Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o.o. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...)Sp. j. m. in. kwoty 76279,81 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powód podał, że w dniu 14 lutego 2011 r. zawarł z pozwanym umowę sprzedaży na podstawie której sprzedał pozwanemu towar, a pozwany zobowiązał się zapłacić cenę w wysokości 76.279,81 zł. Pomimo upływu terminu wymagalności zapłaty ceny pozwany nie spełnił tego świadczenia.

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami postępowania w sprawie. W uzasadnieniu pozwany przyznał, iż strony łączyły stosunki handlowe w ramach których pozwany nabył od powoda towar za cenę stanowiącą wartość kwoty dochodzonej przez powoda w niniejszej sprawie. Pozwany podniósł jednak, że strony ustaliły, iż zapłata ceny nastąpi w ratach, w zależności od sprzedaży zakupionego towaru przez pozwanego. Ponieważ towar nie cieszył się zainteresowaniem to pozwany poinformował powoda o konieczności zwrotu towaru z uwagi na mały popyt. Ten towar nadal jest przechowywany w magazynach pozwanego, gdyż powód nie odebrał tego towaru.

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2013 r. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 18047,56 euro z ustawowymi odsetkami od dnia 6 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalił powództwo a także zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.934 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd Rejonowy ustalił, iż w dniu 14 lutego 2011 r. firma (...) z siedzibą w miejscowości K. na Białorusi sprzedała pozwanemu (...)Sp. j. zabawki plastikowe i akcesoria montażowe za kwotę 500000 euro, w tym przedmioty wyszczególnione w załączniku nr 3 do kontraktu. Następnie firma (...) wydała pozwanemu przedmiot sprzedaży wynikający z załącznika nr 3 do łączącego ich kontraktu, który został przewieziony z Białorusi do siedziby pozwanego w M.. W dniu 17 maja 2011 r. firma (...) obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 18047,56 euro tytułem ceny za sprzedane rzeczy. W dniu 18 sierpnia 2011 r. powód oraz pozwana zawarli umowę o przejęciu długu na podstawie której pozwana za zgodą firmy (...) przeniosła na rzecz powoda swoje zobowiązanie wobec (...) w wysokości 18047,56 euro z tytułu kontraktu nr (...). W zamian powód zobowiązał się uregulować ten dług pozwanego wobec firmy (...) w terminie 10 dni od podpisania umowy. Pozwany zobowiązał się zapłacić powodowi kwotę 18047,56 euro w terminie 140 dni od dnia podpisania umowy. Strony nie uzgodniły innego terminu zapłaty, niż w umowie z dnia 18 sierpnia 2011 r. Strony nie zawierały żadnych innych umów. Wskazane przez powoda dokumenty Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne i niebudzące wątpliwości. Dodać należy, że żadna ze stron nie podważała ich autentyczności. Sąd dał wiarę przesłuchaniu prezesa zarządu powoda, które w ocenie Sądu było logiczne, rzeczowe i korespondowało z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w sprawie. W trakcie przesłuchania V. K. dokładnie opisał wzajemne kontakty stron oraz zasady ich współpracy handlowej.

W przedmiotowej sprawie podstawę roszczenia powoda stanowiły umowa z dnia 14 lutego 2011 r. – kontrakt nr (...) oraz umowa o przejęciu długu z dnia 18 sierpnia 2011 r. Na podstawie umowy przejęcia długu powód oraz pozwana zawarli umowę o przejęciu długu na podstawie której pozwana za zgodą firmy (...) przeniosła na rzecz powoda swoje zobowiązanie wobec (...) w wysokości 18047,56 euro z tytułu kontraktu nr (...) – art. 518 § 1 pkt. 3 k.c. Sąd Rejonowy zważył także, iż w myśl art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Wskazać należy , że w procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). W myśl ogólnych zasad procesowych to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1997 r., sygn. II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanym spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., sygn. IV CSK 299/06). Nadto należy podkreślić, że faktura jest dokumentem księgowym, rozliczeniowym, jednym z tzw. dowodów źródłowych, stwierdzających dokonanie danej operacji gospodarczej i wraz z dokumentem wydania towaru stanowi wystarczający dowód spełnienia przez powoda swojej części świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 2002 r., sygn. I ACa 219/02, OSA 2004/2/6).

