Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powódka - M. M., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...), wniosła o zasądzenie od pozwanego - W. M. (1), prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), kwoty 1.208,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od kwot i dat wskazanych szczegółowo w treści pozwu. Nadto, powódka domagała się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczyła na rzecz pozwanego usługi polegające na naprawie i konserwacji komputerów i urządzeń peryferyjnych, z tytułu czego wystawiła faktury VAT na łączną kwotę 689,72 zł. Pozwany nie dokonał żadnych płatności na rzecz powódki. Na żądanie pozwu składała się również równowartość kwoty 40 euro liczonej od każdej faktury tytułem zryczałtowanych kosztów odzyskiwania wierzytelności.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 14 czerwca 2021 r. w sprawie o sygn. akt VIII GNc 2445/21 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy orzekł w całości zgodnie z żądaniem wyrażonym w pozwie.

Pozwany zaskarżył w całości nakaz zapłaty, domagając się oddalenia powództwa i zasądzenia od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Zdaniem pozwanego, powódka nie udowodniła roszczenia. Pozwany wskazał, że brak jest dowodów na to, że faktury objęte żądaniem pozwu zostały mu doręczone. Zaprzeczył też, aby był kiedykolwiek wzywany przez powódkę do zapłaty jakichkolwiek kwot.

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2021 r., sygn. akt VIII GC 1184/21 Sąd Rejonowy oddalił powództwo, nie obciążając powódki kosztami procesu.

Powołane rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na opisanych niżej ustaleniach faktycznych i rozważaniach.

Powódka w dniu 10 czerwca 2019 r. wystawiła w stosunku do pozwanego fakturę VAT nr (...) na kwotę 184,50 zł brutto tytułem naprawy kserokopiarki K. w szpitalu. Termin płatności został określony na dzień 17 czerwca 2019 r. Przedmiotowa faktura została przesłana w dniu wystawienia na adres mailowy (...) Powódka w dniu 25 lipca 2019 r. wystawiła w stosunku do pozwanego fakturę VAT nr (...) na kwotę 296,12 zł brutto obejmującą wykonanie usługi naprawy kserokopiarki oraz koszt części użytych w toku jej wykonywania. Termin płatności został określony na dzień 1 sierpnia 2019 r. Powódka w dniu 12 września 2019 r. wystawiła w stosunku do pozwanego fakturę VAT nr (...) na kwotę 209,10 zł brutto obejmującą wykonanie usługi naprawy kserokopiarki. Termin płatności został określony na dzień 19 września 2019 r. W dniu 2 lipca 2021 r. powódka, pozwany oraz W. M. (2), prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) W. M. (2), z uwagi na powstanie pomiędzy nimi sporu co do wzajemnych należności powstałych wskutek prowadzonej uprzednio współpracy oraz mając na uwadze, iż są w trakcie dwóch postępowań sądowych zawisłych przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy VIII Wydziałem Gospodarczym o sygnaturach VIII GC 13/21 oraz VIII GNc 2445/21, zawarli pisemną ugodę. W myśl § 1 W. M. (2) zobowiązał się do zapłaty na rzecz W. M. (1) kwoty 4.800 zł celem całkowitego zaspokojenia jego roszczeń z wszelkich należności powstałych względem W. M. (1) w toku współpracy w terminie do 20 sierpnia 2021 r. na podany w treści ugody rachunek bankowy (ust. 1). Strony ugody oświadczyły, iż zrzekają się wszelkich pozostałych roszczeń (ust. 2). Nadto strony ugody postanowiły, iż ugoda zawiera rozliczenie wszelkich należności między nimi, w szczególności: objętych sporem przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy sygn. akt VIII GC 13/21, gdzie pozwanym jest W. M. (2), a którego przedmiotem jest m.in. zapłata za fakturę nr (...); objętych sporem przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy sygn. akt VIII GNc 2445/21, gdzie pozwanym jest W. M. (1), a którego przedmiotem jest m.in. zapłata za faktury nr (...); należności z tytułu zawarcia umów sprzedaży między W. M. (1) jako sprzedającym, a W. M. (2) jako kupującym, których przedmiotem były maszyny firmy (...), w tym maszyna objęta fakturą nr (...) (ust. 3). Ustalono, iż wszelkie koszty zastępstwa procesowego oraz koszty procesowe znoszą się wzajemnie i każda ze stron ponosi je we własnym zakresie (ust. 4). Strony ugody oświadczyły również, iż w toku nie ma innych procesów między nimi, niż wspominane w niniejszej ugodzie, a jeżeli są to wówczas powód zobowiązuje się cofnąć pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, z uwagi na fakt, iż niniejsza ugoda obejmuje te roszczenie również (ust. 5). W § 2 ugody postanowiono, iż W. M. (1) zobowiązuje się do poinformowania Sądu w sprawie VIII GC 13/21 o zawarciu niniejszej, a następnie w terminie 7 dni od zapłaty należności z § 1 ust. 1 ugody do cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie VIII GC 13/21 (ust. 1). M. M. zobowiązała się do cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie VIII GNc 2445/21 pod warunkiem, że W. M. (1) wypełni zobowiązanie z § 2 ust. 1 ugody (ust. 2). Pod treścią ugody zostały złożone podpisy przez W. M. (1), W. M. (2) i M. M..

