Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

W sprawie o sygn. akt VIII GNc 5002/16 powód domagał się zasądzenia kwoty 1.812,43 zł wraz z odsetkami od dnia 3 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty, wynikającej z faktury VAT o numerze (...) z dnia 18 kwietnia 2016 roku. W dniu 17 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu. Od tego nakazu pozwany wniósł sprzeciw żądając jego uchylenia w całości. Po skutecznym zaskarżeniu nakazu sprawę zarejestrowano pod sygnaturą VIII GC 2493/16.

W sprawie o sygn. akt VIII GNc 5000/16 powód domagał się zasądzenia kwoty 802,21 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 27 maja 2016 roku do dnia zapłaty, wynikającej z faktury VAT o numerze (...) z dnia 11 kwietnia 2016 roku. W dniu 17 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu. Od tego nakazu pozwany wniósł sprzeciw żądając jego uchylenia w całości. Po skutecznym zaskarżeniu nakazu sprawę zarejestrowano pod sygnaturą VIII GC 2494/16.

W sprawie o sygn. akt VIII GNc 5004/16 powód domagał się zasądzenia kwoty 1.315,21 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 lutego 2014 roku do dnia zapłaty, wynikającej z faktury VAT o numerze (...) z dnia 13 kwietnia 2016 roku. W dniu 17 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu. Od tego nakazu pozwany wniósł sprzeciw żądając jego uchylenia w całości. Po skutecznym zaskarżeniu nakazu sprawę zarejestrowano pod sygnaturą VIII GC 2496/16.

W uzasadnieniu pozwów powód wskazał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonał na rzecz pozwanego usługi transportowe, za które pozwany zobowiązał się do zapłaty. Powód podał, iż pozwany nie dokonał zapłaty kwot określonych w fakturach.

W sprzeciwach od wymienionych nakazów zapłaty pozwany wniósł
o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami postępowania. Pozwany przyznał, że powód wykonał na jego rzecz zlecenia transportowe, jednak wierzytelności wynikające z faktur nr: (...), (...), (...) uległy umorzeniu na skutek potrącenia dokonanego „Dokumentem kompensaty nr (...)” z dnia 21 czerwca 2016 r. Pozwany podniósł, iż wierzytelność pozwanego przedstawiona do potrącenia wynikała z okoliczności, iż poniósł on koszty pomocy medycznej w Szwecji udzielonej T. K., kierowcy zatrudnionemu przez powoda, który uległ wypadkowi w trakcie załadunku. Pozwany wskazał, iż w dniu wypadku T. K. nie dysponował kartą EKUZ. Pozwany podał, iż powód poinformował pozwanego, iż nie jest wstanie wysłać drugiego kierowcy, aby przewieźć rannego kierowcę wraz z pojazdem i ładunkiem do Polski, więc pozwany wysłał autem osobowym dwóch swoich kierowców, by ci sprowadzili pojazd powoda z rannym kierowcą. Pozwany podniósł, iż przedmiotowe zlecenie transportowe dla trasy (...) zostało na skutek powyższych wydarzeń wykonane z opóźnieniem, w związku z czym pozwany był zmuszony obciążyć powoda za szkodę poniesioną na skutek nienależytego wykonania tego zlecenia. Pozwany podał, iż w związku z wypadkiem kierowcy powoda poniósł następujące koszty: 4 dniówki kierowców (4 x 200=800 złotych), koszty paliwa auta osobowego (128,00 zł), koszty promu auta osobowego G.-K. (2 221 SEK), koszty promu auta osobowego K.-G. (1 228,1 SEK), różnica w kosztach tani/drogi prom (5 172,3 – 3546 = 1 626,30 SEK), razem koszty 5 075,40 SEK= 2 385,44 zł, koszty wiązane z pracą 6 pracowników pozwanego, w związku z przeprowadzoną akcją (3 750,00 złotych), koszty związane z udzieleniem pierwszej pomocy kierowcy powoda (13 109 SEK= 6 161,23 zł), koszty związane z karami za spóźnienie powoda na rozładunku (koszty 3h x 405 sek/h= 1 215 SEK=571,05 zł). Pozwany wskazał, iż obciążył powoda w/w kosztami. Pozwany podniósł, iż należności od pozwanego wynoszą 16 837,39 zł, zaś należności wobec pozwanego wynoszą 21 715,86 zł. Pozwany podał, iż na skutek dokonanej kompensaty do zapłaty pozostała kwota 4 878,47 złotych, którą zapłacił w dniu 21 czerwca 2016 r. Wskazał również, iż abstrahując od powyższego po stronie powoda nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie w wysokości 16 837,39 złotych.