Nie budziło najmniejszych wątpliwości Sądu Rejonowego , że pozwaną łączył z firmą (...) stosunek obligacyjny w postaci umowy z dnia 14 lutego 2011 r. – kontraktu nr (...), a także, iż powód wstąpił w prawa i obowiązki poprzedniego wierzyciela pozwanej – firmy (...) w zakresie towarów o wartości 18047,56 euro wyszczególnionych w załączniku nr 3 do wskazanego kontraktu. Nie ulega także wątpliwości, że firma (...) wydała pozwanej rzeczy wyszczególnione w załączniku nr 3 do kontraktu. Pozwana nie udowodniła zasadności swoich zarzutów , nie przedstawiła też żadnych wniosków dowodowych, których przeprowadzenie przed Sądem wykazałoby ewentualną zasadność jej zarzutów, a była do tego zobligowana na podstawie art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c., który na podstawie 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zamianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381) ma zastosowanie w niniejszej sprawie. Pozwana nie zapłaciła powodowi ceny za sprzedane rzeczy, więc popadła wobec powoda w zwłokę ze spełnieniem tego świadczenia (art. 476 k.c.). Jeżeli zaś dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.). Wobec powyższego powód miał prawo domagać się od pozwanej zapłaty ceny za sprzedane rzeczy oraz naliczyć odsetki za zwłokę w zapłacie ceny zgodnie z terminem określonym w umowie o przejęciu długu z dnia 18 sierpnia 2011 r.

Zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie zaistniały przesłanki uzasadniające rozłożenie wierzytelności należnej powodowi na raty. W tym stanie sprawy, mając przy tym na uwadze, że powód w uzasadnieniu pozwu wnosił o zasądzenie należności w walucie obcej – euro i potwierdził to na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2013 r., w pkt 1 wyroku na podstawie art. 535 k.c. zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 18047,56 euro. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Powód w pozwie wniósł o zasądzenie odsetek od dnia 18 sierpnia 2011 r., a strony w umowie przejęcia długu z dnia 18 sierpnia 2011 r. ustaliły, że zapłata nastąpi w terminie 140 dni od dnia podpisania umowy. W związku z powyższym odsetki od kwoty 18.047,56 euro zasądzono od dnia 6 stycznia 2012 r., a dalej idące roszczenie odsetkowe jako niezasadne oddalono. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana spółka. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 518 § 1 pkt 3 k.c. - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, iż w niniejszej sprawie powód wstąpił w prawa wierzyciela (tj. (...)), podczas gdy powód nie wykazał zapłaty nabytego na podstawie umowy z dnia zobowiązania względem wierzyciela, a co doprowadziło do uwzględnienia powództwa; naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 519 § 1 in fine k.c. - poprzez jego niezastosowanie polegające na przyjęciu, że pomimo zawarcia przez strony za zgodą wierzyciela umowy o przejęcie długu wynikającego z umowy sprzedaży, pozwana nie została zwolniona z tego długu, a co doprowadziło do uwzględnienia powództwa; naruszenie przepisów postępowania - art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz art. 479 ⁴ § 2 k.p.c. - poprzez uwzględnienie powództwa w sytuacji, gdy zarówno w pozwie, jak i w replice złożonej do odpowiedzi na pozew, powód wyjaśnił, iż materialną podstawę złożonego przez niego powództwa stanowi umowa sprzedaży z dnia 14.02.2011 r., a jednocześnie w powyżej wskazanych pismach nie powoływał się na ewentualną podstawę faktyczną żądania wynikającą z umowy o przejęcie długu zawartej w dniu 18.08.2011 r. jak również nie twierdził nawet , że dług ten zapłacił, a zmiana podstawy faktycznej powództwa dokonana na rozprawie w dniu 12.04.2013 r. pozostaje bezskuteczna z uwagi na przepis art. 479 ⁴ § 2 k.p.c. , naruszenie przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez poczynienie ustaleń z pominięciem wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego polegające na przyjęciu, iż powód wstąpił w prawa wierzyciela (...) i mógł dochodzić zapłaty na podstawie umowy sprzedaży z dnia 14.02.2011 r., podczas gdy : powód nie wykazał zapłaty dochodzonej wierzytelności na rzecz wierzyciela (...) a zatem nie mógł mieć zastosowania w niniejszej sprawie przepis art. 518 § 1 pkt 3 k.c., a nadto strony zawarły umowę o przejęcie długu, w myśl której powód nie jest uprawniony do dochodzenia określonej w pozwie wierzytelności z umowy sprzedaży, której sam pozostaje dłużnikiem, a co w konsekwencji doprowadziło do uwzględnienia powództwa.

