Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powód (...) z siedzibą we W. (obecnie (...)) wniósł o zasądzenie od pozwanej M. P. kwoty 2.863,66 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 maja 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwaną łączyła umowa o współpracy z Krajowym Rejestrem Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA. W ramach umowy pozwana korzystała z elektronicznego panelu klienta na portalu internetowym Krajowego Rejestru Długów. Pozwana miała możliwość korzystania z funkcjonalności tego systemu w zakresie zlecenia windykacji należności do (...), zawierając osobną umowę w formie elektronicznej w dniu 20 kwietnia 2015 r.

Zgodnie z postanowieniami umowy powód był zobowiązany do przeprowadzenia działań polubownych, a pozwana do zapłaty wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 9 % (jednak nie mniej niż 510 zł) liczonego od każdej kwoty wpłaconej przez dłużnika na poczet spłaty zobowiązania. Wysokość prowizji pozwana zaakceptowała na etapie zawierania umowy. Informacja o rozpoczęciu odpłatnych działań windykacyjnych oraz o wysokości prowizji została przekazana pozwanej e-mailem z dnia 4 maja 2015 r.

Pismami z dnia 21 kwietnia 2015 r. oraz 6 maja 2015 r. powód rozpoczął, a następnie kontynuował działania windykacyjne wobec dłużnika pozwanej. W toku prowadzonych działań windykacyjnych pozwana usunęła z systemu Krajowego Rejestru Długów BIG SA wpis dotyczący dłużnika, wobec którego były podejmowane działania windykacyjne. Zgodnie z pkt. 5 Ogólnych Warunków Umowy aktualizacja lub usunięcie wpisu z KRD stanowi podstawę do wystawienia pozwanej faktury VAT. W związku z tym powód obciążył pozwaną fakturą VAT z tytułu wynagrodzenia prowizyjnego. Pozwana zleciła windykację należności także w stosunku do innych dłużników. W wyniku prowadzonych przez powoda działań windykacyjnych dłużnicy pozwanej uregulowali zadłużenia, a powód wystawił faktury VAT tytułem należnej prowizji. Pozwana uregulowała wystawione faktury.

Powód pismami z dnia 24 sierpnia 2015 r., 14 września 2015 r., 16 października 2015 r., 27 października 2015 r, oraz 31 maja 2016 r. wezwał pozwaną do zapłaty należności, ale bezskutecznie.

W dniu 26 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym sygn. akt VIII GNc 2798/17 zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od powyższego orzeczenia pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana wskazała, że nie akceptowała i nie podpisywała ogólnych warunków umowy na usługę „wezwanie do zapłaty plus”, a ponadto zrezygnowała z tej usługi w dniach 21 i 28 kwietnia 2015 r. na etapie postępowania upominawczego, za które powodowi nie przysługuje wynagrodzenie. Pozwana podniosła również zarzut braku podstaw do wypłaty wynagrodzenia w kwocie żądanej przez powoda w rozumieniu ust. 5 owu i sprzeczność żądania z zasadami współżycia społecznego.

W dalszej części sprzeciwu pozwana przyznała, że korzystała z portalu internetowego Krajowego Rejestru Długów w ramach umowy o współpracy z Krajowym Rejestrem Długów Biurem Informacji gospodarczej SA. Zgodnie z ofertą zamieszczoną na portalu zakres usług „wezwanie do zapłaty plus” wszelkie koszty miały być przerzucone na dłużnika, a wierzyciel nie miał ponosić kosztów tej usługi, albowiem koszty te wynosiły 0 zł. Pozwana zaprzeczyła, że pojawiła się ikona o nazwie tzw. ważne, gdzie informowano ją o zapłacie faktury prowizyjnej.

