości (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., III CZP 75/03, OSNC 2005, nr 1, poz. 3, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1997 r., II CKN 117/97, LEX nr 50806, z dnia 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22, z dnia 5 kwietnia 2002 r., II CKN 1092/99, LEX nr 54493 i z dnia 4 marca 2016 r., I CSK 68/15, LEX nr 2043734).

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 k.s.h. obejmuje również zasądzone w tytule wykonawczym, wydanym przeciwko spółce, koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki ustawowe od należności głównej (por. uchwałę SN z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06 OSNC 2007/9/136). Istotne, że w myśl art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Oznacza to, iż sąd obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia, a która ma znaczenie prejudycjalne w innej sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjął sąd w prawomocnym wcześniejszym wyroku, nawet jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to rozstrzygnięcie, mogłaby być nietrafna.

W niniejszej sprawie, odpowiedzialność ta dotyczyła części należności głównej, jaka przysługiwała powodowi od spółki (...) spółka z o.o, zgodnie z treścią prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 8 maja 2020 r., wydanego przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w sprawie o sygn. akt VIII GNc 84/20. W orzeczeniu tym Sąd Okręgowy zobowiązał pozwaną spółkę do zapłaty na rzecz powoda kwoty 896.528,94 zł z tytułu należności głównej. Jak wskazał powód w uzasadnieniu pozwu, w trakcie postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spółki, udało się wyegzekwować łączną kwotę 84.509,69 zł, z czego z tytułu należności głównej jedynie kwotę 24.814,01 zł. Pozostałą część wyegzekwowanej w/w kwoty stanowiły odsetki, koszty procesu i koszty postępowania egzekucyjnego. Niezaspokojona główna wierzytelność powoda stanowi zatem kwotę 871.714,93 zł (896.528,94 zł - 24.814,01 zł). Zatem dochodzona przez powoda w niniejszym postępowaniu kwota 100.000 zł stanowiła jedynie część przysługującej mu należności głównej, wynikającej z w/w nakazu zapłaty z dnia 8 maja 2020 r.

Jak już wcześniej wskazano, odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania, ukształtowana w art. 299 k.s.h., uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela tytułem egzekucyjnym istnienia niezaspokojonej wierzytelności w stosunku do spółki, bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności z majątku spółki, a także pełnienia przez pozwanego funkcji członka zarządu spółki w czasie, w którym istniało zobowiązanie.

Tym samym, odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela jedynie istnienia zobowiązania spółki oraz bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Zarówno powstanie szkody, rozumianej jako obniżenie potencjału finansowego spółki a nie bezpośredni uszczerbek w majątku wierzyciela, jak i inne przesłanki odpowiedzialności: tj. wina i związek przyczynowy pomiędzy tak rozumianą szkodą a zachowaniem członków zarządu spółki, funkcjonują na zasadzie domniemania ustawowego. Dlatego dowody podważające przedmiotowe okoliczności, opisane w art. 299 § 2 k.s.h., muszą przedstawić członkowie zarządu (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 7 listopada 2008 r. III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20 oraz wyroki SN: z dnia 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003/2/22 i z dnia 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00, OSNC 2004/5/76). Taki rozkład ciężaru dowodu wskazanych okoliczności jest uzasadniony tym, że wierzyciele na ogół nie znają stanu interesów spółki. Jest to niewątpliwie odstępstwo od ogólnej reguły ciężaru dowodu. Za takim rozwiązaniem przemawiają jednak ważne racje związane z celem ochrony wierzyciela spółki.

Dla udowodnienia przez wierzyciela istnienia niezaspokojonej wierzytelności wobec spółki wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki (zob. uchwała SN z dnia 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999/12/203) oraz wykazanie istnienia pozostałych przesłanek.

W niniejszej sprawie powód wykazał, że przysługiwała mu wierzytelność przeciwko spółce (...) spółka z o.o w B. oraz że egzekucja przeciwko tej spółce okazała się bezskuteczna.

Powód przedłożył odpis ugody jaką zawarł w formie aktu notarialnego ze spółką (...) spółka z o.o w dniu 17 grudnia 2019 r., w której spółka reprezentowana przez pozwaną uznała w całości roszczenie powoda w kwocie 896.528,94 zł i dodatkowo złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji zgodnie z art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c (k-19-22). Powód dołączył dodatkowo do pozwu odpis tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w dniu 8 maja 2020 r., sygn. akt VIII GNc 84/20, wraz z odpisem postanowienia o nadaniu mu klauzuli wykonalności (k-23 i k-23v.).