Sąd Rejonowy zważył, że pierwotny spór sprowadzał się do oceny zasadności żądania powódki zapłaty wynagrodzenia za wykonane na rzecz pozwanego usługi objęte fakturami nr (...). W toku niniejszego sporu doszło jednakże do porozumienia pomiędzy stronami oraz osobą trzecią i zawarcia ugody pozasądowej, która w całości rozstrzygała o wzajemnych roszczeniach stron, zgłoszonych między innymi w przedmiotowym procesie, co zaś wpływało na istnienia roszczenia dochodzonego w niniejszym procesie.

Sąd pierwszej instancji odwołał się do treści art. 917 k.c., art. 60 k.c. oraz art. 65 § 1 k.c. W ocenie tego Sądu, strony skutecznie zawarły ugodę regulującą ich wzajemne roszczenia i uprawnienia w związku z prowadzoną współpracą gospodarczą, obejmując swym zakresem zagadnienie zapłaty za faktury nr (...) jak też wszelkie inne, które pojawiły się w toku rzeczonej współpracy. Zdaniem Sądu Rejonowego, przedmiotowa ugoda z dnia 2 lipca 2021 r. doprowadziła do wygaśnięcia roszczeń w wyżej wskazanym przedmiocie, gdyż strony w sposób jasny i precyzyjny oświadczyły, iż zrzekają się wszelkich pozostałych, prócz tych będących zobowiązaniem do zapłaty z § 1 ust. 1, roszczeń wobec siebie. Prócz powyższego, o zrzeczeniu się jakichkolwiek obecnych, ale i tych mogących powstać w przyszłości roszczeń świadczyła, według tego Sądu, również treść § 1 ust. 5 ugody – nie ulegało wątpliwości, iż stanowiło to całkowite uregulowanie i zamknięcie kwestii rozliczenia wzajemnych roszczeń powstałych w toku współpracy stron oraz W. M. (2). Sąd pierwszej instancji podkreślił przy tym, że pomimo zobowiązania Sądu, strony w swoim końcowym stanowisku w żadnym momencie nie kwestionowały zarówno okoliczności zawarcia samej ugody jak też skutków z niej wynikających. Nie powoływały się w szczególności na żadną z wad oświadczeń woli, zaś Sąd z urzędu nie miał podstaw by takową przyjąć.

Reasumując, Sąd Rejonowy zważył, że w niniejszej sprawie doszło skutecznie do zawarcia ugody pomiędzy pozwanym a powódką obejmującej należności objęte fakturami nr (...), czego konsekwencją jest wygaśnięcie wszelkich pozostałych roszczeń, w tym dochodzonych w niniejszym procesie (tzw. skutek res transacta).

W tej sytuacji powództwo oddalono na podstawie art. 917 k.c. (punkt I sentencji).

