Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej – A. M. na rzecz powoda – (...) spółka z o.o. w K. kwotę 780, 16 zł z ustawowymi odsetkami od kwot 79, 92 zł od dnia 9 maja 2012 r. do dnia zapłaty oraz 700, 24 zł od dnia 4 października 2011 r. do dnia zapłaty (pkt 1 wyroku). Ponadto Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2 wyroku).

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wywiodła pozwana zarzucając mu:

- naruszenie art. 498 i n. k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności

- naruszenie art. 405 i n. k.c. poprzez przyjęcie, iż powód nie był bezpodstawnie wzbogacony i poprzez przyjęcie, że pozwana nie mogła przedstawić do potrącenia wierzytelności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

- naruszenia art. 227 i art. 232 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w sytuacji, gdy dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę wyroku w pkt 1 i 2 poprzez oddalenie powództwa, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie spraw do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy. Domagała się również zwrotu kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości, jak również zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja pozwanej nie jest uzasadniona.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego w zakresie przyjęcia, iż zarzut potrącenia złożony w toku postępowania nie mógł odnieść zamierzonego przez pozwaną skutku. Należy bowiem zauważyć, że procesowy zarzut potrącenia jest związany z potrąceniem w sensie materialnoprawnym, ponieważ bez dokonania potrącenia jest on nieskuteczny. W związku z tym, jeśli dojdzie do procesu o roszczenie wierzyciela wzajemnego, obrona pozwanego polega nie na zgłoszeniu zarzutu potrącenia, lecz na podniesieniu zarzutu nieistnienia roszczenia powoda ze względu na umorzenie wierzytelności poza procesem. Zarówno wtedy, gdy oświadczenie o potrąceniu zostało złożone poza procesem, jak i wtedy, gdy złożono je łącznie z zarzutem zwykłym lub ewentualnym w procesie, skuteczność zarzutu potrącenia jako czynności procesowej jest zależna od skuteczności samego – potrącenia, jako czynność materialnoprawnej.

W niniejszej sprawie , jak trafnie wskazał Sąd I instancji , za skuteczne oświadczenie o potrąceniu nie można uznać w szczególności czynności , które pozwana dokonała przed wszczęciem postępowania. Zgodnie z art. 498 k.c gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wymagalność roszczenia stanowiąca jedną z przesłanek skutecznego potrącenia następuje zgodnie z art. 455 k.c. wraz z nadejściem terminu spełnienia świadczenia. Jeżeli termin wymagalności nie został określony , to wymagalność następuje wraz z wezwaniem dłużnika przez wierzyciela do niezwłocznego spełnienia świadczenia. W takim wypadku wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

W niniejszej sprawie, co słusznie stwierdził Sąd Rejonowy i czego nie kwestionowała pozwana , nie doszło przed wytoczeniem procesu do skutecznego potrącenia wierzytelności w kwocie 700,24 zł jako wierzytelności niewymagalnej. Pozwana sama bowiem wyznaczyła 14 dniowy termin na jej zapłatę. W świetle zatem art. 498 kc nie mogło dojść do wzajemnego umorzenia wierzytelności skoro jedna z nich była niewymagalna. Do rozważenia pozostawała zatem kwestia skuteczności złożonych w toku sprawy oświadczenia o potrąceniu z dnia 26 lipca 2012 r. oraz 2 grudnia 2013 r. Oświadczenia te dotyczyły kwoty 700,24 zł. Wysokość roszczenia powoda w zakresie co do kwoty 79, 92 zł nie była bowiem w niniejszym postępowaniu kwestionowana przez pozwaną.

Odnosząc się zatem do kwestii skuteczności oświadczeń o potrąceniu z dnia 26 lipca 2012 r. oraz 2 grudnia 2013 r. podkreślić należy w pierwszej kolejności, iż pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z mocy prawa umocowania do złożenia ani też do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu, z tym że w ocenie Sądu Okręgowego można przyjąć, iż zostało ono udzielone w sposób dorozumiany odnośnie złożenia takiego oświadczenia, gdyż jest to w interesie mocodawcy (zmierza do wygrania przez mocodawcę procesu). Dorozumiane udzielenie pełnomocnictwa nie może zaś dotyczyć przyjęcia takiego oświadczenia, bowiem oświadczenie to wywołuje dla strony niekorzystne skutki. Do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu konieczne jest zatem pełnomocnictwo szczególne lub doręczenie takiego oświadczenia stronie osobiście (zob. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 29 maja 2013 r. I ACa 89/13). W tym świetle nieskuteczne jest więc oświadczenie o potrąceniu złożone przez pełnomocnika pozwanej w dniu 26 lipca 2012 r. (k. 63 akt), albowiem pozwana nie wykazała, iż reprezentujący powoda w sprawie pełnomocnik procesowy – radca prawny Z. C. był uprawniony do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu z dnia 26 lipca 2012 r., a nadto brak również potwierdzenia, iż powołane oświadczenie zostało złożone osobiście osobie uprawnionej do reprezentowania powoda. Rozważania te znajdują także zastosowanie do dołączonego do apelacji oświadczenia pozwanej o potrąceniu z dnia 2 grudnia 2013 r. Ponadto zgłoszone w postępowaniu apelacyjnym przez pozwaną twierdzenia oraz powyższy zarzut potrącenia z dnia 2 grudnia 2013 r., motywowane jedynie treścią uzasadnienia niekorzystnego dla pozwanej , podlegają pominięciu jako spóźnione na gruncie art. 381 k.p.c.

Tak więc do potrącenia wzajemnych wierzytelności nie mogło dojść na mocy oświadczeń woli z dnia 28 czerwca 2011 r. oraz dnia 26 lipca 2012 r. Pozwana nie wykazała też , aby do skutecznego potrącenia doszło na mocy zgłoszonego w postępowaniu apelacyjnym oświadczenia o potrąceniu z dnia 2 grudnia 2013 r. W takiej sytuacji , wobec nieskutecznego zarzutu potrącenia , dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy zbędne było ustalanie istnienia wierzytelności przedstawionej przez pozwaną do potrącenia oraz jej wysokości, a tym samym niecelowe było przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego z zakresu ekonomii na okoliczność wysokości odsetek przysługujących pozwanej, wysokości zawyżonych odsetek płaconych od każdej faktury, terminu zapłaty zawyżonych odsetek, a także terminu zwrotu zawyżonych odsetek. Co zaś tyczyło się pozostałych z powoływanych przez apelującego twierdzeń i okoliczności nie odnoszących się do kwestii potrącenia wierzytelności pozwanej, przede wszystkim zaś oceny zasadności roszczeń pozwanej, to zważyć należało, iż powyższe okoliczności w świetle nieskuteczności zgłoszonego zarzutu potrącenia nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a zatem Sąd Okręgowy zwolniony był z obowiązku ich rozważenia.

Ze względów wskazanych powyżej, apelacja jako niewykazująca uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w myśl art. 98 i 99 kpc w zw. z §12 ust 1 pkt 1 w zw. z §6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).