W konsekwencji pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za pierwszą instancję według norm przepisanych oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pozwana wskazała, iż wydając skarżone rozstrzygnięcie, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy naruszył przepisy prawa materialnego - art. 518 § 1 pkt 3 k.c. - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, iż w niniejszej sprawie powód wstąpił w prawa wierzyciela (tj. (...)), podczas gdy powód nie wykazał zapłaty nabytego na podstawie umowy z dnia 18.08.2011 zobowiązania względem wierzyciela. Zgodnie ze wskazanym przepisem osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela. Zdaniem pozwanego, w niniejszej sprawie z całą pewnością nie doszło do zmiany wierzyciela, powód nie wykazał bowiem faktu zapłaty wierzytelności na rzecz (...). W dniu 18.08.2011 r. strony, za zgodą pierwotnego wierzyciela, tj. spółki (...), zawarty umowę o przejęciu długu. Zgodnie z postanowieniami tejże umowy, pozwany przeniósł na powoda dług, jaki miał względem (...), w związku z czym powód stał się następcą prawnym pozwanego, tj. nowym dłużnikiem spółki (...). Biorąc pod uwagę powyższe, należy dojść do wniosku, iż powód nigdy nie stał się wierzycielem pozwanego z tytułu umowy sprzedaży zawartej pomiędzy pozwanym a spółką (...) w dniu 14.02.2011 r. Podstawę żądania zapłaty nie mogła zatem stanowić zawarta z wierzycielem umowa sprzedaży - pozwana wskutek zawartej umowy o przejęciu długu nie jest zobowiązana do zapłaty ceny tak na rzecz powodowej spółki jak i sprzedającego (...), a taką właśnie podstawę swego żądania wskazał powód. W związku z powyższym nie sposób zgodzić się z Sądem I instancji , iż „nie budzi najmniejszych wątpliwości, że pozwaną łączył z firmą (...) stosunek obligacyjny w postaci umowy z dnia 14 lutego 2011 r. - kontraktu nr507Ell, a także, iż powód wstąpił w prawa i obowiązki poprzedniego wierzyciela - firmy (...) w zakresie towarów o wartości 18.047.56 euro". Zdaniem pozwanej, przepis art. 518 § 1 pkt 3 k.c. nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Jednocześnie przyjęty tok rozumowania narusza przepis art. 519 §1 in fine k.c. skoro wskutek zawartej umowy o przejęciu długu, zgodnie ze wskazanym przepisem pozwana jako pierwotny dłużnik wierzytelności z umowy sprzedaży została zwolniona ze zobowiązania.