Pozwany wniósł o połączenie spraw o sygn. VIII GNc 5000/16, VIII GNc 5001/16, VIII GNc 5002/16, VIII GNc 5003/16, VIII GNc 5004/16, VIII GNc 5005/16 do łącznego rozpoznania.

W odpowiedzi na sprzeciwy powód wskazał, że zarzut potrącenia podniesiony przez pozwanego jest niedopuszczalny.

Postanowieniami z dnia 17 stycznia 2017 roku połączono sprawy zarejestrowane pod sygnaturami: VIII GC 2493/16, VIII GC 2494/16, VIII GC 2496/16 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz dalsze ich prowadzenie pod sygnaturą akt VIII GC 2494/16.

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2017 r., sygn. akt VIII GC 2493/16 upr Sąd Rejonowy w Bydgoszczy:

- w sprawie, prowadzonej przed połączeniem spraw pod sygnaturą akt
VIII GC 2493/16 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.812,43 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.230,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

- w sprawie, prowadzonej przed połączeniem spraw pod sygnaturą akt
VIII GC 2494/16 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 802,21 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 maja 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 424,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

- w sprawie, prowadzonej przed połączeniem spraw pod sygnaturą akt
VIII GC 2496/16 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.315,21 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 maja 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 390,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny. Powód świadczył na rzecz pozwanego usługi transportowe i z tego tytułu wystawił pozwanemu faktury VAT o numerach: (...) z dnia 18 kwietnia 2016 roku na kwotę 1.812,43 złotych z terminem płatności do dnia 2 czerwca 2016 roku, (...) z dnia 11 kwietnia 2016 roku na kwotę 2.193,36 złotych z terminem płatności do dnia 2 czerwca 2016 roku, (...) z dnia 13 kwietnia 2016 roku na kwotę 1.315,21 złotych z terminem płatności do dnia 2 czerwca 2016 roku. Pozwany uiścił część należności objętej fakturą VAT o numerze (...) i z tego tytułu do zapłaty pozostała kwota 802,21 złotych. Pismem oznaczonym datą 17 czerwca 2016 roku pozwany skierował do powoda oświadczenie, w którym obciążył powoda należnościami, które poniósł w związku z koniecznością udzielenia pomocy kierowcy, realizującemu transport oraz wykonaniem przez powoda usługi z opóźnieniem na kwotę łącznie 16.837,39 zł. Jednocześnie w tym samym piśmie pozwany wskazał, iż dokonuje kompensaty wierzytelności opisanej w piśmie z wierzytelnościami powoda z tytułu realizowanych usług transportowych. Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości. Na podstawie art. 227 k.p.c. Sąd Rejonowy pominął dowód z zeznań świadków S. K., M. S. (1), M. W., I. S., M. S. (2) oraz stron i opinii biegłego albowiem uznał, że okoliczności istotne dla sprawy zostały dostatecznie wyjaśnione.