Ustalenie bezskuteczności egzekucji nastąpić może na podstawie każdego dowodu, z którego wynikać będzie, że spółka z o.o. nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2003 r., V CKN 416/01, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 129).

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że stan „bezskuteczności egzekucji” w rozumieniu art. 299 § 1 k.s.h. nie musi być utożsamiany wyłącznie z bezskutecznym dla wierzyciela rezultatem zakończonego postępowania egzekucyjnego, ale wiąże się także z wykazaniem, że stan majątkowy spółki z o.o. nie pozwala na zaspokojenie jej wierzyciela (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 r., IV CK 144/02, LEX nr 602275, z dnia 5 października 2005 r., II CK 97/05, LEX nr 604044 i z dnia 17 czerwca 2011, II CSK 571/10, LEX nr 847124).

W celu wykazania bezskuteczności powód dołączył do pozwu: pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy z dnia 29 lipca 2020 r., w którym Komornik zawiadomił pełn. powoda, że w wyniku czynności określonych w art. 801 k.p.c nie udało się ustalić składników majątku dłużnika tj. (...) spółki z o.o, do których można skutecznie skierować egzekucję oraz że postępowanie egzekucyjne będzie umorzone wobec stwierdzenia bezskutecznością egzekucji - art. 824 § 1 pkt k.p.c (k-25); sprawozdanie zarządu z działalności spółki (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. za rok obrotowy 2018, z zawartą w nim informacją, że rok obrotowy 2018 spółka zakończyła stratą w wysokości 3.681.815,98 zł (k-38); informację dodatkową do sprawozdania finansowego spółki (...) spółka z o.o., w której wskazano, że spółka na dzień bilansowy 31 grudnia 2018 r. nie posiada majątku trwałego (k-39-52).

W toku procesu powód przedłożył dodatkowo: odpis postanowienia Komornika Sądowego z dnia 26 stycznia 2021 r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec (...) spółki z o.o na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 oraz art. 770 § 2 k.p.c, z uwagi na to, że jest oczywistym, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych (k-92); odpis postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z 3 listopada 2020 roku w sprawie XV GU 533/20 z wniosku wierzyciela o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości (...) spółki z o.o na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe (k-179, k-256).

Powód podał w pozwie, a pozwana temu nie zaprzeczyła, że wobec spółki (...) spółka z o.o toczyło się kilka postępowań egzekucyjnych; z dołączonego przez powoda wykazu zajęć rachunku bankowego spółki wynika, że tych postępowań było łącznie 28 (k-26-28).

Świadek D. P. (1) zeznał, że spółka nie ma żadnego majątku (k-245).

Pozwana nie zdołała wykazać w toku niniejszego postępowania, a nawet nie próbowała wykazać, aby spółka (...) sp. z o.o posiadała jakikolwiek majątek, z którego powód mógłby zostać w jakiejkolwiek części zaspokojony.

Pozwana nie wykazała też, aby od momentu wniesienia pozwu, spółka dokonywała na rzecz powoda jakichkolwiek wpłat z tytułu należności objętych prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 8 maja 2020 r.

Powód wykazał również, że pozwana pełniła funkcję członka zarządu spółki (...) spółka z o.o w B. w czasie gdy powstała wierzytelność powoda i gdy stała się wymagalna. Jak bowiem wynika z zapisów w Krajowym Rejestrze Sądowym, pozwana figuruje w KRS od 8 czerwca 2018 r. (wpis nr 4) do chwili orzekania ( odpis z KRS k-15-18).

Co istotne, pozwana żadnego z powyższych faktów nie zakwestionowała w toku postępowania.

Należy zatem uznać, że powód skutecznie wykazał w niniejszym postępowaniu zarówno fakt przysługiwania mu wobec spółki (...) spółka z. o o wierzytelności w wysokości co najmniej 100.000 zł z tytułu należności główniej, jak również fakt bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Wobec stanowiska pozwanej wyrażonego w sprzeciwie od wyroku zaocznego, jak również w trakcie niniejszego postępowania, należy jednocześnie uznać, że fakty te nie były między stronami sporne.