Jako że powództwo w niniejszej sprawie zostało wytoczone przed wejściem w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r., Nr 233, poz. 1381), zastosowanie znajdują przepisy dotyczące postępowania w sprawach gospodarczych. W związku z powyższym, wydając skarżone rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy w Bydgoszczy naruszył przepisy postępowania - art. 479 ¹² § 1 k.p.c. Wymaga podkreślenia, iż zgodnie z powołanym przepisem w pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. Należy podkreślić, iż zarówno w pozwie, jak też w piśmie z dnia 18.09.2012 r. jako podstawę dochodzonego roszczenia powód wskazał umowę sprzedaży z dnia 14.02.2011 r. zawartą pomiędzy pozwanym a spółką (...). We wskazanych pismach procesowych powód nie wskazywał jako podstawy swego żądania zapisów umowy o przejęcie długu zawartej z pozwanym w dniu 18.08.2011 r. Skoro pozwany nie wstąpił w prawa pierwotnego wierzyciela, tj. spółki (...), na co wskazano już powyżej, nie mógł oprzeć powództwa o umowę sprzedaży zawartą w dniu 14.02.2011 r. pomiędzy pozwanym a spółką (...) i tak określone żądanie zapłaty winien był Sąd oddalić. Wskazanie przez powoda faktycznej i materialnej podstawy wytoczonego przeciwko pozwanemu powództwa wiązało bowiem Sąd. Co więcej, biorąc pod uwagę przepisy art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz art. 479 ⁴ § 2 k.p.c. dokonana przez powoda na rozprawie dniu 12.04.2013 r. w tym zakresie modyfikacja powództwa nie mogła wywrzeć jakichkolwiek skutków prawnych, a tym bardziej prowadzących do uwzględnienia powództwa. Fakt zawarcia z pozwanym umowy o przejęcie długu był bowiem powodowi znany zarówno w dniu wytoczenia powództwa, jak i w chwili składania pisma z dnia 18.09.2012 r. Co więcej, powód nie mógł dokonać przedmiotowej zmiany powództwa z uwagi na przepis art. 479 ⁴ § 2 k.p.c. Pozwana wskazała , iż w wyroku z dnia 12.20.2011 r. (VI ACa 452/11, LEX nr 1101528) Sąd Apelacyjny w Warszawie wyjaśnił, iż zakaz zmiany przedmiotowej powództwa wynikający z art. 479 ⁴ § 2 k.p.c. dotyczy zarówno samego żądania zgłoszonego w pozwie, jak i podstawy faktycznej tego żądania. Z kolei w wyroku z dnia 1.04.2011 r. (III CSK 220/10, LEX nr 1129119) Sąd Najwyższy wskazał, iż sąd może uwzględnić żądanie także na innej podstawie prawnej niż wskazanej przez powoda, jeżeli tylko nie wykracza poza ramy faktyczne określone w pozwie. Zasad ta ma także zastosowanie w sprawach gospodarczych. Z tego względu, że sąd może ocenić powództwo na podstawie różnych podstaw prawnych, w uzasadnieniu pozwu okoliczności faktyczne powinny być na tyle dokładnie sprecyzowane, aby można było jednoznacznie określić wchodzące w rachubę podstawy prawne, właściwe do oceny przedstawionego pod osąd roszczenia powoda. Jest to konieczne w celu zapewnienia możliwości podjęcia właściwej obrony przez pozwanego, w szczególności poprzez możliwość powołania odpowiednich faktów i zarzutów istotnych z punktu widzenia norm prawa materialnego, mogących mieć zastosowanie do oceny przedstawionej w pozwie podstawy faktycznej powództwa. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy po raz kolejny wskazać, iż wobec oparcia powództwa o umowę sprzedaży zawartą pomiędzy pozwanym a spółką (...) (żądanie zapłaty ceny), zmiana podstawy faktycznej powództwa dokonana przez powoda na rozprawie w dniu 12.04.2013 r., nie mogła doprowadzić do uwzględnienia powództwa z uwagi na przepisy art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz art. 479 ⁴ § 2 k.p.c.

Zdaniem pozwanego wydając zaskarżone orzeczenie Sąd Rejonowy w Bydgoszczy naruszył również przepisy art. 233 § 1 k.p.c. bowiem poczynił ustalenia z pominięciem wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż powód wstąpił w prawa wierzyciela (...) i mógł dochodzić zapłaty na podstawie umowy sprzedaży z dnia 14.02.2011 r. Ustalenie to stoi w jaskrawej sprzeczności z faktem, że powód nie wykazał zapłaty dochodzonej wierzytelności na rzecz wierzyciela (...) a zatem nie mógł mieć zastosowania w niniejszej sprawie przepis art. 518 § 1 pkt 3 k.c., a nadto z ustalonym przez Sąd I instancji faktem zawarcia przez strony umowy o przejęcie długu, w myśl której powód nie jest uprawniony do dochodzenia określonej w pozwie wierzytelności z umowy sprzedaży, której sam pozostaje dłużnikiem.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja okazała się niezasadna.