Sąd Rejonowy zważył, że umowy łączące strony niniejszego postępowania należy zakwalifikować jako umowy przewozu. Zgodnie z art. 774 k.c. przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Bezspornym jest fakt, iż powód wykonał obowiązki wynikające z umów. Pozwany nie kwestionował zasadności i wysokości należności, a samo oświadczenie pozwanego o woli dokonania potrącenia zawierało w sobie elementy uznania roszczenia powoda w znaczeniu materialnym. Pozwany jednak podniósł zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej na kwotę łącznie 16.837,39 zł. Sąd Rejonowy podkreślił, że umowy łączące strony nie przewidywały specjalnego, umownie określonego sposobu dokonywania ewentualnych potrąceń, co powodowało, że oświadczenie pozwanego winno być oceniane w świetle brzmienia przepisów o potrąceniu ustawowym. W realiach rozważanej sprawy Sąd Rejonowy uznał, że należność wskazana w piśmie oznaczonym datą 17 czerwca 2016 (karta 49 akt VIII GC 2493/16) nie była wierzytelnością wymagalną w chwili złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu w tym samym piśmie. Powyższe powodowało, iż wierzytelność pozwanego (niezależnie od oceny jej zasadności) nie stała się wymagalna na chwilę złożenia przez pozwanego oświadczenia o kompensacie, zatem oświadczenie o potrąceniu było nieskuteczne i nie mogło wywołać skutków prawnych wskazanych w art. 499 k.c. Ponadto, zdaniem Sądu Rejonowego, zarzut pozwanego zawarty w treści sprzeciwu od nakazu zapłaty również nie mógłby zasługiwać na uwzględnienie z przyczyn formalnych. O braku skuteczności takiego oświadczenia przesądza brak możliwości uznania za skuteczne oświadczenia złożonego w piśmie procesowym, wobec braku spełnienia wymogów złożenia skutecznego oświadczenia woli przewidzianych przez kodeks cywilny. Sąd podzielił w tym zakresie m.in. stanowisko Sądu Apelacyjnego w Lublinie (I ACa 532/13), gdzie wskazano, iż pełnomocnik winien posiadać wyraźne pełnomocnictwo do przyjęcia oświadczenia przeciwnika w tym zakresie, gdyż „o ile dopuszczalne jest ustalenie w oparciu o okoliczności danej sprawy, że pełnomocnikowi procesowemu zostało udzielone pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o potrąceniu w sposób dorozumiany (choć w niniejszym przypadku brak jest podstaw i ku temu), to nie może to dotyczyć udzielenia pełnomocnictwa do przyjęcia takiego oświadczenia, gdyż nie można domniemywać, że strona akceptuje przyjęcie w jej imieniu, sprzecznego z jej interesem prawnym oświadczenia przeciwnika”. Powyższe powodowało, iż oświadczenie o potrąceniu należało uznać na bezskuteczne, w konsekwencji zarzut potrącenia nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd Rejonowy zważył, że żaden z proponowanych przez strony dowodów nie dotyczył ustaleń w zakresie skuteczności potrąceń wierzytelności stron, a wobec braku skutecznego potrącenia badanie zasadności roszczeń pozwanego nie było uzasadnione. Gdyby jednak nawet potrącenie się dokonało, podniesienie zarzutu w tym zakresie było niedopuszczalne w toczących się postępowaniach - niniejsze sprawy rozpatrywane były w trybie przepisów o postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹ -505 ⁸ k.p.c.). Pomiędzy stronami nie było sporne, że strony łączyły umowy przewozu, a roszczenia objęte pozwami wynikały z kontraktu. Ponadto roszczenie powoda obejmowało kwotę nie wyższą niż 10.000,00 złotych. Zdaniem Sądu I instancji, w niniejszym postępowaniu nie było podstaw do zastosowania przepisu art. art. 505 ⁷ k.p.c., w myśl którego sąd może rozpoznać sprawę z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym. Może to jednak uczynić tylko wówczas, gdy uzna, że sprawa jest szczególnie zawiła lub jej rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych. Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał roszczenia powoda za zasadne i na podstawie art. 774 k.c. zasądził należności objęte pozwami. Orzeczenie o odsetkach Sąd oparł o przepis art. 481 k.c. w związku z art. 476 k.c. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Pozwany w apelacji zaskarżył w całości w/w wyrok, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości oraz przyznania zwrotu kosztów postępowania za obie instancje. Pozwany wniósł ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