Pomimo to pozwana porozumiała się z dłużnikiem już na etapie postępowania upominawczego, czego dowodem jest zmiana w dniu 21 kwietnia 2015 r. – czyli dzień po skorzystaniu z usługi „wezwanie do zapłaty plus” – zgodnie z którą wezwanie do zapłaty zostało ograniczone z kwoty 25.868,63 zł na kwotę 10.191,07 zł. W dniu 28 kwietnia 2015 r. – czyli na etapie bezpłatnego postępowania upominawczego, który miał zakończyć się wraz z dniem 4 maja 2015 r. – ostatecznie zamknęła usługę „wezwanie do zapłaty plus” za radą konsultantki telefonicznej poprzez usunięcie odpowiedniej ikonki w portalu KRD z uwagi na porozumienie się z dłużnikiem. Pomimo tego powód prowadził w dalszym ciągu postępowanie upominawcze, które po 4 maja 2015 r. bez zgody i wiedzy pozwanej zostało przekształcone w płatne postępowanie polubowne. Według pozwanej samo wszczęcie postępowania w myśl pkt. 5 OWU nie daje podstaw do wystawienia faktury VAT, ale musi zaistnieć kolejna przesłanka, czyli wszczęcie postępowania polubownego, które w przedmiotowej sprawie było wszczęte w dniu 5 maja 2015 r. Natomiast w dniu 28 kwietnia 2015 r. pozwana na skutek porozumienia się z dłużnikiem zrezygnowała z usługi „wezwanie do zapłaty plus”.

Pozwana podniosła również, że dłużnik do dnia 4 maja 2015 r., czyli do czasu zakończenia bezpłatnego postępowania upominawczego, spłacił kwotę 2.754,72 zł tytułem faktur (...) i częściowo (...). Pozwana nie aktualizowała wysokości długu zgłoszonego w dniu 20 kwietnia 2015 r. w usłudze „wezwanie do zapłaty plus”, albowiem w dniu 28 kwietnia 2015 r. ostatecznie z niej zrezygnowała.

W tym stanie rzeczy pozwana z ostrożności wskazała, że wysokość wynagrodzenia powinna być obliczona od kwoty 18.300 zł.

Powód w piśmie z dnia 3 listopada 2017 r. podtrzymał żądanie w całości i wskazał, że pozwana skorzystała z procedury zlecania usługi „wezwanie do zapłaty plus” i miała możliwość zapoznania się z zakresem usług świadczonych na kilku etapach procesu zlecania wysłania wezwania do zapłaty. W tabeli zakresu usług zostały przedstawione koszty każdego z postępowań prowadzonych w ramach zlecenia, tj. upominawczego (bezkosztowego), polubownego (z prowizją w wysokości 9 %, nie mniej niż 510 zł) oraz windykacyjnego (z prowizją 12 %, nie mniej niż 510 zł). W panelu klienta są dwie usługi wysłania wezwania: PLUS, która jest obwarowana warunkiem, że koszt usługi będzie ostatecznie przerzucony na dłużnika, oraz zwykła w cenie 11,90 zł. Z etapów składających się na zawarcie umowy windykacji należności, z którą pozwana zapoznała się, jednoznacznie wynika, że koszty odzyskania należności ponosi wierzyciel, a po uregulowaniu przez niego faktury prowizyjnej wystawionej przez powoda, może powyższe koszty odzyskać od swojego dłużnika.

Powód zaprzeczył, że pozwana w dniu 28 kwietnia 2015 r. wycofała zlecenie „wezwanie do zapłaty plus”, gdyż w przeciwnym razie system nie mógłby dokonać automatycznego przeniesienia sprawy na etap upominawczy.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana zawarła umowę o współpracy z Krajowym Rejestrem Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA, w ramach której mogła korzystać z elektronicznego panelu klienta na portalu internetowym Krajowego Rejestru Długów. W ramach panelu klienta pozwana miała możliwość skorzystania z usługi zlecenia windykacji należności do (...) (powoda). Pozwana zawarła z powodem taką umowę dnia 20 kwietnia 2015 r. W ramach zawartej umowy powód zobowiązał się do windykacji należności pozwanej od jej dłużnika. Zlecenie zgodnie z ogólnymi warunkami realizacji zlecenia windykacji obejmowało 3 etapy:

1.  postępowanie upominawcze – trwające 13 dni od momentu przyjęcia zlecenia;

2.  postępowanie polubowne – postępowanie realizowane po bezskutecznym zakończeniu postępowania upominawczego, trwające 30 dni;

3.  postępowanie windykacyjne – prowadzone po zakończeniu postępowania polubownego.