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie drugim sentencji, na mocy art. 102 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

1/ naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynika sprawy, tj.:

a)  art. 230 k.p.c. polegające na pominięciu, iż fakt wykonania usług przez powódkę na rzecz pozwanego nie był kwestionowany przez pozwanego, zatem został przyznany w sposób dorozumiany, a co za tym idzie wynagrodzenie za usługi będące przedmiotem niniejszego postępowania jest należne powódce,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wyprowadzeniu z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających i przyjęciu, że strony po podpisaniu ugody zakończyły spór, podczas gdy postanowienia ugody nie zostały wypełnione, więc spór nie został zażegnany, co skutkowało oddaleniem powództwa i pozbawieniem powódki możliwości dochodzenia swoich praw,

c)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ocenę dowodu z dokumentu (ugody) w sposób niewszechstronny i pominięcie tej części jej postanowień, które wskazywały na uznanie przez pozwanego długu będącego przedmiotem niniejszego postępowania, co w konsekwencji skutkowało niepełnym ustaleniem stanu faktycznego,

d)  art. 235 (2) § 1 pkt. 2 k.p.c. polegający na pominięciu dowodów z zeznań świadka W. M. (2) i pominięciu dowodu z przesłuchania stron, co skutkowało niepełnym ustaleniem stanu faktycznego i dokonaniu w tym zakresie wyłącznie ustaleń na podstawie twierdzeń oraz przedłożonych dokumentów,

2/ naruszenie przepisu materialnego, tj. art. 917 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i stwierdzenie, że przepis ten w każdym przypadku wiąże się z oddaleniem powództwa i brakiem ingerencji Sądu w istniejący (zawisły) spór, bez konieczności sprawdzania konsekwencji, jakie powoduje zawarta ugoda, podczas gdy z punktu widzenia niniejszego przepisu istotna jest treść ugody i konsekwencje wywołane tą ugodą.

Wskazując na powyższe zarzuty, powódka wniosła o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od strony przeciwnej na jego rzecz kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki, jako uzasadniona, podlegała uwzględnieniu.

Przechodząc do analizy wywiedzionej przez powódkę apelacji - w konfrontacji z jej zarzutami - wskazać należy, że rozstrzygnięcie podlegało zweryfikowaniu przez pryzmat prawidłowości dokonanej przez Sąd I instancji analizy postanowień ugody z dnia 2 lipca 2021 r. W tym względzie, zdaniem Sądu Odwoławczego, apelująca słusznie zarzuciła wyrokowi Sądu pierwszej instancji naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., polegające na dokonaniu oceny dowodu z dokumentu (ugody) w sposób niewszechstronny.

Z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w dniu 2 lipca 2021 r. powódka, pozwany i W. M. (2), zawarli pisemną ugodę pozasądową. Cel zawarcia porozumienia został sprecyzowany w preambule, gdzie wskazano, że strony są w trakcie dwóch postępowań sądowych, zawisłych przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy o sygnaturach VIII GC 13/21 i VIII GNc 2445/21 oraz podano, że postanowiły rozwiązać powstały spór. W § 1 ust. 3 ugody wskazano, że niniejsze porozumienie zawiera rozliczenie wszelkich należności między stronami objętych przedmiotowym sporem, gdzie pozwanym jest W. M. (1), a którego przedmiotem jest m.in. zapłata za faktury o nr (...). Analizując zawartą przez strony ugodę należało, zdaniem Sądu Okręgowego, uczynić to w sposób całościowy, kompleksowy, zważając w szczególności na wzajemność praw i obowiązków stron - wszak strony uczyniły sobie wzajemne ustępstwa, zrzekając się wymienionych w ugodzie wzajemnych roszczeń.

