Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powódka – J. D. domagała się zasądzenia od pozwanej - (...) S.A. z siedzibą w Ł. kwoty 1.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 września 2012 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że prowadzi działalność gospodarczą związaną m.in. z zarobkowym wynajmem oraz naprawą pojazdów. Powódka wskazała, że poszkodowany w wypadku P. K. wynajął od niej pojazd zastępczy. Okres najmu wyniósł 13 dni, za łączną kwotę 4.550 zł netto i został potwierdzony fakturą VAT o nr (...). Powódka podniosła, że chociaż pozwana nie zakwestionowała roszczenia co do zasady, ani okresu wynajęcia pojazdu zastępczego, dokonała jednak obniżenia stawki za najem z kwoty 350 zł do kwoty 180 zł netto i wypłacił powódce 1.800 zł.

W odpowiedzi na pozew, pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu tego pisma pozwana przyznała, że szkoda dotycząca przedmiotu sprawy została zgłoszona przez poszkodowanego, w wyniku czego przeprowadzono postępowanie likwidacyjne. Pozwana uwzględniła jako zasadny dziesięciodniowy okres najmu pojazdu zastępczego, przy uśrednionej stawce 180 złotych za jeden jego dzień, nie uznając jednocześnie dalszego trzydniowego okresu najmu pojazdu.

Pozwana podniosła również, iż powódka nie wykazała faktu zapłaty należności z faktury VAT nr (...). Dowód poniesienia kosztów najmu, gdyby faktycznie istniał, winien być w jej opinii załączony już do pozwu. Pozwana zakwestionowała również zasadność ustalenia kosztów najmu innego pojazdu, niż ten, który został faktycznie oddany do użytku poszkodowanemu oraz wskazała na konieczność wyjaśnienia zakresu, w jakim auto zastępcze było poszkodowanemu potrzebne.

W piśmie z dnia 22 lipca 2013 roku powódka z uwagi na treść opinii biegłego rozszerzyła powództwo o kwotę 157,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od (...) S.A. w Ł. na rzecz J. D. kwotę 702,50 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 04.10.2012 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałej części, a ponadto zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 670 zł tytułem kosztów procesu i jednocześnie nakazał zwrócić powódce ze Skarbu Państwa przez oddział finansowy Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 200,75 zł pozostałej zaliczki na wydatki. W pkt. 5 wyroku Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy od: a) pozwanej kwotę 5,60 złotych; b) powódki kwotę 2,40 złotych tytułem reszty kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy oparł rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach.

Sąd I instancji ustalił, że powódka jest przedsiębiorcą zarobkowo zajmującym się m.in. wynajmem oraz naprawą pojazdów, pozwana zaś prowadzi towarzystwo ubezpieczeniowe. W dniu 28 sierpnia 2012 r. ubezpieczony P. K. poniósł szkodę komunikacyjną, którą zgłosił pozwanej. Uszkodzeniu uległ wówczas należący do poszkodowanego pojazd marki O. (...). W toku postępowania likwidacyjnego pozwana wydała decyzję z dnia 4 października 2012 r. i wypłaciła na rzecz poszkodowanego, do rąk powódki, kwotę 1.800 złotych tytułem kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu oraz odszkodowania za najem pojazdu.

Poszkodowany zlecił w dniu 28 sierpnia 2012 r. powódce wykonanie naprawy uszkodzonego pojazdu O. (...) oraz wynajął od niej pojazd zastępczy F. (...). Poszkodowany potrzebował samochodu, którego będzie mógł używać na dystansie dłuższym niż 100 km. Związane to było z charakterem prowadzonej przez niego działalności polegającej na rozwożeniu pieczywa. Poszkodowany scedował na powódkę wierzytelność odszkodowawczą, związaną z kosztami naprawy i najmu pojazdu zastępczego. W dniu 7 września 2012 roku powódka wystawiła fakturę VAT opiewającą na kwotę 11.848,44 zł netto. Pozycja dziewiąta tego rachunku odnosząca się do kosztów najmu samochodu zastępczego opiewała na łączną kwotę 4.550 zł netto za trzynaście dni najmu po 350 zł każdy. Dzień wystawienia faktury był równocześnie dniem odbioru pojazdu przez poszkodowanego.