Powód za podejmowane czynności miał prawo do wystawienia faktury VAT tytułem wynagrodzenia, przy czym wysokość wynagrodzenia na etapie polubownym wynosiła 9 %, nie mniej niż 510 zł, na etapie windykacyjnym 12 %, nie mniej niż 510 zł. W ramach umowy z Krajowym Rejestrem Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA pozwana pozostawała w kontakcie telefonicznym z konsultantką M. B.. W dniu 28 kwietnia 2015 r. jeszcze na etapie postępowania upominawczego pozwana zrezygnowała z usługi „wezwanie do zapłaty plus”. System informatyczny zarejestrował, że w dniu 28 kwietnia 2015 r. pozwana zalogowała się na panelu klienta, jednak nie zarejestrował aktywności polegającej na wycofaniu zlecenia usługi „wezwanie do zapłaty plus”. W dniu 4 maja 2015 r. pozwana otrzymała drogą elektroniczną informację o skierowaniu postępowania przeciwko dłużnikowi na etap postępowania polubownego. W odpowiedzi na powyższą informację pozwana w dniu 5 maja 2015 r. wysłała powodowi e – mail z informacją, że w wymaganym terminie usunęła zlecenie usługi „wezwanie do zapłaty plus”. W dniu 7 maja 2015 r. powód wystawił pozwanej fakturę obejmującą prowizję za postępowanie upominawcze w wysokości 2.863,66 zł. Prowizja została obliczona od kwoty 25.868,63 zł.

Sąd Rejonowy stan faktyczny ustalił na podstawie zeznań pozwanej oraz wskazanych dokumentów a także nagrania rozmowy telefonicznej pozwanej z konsultantem z dnia 29 kwietnia 2015 r. Z przedłożonych dokumentów wynika, że pozwana skorzystała z usługi „wezwanie do zapłaty plus” w stosunku do dłużnika C. N., jednakże, aby uniknąć zapłaty prowizji za drugi etap tego postępowania, tj. etap polubowny, wyłączyła tę usługę przed upływem postępowania upominawczego, za które powód nie pobierał prowizji. Z zeznań pozwanej oraz nagranej rozmowy telefonicznej wynika, że pozwana wyłączyła usługę w dniu 28 kwietnia 2015 r.

W sprzeczności z tymi dowodami pozostaje informacja udzielona przez Krajowy Rejestr Długów BIG SA, z której wynika, że w dniu 28 kwietnia 2015 r. pozwana wprawdzie logowała się na panelu klienta, jednak system informatyczny nie zarejestrował aktywności polegającej na wyłączeniu usługi „wezwanie do zapłaty plus”.

W przekonaniu Sądu, powyższa informacja nie stanowi podstawy, aby odmówić wiarygodności zeznaniom pozwanej. Zeznania te co do daty wyłączenia usługi „wezwanie do zapłaty plus” są spójne z dowodem z nagrania rozmowy telefonicznej przeprowadzonej przez pozwaną z konsultantką w dniu 29 kwietnia 2015 r. Jednoznacznie wynika z niej, że pozwana zrezygnowała z usługi dzień wcześniej, tj. w dniu 28 kwietnia 2015 r. Okoliczność, że system informatyczny nie zarejestrował wyłączenia tej usługi nie może skutkować negatywnie dla pozwanej. Nie można bowiem wykluczyć, że system nie zarejestrował aktywności pozwanej np. na skutek jakiegoś błędu. Początek rozmowy z dnia 29 kwietnia 2015 r. mógłby na to wskazywać, albowiem pomimo wyłączenia usług konsultantka zadzwoniła do pozwanej w związku ze zbliżającym się końcem etapu postępowania upominawczego. W rozmowie pozwana poinformowała, że wyłączyła usługę, co konsultantka potwierdziła słowami „wszystko jest dobrze”.