Nie budzi wątpliwości Sądu Odwoławczego fakt, że powódka w przedmiotowej ugodzie zobowiązała się do cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie o sygn. akt VIII GNc 2445/21, skierowanej przeciwko W. M. (1). Zrzeczenie to wprost wynika bowiem z treści § 2 ust. 2 ugody. W ocenie Sądu Okręgowego, wskazane wyżej zrzeczenie się roszczeń przez powódkę kwalifikować należy jako zwolnienie pozwanego z długu (art. 508 k .c.). Jakkolwiek na gruncie prawa cywilnego odrzucić należy możliwość jednostronnego zwolnienia z długu wynikającego z jednostronnego zrzeczenia się roszczenia przez wierzyciela, to jednocześnie jednak, skoro ustawodawca nie wymaga, aby oświadczenia woli wierzyciela i dłużnika w zakresie instytucji zwolnienia z długu zawierały jakąś określoną treść, jako zwolnienie z długu można potraktować treść postanowień ugody, w ramach których wierzyciel zrzeka się roszczenia. Dla zwolnienia z długu wierzyciel, co oczywiste, nie musi bowiem posłużyć się słowem „zwalniam”, o ile jego zamiar jest wyrażony w sposób jednoznaczny, tj. z jego oświadczenia woli wynika świadomość przysługiwania wierzytelności i rezygnacja z niej. Jednocześnie w praktyce częściej używane jest właśnie słowo „zrzekam się”, co naturalnie nie dyskwalifikuje tego aktu jako zwolnienia z długu, jeśli tylko dłużnik zaakceptował owo „zrzeczenie” (por. M. Pyziak-Szafnicka [w:] A. Olejniczak {red.}, System Prawa Cywilnego – t. 6. Prawo zobowiązań – część ogólna, 2014, wyd. 2, str. 1609-1610).

Skoro zaś powyższe zwolnienie z długu nastąpiło w ugodzie pozasądowej, należało przywołać art. 917 k .c., zgodnie z którym przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Nie może budzić wątpliwości, iż przedmiotowa ugoda polegała na uchyleniu sporów powstałych między stronami. Jednocześnie skoro ugoda ta jest umową i została zawarta również przez pozwanego, to niewątpliwie przyjął on zwolnienie z długu (art. 508 in fine k.c.). Zobowiązanie zaś wygasa , gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Rzecz jednak w tym, w ocenie Sądu Okręgowego, że powódka w § 2 ust. 2 ugody zobowiązała się do cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w przedmiotowej sprawie „pod warunkiem” (w rozumieniu art. 89 k.c.), iż pozwany - W. M. (1) – wypełni swoje zobowiązanie wskazane w § 2 ust. 1 ugody, tj. cofnie pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie o sygnaturze akt VIII GC 13/21, co nie nastąpiło (prawomocnym wyrokiem z dnia 13 grudnia 2021 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił bowiem powództwo W. M. (1) przeciwko W. M. (2) o zapłatę z tytułu faktury nr (...) z dnia 29 października 2018 r.), z uwagi na fakt, że postanowienia zawartego w § 1 ust. 1 ugody nie wykonał W. M. (2). Należy zatem stwierdzić, że wskazany w § 2 ust. 2 porozumienia warunek nie został spełniony, nie ziścił się.

Przedmiotowa ugoda składa się z oświadczeń woli trzech podmiotów. Zgodnie z art. 65 § 1 k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają, ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Według natomiast art. 65 § 2 k.c., w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Przy wykładni oświadczeń woli, zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, znajduje zastosowanie tzw. metoda kombinowana (por. m.in. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168, wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 lutego 2002 r., V CKN 931/00, nie publ. oraz z dnia 8 października 2004 r., V CK 670/03, OSNC 2005, nr 9, poz. 162), która obejmuje dwie zasadnicze fazy. W pierwszej z nich, tzw. subiektywnej, dąży się do ustalenia rzeczywistej woli stron, tj. jak same strony rozumiały znaczenie użytych w oświadczeniach woli sformułowań. Gdy w ten sposób nie można ustalić zgodności rozumienia oświadczenia woli przez strony czynności prawnej należy przejść do drugiej, tzw. obiektywnej fazy wykładni, biorąc pod uwagę, jak adresat oświadczenia powinien zrozumieć jego sens. Przy interpretacji poszczególnych wyrażeń składających się na oświadczenie woli złożone w formie pisemnej, należy uwzględnić kontekst i związki treściowe, występujące pomiędzy zawartymi w tekście postanowieniami oraz cel świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2012 r., II CSK 614/11, nie publ.), jak również okoliczności jego złożenia.