Sąd I instancji ustalił, że kwoty najmu pojazdu o analogicznych parametrach do F. (...), u konkurencyjnych dla powódki przedsiębiorców oscylowały w granicach 260 zł. Natomiast, w okresie sierpień-wrzesień 2012 r., średni czynsz za 13 dni najmu pojazdu o analogicznej klasie jak pojazd należący do poszkodowanego – O. (...) - wynosił około 2.957,50 zł netto.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne między stronami oraz na podstawie przedłożonych przez nie do akt sprawy dokumentów prywatnych. Ich treść oraz prawdziwość nie wzbudziła przy tym wątpliwości Sądu I instancji i stron. Sąd Rejonowy w całości dał wiarę zeznaniom świadka – poszkodowanego P. K..

Dokonując ustaleń faktycznych w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego klasy P, Sąd I instancji miał przede wszystkim na uwadze opinię biegłego sądowego z dziedziny wyceny wartości pojazdów mgr. inż. S. G.. Zdaniem Sądu opinia sporządzona przez biegłego sądowego jest przekonująca i wiarygodna.

Sąd I instancji zważył, iż między stronami bezsporne było to, iż P. K. w dniu 28 sierpnia 2012 r. poniósł szkodę komunikacyjną. Szkoda ta została także zgłoszona pozwanej. Sporne natomiast między stronami było to, jaki okres najmu pojazdu zastępczego był poszkodowanemu użyteczny, jaki powinien być jego koszt oraz to, czy przelew wierzytelności odszkodowawczej na powódkę został prawidłowo dokonany.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie jest zasadny zarzut pozwanej, iż powódka lub bezpośrednio poszkodowany w wypadku poniósłby realną szkodę dopiero wtedy, gdyby opłacił wszelkie faktury z tym związane. Sąd I instancji powołując się na obszerne orzecznictwo w tym zakresie uznał, iż w rozważanym stanie faktycznym, poszkodowany (czy też wstępujący w jego miejsce cesjonariusz) nie musiał w przedmiotowej sprawie wykazywać, iż opłacił wystawione mu przez warsztat samochodowy faktury. Istotne było tylko to, że rzeczywiście poniósł on szkodę. Chodzi tu przy tym nie tylko o szkodę bezpośrednią, a więc uszkodzenie pojazdu będącego jego własnością, a także o swoistą, pośrednią szkodę o charakterze majątkowym – poszkodowany był bowiem zmuszony nająć samochód zastępczy, w celu prawidłowego wykonywania swojej działalności zarobkowej, zatem w jego majątku postały pasywa – zobowiązanie do zapłaty za najem. Pozwana uznała ten fakt co do zasady i przyjęła na siebie odpowiedzialność odszkodowawczą również za najem pojazdu zastępczego. Pozwana jedynie kwestionowała okres wynajmu z faktury (...) dni i w toku postępowania likwidacyjnego uznała 10 dni, a w odpowiedzi na pozew zajęła stanowisko, że zasadny jest okres 11 dni. Ponadto sporna była stawka za dzień najmu. Z tytułu szkody polegającej na kosztach najmu pojazdu zastępczego pozwana wypłaciła odszkodowanie w kwocie 1.800 zł. W tej sytuacji nie ma zastosowania w sprawie pogląd jaki wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11) zgodnie z którym, zwrotowi mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem.

Sąd I instancji za niesłuszny uznał również zarzut pozwanej, że przelew wierzytelności odszkodowawczej nie został między stronami (powódką i poszkodowanym) prawidłowo dokonany. W orzecznictwie sądowym wyraźnie dopuszcza się możliwość cedowania wierzytelności przyszłych. W chwili zawarcia między stronami umowy cesji, po stronie powodowej powstała ekspektatywa i swoiste upoważnienie do dochodzenia odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela. W niniejszej sprawie efektywnie skorzystano z odpłatnej możliwości zastąpienia uszkodzonego pojazdu, samochodem podobnej klasy. Sąd Rejonowy stwierdził, że cesja może spełniać funkcję płatniczą. Skoro więc strony zdecydowały się na bezgotówkowe rozliczenie zlecenia przyjętego przez warsztat samochodowy (powódkę), to nie istnieją żadne przeszkody, aby dokonać tego poprzez scedowanie przyszłej wierzytelności odszkodowawczej, jaka przysługiwała poszkodowanemu wobec pozwanego towarzystwa.