Bezspornym pozostawało również to, że spełniona została zasada roszczenia wobec pozwanej, która była członkiem zarządu spółki w czasie istnienia długu, którego egzekucja okazała się bezskuteczna. Tym samym zrealizowały się przesłanki odpowiedzialności pozwanej z art. 299 k.s.h., zgodnie z którym, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy w sprawie zachodziła powołana przez pozwaną przesłanka egzoneracyjna z art. 299 § 2 k.s.h., tj. czy niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jej winy, a w konsekwencji, czy pozwana może skutecznie uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż pozwana w uzasadnieniu sprzeciwu od wyroku zaocznego podała, że o braku jej winy świadczy fakt, że w sytuacji, gdy zorientowała się że przez osoby trzecie podejmowane są działania zmierzające do doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółki, a także w sytuacji, gdy miała możliwość fizycznej obecności w siedzibie spółki, po przenalizowaniu dokumentacji finansowej spółki – zgłosiła wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) spółka z o.o, który jednak z uwagi na brak środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego został oddalony.

Wskazać więc należy, że pozwana w toku niniejszego postępowania nie wykazała faktu złożenia przez nią wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Powód w uzasadnieniu pozwu podał, że taki wniosek został złożony przez wierzyciela spółki tj. syndyka masy upadłości (...) spółka z o.o i postępowanie to prowadzone było pod sygn. akt XV GU 533/20. W dalszym toku postępowania powód do pisma procesowego z dnia 3 sierpnia 2021 r. dołączył odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 3 listopada 2020 r. (sygn. akt XV GU 533/20) o oddaleniu wniosku syndyka masy upadłości (...) Spółka z o.o z siedzibą w D. o ogłoszenie upadłości spółki (...) spółka z o.o w B. (k-256). Dodatkowo, z danych ujawnionych w Krajowym Rejestrze Sądowym wynika, że zawarta w nim jest jedynie jedna informacja o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) spółka z o.o w B., tj. postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 3 listopada 2020 r., sygn. akt XV GU 533/20.

Należy zatem stwierdzić że pozwana, jako jedyny członek zarządu, w ogóle nie złożyła wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) spółka z o.o w B. we właściwym czasie.

Ustalenie dnia, w którym spółka stała się niewypłacalna, wymaga bieżącego orientowania się w stanie interesów i majątku spółki, a zatem stanowi swoiste zaostrzenie odpowiedzialności członków zarządu. Przy czym, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 czerwca 2011 r. (I CSK 574/10, LEX nr 950714) badając, kiedy ziściły się przesłanki do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego, nie należy kierować się subiektywnym przekonaniem członków zarządu o spodziewanej, przyszłej sytuacji finansowej spółki, lecz kryteriami obiektywnymi dotyczącymi rzeczywistej sytuacji finansowej spółki (podobnie SA w Łodzi w wyroku z dnia 18 września 2014 r., I ACa 395/14, LEX nr 1527071).

Z opinii biegłego z dnia 14 marca 2025 r., sporządzonej w sprawie karnej prowadzonej przez Sąd Okręgowy we Włocławku pod sygn. akt II K 3/23 wynika, iż wobec spółki (...) spółka z o.o, zachodziły przesłanki do ogłoszenia jej upadłości, zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego, od października 2018 r. Jak stwierdził biegły, od tego momentu spółka utraciła zdolność do regulowania swoich zobowiązań, a zarząd spółki pomimo obowiązku posiadania wiedzy o nieuregulowanych zobowiązaniach i występowaniu przesłanek do upadłości spółki, zaciągał nowe zobowiązania (zob. opinia biegłego w sprawie II K 3/23, k- 398-399, k-414). Pozwana nie zaprzeczyła temu faktowi, a wskazując na fakt oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na brak środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego – należy uznać, że fakt ten przyznała.

W ocenie Sądu Okręgowego, pozwana w niniejszym postępowaniu nie wykazała również, że niezgłoszenie przez nią wniosku o ogłoszenie upadłości spółki nastąpiło nie z jej winy.