1/ naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 498 i art. 499 Kodeksu cywilnego poprzez bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż oświadczenie o potrąceniu musi zostać złożone w sposób wyraźny, podczas gdy dopuszczalne jest złożenie oświadczenia o potrąceniu nawet w sposób dorozumiany, co powoduje, że skuteczne było potrącenie dokonane przez pozwanego przed wytoczeniem powództwa w każdej z wyżej wymienionych spraw,

2/ naruszenie przepisów postępowania, bowiem miało ono wpływ na wynik sprawy tj.:

- art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez poczynienie sprzecznych z treścią zebranego materiału dowodowego ustaleń Sądu I instancji polegających na bezpodstawnym przyjęciu przez ten Sąd, iż wierzytelność pozwanego wobec powoda była wierzytelnością niewymagalną na chwilę złożenia przez pozwanego oświadczenia o kompensacie, zatem oświadczenie o potrąceniu było nieskuteczne, podczas gdy wierzytelność pozwanego wobec powoda była wymagalna w momencie potrącenia, a wobec tego na skutek potrącenia dokonanego przez pozwanego wierzytelności powoda w każdej z wyżej wymienionych spraw uległy umorzeniu,

- art. 505 ⁴ § 2 k.p.c. w związku z art. 505 ¹ pkt. 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż w niniejszej sprawie zarzut potrącenia jest niedopuszczalny, podczas gdy w okolicznościach niniejszej sprawy zarzut taki jest dopuszczalny,

- art. 505 ⁷ k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż niniejszej sprawy nie można rozpoznać z pominięciem przepisów o trybie uproszczonym, podczas gdy niniejsza sprawa niewątpliwie jest sprawą szczególnie zawiłą, w związku z czym powinna zostać rozpoznana przez Sąd I instancji z pominięciem przepisów o trybie uproszczonym,

- art. 386 § 4 k.p.c, tj. nierozpoznanie istoty sprawy, poprzez całkowite pominięcie zgłoszonych w sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzutów pozwanego dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia po stronie powoda oraz naruszenia przez powoda art. 5 k.c.

W odpowiedzi na apelację powód domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności nie można zgodzić się z zarzutem, iż doszło do naruszenia prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy to jest art. 233 kpc poprzez poczynienie sprzecznych z treścią zebranego materiału dowodowego ustaleń Sądu I instancji polegających na bezpodstawnym przyjęciu przez ten Sąd, iż wierzytelność pozwanego wobec powoda była wierzytelnością niewymagalną na chwilę złożenia przez pozwanego oświadczenia o kompensacie. Skarżący wywodził, że wymagalność jego roszczenia rozpoczęła się w dniu 17 czerwca 2016 r., a oświadczenie o potrąceniu zostało złożone dnia 21 czerwca 2016 r., a skoro czynności te dzielił okres 4 dni, to potrącenie nie nastąpiło natychmiastowo od rozpoczęcia wymagalności roszczenia pozwanego.

W tym miejscu należy zważyć, że w piśmie z dnia 17 czerwca 2016 r. pozwany poinformował powoda jakie dodatkowe koszty poniósł i oświadczył, iż obciąża nimi powoda. Następnie podał stan wzajemnych rozrachunków wskazując, że: a) jego należności od powoda wynoszą 16.837,39 zł oraz b) wysokość jego zobowiązań wobec powoda to kwota 21.715,86 zł. Poinformował, że dokonuje kompensaty powstałych rozrachunków, w ten sposób, że zalicza należności od powoda na rzecz naszych zobowiązań wobec powoda.

Z kolei w dokumencie kompensaty z dnia 21 czerwca 2016 r. pozwany w związku z wystąpieniem wzajemnych wymagalnych wierzytelności, które opisał w tabelach z jego strony w kwocie 16.837,39 zł, a po stronie powoda w kwocie 19.522,50 zł, zaproponował dokonanie potrącenie zgodnie z art. 498 § 1 kc w sposób przez siebie podany. Na koniec poprosił o zgodne księgowanie czyniąc zastrzeżenie, że brak odpowiedzi w terminie 14 dni uzna za przyjęcie kompensaty.