Przechodząc do oceny zarzutów apelacji , dotyczących naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 518 i art. 519 kc , należy stwierdzić że bezspornym w doktrynie i orzecznictwie jest , iż sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę merytorycznie w pełnym zakresie , niezależnie od podniesionych zarzutów, Wynika to z § 1 art. 378 kpc , zgodnie z którym sąd rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, a nie jej zarzutów (por. wyr. SN z 27.4.2000 r., I CKN 648/98, niepubl.). W szczególności sąd II instancji powinien wziąć pod uwagę, w granicach zaskarżenia, wszystkie stwierdzone naruszenia prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji (por. post. SN z 4.10.2002 r., III CZP 62/02, BSN 2003, Nr 3, s. 14). Sąd Najwyższy w późniejszym orzecznictwie stwierdził ponadto , że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (uchw. SN z 31.1.2008 r., III CZP 49/07, OSN 2008, Nr 6, poz. 55). Pod tym kątem Sąd Okręgowy zbadał rozstrzygnięcie sądu I instancji , stwierdzając iż Sąd Rejonowy w istocie nie naruszył przepisów art. 518 i 519 kc dotyczących wstąpienia w prawa wierzyciela ( subrogacji ustawowej ) , gdyż rozstrzygnięcia nie oparł na tej podstawie prawnej. Została ona jednakże błędnie wymieniona w uzasadnieniu. W istocie zaś zasadność roszczenia strony powodowej została – zdaniem sądu odwoławczego - wywiedziona przez Sąd I instancji z zapisu pkt 4 umowy o przejęciu długu z dnia 18 sierpnia 2011 r. , zawierającego zobowiązanie pozwanej do uregulowania na rzecz powódki kwoty 18.047,56 Euro w terminie 140 dni od momentu podpisania umowy. Termin ten upływał z dniem 5 stycznia 2012 r. Należy zaś zauważyć , iż odsetki sąd I instancji zasądził od dnia 6 stycznia 2012 r. Przy przyjęciu koncepcji istnienia subrogacji ustawowej , wstąpienie w prawa wierzyciela nastąpiłoby zaś – jak słusznie zauważa pozwana – dopiero od dnia zapłaty wierzytelności na rzecz (...) , której istotnie powódka nie wykazała. Wtedy jednak inaczej naliczano by odsetki. W związku z powyższym stanowisko Sądu Rejonowego mogło być – w świetle zasad logicznego rozumowania – oparte wyłącznie o zobowiązanie wynikające z treści pkt 4 umowy z 18 sierpnia 2011 r. Mimo błędnego w tej części uzasadnienia , rozstrzygnięcie to odpowiada jednak prawu , gdyż pozwany w żaden sposób nie podważał istnienia i ważności wszystkich zapisów owej umowy. Należy bowiem pamiętać , iż sąd nie jest związany podstawą prawną roszczenia. W myśl art. 321 § 1 kpc Sąd nie może wyrokować tylko co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Oznacza to związanie wyłącznie podstawą faktyczną powództwa. W szczególności nie stanowi naruszenia zakazu z art. 321 § 1 KPC odniesienie się do różnych konstrukcji prawnych, relacji między roszczeniami, zwłaszcza gdy ocena ta motywuje przyczynę zmiany zaskarżonego orzeczenia przez sąd odwoławczy ( por. Komentarz do art. 321 Kpc pod. red. prof. dr hab. Andrzeja Zielińskiego oraz dr hab. Kingi Flaga-Gieruszyńskiej , wyd. CH BECK 2014 ).

W konsekwencji niezasadny jest też zarzut naruszenia art. 233 kpc gdyż Sąd Rejonowy dokonał w istocie analizy całego materiału dowodowego i faktycznie oparł się o zapis pkt 4 umowy z 18 sierpnia 2011 r. a jedynie błędnie uzasadnił swoje stanowisko. Poza sporem jest bowiem , iż powód nie wykazał w żaden sposób dokonania zapłaty na rzecz (...). Przy przyjęciu koncepcji subrogacji ustawowej zarzut ten byłby zasadny, lecz nie podlega uwzględnieniu gdyż inna była w istocie podstawa rozstrzygnięcia sądu I instancji. Pozwana zaś – jak wcześniej wspomniano – nie kwestionowała istnienia wyżej wspomnianego zobowiązania.

Przechodząc do zarzutu naruszenia 479 ¹² § 1 k.p.c. należy na wstępie zaznaczyć , iż rzeczywiście postępowanie w niniejszej sprawie toczy się według zasad wynikających z uchylonego obecnie postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych. Powództwo wniesiono bowiem dnia 30 kwietnia 2012 r. ( data stempla pocztowego ) , zaś w myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2011 r. , Nr 233, poz. 1381 ) przepisy niniejszej ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie , tj. od dnia 3 maja 2012 r. Zgodnie z treścią owego przepisu , w pozwie powód obowiązany był podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny były być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.