Celem wykazania braku winy, pozwana podniosła, że była wprowadzana przez pracowników w błąd co do rzeczywistej sytuacji finansowej spółki, zawieranych transakcji, braku dokonywanych dostaw towarów do spółki, a w konsekwencji nie miała świadomości o istnieniu podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Pozwana podniosła w szczególności, że K. S., zatrudniona w spółce na stanowisku Dyrektora administracyjno-finansowego, wbrew regulaminowi wynagradzania, dokonywała z rachunków spółki nieuzasadnionych wypłat bez wiedzy i zgody pozwanej, m.in. na rzecz kontrahentów spółki: F. O., S. O., P. O., czym działała na szkodę spółki. Pozwana wskazała również na powiązania pracowników (...) spółka z o.o z F. O. i S. O., a także na działania pracowników spółki podczas wykonywania swoich obowiązków pracowniczych, w szczególności fałszowanie dokumentacji, księgowanie faktur za towary, które dotarły do spółki, wypłaty z rachunków bankowych spółki kwot nienależnych oraz wypłatę wynagrodzeń wbrew przyjętym w spółce zasadom wynagradzania. W ocenie pozwanej, te działania pracowników spółki uzasadniają z dużym prawdopodobieństwem popełnienie przestępstwa na szkodę spółki, a jednocześnie uniemożliwiały pozwanej rozeznanie się w stanie finansowym spółki.

Pozwana przyznała przy tym, że zadania związane z prowadzeniem działalności spółki jak również zadania związane z jej finansami, powierzyła swoim pracownikom, którzy mieli dokonywać kontroli jakości i ilości dostarczanego spółce towaru. Pozwana podniosła, że obdarzyła pracowników spółki zaufaniem wierząc, że spółka nie zostanie oszukana, a członek zarządu nie zostanie narażony na osobistą odpowiedzialność. Pozwana wskazała też, że jest obywatelką Niemiec, a miejscem jej stałego zamieszkania są Niemcy. W związku z tym pozwana przyznała, że nie była codziennie obecna na terenie zakładu spółki, a brak jej osobistej obecności i osobistego nadzoru pracowników wywołała również pandemia wirusa Sars-Cov-2. Pozwana podniosła, że była podstępnie wprowadzana w błąd przez swoich pracowników co do wyników finasowych spółki, a przede wszystkim była przez nich okradana. Tym samym, w ocenie pozwanej, brak było po jej stronie winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie.

W ocenie Sądu, wskazane przez pozwaną okoliczności nie mogły doprowadzić do uchylenia jej odpowiedzialności wynikającej z art. 299 § 1 k.s.h.

Zauważyć należy na wstępie, że stosownie do treści art. 201 § 1 k.s.h. to zarząd prowadzi sprawy spółki. Na członku zarządu spoczywa zatem obowiązek prowadzenia spraw spółki, który dotyczy również sfery wewnętrznej jej funkcjonowania, tj. podejmowania decyzji organizacyjnych i gospodarczych. Zgodnie zaś z art. 209 ¹ § 1 k.s.h, członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki. Przed wejściem w życie powyższego przepisu analogiczny wniosek można było wyprowadzić z art. 293 § 2 k.s.h, na mocy którego członek zarządu zobowiązany był do dochowania staranności uwzględniającej zawodowy charakter jego działalności. Brak winy członka zarządu będzie więc zachodził w takich wyjątkowych sytuacjach, jak długotrwała choroba, czy niedopuszczenie go do informacji dotyczących spółki, pod warunkiem jednak podejmowania czynności w tym celu idących (tak A. Rachwał, w: Włodyka, System PrHandl, t. 2A, 2007, s. 1037).

Jak już wcześniej wskazano, przepis art. 299 § 2 k.s.h. przewiduje domniemanie winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o upadłość we właściwym czasie; członkom zarządu powinien być bowiem znany na bieżąco stan finansowy spółki i możliwość zaspokojenia długów (tak słusznie SN w wyroku z dnia 11 marca 2008 r., II CSK 545/07, LEX nr 385597; podobnie SA w Łodzi w wyroku z dnia 21 grudnia 2018 r., I AGa 92/18, LEX nr 2637816, oraz SA w Szczecinie w wyroku z dnia 28 marca 2019 r., III AUa 536/18, LEX nr 2776060, w którym podkreślono, że członek zarządu powinien wykazać brak winy, czyli udowodnić stosowną argumentacją swoją staranność, oraz fakt, że uchybienie określonemu obowiązkowi było od niego niezależne; przy czym – jak podkreślił SA – oczywiste jest, że negatywnie z omawianego punktu widzenia oceniana jest nie tylko wina umyślna, lecz także wina nieumyślna w obu jej postaciach, tzn. niedbalstwa i lekkomyślności).