W ocenie Sądu pismo z dnia 17 czerwca 2016 r. skonkretyzowało roszczenia pozwanego wobec powoda, a z jego treści wynika, że obciąża nimi powoda oraz domaga się on ich rozliczenia. Są zatem wystarczające podstawy, aby przyjąć, iż pismo to zawiera elementy niezbędne do uznania go za wezwanie do zapłaty i choć nie wskazuje terminu w jakim domaga się spełnienia świadczenia, to brak terminu nie jest jednak przeszkodą, gdyż w takiej sytuacji świadczenie to powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty (tak art. 455 kc). Zatem w dniu 17 czerwca 2016 r. roszczenie pozwanego nie było wymagalne, gdyż niezwłocznie nie oznacza natychmiast, w tej samej chwili, lecz jest to powinien okres czasu, który w toku zwykłych czynności pozwala zapoznać się z roszczeniem oraz podjąć decyzję o jego zaspokojeniu oraz wykonać czynności faktyczne zmierzające do ewentualnej zapłaty. Jest to okres zależny od oceny okoliczności konkretnej sprawy od kilku do kilkunastu dni. Zatem trafnie wskazał Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że wymagalność ta nie mogła nastąpić w dniu 17 czerwca 2016 r. i dlatego oświadczenie o kompensacie (potrąceniu) złożone w tym piśmie już tylko z tego powodu nie mogło wywołać skutków prawnych. Tymczasem do potrącenia można przedstawić tylko wierzytelności wymagalne co wynika wprost z treści art. 498 § 1 kc. Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 18 maja 2016 r. V ACa 781/15: 1. Przewidziane w art. 499 KC oświadczenie o potrąceniu ma charakter konstytutywny, bez niego - mimo spełnienia ustawowych przesłanek potrącenia (art. 498 § 1 KC) - nie dojdzie bowiem do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Oświadczenie to staje się skuteczne dopiero z chwilą, gdy doszło do wierzyciela wzajemnego w taki sposób, że mógł się on zapoznać z jego treścią (art. 61 KC); oraz 2. Żeby możliwe było złożenie skutecznie oświadczenia o potrąceniu to wierzytelności muszą spełniać określone wymogi wskazane w art. 498 § 1 KC (wzajemność, jednorodzajowość, wymagalność oraz zaskarżalność). Natomiast doręczenie wezwania do zapłaty nie jest rzeczywiście warunkiem bezpośrednio samego złożenia oświadczenia o potrąceniu, ale w pewnych wypadkach jest niezbędnym warunkiem wymagalności wierzytelności, która z kolei jest przesłanką dopuszczalności potrącenia. Dopiero gdy wierzytelność przedstawiana do potrącenia jest wymagalna oświadczenie o potrąceniu wywoła skutek w postaci umorzenia wierzytelności. Nie wywołuje żadnego skutku złożenie oświadczenia o potrąceniu niewymagalnej wierzytelności. Oznacza to, że potrącający powinien złożyć oświadczenie po ziszczeniu się tej przesłanki, a jeśli dokonał tego we wcześniejszym czasie musi złożyć ponowne oświadczenie. Wskazane połączenie w tym zarzucie elementów procesowych i materialnoprawnych przemawia za przyjęciem, że brak jednego z tych elementów powoduje bezskuteczność podjętej czynności, a możliwość jej konwalidowania, jako jednostronnej czynności prawnej, jest wyłączona.