W ocenie Sądu Rejonowego o wiarygodności zeznań pozwanej przekonuje również jej reakcja na informację przesłaną jej pocztą elektroniczną dnia 4 maja 2015 r. o skierowaniu sprawy na etap postępowania polubownego. Pozwana w dniu 5 maja 2015 r. zwróciła się do konsultantki o wyjaśnienie sprawy, gdyż we właściwym terminie wyłączyła usługę.

Opisanymi dowodami pozwana wykazała, że zrezygnowała z usługi „wezwanie do zapłaty plus” na etapie postępowania upominawczego, za które powodowi nie należała się prowizja. Okoliczność, że system nie zarejestrował tego, w związku z czym sprawę skierowano na kolejny etap – postępowanie polubowne, nie skutkuje po stronie pozwanej powstaniem obowiązku zapłaty prowizji za ten etap postępowania. Pozwana podjęła bowiem wszystkie działania, do jakich była zobowiązana, aby zakończyć korzystanie z usługi powoda na etapie, gdy była ona bezpłatna.

Wobec powyższego Sąd I instancji doszedł do przekonania, że powód nie ma podstawy do żądania od pozwanej zapłaty prowizji za czynności podejmowane w postępowaniu polubownym i jego powództwo należało oddalić.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego wniósł powód, zaskarżając ten wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów z nagrania rozmowy telefonicznej z dnia 30 kwietnia 2015r., korespondencji e- mail z dnia 5 maja 2015r., z „informacji o logowaniu klienta KRD” oraz z przesłuchania pozwanej.

Ponadto powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c w ocenie Sądu odwoławczego ustalenia faktyczne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego uznać należy za prawidłowe. Sąd Okręgowy pragnie zaznaczyć, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej - niż przyjął sąd - wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie przez skarżącego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, LEX nr 151622). Jeżeli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

W przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego uznać należy za prawidłowe a w konsekwencji apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, rozpoznając niniejszą sprawę w postępowaniu uproszczonym Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie słusznie przyjął, że powód nie ma podstawy do żądania od pozwanej zapłaty prowizji za czynności podejmowane w postępowaniu polubownym.

Na wstępie należy wyjaśnić, że z uwagi na charakter stosunku prawnego wynikającego z umowy o udostępnianie informacji gospodarczych, będącej w istocie umową o świadczenie usług przez biuro na rzecz wierzyciela, w kwestiach nieuregulowanych w umowie ani w ustawie należy odpowiednio stosować – na zasadzie analogii z art. 750 k.c. – przepisy o zleceniu, tj. art. 734 i nast. k.c.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 u.u.i.g., warunkiem przekazywania informacji gospodarczych przez wierzyciela do biura informacji gospodarczej w celu ich ujawniania jest zawarcie przez tego wierzyciela umowy z biurem o udostępnianie informacji gospodarczych. Ustawodawca ze zrozumiałych względów (swoboda zwierania umów) nie narzuca ani rodzaju umowy, ani jej podstawowych elementów, pozostawiając to woli stron i praktyce. (Białek Tadeusz, Marzec Agnieszka, Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Komentarz, Opublikowano: LEX 2011).