Od odpowiedzialności z art. 299 § 1 zwalnia jedynie brak jakiejkolwiek winy. Odpowiedzialność członka zarządu wyłącza brak winy w każdej postaci w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęciu postępowania układowego, a zatem członek zarządu będzie także odpowiadał, jeśli nie podjął stosownych działań z winy nieumyślnej. Brak winy może wiązać się z różnymi okolicznościami. Istotne jest jedynie, aby te okoliczności powodowały brak możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości, pomimo dołożenia należytej staranności przez członka zarządu.

Członek zarządu, chcący uniknąć odpowiedzialności, powinien wykazać swój niezawiniony brak kontaktu z finansami i księgowością spółki. Powody mogą być różne: od dłuższej nieobecności członka zarządu obejmującej czas, w którym odpowiedni wniosek miał być złożony, po podstępne wprowadzenie w błąd co do danych o wynikach finansowych spółki (zob. również wyrok SN z dnia 6 maja 2009 r., II CSK 661/08, LEX nr 511995, w którym podkreślono, że: „Brak winy może wiązać się z różnymi okolicznościami. Istotne jest jedynie, aby te okoliczności powodowały brak możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości pomimo dołożenia należytej staranności przez członka zarządu”; por. jednak wyrok NSA w Warszawie z dnia 29 czerwca 2016 r., II FSK 1580/14, LEX nr 2106559, który zapadł na gruncie regulacji art. 116 § 1 ordynacji podatkowej i w którym przyjęto, że nie może uwolnić członka zarządu od odpowiedzialności wynikającej z tego przepisu jego zaawansowany wiek, stan zdrowia, długotrwałe przebywanie poza granicami Polski, jak też fakt prowadzenia ksiąg rachunkowych przez głównego księgowego).

Dyskusyjna jest możliwość powołania się na brak winy w terminowym złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy wynika to z podziału czynności w zarządzie i niezajmowania się przez danego członka zarządu sprawami finansowymi. O ile sam podział czynności należy uznać za dopuszczany, jeżeli nie narusza bezwzględnie określonych zasad wykonywania kompetencji (czynności) korporacyjnych i porządkowych oraz jest zgodny z naturą organu kolegialnego i relacji zachodzących między jego członkami (por. szerzej A. Opalski, w: Opalski, Komentarz KSH, t. 2A, 2018, art. 208, pkt IV.B), to jednak nawet uzasadniony podział czynności, nie zwalnia poszczególnych członków zarządu od obowiązku pieczy nad całością spraw spółki oraz obowiązku kontroli wykonywania kompetencji powierzonych pozostałym zarządcom (tym bardziej, jak w niniejszym przypadku jedynie pracownikom spółki).

Podobnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 15 grudnia 2016 r., V ACa 59/16, LEX nr 2257052, stwierdził, że pozwani nie mogą uwolnić się od odpowiedzialności, twierdząc, że nie ponoszą winy w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h., w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, powołując się na wewnętrzny podział obowiązków w spółce oraz brak kompetencji, jeżeli chodzi o ocenę sytuacji ekonomicznej spółki; tak również SA w Łodzi w wyroku z dnia 31 stycznia 2019 r., I AGa 269/18, LEX nr 2637821; podobnie SA w Katowicach w wyroku z dnia 12 września 2019 r., V AGa 487/18, LEX nr 2775757). Restryktywne stanowisko w tym względzie zajęto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2010 r. (III CSK 46/10, Legalis) oraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r. (II CSK 446/13, Legalis), w których uznano, że odpowiedzialności członka zarządu nie uchyla umowa łącząca członków zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, w szczególności ustalony umownie podział czynności. Sąd Najwyższy przyjął, że tego rodzaju umowa ma znaczenie tylko wewnątrzorganizacyjne, zaś art. 299, chroniący interes wierzycieli, ma charakter bezwzględnie obowiązujący i nie może być pozbawiony skuteczności przez porozumienie wspólników.