W ocenie Sądu I instancji powódce przysługuje legitymacja do dochodzenia spornego roszczenia. Z poczynionych przez ten Sąd ustaleń wynika, że dzień wystawienia faktury VAT przez zakład powódki, jest tożsamy z dniem odbioru pojazdu przez poszkodowanego. Skoro zlecił on warsztatowi powódki naprawę w dniu 28 lipca 2012 r., a fakturę wystawiono w dniu 7 września 2012 r., to właśnie za ten okres należy się wynagrodzenie stronie powodowej (jedenaście dni). Za miarodajny dla ustalenia odpowiedniego czynszu za jeden dzień najmu auta zastępczego Sąd Rejonowy uznał dowód z opinii biegłego. Biegły ustalił przy tym, że pojazd zastępczy klasy P, najęty w okresie sierpień/wrzesień 2012 r. na 13 dni będzie poszkodowanego kosztował średnio 2.957,50 zł netto. Oznacza to, że za dzień takiego najmu wynajmującemu należało się średnio 227,50 zł netto. Czynsz najmu za jedenaście dni wynosił więc średnio 2.502,50 zł netto. Od tej sumy należy nadto odjąć wypłaconą już poszkodowanemu kwotę 1.800 zł, co ostatecznie daje kwotę 702,50 zł.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy rozstrzygnął zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów (art. 100 k.p.c.), uznając przy tym, że powódka wygrała proces w około 70 procentach. Z tego względu należała się jej od pozwanego kwota 670,00 złotych tytułem kosztów procesu. Na koszty powódki składały się 50 zł opłaty sądowej, 180 zł wynagrodzenia pełnomocnika procesowego według stawki minimalnej, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 799,25 zł za wynagrodzenie biegłego. Na koszty pozwanej składały się 180 zł wynagrodzenia pełnomocnika procesowego według stawki minimalnej, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Różnica na korzyść powódki wynosi 670 zł.

Powódka wpłaciła na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.000 zł tytułem zaliczki na przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t.). Sąd I instancji nakazał więc zwrócić jej różnicę między kwotą pobraną a należną, jak w punkcie 4 wyroku. Rozstrzygnięcie, jak w punkcie 5 wyroku, związane jest z brakującą kwotą od należnej opłaty od pozwu, a obliczoną według ogólnej zasady z art. 113 ust. 1 wyżej powołanej ustawy oraz art. 130 ³ § 2 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła pozwana, zaskarżając wyrok w części uwzględniającej powództwo (pkt1 wyroku) i zasądzającej koszty procesu na rzecz powódki (pkt 3 wyroku) oraz nakazującej pobranie kosztów sądowych od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (pkt 5a wyroku) i domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Wyrokowi Sądu Rejonowego pozwana zarzuciła naruszenie:

- art. 361 § 1 k.c. w związku z art. 509 k.c. poprzez rozszerzającą wykładnię pojęcia „szkody” oraz uznanie, że pozwana ma obowiązek zwrotu kosztów najmu mimo, że poszkodowany rzeczywiście takich wydatków nie poniósł i zbył swój dług wobec powódki w drodze cesji wierzytelności na jej rzecz, a powódka skutecznie nabyła własną wierzytelność w drodze przejęcia długu poszkodowanego względem siebie jako „ekspektatywę przyszłego prawa” z pominięciem ograniczonego czasowo charakteru cesji,

- art. 361 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię i bezpodstawne uznanie, że koszty najmu pojazdu zastępczego w każdym przypadku, bez względu na okres najmu i cenę podlegają zwrotowi, niezależnie od celowości oraz konieczności najmu pojazdu oraz niezależnie od ich faktycznego poniesienia przez poszkodowanego;

- art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. i 826 k.c. poprzez ich niezastosowanie i zbyt dowolne przyjęcie, że koszty najmu pojazdu zastępczego przez okres 11 dni za wygórowaną kwotę (350 zł/dziennie netto) lub średnią kwotę ustaloną przez Sąd I instancji (227,50 zł/dziennie netto) były konieczne, celowe, ekonomicznie uzasadnione i miały na celu zmniejszenie rozmiarów szkody z jednoczesnym pominięciem przyczynienia powódki do celowego zwiększenia rozmiaru szkody;

- art. 481 k.c. poprzez przyjęcie, że roszczenie powódki było wymagalne, a termin płatności upłynął z dniem wydania decyzji o wypłacie odszkodowania i tym samym pozwana pozostawała w opóźnieniu zapłaty odszkodowania od dnia 04.10.2012 r. mimo, że wydatki z tytułu najmu pojazdu zastępczego nie zostały poniesione;

- art. 100 k.p.c. poprzez bezpodstawne zawyżenie kosztów procesu i zasądzenie ich na rzecz powódki w wyniku błędnego rachunkowego rozliczenia przy zastosowaniu stosunkowego rozdziału kosztów pomiędzy stronami odpowiednio do wyniku procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu.