Jak stwierdził SN w wyroku z dnia 14 marca 2012 r. , II CSK 183/11 , LEX nr 1214567 , system prekluzji dowodowej obowiązujący w dawnym postępowaniu w sprawach gospodarczych polegał na nałożeniu na strony obowiązku przedstawienia sądowi wszystkich znanych im faktów, dowodów i zarzutów w określonym ustawowo terminie, pod rygorem utraty możliwości późniejszego ich przytaczania lub powoływania. Do rygorów systemu prekluzyjnego nie należało jednak wymaganie, aby powód przytaczając fakty dokonywał ich oceny prawnej, a więc umieszczał w pozwie argumentację prawną, nadto ze skutkiem zastosowania do takich, późniejszych stwierdzeń, prekluzji. Powód w pozwie zgłaszał roszczenie w znaczeniu procesowym, natomiast do decyzji sądu należy wybór kwalifikacji materialnoprawnej roszczenia.

Mając owe uwagi na względzie trzeba stwierdzić , iż powódka istotnie w pozwie nie powoływała się formalnie rzecz biorąc na umowę z 18 sierpnia 2011 r. jako podstawę swego roszczenia. Nastąpiło to dopiero w trakcie rozprawy dnia 12 kwietnia 2013 r. Umowa ta jednakże dołączona była do pozwu , w związku z powyższym trudno przypuszczać , iż dokument ten został tam załączony przypadkowo. Powódka w istocie obejmowała swoim żądaniem ten stan faktyczny , gdyż w innym przypadku nie byłoby potrzeby składania umowy z 18 sierpnia 2011 r. Należy zaś wskazać , iż powódka działała bez fachowego pełnomocnika co mogło skutkować błędnym sformułowaniem treści pozwu. W związku z powyższym Sąd I instancji skorzystał z uprawnienia wyrażonego w art. 232 zd. 2 kpc i z urzędu przeprowadził dowód z dokumentów , które choć dołączone do pozwu , nie zostały w nim wyraźnie wymienione. Na powyższe okoliczności przesłuchał też prezesa zarządu powódki. Trzeba podkreślić , iż żaden przepis nie wyłączał stosowania art. 232 zd. 2 kpc również w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych.

Skorzystanie przez sąd z uprawnienia do dopuszczenia dowodu niewskazanego przez stronę co do zasady należy do jego dyskrecjonalnej władzy ( por. SN m.in. w wyr. z 17.4.2008 r., I CSK 79/08, Legalis; w wyr. z 6.5.2010 r., II CSK 602/09, Legalis; wyr. SN z 5.11.2008 r., I CSK 138/08, niepubl.). W orzecznictwie wskazuje się, że dopuszczenie dowodu z urzędu powinno nastąpić przede wszystkim, gdy wiadomość o konkretnych środkach dowodowych, istotnych dla poczynienia ustaleń, poweźmie sąd przy czynnościach urzędowych, np. z oświadczenia strony lub z akt sprawy, nie zaś drogą pozaprocesową, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy, np. zapobieżenie uchybieniu zasadzie równości (równouprawnienia) stron (tak SN w wyr. z 30.1.2007 r., IV CSK 346/06, Legalis; w wyr. z 15.12.2005 r., V CK 400/05, OSP 2006, Nr 11, poz. 127). ( por. Komentarz do art. 232 kpc pod red. dr hab. Agnieszki Góra-Błaszczykowskiej , CH BECK , 2013 ). W niniejszej sprawie powódka działała bez fachowego pełnomocnika , zaś pozwaną taki pełnomocnik w trakcie posiedzenia sądu już reprezentował. Przedmiotowe dokumenty znajdowały się zaś w aktach sprawy i miały niewątpliwie istotne znaczenie dla jej rozstrzygnięcia. Należy zatem zaaprobować dopuszczenie przez Sąd I instancji z urzędu jako dowodu również z umowy z dnia 18 sierpnia 2011 r. W takiej sytuacji nie doszło tutaj do naruszenia 479 ^{(( 12))} § 1 k.p.c. w tym sensie , iż Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe częściowo z urzędu , do czego – zdaniem sądu odwoławczego – był uprawniony mając na względzie , iż nie był związany podstawą prawną żądania a powódka obejmowała swoim żądaniem stan faktyczny wynikający w istocie również z umowy z dnia 18 sierpnia 2011 r.

W konsekwencji apelacja podlegała w myśl art. 385 kpc oddaleniu jako niezasadna.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 kpc § 1 i § 2 kpc. Ponieważ powódka nie była reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego , nie przysługiwał jej zwrot kosztów zastępstwa procesowego ( art. 98 § 3 kpc oraz art. 99 kpc ).