W postanowieniu z dnia 20 sierpnia 2024 r. sygn. akt I CSK 981/24 Sąd Najwyższy wskazał, że odpowiedzialności członka zarządu na podstawie art. 299 k.s.h. nie uchyla umowa łącząca członków zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, w szczególności ustalony umownie podział czynności. Tego rodzaju umowa ma znaczenie tylko wewnątrzorganizacyjne. Powołany przepis, chroniący interes wierzycieli, ma charakter bezwzględnie obowiązujący i nie może być pozbawiony skuteczności przez porozumienie wspólników. Podobnie w przypadku art. 373 ust. 1 p.u. kluczowy jest aspekt ochrony wierzycieli, a nie członków zarządów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Ewentualny podział obowiązków nie zwalnia poszczególnych członków zarządu z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym terminie. Również w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt V AGa 332/19 wskazano, że

członek zarządu nie może powoływać się na ustalony podział czynności między członkami zarządu, zobowiązujący go do działań w sferze produkcyjnej. Tego rodzaju podział czynności ma tylko znaczenie wewnątrzorganizacyjne i nie może wyłączyć odpowiedzialności członka zarządu wobec wierzycieli wynikającej z ustawy (art. 298 § 1 k.h. - tak trafnie Sąd Najwyższy w wyroku z 18 stycznia 2001 r., V CKN 186/2000, LexPolonica nr 377891). Warto też zwrócić uwagę na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 listopada 2021 r., sygn. akt I AGa 139/20, zgodnie z którym osoba, która (bez przymusu, groźby lub podstępu) wyraziła zgodę na powołanie do zarządu spółki ze świadomością, że pełnić będzie jedynie rolę "figuranta", a następnie godziła się na taki stan rzeczy, w pełni ponosi ryzyko działalności tej spółki i odpowiedzialność za nietrafne przedsięwzięcia gospodarcze czy też wręcz działania na szkodę spółki osób dopuszczonych za jej zgodą do faktycznego zarządzania spółką. W rezultacie zatem świadome i dobrowolne oddanie faktycznego zarządzania spółką osobie spoza zarządu, nie zwalnia członka zarządu ani z jego obowiązków wynikających z pełnienia funkcji w tym organie, ani od odpowiedzialności za ich niedopełnienie. Jednym z takich obowiązków jest monitorowanie zadłużenia spółki pozwalające na zgłoszenie w odpowiednim czasie wniosku o upadłość lub wszczęcie postępowania układowego, co z kolei uwalnia go od odpowiedzialności za zaległości składkowe. Zatem w takim przypadku niezgłoszenie we właściwym czasie stosownego wniosku jest wynikiem zawinionego zaniechania obowiązków członka zarządu.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że prowadzenie spraw spółki przez pozwaną, jedynego członka zarządu, sprowadzało się do rozdzielenia funkcji zarządzania spółką między pracowników. Pozwana początkowo miała do nich zaufanie i nie przeglądała dokumentów finansowych spółki. Wskazane działania świadczą o tym, że pozwana nie prowadziła spraw spółki z należytą starannością. Pozwana opierała się na zaufaniu wobec pracowników, zamiast na faktycznej kontroli dokumentacji gospodarczej i finansowej, zaś działania w kierunku weryfikacji realnej sytuacji spółki podjęła dopiero po rozmowie telefonicznej z pracownikiem D. P. (1), który skontaktował się z nią celem poinformowania o złej sytuacji finansowej spółki. W tej sytuacji nie sposób uznać, aby niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z winy pozwanej. Zważyć należy, że gdyby pozwana należycie wypełniała obowiązek prowadzenia spraw spółki i kontroli jej dokumentacji, wiedziałby o jej rzeczywistej kondycji finansowej. Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za działania podległych im pracowników, którym powierzyli prowadzenie spraw spółki. Brak wiedzy o kondycji finansowej spółki, wynikający wyłącznie z zaniechania pozwanej, nie może prowadzić do uwolnienia jej od odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h.

Pozwana podniosła, że pracownicy spółki ukrywali przed nią stan finansów spółki ale faktu tego w żaden sposób nie wykazała, a ponadto obowiązkiem pozwanej jako jedynego członka zarządu była bieżącą kontrola stanu finansowego spółki i przeglądanie jej dokumentacji księgowej. Pozwana nie wykazała aby obowiązki te wypełniała z należytą starannością. Pozwana nie wykazała też aby pracownicy w jakikolwiek sposób utrudniali jej dostęp do dokumentów spółki, nie wykazała aby kiedykolwiek zwracała się do pracowników o przedłożenie jej takich dokumentów i aby spotkała się z odmową. Jeśli pozwana zdecydowała się powierzyć pracownikom faktyczne zarządzanie sprawami spółki, dała im szerokie umocowania do podejmowania decyzji finansowych, dostęp do rachunków bankowych spółki, to pozwana miała obowiązek kontrolować pracowników i kontrolować czynności, które wykonują, zwłaszcza te dotyczące sfery majątku i finansów spółki.