Na wstępie zważyć należy, że Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd I instancji, czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie przedstawionego przez strony materiału dowodowego.

Odnosząc się do zarzutów apelującej w pierwszej kolejności należy podkreślić, że nie zasługuje na uznanie pogląd, że skoro poszkodowany nie poniósł wydatków związanych z najmem pojazdu, zatem w tej kwestii nie doszło do powstania szkody. Nie budzi wątpliwości, że szkoda polegająca na powstaniu uszczerbku w majątku może opierać się na zmniejszeniu się aktywów majątku przez ubytek, utratę, zniszczenie poszczególnych składników, lub ich uszkodzenie lub obniżenie wartości, ale i w zwiększeniu pasywów – powstanie nowych zobowiązań lub zwiększenie się już istniejących. W przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość można stwierdzić, że poszkodowany skorzystał z usług warsztatu samochodowego powódki w zakresie naprawy samochodu i najmu pojazdu zastępczego. Skoro zaś poszkodowany faktycznie korzystał z pojazdu, to gdyby nie dokonanie cesji, doszłoby do powstania po jego stronie długu na rzecz powódki. Forma rozliczeń, w tym przypadku bezgotówkowa, między poszkodowanym, a powódką nie może mieć wpływu na stwierdzenie, czy do powstania szkody doszło, czy też nie.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisu art. 354 k.c., należy go uznać za bezzasadny. Nie ulega wątpliwości w niniejszej sprawie, że poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego, co czynił w sposób celowy i uzasadniony - pojazd służył poszkodowanemu do czynności wykonywanych normalnie za pomocą uszkodzonego samochodu O. (...) – przewozu pieczywa. Poszkodowany korzystał z samochodu zastępczego przez okres naprawy, za którą powódka wystawiła rachunek. Wysokość czynszu za jeden dzień najmu auta zastępczego klasy P ustalona został przez biegłego sądowego z dziedziny wyceny wartości pojazdów. Poszkodowany zlecił warsztatowi powódki naprawę w dniu 28 lipca 2012 r., a fakturę wystawiono w dniu 7 września 2012 r., stąd właśnie za ten okres należy się wynagrodzenie stronie powodowej (jedenaście dni). Wobec powyższego nie ma zatem podstaw, aby stwierdzić, że poszkodowany lub powódka działali z naruszeniem wzorca postępowania wskazanego w art. 354 k.c. (zasady współżycia społecznego, cel społeczno-gospodarczy, ustalony zwyczaj).

Z wyżej wymienionych przyczyn za niesłuszne uznać należy również zarzuty naruszenia art. 362 k.c., art. 826 k.c. oraz art.481 k.c.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt.2 sentencji.

Jednocześnie, w ocenie Sądu II instancji zawarte w apelacji zażalenie na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów w niniejszym wyroku jest uzasadnione i prowadzi do zmiany wydanego orzeczenia w zaskarżonym zakresie.

Powódka wystąpiła pierwotnie z powództwem o zapłatę kwoty opiewającej na 1.000 złotych, a następnie rozszerzyła powództwo o dodatkową kwotę 157,50 zł, zwiększając tym samym żądanie do kwoty 1.157,50 zł. Powódka wygrała proces co do kwoty 702,50 zł a więc w około 60 procentach. Powódka poniosła koszty w wysokości 1.046,25 zł, pozwana zaś w kwocie 197 zł. Ostatecznie zatem pozwana powinna zwrócić powódce kwotę 550,35 zł.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt. 1 sentencji na podstawie art . 386 § 1 k .p .c . w zw. z art . 397 § 2 k .p .c .

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł w pkt. 3 sentencji na podstawie przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. Wysokość należnych powódce kosztów wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym ustalono na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013 r., poz. 490 j.t.).