Ponadto zauważyć należy, iż pozwany w piśmie z 17 czerwca 2016 r. opisał swoje roszczenia wobec powoda na łączną kwotę 16.837,39 zł. Natomiast wierzytelności powoda wskazał na kwotę 21.715,86 zł nie precyzując czy wynikają one z jednego stosunku prawnego i dokumentującej go faktury, czy z wielu należności i faktur. Tymczasem z kolejnego dokumentu kompensaty z dnia 21 czerwca 2016 r. wynika, że powodowi wobec pozwanego na ten dzień przysługiwało 8 wierzytelności na łączną kwotę 19.522,50 zł. W konsekwencji należy sądzić, że wierzytelności powoda składających się na kwotę łączną 21.715,86 zł na dzień 17 czerwca 2016 r. również było wiele i dlatego nie wiadomo konkretnie, do których z nich pozwany skierował swoje oświadczenie o potrąceniu i miały się one umorzyć, a do których nie oraz czy były wśród nich wierzytelności powoda dochodzone przedmiotowymi pozwami. Jest to kolejny powód, dla którego oświadczenie to nie było skuteczne, gdyż jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 marca 2014 r. I CSK 263/13 Gdy potrącający ma kilka wierzytelności potrącalnych z jedną lub kilkoma wierzytelnościami drugiej strony, dla skuteczności potrącenia powinien wskazać, których wierzytelności potrącenie dotyczy.

W tej sytuacji zgodzić się należy w pełni z ustaleniami Sądu Rejonowego, że pismo z dnia 17 czerwca 2016 r. nie doprowadziło do umorzenia wierzytelności powoda objętych przedmiotowym postępowaniem. Oświadczenie o potrąceniu wierzytelności ma bowiem charakter prawokształtujący, gdyż bez niego nawet mino zaistnienia ustawowych przesłanek potrącenia nie dojdzie do wzajemnego umorzenia (tak w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 2014-09-30, I ACa 829/14).

Następnie należy zważyć, że z dowodu doręczenia pisma z dnia 17 czerwca 2016 r. na k. 56-57 wynika, iż zostało ono odebrane przez powoda w dniu 21 czerwca 2016 r. Tego samego dnia pozwany wystawił powołany wyżej dokument kompensaty, a nadał go pocztą do powoda w dniu 22 czerwca 2016 r. (k. 42). Pozwany nie przedstawił dowodu potwierdzającego datę jego odbioru. W apelacji twierdził, że 4 dni, które dzieliły pismo z 17 czerwca 2016 r. oraz wystawienie kompensaty w dniu 21 czerwca 2016 r. są wystarczające dla wywołania skutku wymagalności. Nie przedstawił jednak dowodów potwierdzającej, że w co najmniej w takim samym odstępie czasu pisma te odebrał powód oraz, że był to termin wystarczający do przyjęcia jako niezwłoczny w rozumieniu art. 455 kc do wywołania skutku wymagalności jego wierzytelności w okolicznościach danej sprawy.

Jednak nie powyższe wątpliwości przesądzają ostatecznie za tym, że dokument kompensaty z dnia 21 czerwca 2016 r. nie mógł wywołać skutków prawnych potrącenia. Treści tego dokumentu omówiona wyżej nie zawiera bowiem stanowczego oświadczenia woli o charakterze prawokształtującym o dokonaniu potrącenia, lecz jedynie propozycję dokonania potrącenia oraz prośbę zgodnego księgowania. Zakreślony rygor, że po upływie 14 dni pozwany uzna kompensatę za przyjętą nie ma podstawy prawnej i jest bezskuteczny, a jedynie potwierdza brak stanowczego oświadczenia woli pozwanego oraz uzależnienie skutków prawnych kompensaty od zgody powoda. Z tego powodu również to oświadczenie pozwanego nie mogło wywołać skutku umorzenia wierzytelności powoda, nie miało bowiem charakteru prawokształtującego. W tej sytuacji tylko na marginesie należy zauważyć, że kompensatę podpisała H. B., która nie jest członkiem zarządu pozwanego i nie wiadomo, czy była upoważniona do składania oświadczeń woli za pozwanego.