Należy zatem stwierdzić, że pozwana nie wykazała swojego niezawinionego braku kontaktu z finansami i księgowością spółki, pomimo dołożenia należytej staranności. Wręcz przeciwnie, pozwana nie wykazała aby podejmowała jakiekolwiek działania w celu pozyskania wiedzy na temat bieżącej działalności spółki, sposobu faktycznego zarządzania spółką przez jej pracowników i podejmowanych przez nich decyzji dotyczących i rozporządzania majątkiem spółki.

Należy też zauważyć, że winę lub brak winy członka zarządu spółki z o.o. w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie postępowania układowego należy oceniać w odniesieniu do chwili, w której powstał obowiązek zgłoszenia takiego wniosku, a nie do okresu późniejszego (wyrok SN z 2 października 2008 r., I UK 39/08, OSNP 2010, Nr 7-8, poz. 97). Jak już wcześniej wskazano, przesłanki do ogłoszenia upadłości spółki (...) spółka z o.o , zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego, zachodziły już od października 2018 r. Pozwana jako jedyny członek zarządu przyznała jednocześnie w sprawozdaniu z działalności zarządu i informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za rok 2018, że ten rok obrotowy spółka zakończyła stratą w wysokości 3.681.815,98 zł (k-34) oraz że spółka na dzień bilansowy 31.12.20218 r. nie posiada majątku trwałego (k-41). Zatem nie mogą wyłączyć winy pozwanej wskazywane przez nią okoliczności takie jak: wprowadzanie jej w błąd co do faktycznej sytuacji finansowej spółki przez pracowników, czy niemożność pełnienia osobistego nadzoru nad finansami spółki z powodu pandemii wirusa SARS-COV-2. Pozwana przyznała, że kwestionowane przez nią działania pracowników spółki związane z umowami z kontrahentami spółki, m.in. S. O., F. O. czy P. K., miały miejsce w 2018 r., a początek pandemii COVID-19, wywołanej wirusem SARS-COV-2 przypadał na marzec 2020 r.

Brak winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wymaga wykazania, że obiektywnie członek zarządu nie miał możliwości uczestniczenia w czynnościach zarządzających spółką (tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15maja 2014 r., II CSK 446/13, Legalis). Pozwana istnienia takich okoliczności nie wykazała.

Pozwana nie wykazała, że nie miała, z przyczyn od niej niezależnych, możliwości zarządzania spółką w czasie właściwym dla złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Pozwana zobowiązała się pełnić funkcję jedynego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzącą działalność gospodarczą na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z pełną świadomością, że na stałe zamieszkuje w Niemczech i że będzie przebywać w siedzibie spółki sporadycznie. Pozwana z pełną świadomością powierzyła kierowanie działalnością spółki, w tym dokonywanie transakcji finansowych w imieniu spółki osobom trzecim, tj. pracownikom spółki, którzy mieli też nieograniczony dostęp do rachunków bankowych spółki. Zatem, nawet w sytuacji, gdy pracownicy ci, jak twierdzi pozwana, bez jej zgody, swoimi działaniami niekorzystnie rozporządzali mieniem spółki, to i tak okoliczność ta nie wyłącza odpowiedzialności pozwanej z art. 299 § 1 k.s.h.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że pozwana nie udowodniła przesłanki generacyjnej z art. 299 § 2 k.s.h., a tym samym ponosi ona odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