Sformułowanie zawarte w art. 12 ust. 1 ustawy, a mianowicie nazwanie umowy pomiędzy wierzycielem a biurem "umową o udostępnianie informacji gospodarczych", daje podstawę do stwierdzenia, że chodzi zarówno o przekazywanie informacji gospodarczych przez wierzyciela, jak i o ujawnianie tych informacji przez biuro. Wniosek taki daje się wprost wyprowadzić z definicji zawartej w art. 2 ust. 2 pkt 6 ustawy, zgodnie z którą przez udostępnianie informacji gospodarczych rozumie się przekazywanie przez wierzyciela informacji gospodarczych do biura informacji gospodarczej oraz ujawnianie tych informacji przez to biuro. (Białek Tadeusz, Marzec Agnieszka, Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Komentarz, Opublikowano: LEX 2011).

Ubocznie należy dodać tylko, że konsekwencją uznania umowy o udostępnianie informacji gospodarczych za umowę nazwaną jest konieczność kształtowania praw i obowiązków stron w sposób zgodny z przepisami ustawy mającymi charakter iuris cogentis. umowa o udostępnianie informacji gospodarczych nie może zawierać postanowień, które byłyby sprzeczne z ustawą lub zmierzały do obejścia jej przepisów.

W przedmiotowej sprawie, zgodnie z postanowieniami umowy powód za podejmowane czynności miał prawo do wystawienia faktury VAT tytułem wynagrodzenia, przy czym wysokość wynagrodzenia na etapie polubownym wynosiła 9 %, nie mniej niż 510 zł, na etapie windykacyjnym 12 %, nie mniej niż 510 zł. Wysokość prowizji pozwana zaakceptowała na etapie zawierania umowy.

W ocenie Sądu Okręgowego, w sposób jasny oraz wyraźny z treści nagrania rozmowy telefonicznej wynika, iż pozwana wyraziła chęć rezygnacji z usługi „wezwanie do zapłaty plus” na etapie postępowania upominawczego. Ponadto, zdaniem sądu odwoławczego potwierdzeniem, że pozwana czyniła kroki zmierzające do rezygnacji z tej usługi jest fakt potwierdzenia przez konsultantkę usunięcia z portalu tej usługi, używając słów: „ wszystko jest dobrze”. Należy mieć również na względzie, iż w korespondencji mailowej z dnia 5 maja 2015r. pozwana zwróciła się do konsultantki o wyjaśnienie sprawy, gdyż we właściwym terminie wyłączyła usługę.

Jak ujmuje się w orzecznictwie, z całą pewnością umowa taka musi zawierać określenie sposobu przekazywania danych (najczęściej będzie to przekazywanie za pomocą połączonych ze sobą systemów informatycznych), reakcji na błędy, sposobu przyjmowania i rozpatrywania reklamacji osób, których dane dotyczą, zakresu odpowiedzialności każdej ze stron za treść danych, ich aktualizacji, itp. (Białek Tadeusz, Marzec Agnieszka, Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Komentarz, Opublikowano: LEX 2011).

Należy zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że wszystkie dowody korespondują z przesłuchaniem pozwanej i jej stanowiskiem przedstawionym w toku postępowania. Zdaniem Sądu odwoławczego słusznie Sąd I instancji zważył, iż pozwana w prawidłowo wykazała, że zrezygnowała z usługi „wezwanie do zapłaty plus” na etapie postępowania upominawczego, za które powodowi należała się prowizja.

Osoba powołująca się na przysługujące jej prawo, dochodząca czegoś od innej osoby, obowiązana jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 lutego 2017 r., III AUa 349/16, LEX nr 2341021).

Ponadto Sąd odwoławczy zgadza się z poglądem Sądu Rejonowego, iż okoliczność, że system nie zarejestrował tego, w związku z czym sprawę skierowano na kolejny etap – postepowania polubownego, nie może skutkować po stronie pozwanej powstaniem obowiązku zapłaty prowizji za ten etap postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego pozwana podjęła wszystkie, możliwe czynności zmierzające do zakończenia korzystania z usług powoda na etapie, kiedy była ona jeszcze bezpłatna.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98§ 1 i 3 w zw. z art. 99, a także z art. 391§1 zd. 1 k.p.c. w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 2 pkt 3. Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.