Sąd nie podziela stanowiska pozwanego, że potrącenie może być domyślne, lecz uważa, iż musi być stanowcze, skonkretyzowane. Należy bowiem podzielić pogląd Sądu Apelacyjnego w Szczecinie w wyroku z dnia 13 października 2005 r. I ACa 324/05, że: Wobec doniosłości skutków potrącenia, należy wykluczyć możliwość składania oświadczeń o potrąceniu w sposób dorozumiany.

Nie doszło zatem wbrew zarzutom apelacji do naruszenia zarówno prawa procesowego art. 233 kpc jak również prawa materialnego to jest przepisów art. 498 kc i art. 499 kc.

Skoro pozwany nie złożył powodowi skutecznego oświadczenia materialnoprawnego o potrąceniu, dlatego nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie pozostałe zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 505 ⁴ § 2 kpc i art. 505 ¹ pkt 1 kpc poprzez bezpodstawne przyjęcie, że zarzut potrącenia w niniejszym postępowaniu jest niedopuszczalny, a także co do art. 505 ⁷ kpc, że należało odstąpić od rozpoznania sprawy w postępowaniu uproszczonym oraz rozpoznać ją w postępowaniu zwykłym. Ustalenie bowiem braku dokonania skutecznego potrącenia wywołałby taki sam skutek zarówno w postępowaniu zwykłym jak i w uproszczonym, czyli faktyczne nierozpoznanie procesowego zarzutu potrącenia. Ewentualne uchybienie procesowe w tym zakresie nie miało zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Ponadto pozwany podniósł zarzut nierozpoznania istoty sprawy – art. 386 § 4 kpc poprzez pominięcie zarzutów pozwanego dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia po stronie powoda oraz naruszenia przez powoda art. 5 kc.

Kolejną konsekwencją uznania, że pozwany nie złożył powodowi skutecznie oświadczenia materialnoprawnego o potrąceniu czyniło zbędnym dla rozstrzygnięcia ustalenie na jakiej podstawie prawnej pozwany opiera swoje roszczenia w kwocie 16.837,39 zł, czy to na podstawie art. 471 kc, lub też ewentualnie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, choć zdaniem sądu należy też brać pod uwagę prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. W konsekwencji podniesiony przez pozwanego zarzut nierozpoznania istoty sprawy z tego powodu nie był zasadny.

Odnośnie wszystkich pozwów będących przedmiotem rozpoznania w sprawie pozwany w sprzeciwach od nakazów zapłaty przyznał, że powód zrealizował na rzecz pozwanego zlecenia transportowe będące podstawą faktyczną wystawionych faktur oraz żądań pozwów. Natomiast zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego pozwany formułował w związku z niewykonaniem innego zlecania oraz kosztami jakie pozwany poniósł w związku z udzieleniem pomocy pracownikowi powoda oraz dokończeniem wykonania przewozu. Zarzut ten dotyczy zatem innego stosunku prawnego i dlatego nie może być podstawą do oddalenia roszczeń pozwów z powołaniem się na nadużycie praw podmiotowych na podstawie art. 5 kc co do roszczeń, przy wykonaniu których powód nie naruszył żadnych zasad współżycia społecznego oraz usługi transportowe wykonał prawidłowo. Z tego powodu zaskarżony wyrok odpowiada prawu pomimo pewnych braków w jego uzasadnieniu – art. 505 ¹² § 3 kpc.

Na koniec należy wskazać, że złożony w apelacji wniosek dowodowy o zwrócenie się przez Sąd do Państwowej Inspekcji Pracy w B. o nadesłanie ustaleń z kontroli w zakładzie powoda podlegał oddaleniu ponieważ okoliczności, które miał on wykazać nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie – art. 227 kpc, skoro nie doszło do skutecznego złożenia materialnoprawnego zarzutu potrącenia.

Reasumując apelacja była bezzasadna i dlatego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc i art. 505 ¹² § 3 kpc.

O kosztach orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 kpc. na koszty powoda składało się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie łącznej od wszystkich połączony spraw w wysokości 720 zł (450 zł + 135 zł + 135 zł) na podstawie § 2 pkt 2) i 3) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zmianami).

SSO Wiesław Łukaszewski