W ocenie Sądu, na uchylenie odpowiedzialności pozwanej nie miało też wpływu postanowienie Sądu Rejonowego w Rosenheim z 25 listopada 2024 roku sygn. akt 603 IN 226/20 o umorzeniu postępowania upadłościowego wobec pozwanej (k. 363). Jak bowiem wskazał powód w piśmie procesowym z dnia 23 kwietnia 2025 r., zgodnie z § 302 niemieckiego prawa upadłościowego, nie podlegają umorzeniu m.in. zobowiązania dłużnika z tytułu czynu niedozwolonego umyślnego. Tymczasem pozwana została skazana przez Sąd Krajowy Izba Karna w Monachium wyrokiem, który uprawomocnił się w dniu 20 sierpnia 2024 r. (sygn. akt W10 KLs 67 Js 35448/20), uznającym pozwaną winną popełnienia przestępstwa oszustwa w zbiegu 6 czynów i przestępstwa niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i tym samym skazującym pozwaną na łączną karę pozbawienia wolności 1 roku i 10 miesięcy. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że oskarżona jako członek zarządu spółki (...), w okresie od lipca 2019 r. do lutego 2020 r. zamówiła dla spółki u trzech polskich dostawców towar na łączną kwotę 441.048,70 EUR. Zataiła jednocześnie fakt, że spółka (...) już w tym czasie była niewypłacalna i w związku z tym prawdopodobnie nie byłaby w stanie zapłacić terminowo za dostarczony towar (…). Ponadto oskarżona pomimo, że uważała, że jej niewypłacalność była możliwa już co najmniej od początku roku 2019 i przyjmowała ten fakt z akceptacją, dopiero w dniu 24.03.2020 r. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) (kopia wyroku Sądu krajowego – Izba Karna w Monachium, sygn. akt W10 Kls 67 Js 35448/20, k-362, k-435-436).

Dodatkowo, wyrokiem z dnia 10 czerwca 2025 r. (sygn. akt II K/3/23) Sąd Okręgowy we Włocławku w pkt-cie II. uznał pozwaną winną m.in. popełnienia czynu polegającego na tym, że w okresie od października 2018 r. do dnia 16 lipca 2020 r. na terenie B., W., I., G.-D. oraz innych miejscowości województwa (...), będąc prezesem i jedynym członkiem zarządu (...) spółki z o.o oraz prezesem (...) z siedzibą na terenie R., w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry wziętego zamiaru, doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem kontrahentów spółki (...) spółka z o.o i (...), za pomocą wprowadzenia ich w błąd co do kondycji finansowej w.w spółek oraz możliwości wywiązania się z zawieranych umów, w ten sposób, że zawarła m.in. umowę ze S. S. – (...) na zakup towaru i nie opłaciła należności wynikających z faktur: (...), (...) (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) w łącznej kwocie 833.757,14 zł, czym działała na szkodę (...) – tj. przestępstwa z art. 286 § 1 k.k w zb. z art. 294 § 1 k.k w zb. z art. 12 § 1 k.k i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k w zw. z art. 57 b k.k wymierzył jej karę 1 (jednego) roku 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności. W pkt-cie V. wyroku, Sąd Okręgowy na podstawie art. 85 § 1 k.k, art. 85 a k.k i art. 86 § 1 k.k w miejsce orzeczonych kar pozbawienia wolności wymierzył pozwanej łączną karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności ( kopia wyroku Sądu okręgowego we Włocławku z dnia 10.06.2025 r., sygn. akt II K 3/23, k-437-441).

Pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, okolicznościom tym w żaden sposób nie zaprzeczyła, zatem należy uznać, że fakty te zostały przez pozwaną przyznane (art. 210 § 2 w zw. z art. 230 k.p.c).

Z uwagi na powyższe uznać należało, że pozwana zobowiązana jest do zapłaty na rzecz powoda kwoty dochodzonej pozwem, tj. 100.000 złotych.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie od powyższej kwoty orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Roszczenie z art. 299 k.s.h. ma charakter roszczenia odszkodowawczego, które staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika do zapłaty. Przedstawiony pogląd sprowadza się bowiem do tego, że wymagalność roszczenia skierowanego przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest tożsama z wymagalnością roszczenia względem spółki. Termin spełnienia świadczenia przez osoby, o których mowa w art. 299 k.s.h., nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, przez co świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (por. wyrok SN z dnia 18 maja 2011 r., III CSK 228/10, Lex nr 1027183).

Powód żądał w pozwie odsetek od dochodzonej kwoty od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu, a więc należało o nich orzec zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 zdanie 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód jest stroną, która proces wygrała, a na poniesione przez niego koszty procesu złożyły się kwoty: 5.000 zł opłaty sądowej od pozwu (art. 13 ust. 2 u.k.s.c.) oraz 5.400 zł wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika procesowego (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 347 k.p.c. utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 13 stycznia 2021 r.

Sędzia Elżbieta Kala