Wprawdzie w § 1 ust. 3 ugody posłużono się sformułowaniem, że niniejsze porozumienie zawiera rozliczenie wszelkich należności między stronami, objętych przedmiotowym sporem, nie sposób jednakże pominąć, dokonując wykładni przedmiotowej ugody, jej zapisu § 2. Treść § 1 postanowienia ugody odczytywać należy bowiem bez wątpienia w połączeniu z jej § 2. W ocenie Sądu Okręgowego, porozumienie z dnia 2 lipca 2021 r. tłumaczyć trzeba w ten sposób, że strony postanowiły dokonać rozliczenia „wszelkich należności między nimi”, w tym tych objętych przedmiotowym pozwem, jednak z takim zastrzeżeniem, że zrzeczenia się roszczeń nie będą skuteczne w sytuacji, gdy nie ziści się zastrzeżony warunek. Pozostaje to w zgodzie z literalną treścią zapisu § 2 ust. 2 ugody, gdzie powódka zobowiązała się do cofnięcia pozwu oraz zrzeczenia się roszczenia dopiero jednak wówczas, gdy W. M. (1) wypełni swoje zobowiązanie, co nie miało miejsca. W tej sytuacji, przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że zawarcie ugody z dnia 2 lipca 2021 r. doprowadziło do wygaśnięcia roszczenia dochodzonego przez powódkę w przedmiotowym procesie, jest nieuprawnione. Wprawdzie roszczenie dochodzone niniejszym pozwem zostało objęte porozumieniem stron, to jednak nie doszło do ziszczenia się warunku, o którym mowa w § 2 ust. 2 ugody, co było w sprawie bezsporne i na co sam Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Ponadto wskazać należy, że istotną cechą ugody są wzajemność ustępstw czynionych przez strony. W doktrynie i judykaturze panuje przy tym zgoda, że ustępstwa te należy pojmować subiektywnie (a więc odnosić je nie do rzeczywistej, obiektywnie ustalonej treści stosunku prawnego, ale rozumienia przez każdą ze stron treści owego stosunku i jej przekonania o wielkości roszczeń z niego wynikających) i bardzo szeroko. Przez ustępstwa trzeba rozumieć jakiekolwiek umniejszenie uprawnień własnych strony lub zwiększenie uprawnień drugiej strony stosunku prawnego, czy też jakąkolwiek rezygnację z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska (por. Z. Radwański, Prawo zobowiązań, Warszawa 1986, s. 245 i T. Wojciechowski, Charakter prawny ugody sądowej, Przegląd Sądowy 2001, nr 6, s. 56). Ustawowy wymóg wzajemności ustępstw prowadzi jednak do wniosku, że ustępstwo tylko jednej strony stosunku prawnego nie wystarcza do przyjęcia, iż doszło do zawarcia ugody. W takiej sytuacji można mówić o uznaniu właściwym (por. A. Szpunar, Ugoda w prawie cywilnym, Przegląd Sądowy 1995, nr 3 - 4, s. 11).

Nie budzi wątpliwości fakt, że rodzaj i zakres wzajemnych ustępstw może być różny i obiektywnie rzecz biorąc nie muszą one być jednakowo ważne. Wzajemne ustępstwa nie muszą być również ekwiwalentne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2011 r., III PK 28/11, z dnia 7 lutego 2006 r. IV CK 393/05). W ocenie Sądu Okręgowego, utrzymanie w mocy rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego byłoby jednakże krzywdzące dla strony powodowej w tym znaczeniu, że powódka de facto pozbawiona byłaby jakichkolwiek roszczeń powstałych wskutek prowadzonej przez nią uprzednio współpracy z pozwanym – W. M. (1), co z kolei uznać należało by za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i zasadą sprawiedliwości.

Podkreślić wreszcie należy, że pozwany w trakcie przedmiotowego procesu nie kwestionował faktu zawarcia z powódką transakcji polegających na naprawie kserokopiarki i sprzedaży materiałów eksploatacyjnych w postaci bębna i wałków, udokumentowanych fakturami VAT wymienionymi w pozwie ani faktu, że powódka spełniła swoje świadczenie. Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzucił jedynie, że brak jest dowodu doręczenia mu spornych faktur (k.26 akt). Tymczasem powódka w odpowiedzi na powyższe, w piśmie z dnia 22 lipca 2021. (k.36 akt) wyjaśniła, że faktury zostały pozwanemu doręczone drogą elektroniczną, czego dowodem jest załączona do pozwu korespondencja e-mailowa. W tej sytuacji na podstawie art. 230 k.p.c. należało uznać, że pozwany nabył od powódki towary oraz usługi, w związku z czym wystawiono faktury wymienione w dokumentach jak na k. 12 – 15 akt. Pozwany mimo spełnienia świadczenia przez powódkę nie opłacił przedmiotowych faktur zgodnie z terminami płatności, co jest bezsporne.

Ubocznie wskazać należy, że stanowisko pozwanego nie może sprowadzać się wyłącznie do negacji dowodów przedłożonych przez powódkę. Reguła rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 kc) i jego procesowy odpowiednik (art. 232 k.p.c.) nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 stycznia 2012 r., I ACa 1489/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 lutego 2019 r., I AGa 146/18).

Mając powyższe okoliczności na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1208,12 zł, na którą złożyły się: należności wynikające z faktur VAT o nr (...) (łącznie 689,72 zł) oraz kwota 518,40 zł tytułem rekompensaty stanowiącej 3 - krotność równowartości 40 euro, od każdej z faktur ((...), (...) oraz (...)). O odsetkach ustawowych od wskazanych w wyroku kwot Sąd Okręgowy postanowił na mocy art. 481§ 1 i 2 k.c.

Wątpliwości Sądu Odwoławczego nie budził fakt, że powód miał prawo naliczyć rekompensatę. Pozwany mimo spełnienia świadczenia przez powódkę nie opłacił bowiem faktur zgodnie z terminami płatności. Tymczasem zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013 r. (t.j. Dz. U. z 2022r., poz. 893) wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty 40 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych. Jednocześnie, w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma wątpliwości, iż powódka miała prawo naliczyć rekompensatę od każdej faktury. Roszczenie o stałą kwotę rekompensaty kosztów odzyskania należności przysługuje bowiem wierzycielowi od każdej dokonywanej transakcji handlowej. Taka wykładnia jest zgodna z celem wprowadzenia ustawy. Zamierzeniem ustawodawcy było dyscyplinowanie niesumiennego dłużnika oraz zwrot kosztów związanych z dochodzeniem należności z tytułu transakcji handlowych. W dalszej perspektywie ustawa miała zapobiec opóźnieniom w transakcjach handlowych. Powyższy cel ustawy nakazuje łączyć prawo naliczania rekompensaty z każdą transakcją handlową, a nie jedynie z umową ramową, czy też z umową o współpracy. W rozstrzyganej sprawie transakcje handlowe należy utożsamiać z poszczególnymi fakturami . Każda z nich miała inny termin płatności, były one wystawiane w różnych okresach i odzwierciedlały dostarczenie towaru (usługi) dla pozwanego. Zatem przyjąć trzeba, iż poszczególne faktury dokumentowały odrębne transakcje handlowe.

Zmiana zaskarżonego orzeczenia oznaczała konieczność ponownego przeliczenia kosztów procesu, przy uwzględnieniu faktu, że obciążają one - stosownie do art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. - pozwanego, jako stronę przegrywającą proces. Na zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki kwotę 387 zł złożyły się: opłata od pozwu (100 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika powoda w kwocie 270 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt. 2 powyższego rozporządzenia – na rzecz powódki zasądzono równowartość opłaty od apelacji (100 zł) i wynagrodzenia pełnomocnika strony powodowej – 135 zł.